@ 57d1a264:69f1fee1

Shifting left on accessibility means building inclusivity into every phase of a project—from strategy to QA—saving time, reducing risk, and creating better user experiences.

Shifting left is about collaboration: a successful website project isn’t a linear train ride from content to design to development. It’s a dynamic, collaborative ecosystem that means everyone contributes.

• Strategists ensure content is easy to find.
• Designers prioritize color contrast, readable typography, and interactive elements.
• Back-end developers support accessible content structures and accessible interaction.
• Front-end developers implement semantic markup and accessible UI components.
• QA testers verify functionality across assistive devices.
• DevOps engineers integrate automated accessibility checks into the workflow.
• Technical project managers: keep accessibility visible and prioritized.

Accessibility should be part of every conversation—from kickoff to QA.

Read the full article at https://www.lullabot.com/articles/what-it-means-shift-left-accessibility-and-how-do-it-right

originally posted at https://stacker.news/items/977943

@ 57d1a264:69f1fee1

VIET GD is a casual index, archive, and celebration of Vietnamese graphic design. Currently, there are 274 objects in this collection. Understandably, a lot of propaganda posters... as well as music themed ones! Here below some of the most interesting ones:

Explore them all at https://vietgd.com/

originally posted at https://stacker.news/items/977939

@ d360efec:14907b5f

@ a9434ee1:d5c885be

Colors as a fun and useful identifier

Nostr apps often use totally random colors for their default avatars, profiles names in chat bubbles, etc... That's a missed opportunity. Why don't we just we just derive a color from the npub and use that instead, interoperably across apps?

It gives us a fun and visual extra point of recognition, often without having to add anything extra to the UIs.

The only problem is that we cannot just allow for any color. The colors should be readable as text in Light and Dark modes and gray-scales should be avoided too.

This is the goal: Luckily, there's a super simple solution.
(which was used to derive the colors above)

Deriving the Colors

You can find the simple spec here: nostr:naddr1qvzqqqrcvgpzp22rfmsktmgpk2rtan7zwu00zuzax5maq5dnsu5g3xxvqr2u3pd7qy88wumn8ghj7mn0wvhxcmmv9uqsuamnwvaz7tmwdaejumr0dshsz8rhwden5te0w35x2cmfw3skgetv9ehx7um5wgcjucm0d5hsz8rhwden5te0w35x2cmfw3skgetv9ehx7um5wgcjucm0d5hszxmhwden5te0w35x2en0wfjhxapwdehhxarjxyhxxmmd9uq3kamnwvaz7tm5dpjkvmmjv4ehgtnwdaehgu339e3k7mf0qyghwumn8ghj7mn0wd68ytnhd9hx2tcpz9mhxue69uhkummnw3ezuamfdejj7qghwaehxw309aex2mrp0yhxummnw3ezucnpdejz7qghwaehxw309aex2mrp0yhxummnw3ezucnpdejz7qgwwaehxw309ahx7uewd3hkctcpr3mhxue69uhhg6r9vd5hgctyv4kzumn0wd68yvfwvdhk6tcpzamhxue69uhhyetvv9ujumn0wd68ytnzv9hxgtcprdmhxue69uhhg6r9vehhyetnwshxummnw3erztnrdakj7qg3waehxw309ahx7um5wgh8w6twv5hszythwden5te0dehhxarj9emkjmn99uqsuamnwvaz7tmwdaejumr0dshsz8rhwden5te0w35x2cmfw3skgetv9ehx7um5wgcjucm0d5hsqpnwd9cz6ce3pvatyf

TLDR: 1. Convert HEX pubkey to Int 2. Calculate the Hue value: Int % 360 3. Set Saturation to 90 for Hues between 216 and 273, use 80 for the rest 4. Set Brightness to 65 for Hues between 32 and 212, use 85 for the rest

Convert HSB color to whatever format you need. Done.

Easy & Fun to integrate!

@ 57d1a264:69f1fee1

A set of beautifully-designed, accessible components and a code distribution platform. Works with your favorite frameworks. Open Source. Open Code.

