@ Kaan

## Nostr Nedir? Nostr, “**N**otes and **O**ther **S**tuff **T**ransmitted by **R**elays” (Notlar ve Röle ile İletilen Diğer Şeyler) anlamına gelir. HTTP veya TCP-IP gibi, Nostr da bir “protokoldür”; herkesin üzerine bir şeyler inşa edebileceği açık bir standarttır. Nostr’ın kendisi kaydolduğunuz bir uygulama veya hizmet değildir. Nostr basitlik ve elverişlilik amacıyla tasarlanmıştır ve web üzerinde sansüre dirençli ve küresel olarak desentralize (dağıtık) yayıncılık ve iletişim imkânı sağlar. Bunu biraz açalım: ### Basitlik Protokol, çok basit ve esnek olan “Event” nesnelerine (bunlar düz JSON formatında aktarılır) dayanır ve anahtarlar ve imzalama için standart açık anahtarlı kriptografi (public-key cryptography) kullanır. Bu, röleleri çalıştırmayı ve istemciler oluşturmayı kolaylaştırır ve protokolün zaman içinde genişletilebilmesini sağlar. ### Esneklik Nostr, veri taşımak veya depolamak için tek bir yerde toplanmış az sayıdaki güvenilir sunucuya bağımlı olmadığından ötürü çok dayanıklıdır. Protokol, rölelerin kaybolacağını varsayar ve kullanıcıların zaman içinde değiştirebilecekleri rastgele sayıda röleye bağlanmasına ve yayın yapmasına olanak tanır. Bu esneklik gönderilerinizin üzerinde hiçbir kısıtlama ve sansür olmamasını da sağlar. Bir keresinde 15 bin harflik bir makaleyi bile görsel materyaller ve köprü linklerle süsleyerek paylaşabilmiştim. ### Doğrulanabilirlik Nostr hesapları açık anahtar kriptografisine dayandığından, mesajların gerçekten söz konusu kullanıcı tarafından gönderildiğini doğrulamak kolaydır. Bu sayede bot ve troll kalabalığı da yoktur ve küçük bir ihtimal de olsa Nostr'a gelirlerse bunları ortadan kaldırmak gayet kolaydır. ### Anahtarları Anlamak Her Nostr hesabı bir açık/özel anahtar (public/private key) çiftine dayanır. Bunu anlamanın basit bir yolu, açık anahtarınızın kullanıcı adınız ve özel anahtarınızın ise parolanız olduğunu düşünmektir. Parolaların aksine, özel anahtarınız kaybolduğunda sıfırlanamaz veya değiştirilemezlerdir. Anlaşılır olmak adına tekrar söyleyeyim: Özel anahtarınızı kaybederseniz Nostr hesabınız kaybolur. Başka bir kişi özel anahtarınıza erişim sağlarsa, hesabınızın kontrolünü ele geçirebilir. Özel anahtarınızı bir şifre yöneticisi (1Password’ü veya Brave Tarayıcı’yı öneririm) veya Alby gibi bir tarayıcı uzantısında güvenle sakladığınızdan emin olun. ### Protokol vs İstemci Nostr’un kendisi sadece bir protokoldür, yani mesajları ve yayınları internet üzerinde dolaştırmak için üzerinde anlaşılmış bir prosedürdür; Facebook, Twitter, Instagram, YouTube gibi sansürcü, merkeziyetçi, spam ve reklam dolu boktan bir “platform” değildir. Bu yüzden Nostr’a (protokole) bir istemci aracılığıyla erişmeniz gerekir. Bu istemciler web, masaüstü veya mobil uygulamalar şeklinde olabilir. Bazı Nostr istemcileri özel anahtarınızı yapıştırarak oturum açmanıza izin verir. Web’de bu genellikle önerilmez, zira rahatsız edici ve güvensizdir. Bunun yerine, tarayıcınızda özel anahtarları güvenli bir şekilde yönetmek ve Event’leri kriptografik