-
@ HereTong
2025-04-22 01:16:17ก่อนที่จะมูฟออนจากเทคนิคการสร้าง เรามาดูเรื่องสำคัญครับ
วันที่ไม่มีวัว แต่มีเวย์โปรตีน – เบื้องหลังเทคโนโลยีที่เปลี่ยนถังหมักให้กลายเป็นเต้านมวัว เคยมีคำถามไหมว่า “เวย์โปรตีน” ที่กินตอนออกกำลังกาย หรือโยเกิร์ตถ้วยโปรดที่ซื้อมาจากร้านใกล้บ้าน มันยังมาจากนมวัวอยู่ไหม? ถ้าคำตอบคือ “ไม่” แล้วมันมาจากไหน?
ยินดีต้อนรับสู่โลกของ Perfect Day บริษัทที่บอกว่า "เราสร้างเวย์โปรตีนได้ โดยไม่ต้องใช้วัวเลยแม้แต่นิดเดียว” ฟังดูเหมือนมายากล แต่นี่คือวิทยาศาสตร์ขั้นสูงที่ผูกสูตรไว้กับ DNA, จุลินทรีย์ และการหมักอย่างแยบยล
ขั้นตอนที่ 1: หารหัสโปรตีนจากแม่วัว เริ่มต้นจากคำถามง่าย ๆ ว่า “โปรตีนเวย์ที่อยู่ในน้ำนมวัว คืออะไร?” คำตอบคือ เบต้า-แลคโตโกลบูลิน (Beta-lactoglobulin) ซึ่งเป็นโปรตีนหลักในเวย์ประมาณ 50-55% โดยในธรรมชาติ วัวจะสร้างโปรตีนนี้จาก รหัสพันธุกรรมใน DNA ของมัน Perfect Day จึงไปค้นหา ลำดับเบส (DNA sequence) ของโปรตีนนี้จากฐานข้อมูลวิทยาศาสตร์ชื่อ UniProt (Universal Protein Resource) ซึ่งเก็บรหัสโปรตีนของสิ่งมีชีวิตแทบทุกชนิดไว้ครบถ้วน ได้รหัสมาแล้ว ก็เตรียมเข้าสู่ภารกิจ “หลอกจุลินทรีย์ให้สร้างโปรตีนแทนวัว”
ขั้นตอนที่ 2: สร้างแผ่นดีเอ็นเอสังเคราะห์ รหัส DNA ที่ได้จาก UniProt จะถูกนำไปสร้างเป็น DNA สังเคราะห์ โดยนักชีววิทยาจะออกแบบให้เหมาะสมกับการทำงานในเซลล์ของจุลินทรีย์ ไม่ใช่เซลล์วัว จะเรียกว่านี่คือ “การดัดแปลงบทละครชีวิตของวัว แล้วส่งให้จุลินทรีย์เล่นแทน” ก็ไม่ผิด DNA ที่ออกแบบนี้ มักจะมาพร้อมกับเครื่องมือบางอย่าง เช่น ตัวกระตุ้นการทำงานของยีน (promoter) หรือ ตัวตัดต่อยีน ที่จะทำให้จุลินทรีย์ยอมรับและใช้มันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ขั้นตอนที่ 3: ปลอมตัวแทรกเข้าไปในจุลินทรีย์ จุลินทรีย์ที่ Perfect Day ใช้คือกลุ่มที่เรียกว่า Microflora ซึ่งอาจเป็นยีสต์, เชื้อรา, หรือแบคทีเรียชนิดที่เลี้ยงง่าย แต่มันจะไม่ยอมรับ DNA แปลกปลอมง่าย ๆ ดังนั้นต้องมี “เทคนิคหลอกล่อ” นิดหน่อย เขาจะทำให้ DNA ของจุลินทรีย์ เสียหายตรงจุดหนึ่ง แล้วแอบแนบ DNA ปลอม (ที่มีรหัสโปรตีนของวัว) เข้าไปซ่อมแซมจุดนั้นพอดีเป๊ะ แบบ “จิ๊กซอว์พอดีช่อง” แล้วจุลินทรีย์ก็จะเผลอรับ DNA แปลกปลอมนี้เข้าร่าง เมื่อติดตั้งสำเร็จ มันจะเริ่มแปลรหัสและ “ผลิตโปรตีนเวย์” ออกมาเหมือนกับแม่วัวตัวจริงไม่มีผิด
ขั้นตอนที่ 4: เลี้ยงจุลินทรีย์ในถังหมัก ตอนนี้จุลินทรีย์กลายเป็น “แม่วัวในร่างเซลล์เดียว” แล้ว Perfect Day ก็แค่เลี้ยงมันใน ถังหมักชีวภาพ (fermentor) ที่ควบคุมอุณหภูมิ ค่าความเป็นกรดด่าง อากาศ และใส่น้ำตาลลงไปเป็นอาหาร จุลินทรีย์จะกินน้ำตาลแล้วเปลี่ยนเป็น เวย์โปรตีน ปล่อยออกมานอกเซลล์ จากนั้นก็เก็บเอาน้ำที่มีโปรตีนนี้ ไปผ่านกระบวนการกรอง แยก แปรรูป และทำให้แห้ง เป็นผงเวย์โปรตีน พร้อมใช้ในอาหารหรือเครื่องดื่มต่าง ๆ
ขั้นตอนที่ 5: ตรวจสอบความเหมือนจริง ก่อนนำเวย์โปรตีนที่ได้ไปใช้งาน บริษัทต้อง ตรวจสอบระดับโมเลกุล ว่าโปรตีนที่ได้เหมือนกับของวัวจริง ๆ ไหม? สิ่งที่ต้องดูคือ โครงสร้างโปรตีน: ใช้เทคนิค mass spectrometry ตรวจความแม่นยำระดับกรดอะมิโน พฤติกรรมทางชีวเคมี เช่น ความสามารถในการจับกับน้ำ การเกิดฟอง หรือการละลาย ความปลอดภัย ตรวจหาสารปนเปื้อน สารก่อภูมิแพ้ หรือสารที่ไม่ได้ตั้งใจให้มี Perfect Day เคลมว่าทั้งหมดนี้ปลอดภัย และได้รับการรับรองจาก FDA ว่าเป็น GRAS (Generally Recognized as Safe)
แล้วเราควรรู้สึกยังไง? นี่คือ “นมที่ไม่มีวัว” แต่มีเวย์โปรตีนครบสูตร ทำให้โยเกิร์ต ไอศกรีม และแม้กระทั่งกาแฟลาเต้ที่ไม่มีนมวัว แต่ยังมีฟองนมหนานุ่ม กลายเป็นจริงได้แบบไม่ต้องพึ่งวัวเลยแม้แต่นิดเดียว แต่คำถามที่ลึกกว่านั้นคือ... เรายังได้กินอาหารจากธรรมชาติอยู่หรือเปล่า? หรือกำลังอยู่ในยุคที่ “ชีวิต” ถูกตัดออกจากอาหาร โดยสิ้นเชิง? เทคโนโลยีนี้อาจช่วยโลกในมุมของ ESG แต่สำหรับบางคน มันคือ ทางแยกของความจริงกับของจำลอง คำว่า “Perfect” จึงอาจขึ้นอยู่กับว่า… สมบูรณ์แบบในสายตาใคร?
แล้วคำถามที่ล่องลอยอยู่เสมอคือ เมื่อทางเลือกกลายเป็นทางหลัก แล้วเราจะเหลือทางไหนอีกบ้าง หรือจะเป็น...ทางตัน? #pirateketo #กูต้องรู้มั๊ย #ม้วนหางสิลูก