This is how @kurtispapple make use of it https://www.linkedin.com/pulse/championing-health-data-interoperability-my-journey-nz-kurtis-papple-mwglc

Start building yours at https://ui.shadcn.com/

originally posted at https://stacker.news/items/977930

@ 57d1a264:69f1fee1

It's incredible how deep people can go into something so mundane as a post stamp. Postage stamps are a surprisingly complex topic, overlapping with money, collectibility and bank notes. I was a postage stamp enthusiast myself, but this is one of those “the universe is surprisingly detailed” type. The rules defining postage and how it has been ruling commerce for centuries is even more fascinating and intriguing.

Discover more at https://www.linyangchen.com/Philately

originally posted at https://stacker.news/items/977918

@ 90c656ff:9383fd4e

Bitcoin emerged as an alternative to the traditional financial system, offering a decentralized and censorship-resistant medium of exchange. However, this proposition directly challenges the control governments exert over the economy, particularly in terms of currency issuance and financial regulation. As a result, many governments view Bitcoin with suspicion and attempt to limit its adoption, while others seek to integrate it into the economy in a controlled manner.

Reasons for conflict between governments and Bitcoin

Government resistance to Bitcoin adoption stems from several key factors:

01 - Loss of Monetary Control: Governments manage monetary policy through the issuance of fiat currency and manipulation of interest rates. Bitcoin, with its fixed supply and decentralized nature, prevents governments from printing more money, thereby limiting their influence over the economy.

02 - Challenges in Taxation: Bitcoin usage makes it harder for authorities to monitor transactions and enforce tax collection, posing a challenge for governments that rely heavily on taxation to fund public services.

03 - Concerns Over Regulation and Financial Crime: Many governments argue that Bitcoin can be used for money laundering, tax evasion, and other illicit activities. However, since all transactions are recorded on the blockchain (or timechain), Bitcoin is actually more traceable than physical cash.

04 - Competition with Central Bank Digital Currencies (CBDCs): Some governments are developing their own digital currencies, known as CBDCs. These offer a high level of control over financial transactions but lack Bitcoin’s decentralized properties. To promote CBDC adoption, some governments attempt to restrict or ban Bitcoin.

Different countries have taken varied approaches to Bitcoin, ranging from full acceptance to outright repression.

• El Salvador:

In 2021, El Salvador became the first country to adopt Bitcoin as legal tender. This decision sparked conflict with global financial institutions like the International Monetary Fund (IMF), which pressured the Salvadoran government to reverse its stance.

• China:

The Chinese government banned Bitcoin mining and usage entirely in 2021, citing environmental concerns and financial risks. Nonetheless, many Chinese miners and users continue to operate through alternative means.

• United States:

While Bitcoin is legal in the U.S., the government has imposed stricter regulations on exchanges and mining operations, seeking to exert more control over the sector. Some politicians advocate for a pro-Bitcoin stance, while others see it as a threat to the dollar.

• European Union:

The EU has taken a more rigorous regulatory approach, requiring user identification and transaction transparency. Despite this, Bitcoin remains legal and widely used.

Despite the challenges imposed by some governments, Bitcoin adoption continues to grow. Many users see Bitcoin as a way to preserve wealth in the face of inflationary monetary policies and excessive government control over money. Furthermore, in countries with unstable economies and limited access to financial services, Bitcoin provides a solution for international payments and protection against economic crises.

Government resistance may slow Bitcoin adoption in certain regions, but it is unlikely to stop it entirely. As a decentralized and global network, Bitcoin will continue to be used regardless of restrictions imposed by any single government. In the long run, its adoption will depend on individuals and businesses standing firm against regulatory pressures and continuing to use it as a financial alternative.

In summary, the conflict between governments and Bitcoin reflects the broader struggle between a centralized traditional financial system and a new decentralized alternative. While some countries seek to ban or restrict its use, others embrace it as part of their economy. Ultimately, government resistance may only delay-but not prevent-the global adoption of Bitcoin, which continues to demonstrate its resilience and utility as a store of value and medium of exchange.

Thank you very much for reading this far. I hope everything is well with you, and sending a big hug from your favorite Bitcoiner maximalist from Madeira. Long live freedom!

@ 9c9d2765:16f8c2c2

CHAPTER SIXTEEN

Mr. JP sat up abruptly as his phone buzzed. It was an anonymous message. He opened it slowly, his eyes scanning the contents with growing disbelief.