olarak imzalamak için özel olarak tasarlanmış bir yazılım parçası olan bir imzalama uzantısı kullanmanızı öneririm. Bu konuda Alby, Nostr için yerleşik desteğe sahip popüler bir imzalama uzantısı ve Bitcoin Lightning Network cüzdanıdır. Yeni kullanıcılar için harika bir seçenektir. Alby’nin kurulumunu aşağıda gerekli olduğu yerlerde istemciye özel kılavuzda ele alacağım. İşte birkaç farklı istemci ve kullanılabildikleri işletim sistemleri: [Amethyst](https://play.google.com/store/apps/details?id=com.vitorpamplona.amethyst) (Android) [Benim favorim.] [Primal](https://primal.net/) (Web, iOS, Android) [Mobil cihazlarda yerleşik Bitcoin Lightning Network cüzdanı ile kullanıcı dostu istemci.] [Snort](https://snort.social/) (Web) [Temiz ve hızlı web istemcisi.] [Coracle](https://coracle.social/) (Web) [Röle navigasyonuna odaklanan bir istemci.] [Habla](https://habla.news/) (Web) [Kolay blog yaratımı.] [Highlighter](https://highlighter.com/) (Web) [Blog yaratımı ve bloglarda gezerken işaretleme-alıntılama için uygun arayüze sahip istemci.] [Iris](https://iris.to/) (Web) [Ücretsiz NIP-05 doğrulama sağlayan istemci.] [Damus](https://damus.io/) (iOS) [Apple cihazlarına özel aplikasyon istemci.] Amethyst Android istemcisi ile Nostr kullanmaya başlamak için adım adım kılavuz #### Adım 1: Uygulama yükleme * Android telefonların aplikasyon mağazası olan Google Play Store’dan Amethyst uygulamasını yükleyin: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.vitorpamplona.amethyst * Uygulamayı açtığınızda, yeni bir hesap oluşturma veya daha önce oluşturduğunuz bir özel anahtarla giriş yapma seçeneğiniz olacaktır. * Alby uzantısı veya başka bir istemci aracılığıyla zaten bir özel anahtar oluşturduysanız, kullanım koşullarını okuyup kabul edebilir, (npub/nsec) bilgilerinizi girebilir ve “Login” (Giriş Yap) düğmesine tıklayabilirsiniz. * Eğer bunlar yoksa, “Generate a new key” (Yeni bir anahtar oluştur) seçeneğine tıklayın. #### Adım 2: Yeni bir hesap oluşturma ve onun ayarlarını yapma * “Terms of Use” (Kullanım Koşulları) bölümünü okuyun ve kutuyu işaretleyin. * “Generate a new key” (Yeni bir anahtar oluştur) seçeneğine tıklayın. * Tebrikler, az önce yeni bir Nostr kimliği oluşturdunuz! * Ana ekrana yönlendirilecek ve “Feed is empty. Refresh” (Akış boş, yenileyin) mesajıyla karşılaşacaksınız, çünkü henüz başka bir hesabı takip etmiyorsunuz. Bunu daha sonra halledeceğiz. * Son bir aşırı önemli adım kaldı. Özel anahtarınızı güvenli bir yerde saklamalısınız. Bunu yapmak için, şu anda profil resminiz olarak görünen sol üst köşedeki garip görünümlü robot simgesine tıklayın. Bir kenar çubuğu açılacaktır. * “Backup Keys” (Yedek Anahtarlar) kısmına gidin ve “Copy my secret key” (Gizli anahtarımı kopyala) seçeneğine tıklayın. * “Nsec” ibaresiyle başlayan gizli anahtarınız artık akıllı telefonunuzun panosundadır, bunu ÇOK güvenli bir yerde veya bir .txt uzantılı belgede yapıştırıp saklamak en iyisidir. * Şimdi hesabınızı oluşturmaya devam edebilirsiniz. Ana ekranın sol üst köşesindeki profil resminize