-
@ Bi Nam
2025-04-18 19:23:24در دنیای امروز، بارها دیدهایم که بهخاطر یک کار خوب، یک سخن درست یا گذشتهای درخشان، کسی را روی سکوی قهرمانی میگذاریم و او را بینقص و مطلق میپنداریم. اما حقیقت این است که هیچ انسانی کامل نیست. آدمها موجوداتی پیچیدهاند که با گذر زمان، تجربه و شرایط، تغییر میکنند. آنچه امروز ستودنی است، لزوماً فردا هم همان ارزش را ندارد.
برای مثال، توماج صالحی را در نظر بگیرید؛ کسی که با صدای بلند از حق مردم گفت، شعر خواند و در زندان و زیر فشار شکنجه مقاومت کرد. شجاعت او شایسته تحسین است، اما نمیتوان انتظار داشت که تحت چنین فشار طاقتفرسایی، همیشه همان تصویر قهرمانانه را حفظ کند. یا مسیح علینژاد که علیه جمهوری اسلامی سخن گفت و کارهایی کرد که بسیاری آن را ارزشمند میدانند. اما این به آن معنا نیست که هر تصمیم یا سخنی از او بینقص است یا او ذاتاً بیعیب است. حتی خاندان پهلوی که زمانی نماد پیشرفت و مدرنیته بودند، نمیتوانند بهتنهایی معیار حقیقت یا ناجی یک ملت باشند.
این ماجرا به چهرههای سیاسی و تاریخی محدود نمیشود. ارنستو چگوارا برای بسیاری نماد مبارزه و آزادی است، اما وقتی دقیقتر نگاه کنیم، میبینیم برخی تصمیماتش به ضرر مردم تمام شد. در زندگی روزمره هم همینطور است؛ ممکن است کسی در لحظهای خاص کاری درست انجام دهد، اما این دلیل نمیشود که همیشه شایسته اعتماد بیچونوچرا باشد.
بتسازی از آدمها خطر بزرگی دارد: وقتی کسی را اسطوره میکنیم، دیگر نمیتوانیم نقصها و اشتباهاتش را ببینیم. اگر روزی خطایی از او سر بزند، یا شوکه میشویم یا به هر بهانهای سعی میکنیم آن را توجیه کنیم. این روند، ما را از قضاوت منصفانه و خردمندانه دور میکند و به جای حقیقت، به توهم وابستهمان میسازد.
به جای بتسازی، بهتر است انسانها را همانگونه که هستند ببینیم: با خوبیها و کاستیها، با شجاعتها و ضعفها. اگر کسی کار درستی کرد، تحسینش کنیم، اما نگذاریم این تحسین، چشممان را روی حقیقت ببندد. این نگاه نهتنها ما را از سرخوردگی و توهم دور نگه میدارد، بلکه قدرت تحلیل و یادگیریمان را تقویت میکند.
اما آزادی واقعی چگونه به دست میآید؟ آزادی حقیقی در انتظار منجی یا قهرمان نیست. آزادی زمانی معنا پیدا میکند که هر فرد، خود قدرت انتخاب، تفکر و عمل داشته باشد. به جای وابستگی به یک نفر یا یک گروه، باید سیستمی غیرمتمرکز و آزاد ایجاد کنیم که در آن هیچکس تحت سلطه دیگری نباشد. همانطور که شهبانو فرح پهلوی گفته است: «همیشه نور بر تاریکی پیروز است.» این نور، نماد خرد جمعی و آزادی است که با اتکا به خود و همکاری با دیگران، تاریکی جهل و استبداد را از بین میبرد.
در نهایت، به جای پرستش قهرمانهای خیالی، بیایید ارزشها و ایدهها را مستقل از آدمها بسنجیم. با عمل آزادانه، نقد منصفانه و همکاری جمعی، میتوانیم راه را برای جامعهای عادلانه، آزاد و روشن هموار کنیم.