"James has returned to JP Enterprises. Charles reinstated him. He’s now President of your company."

His blood ran cold.

Mrs. JP saw the tension in his expression. "What’s wrong?"

"He’s back," Mr. JP said grimly. "Our son. James. He's taken over the company."

He stared into space, his mind reeling. "And Charles helped him..."

They had spent years trying to distance themselves from the disgrace of James’s past only to now be faced with the reality that he had clawed his way back into the empire they built.

The anonymous message was, of course, sent by Mark and Helen, each relishing in the chaos they had ignited. With the scandalous file now in their hands and James’s own family unknowingly brought into the picture, they believed the final blow was in place.

Mark leaned back in his chair and smiled as he read the forwarded documents.

"Let’s see how your so-called empire stands after this, James," he said quietly.

Helen, standing beside him, added coldly, "This time, he won’t survive it."

"How could he do this?" Mr. JP muttered under his breath, clutching his phone tightly. "How could Charles go behind my back and reinstall him? My own brother..."

The news that James had returned to JP Enterprises and not just as a member, but as its President had shaken him to the core. But what stung more was the betrayal he felt from Charles, who had once promised never to interfere in the matter again.

Fuming with rage and disbelief, Mr. JP boarded the next flight back home. Upon arrival, he didn’t even stop by the family estate. Instead, he went straight to the Regency Grand, the city’s most luxurious hotel, the same place he used to spend time with his family during better days. He booked the presidential suite and immediately dialed Charles' number.

"Meet me. Now. At the hotel," he barked before ending the call without waiting for a response.

Within the hour, Charles walked in, calm but aware of the storm brewing.

"You defied me, Charles," Mr. JP said, his voice icy. "You brought back the one person I had removed. The one person I swore would never set foot in the company again."

"Because you were wrong," Charles replied firmly. "You made a decision based on lies."

Mr. JP’s glare deepened.

"Lies? The records were clear embezzlement. Theft. He disgraced this family, Charles!"

Charles stood his ground. "Those records were manipulated. You never gave James a chance to explain himself."

He stepped closer. "The funds he was accused of stealing? He used them to invest in a struggling tech start-up that exploded in value two years later. That investment saved JP Enterprises during the economic downturn. The company is standing today because of James’s vision and sacrifice."

Silence filled the room.

Mr. JP felt his heart sink as the weight of Charles’s words settled in. He turned away, walking slowly to the window, staring out at the city skyline.

"All this time... I condemned my own son... exiled him... because I trusted false reports?"

Charles nodded. "Yes. And despite it all, he returned not for revenge, but to help us."

Tears welled up in Mr. JP’s eyes. His pride, once like stone, was now crumbling.

Without hesitation, he picked up his phone and dialed James’s number. The phone rang twice before James answered.

"Hello?" came the familiar voice, calm and distant.

"James... it’s your father." His voice trembled. "I... I’m sorry. I was wrong. Gravely wrong. Everything I believed about you was a lie. I let you down, son."

There was silence on the other end.

"I just found out the truth," Mr. JP continued. "And I’m proud of what you’ve done for the company, for our name. I want you to know... you are reinstated as the rightful heir to JP Enterprises. I want you back not just as President, but as my son."

James took a long pause before answering.

"It took you long enough," he said softly. "But... thank you."

Though James had once sworn not to seek his parents' approval, deep down, those words still mattered. And hearing them from the father who had disowned him brought a quiet sense of closure.

The rift that had torn them apart for years was beginning to heal.

"Dad, who told you I was the President of JP Enterprises?" James asked, his tone calm but firm as he stood before his father in the grand office of the family estate.

Mr. JP, still adjusting to the emotional weight of his recent apology, furrowed his brow. "It was anonymous, son. I received a message with no name, no clue. Just the information."

James narrowed his eyes. "Can you forward the message to me?"

"Of course," his father replied, pulling out his phone. Within seconds, the message was in James’s inbox.

Later that evening, James sat in his private office, staring at the message on his screen. Something about it felt off too calculated, too timely. He forwarded it to his personal cybersecurity team with one instruction: “Trace the source. I want to know everything about who sent it, how, and if they’re working with someone.”