geri dönün ve “Profile” (Profil) bölümüne gidin. Buradan, “Follow” (Takip Et) seçeneğinin solundaki üç çizgi ve kalemin bulunduğu simgeye tıklayın. Profil ayarlarınızı buradan yapabilirsiniz. * “Display Name” (Görüntülenecek Ad) bölümüne yazacağınız şey nick’iniz olacaktır. * “About me” küçük bir biyografi bölümüdür ve harf sınırı yoktur. * “Avatar URL” ve “Banner URL” kutularının içinde, solda görsel yükleme simgeleri vardır. Burada profil resminiz ve banner’ınız hakkında ne yapabileceğinizi bilirsiniz. * “Nostr Address” ve “LN Address” kutuları için şöyle bir süreç işliyor: Eğer bir Alby hesabı edinebildiyseniz (şu an üye alımı sadece Alby geliştiricilerine getalby.com üzerinden yollanacak bir mektubun ardından gelebilecek davetiye kodu sayesinde mümkün) “@getalby.com” uzantılı adresinizi bu kutuların ikisini de yazmalısınızdır. Bu sayede hem hesabınızın size özgün ve gerçek olduğu (diğer bir deyişle, bot olmadığınız) anlaşılmış olur hem de gönderilerinize beğeni veya bağış maksatlı yollanan Bitcoin Satoshi’lerinin birikmesi için (ve sizin de başkalarına yollayabilmeniz, yani Zap yapabilmeniz için) bir Lightning Network sıcak cüzdanı adresi tesis etmiş olursunuz. Alby hesabı edinme konusunda -ki bence Alby çok önemli- yardımcı olmamı isterseniz iletişime geçmekten çekinmeyin. * Tamamdır, hesabınız artık hazır, şimdi akışınızı dolduralım ve diğer insanları takip edelim: Sağ üst köşedeki büyüteç simgeli arama butonuna tıklayın ve tanıdığınız kişilerin hesaplarını arayın ya da sol alttaki ev simgesine tıklayarak gideceğiniz ana ekrandaki “All Follows” butonuna tıklayın ve “Global”i seçin. Şimdi bağlı rölelerinize gönderilen tüm notları göreceksinizdir. Eğer bunalmış hissediyorsanız, endişelenmeyin, zamanla burada yeni birçok ilginç Nostr kullanıcısı bulabileceksinizdir. Sadece bir deneyin. #### Adım 3: Röleler ve Geniş Çaplı Erişim/Yayın Yeni röleler ekleyerek erişiminizi ve görünürlüğünüzü artırabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken aşağıda listeleyeceğim röleleri hesabınıza entegre etmektir. Röle entegrasyonu için öncelikle sol üstteki profil resminize tıkladığınızda açılan menüde “Relays” bölümüne giriyorsunuz. Burada, en aşağıda “Add Relay” yazan kutucuğa oluşturduğum listedeki röle adreslerini tek tek girip “Add” butonuna tıklıyorsunuz. İstediğiniz kadar röle ekleyebilirsiniz, tamamen size kalmış. Bu iş bitince mutlaka sağ üstteki “Save” butonuna tıklayın. Ayrıca kişisel bilgisayarınızdan Coracle adlı Nostr istemcisine girerek de rölelere kolaylıkla bağlanabilirsiniz. Tek yapmanız gereken Coracle’da Nostr hesabınıza Nsec anahtarınızla giriş yapmak ve sol kenar menüdeki “Relays” bölümünü açıp listelendiğini gördüğünüz her bir rölenin sağındaki “Join” butonuna tıklamaktır. Röle listesi: 140.f7z.io astral.ninja bevo.nostr1.com bitcoiner.social brb.io carnivore-diet-relay.denizenid.com eu.purplerelay.com expensive-relay.fiatjaf.com feeds.nostr.band/popular fiatjaf.com n.wingu.se nos.lol nostr-pub.semisol.dev nostr-relay.wlvs.space nostr.21l.st nostr.band