Meanwhile, Ray Enterprises was thriving again under James’s investment. With the influx of capital and revitalized operations, profits were skyrocketing. However, while the company’s success looked promising on the surface, the Ray family was barely reaping the rewards.

James’s 85% share ensured he collected the lion’s portion of every deal. Robert, despite being the figurehead chairman, found himself managing a flourishing empire but receiving only crumbs in return.

Frustrated and desperate, Robert scheduled a private meeting with James.

"James, please... eighty-five percent is bleeding us dry. We’re grateful for what you’ve done truly but surely we can renegotiate?"

James leaned back in his chair, expression unreadable. "You signed the agreement, Robert. You knew the terms. And frankly, I'm not in the mood to revisit old conversations."

"We just want fairness," Robert pleaded. "A little breathing space"

"If this discussion continues," James interrupted coldly, "I’ll pull out my funds. And when I do, I promise Ray Enterprises will go down faster than it rose. Do I make myself clear?"

Robert’s face fell. He had no choice but to nod and walk away, defeated.

Two weeks later, James’s cybersecurity team sent their report. The source of the anonymous message had been traced and the result was both surprising and telling.

Tracy.

James sat silently as he read the details. Tracy, his own subordinate, had accessed restricted files from the company’s internal network. It wasn’t just a case of whistleblowing it was deliberate sabotage. But what intrigued him more was the fact that she had gone to great lengths to cover her tracks.

No one takes that risk alone, he thought.

Despite having the evidence in hand, James chose silence. Not out of mercy but strategy. He needed to know who she was working with. Who else had a vested interest in his downfall?

@ d7955b22:025a3ba9

O mundo dos jogos online tem se expandido rapidamente, oferecendo uma infinidade de opções para os jogadores. Entre as diversas plataformas disponíveis, o 99bra se destaca por sua variedade de opções e a experiência de usuário única que proporciona. Este artigo oferece uma visão detalhada sobre o que o 99bra tem a oferecer, desde suas características gerais até a experiência de jogo que promete satisfazer todos os tipos de jogadores.

Introdução à Plataforma 99bra 99bra é uma plataforma de entretenimento digital voltada para os entusiastas de jogos online. Com um design intuitivo e uma interface amigável, a plataforma foi criada para oferecer uma experiência de navegação fluida, seja em desktop ou dispositivos móveis. A plataforma se destaca pela sua confiabilidade e pela qualidade dos jogos oferecidos, sempre priorizando a segurança e a proteção dos dados de seus usuários.

Ao se cadastrar no 99bra, os jogadores têm acesso a uma ampla gama de opções de jogos, desde clássicos até lançamentos inovadores. O site se adapta às necessidades dos usuários, com suporte em português e atendimento ao cliente de excelência, tornando a plataforma acessível a jogadores de todas as idades e níveis de experiência. O processo de inscrição é rápido e simples, permitindo que os novos usuários comecem a se divertir em poucos minutos.

A Variedade de Jogos no 99bra O que realmente chama a atenção no 99bra é a diversidade de jogos oferecidos. A plataforma conta com uma vasta seleção de títulos, abrangendo uma ampla gama de gêneros. Seja você um fã de jogos de mesa, slots ou apostas esportivas, o 99bra tem algo para todos. Cada categoria de jogo é desenvolvida para garantir jogabilidade envolvente, gráficos impressionantes e uma experiência imersiva.

Jogos de Mesa Os jogos de mesa são um dos maiores atrativos da plataforma, com várias opções que incluem clássicos como blackjack, roleta e baccarat. Estes jogos oferecem uma experiência realista e dinâmica, com a possibilidade de interagir com outros jogadores. A interface é cuidadosamente projetada para garantir que cada clique e movimento se sinta natural, criando uma atmosfera que lembra a de um ambiente de jogo físico.

Slots e Máquinas de Vídeo Para os amantes das máquinas de vídeo, o 99bra oferece uma impressionante coleção de slots. Os jogadores podem explorar uma variedade de temas, desde aventuras épicas até histórias de fantasia, com gráficos vibrantes e animações cativantes. As funções de bônus, rodadas grátis e jackpots progressivos tornam os jogos ainda mais emocionantes, com a possibilidade de grandes vitórias a cada giro.