nostr.bitcoiner.social nostr.blipme.app nostr.kollider.xyz nostr.liberty.fans nostr.mutinywallet.com nostr.orangepill.dev nostr.pleb.network nostr.plebchain.org nostr.relayer.se nostr.satoshi.fun nostr.walletofsatoshi.com nostr.yuv.al nostr.zbd.gg nostr.zebedee.cloud nostr.zerofiat.world nostr1.tunnelsats.com nostream.denizenid.com nostria.space offchain.pub purplepag.es pyramid.fiatjaf.com relay.0xchat.com relay.benthecarman.com relay.bitcoinpark.com relay.current.fyi relay.damus.io relay.f7z.io relay.geyser.fund relay.mutinywallet.com relay.nostr.band relay.nostr.bg relay.nostr.net relay.nostr3.io relay.nostrati.com relay.nostrplebs.com relay.orangepill.dev relay.plebstr.com relay.primal.net relay.snort.band relay.snort.social relay.utxo.one relayable.org relayer.fiatjaf.com satstacker.cloud snort.social soloco.nl sound-money-relay.denizenid.com  **Önemli:** Özel anahtarınız yerel olarak (mobil cihazınızda veya bilgisayarlarınızda) saklanır ve Amethyst sunucuları veya Snort, Iris, Primal, Coracle gibi diğer tüm Nostr istemcileri tarafından hiçbir şekilde toplanmaz veya saklanmaz, zira Nostr’ın olayı budur, yani desentralizasyon protokolü. Zamanla internetin kurtarıcısı olacak bu öze dönüş gücüne sahip sosyal ağda beni ve arkadaşlarımı takip etmeyi ve bizim takip ettiğimiz kişilerden kimleri bulabileceğinizi kurcalamayı unutmayın: Kaan: nostr:npub1asyasvv6vhkuk44ttczsz2v0xvp3c6ze9xqrg9n97n6mkskgpnjqmdugs9 Satoshi Nakamoto Enstitüsü Türkiye: nostr:npub1fdv8r32dqehlkxfnq3uld67vq8t46jw5jvzkk0h6rl4hyvd8g76qf7ujf6 Ludwig von Mises Enstitüsü Türkiye: nostr:npub1gfytsf2p5kw2c42032fkt845x8gh00e027nwnn3pr5880yy954qq4wqlqm Efe Bitcoin: nostr:npub193h05grv6ykgqc94memmlppqe2wlclukpfl8g5750w8gr3002zasl7ngwj Şükrü Day: nostr:npub1gw3zhc5r5a7jfgl6yx8qv0nc9kset5ddkrka229c3tym5xltehlq58m7mm Emir Yorulmaz: nostr:npub1mmfakwg4s36235wlav6qpe03cgr038gujn2hnsvwk2ne49gzqslqc6xvtp Hasan Tahsin: nostr:npub19zc3ja6jme9ul84sfmgyf5z96a07m6x9dp2jngl5zhwryku9aynsy89q3u Ufuk: nostr:npub19mz7c6jesdczvlumhpzqekqh9v93w0whup73mu3x2v6jv97lfujq79nqu3 Furkan Arda: nostr:npub1z43kexnw7wxd22ystexyhgf0s7lzsqzfaxv5xvlk9sgspkfzdyps039jv6 Kaancap: nostr:npub14t06hns8wmymynccmcer7sp6y3eql7pjyzwcp0u5rk88sv7vt2rqrl4wte Yankı Guapmann: nostr:npub19z5m92x8jlltva7zj47z9ydxle8ddkw8y3k5e8xnrphu724v9lys5wxt3p Arda Uludağ: nostr:npub1puclr9p6yhel2duzask9wfdah0ux5cppw22uz62c0w9cdj3nv0wseuvedh Musab Babayiğit: nostr:npub1euf7xgdws7n62nwv03fhu82ak24xrka7hedathyuyq9hmhcjxs7sfvwjsn Kadir: nostr:npub18589me8hqqmt5ect7hjz5k6d2srxzere0uc975gq7hldp9v3qpkslxjn7p Çınar: nostr:npub12mwsgqaejk98xcsv8k7rf3yat2t2kzu0zzma6jp39rphqx5hajsq4khdeg Nur Parrhesia: nostr:npub16nnuyfrxguumqdt8xerkkhtgjyxa7qyvfnz4r4ameanqp4aggarqm877qw Ömer Agâh: nostr:npub1eeze28u72zfa8hl8kfkfnl4jwfe07zsrukug237rsjre7wnvzlrsl49u8h Korporatist Mağduru: nostr:npub1337wmdvjtxrne5fxrqtc7re8rtj88wnnnsfg562jg39sx2k9p5lqwcjsfh Alfred: nostr:npub1mdyegp38ahjcpje7ugzmt4ylugrk3hfmwm9tqq72jhdg3ykc4ahs8svgs8 Sefa Uzuner: nostr:npub1ce0khypkfrjxga6umfd82fhtg9xldm583mys4pkvg8zex20gls9s9qrrgj