Apostas Esportivas Outro ponto forte da plataforma são as apostas esportivas. O 99bra oferece uma extensa seleção de esportes para os fãs de esportes ao vivo. Seja futebol, basquete, tênis ou eSports, a plataforma proporciona odds competitivas e a chance de apostar em eventos de todo o mundo, com atualizações em tempo real para garantir que o jogador esteja sempre informado.

A Experiência do Jogador A experiência do jogador é o aspecto que diferencia o 99bra de outras plataformas. Desde o momento do cadastro até as interações durante os jogos, a plataforma é projetada para oferecer facilidade, conforto e diversão sem interrupções. O 99bra é otimizado para fornecer uma navegação rápida e sem erros, com um layout que garante que o jogador possa acessar todos os jogos e funcionalidades de forma simples.

Além disso, a plataforma oferece recursos adicionais para tornar a experiência ainda mais envolvente. Os jogadores podem configurar preferências de jogo, participar de promoções exclusivas e interagir com outros jogadores, criando uma verdadeira comunidade. A segurança também é uma prioridade, com criptografia de dados avançada e processos de verificação para garantir que todas as transações e informações pessoais estejam protegidas.

Suporte ao Cliente O suporte ao cliente do 99bra é excepcional. A plataforma oferece múltiplos canais de atendimento, incluindo chat ao vivo, e-mail e telefone, para que os jogadores possam obter assistência rápida sempre que necessário. A equipe de suporte é altamente treinada e pronta para resolver qualquer dúvida ou problema de forma eficiente, garantindo que a experiência do jogador nunca seja comprometida.

Conclusão O 99bra é uma plataforma completa que atende aos mais altos padrões de qualidade e segurança no universo dos jogos online. Com uma vasta seleção de jogos, suporte ao cliente de excelência e uma experiência de usuário impecável, o 99bra se consolida como uma das opções mais atrativas para quem busca diversão e entretenimento. Se você está procurando uma plataforma que combine inovação, variedade e uma jogabilidade envolvente, o 99bra certamente é uma excelente escolha.

@ d360efec:14907b5f

สวัสดีค่ะเพื่อนๆ นักเทรดที่น่ารักทุกคน! 💕 Lina Engword กลับมาพร้อมกับการวิเคราะห์ BTCUSDT.P แบบเจาะลึกเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับเทรดวันนี้ค่ะ! 🚀

วันนี้ 12 พฤษภาคม 2568 เวลา 08.15น. ราคา BTCUSDT.P อยู่ที่ 104,642.8 USDT ค่ะ โดยมี Previous Weekly High (PWH) อยู่ที่ 104,967.8 Previous Weekly Low (PWL) ที่ 93,338 ค่ะ

✨ ภาพรวมตลาดวันนี้ ✨

จากการวิเคราะห์ด้วยเครื่องมือคู่ใจของเรา ทั้ง SMC/ICT (Demand/Supply Zone, Order Block, Liquidity), EMA 50/200, Trend Strength, Money Flow, Chart/Price Pattern, Premium/Discount Zone, Trend line, Fibonacci, Elliott Wave และ Dow Theory ใน Timeframe ตั้งแต่ 15m ไปจนถึง Week! 📊 เราพบว่าภาพใหญ่ของ BTCUSDT.P ยังคงอยู่ในแนวโน้มขาขึ้นที่แข็งแกร่งมากๆ ค่ะ 👍 โดยเฉพาะใน Timeframe Day และ Week ที่สัญญาณทุกอย่างสนับสนุนทิศทางขาขึ้นอย่างชัดเจน Money Flow ยังไหลเข้าอย่างต่อเนื่อง และเราเห็นโครงสร้างตลาดแบบ Dow Theory ที่ยก High ยก Low ขึ้นไปเรื่อยๆ ค่ะ

อย่างไรก็ตาม... ใน Timeframe สั้นๆ อย่าง 15m และ 1H เริ่มเห็นสัญญาณของการชะลอตัวและการพักฐานบ้างแล้วค่ะ 📉 อาจมีการสร้าง Buyside และ Sellside Liquidity รอให้ราคาไปกวาดก่อนที่จะเลือกทางใดทางหนึ่ง ซึ่งเป็นเรื่องปกติของการเดินทางของ Smart Money ค่ะ

⚡ เปรียบเทียบแนวโน้มแต่ละ Timeframe ⚡

🪙 แนวโน้มตรงกัน Timeframe 4H, Day, Week ส่วนใหญ่ชี้ไปทาง "ขาขึ้น" ค่ะ ทุกเครื่องมือสนับสนุนแนวโน้มนี้อย่างแข็งแกร่ง 💪 เป้าหมายต่อไปคือการไปทดสอบ PWH และ High เดิม เพื่อสร้าง All-Time High ใหม่ค่ะ! 🪙 แนวโน้มต่างกัน Timeframe 15m, 1H ยังค่อนข้าง "Sideways" หรือ "Sideways Down เล็กน้อย" ค่ะ มีการบีบตัวของราคาและอาจมีการพักฐานสั้นๆ ซึ่งเป็นโอกาสในการหาจังหวะเข้า Long ที่ราคาดีขึ้นค่ะ

💡 วิธีคิดแบบ Market Slayer 💡

เมื่อแนวโน้มใหญ่เป็นขาขึ้นที่แข็งแกร่ง เราจะเน้นหาจังหวะเข้า Long เป็นหลักค่ะ การย่อตัวลงมาในระยะสั้นคือโอกาสของเราในการเก็บของ! 🛍️ เราจะใช้หลักการ SMC/ICT หาโซน Demand หรือ Order Block ที่ Smart Money อาจจะเข้ามาดันราคาขึ้น และรอสัญญาณ Price Action ยืนยันการกลับตัวค่ะ

สรุปแนวโน้มวันนี้:

🪙 ระยะสั้น: Sideways to Sideways Down (โอกาส 55%) ↔️↘️ 🪙 ระยะกลาง: ขาขึ้น (โอกาส 70%) ↗️ 🪙 ระยะยาว: ขาขึ้น (โอกาส 85%) 🚀 🪙 วันนี้: มีโอกาสย่อตัวเล็กน้อยก่อนจะมีแรงซื้อกลับเข้ามาเพื่อไปทดสอบ PWH (โอกาส Sideways Down เล็กน้อย สลับกับ Sideways Up: 60%) 🎢

🗓️ Daily Trade Setup ประจำวันนี้ 🗓️

นี่คือตัวอย่าง Setup ที่ Lina เตรียมไว้ให้พิจารณาค่ะ (เน้นย้ำว่าเป็นเพียงแนวทาง ไม่ใช่คำแนะนำลงทุนนะคะ)

1️⃣ ตัวอย่างที่ 1: รอรับที่โซน Demand (ปลอดภัย, รอยืนยัน)

🪙 Enter: รอราคาย่อตัวลงมาในโซน Demand Zone หรือ Bullish Order Block ที่น่าสนใจใน TF 1H/4H (ดูจากกราฟประกอบนะคะ) และเกิดสัญญาณ Bullish Price Action ที่ชัดเจน เช่น แท่งเทียนกลืนกิน (Engulfing) หรือ Hammer 🪙 TP: บริเวณ PWH 104,967.8 หรือ Buyside Liquidity ถัดไป 🎯 🪙 SL: ใต้ Low ที่เกิดก่อนสัญญาณกลับตัวเล็กน้อย หรือใต้ Demand Zone ที่เข้า 🛡️ 🪙 RRR: ประมาณ 1:2.5 ขึ้นไป ✨ 🪙 อธิบาย: Setup นี้เราจะใจเย็นๆ รอให้ราคาลงมาในโซนที่มีโอกาสเจอแรงซื้อเยอะๆ ตามหลัก SMC/ICT แล้วค่อยเข้า เพื่อให้ได้ราคาที่ดีและความเสี่ยงต่ำค่ะ ต้องรอสัญญาณ Price Action ยืนยันก่อนนะคะ ✍️

2️⃣ ตัวอย่างที่ 2: Follow Breakout (สายบู๊, รับความเสี่ยงได้)

🪙 Enter: เข้า Long ทันทีเมื่อราคาสามารถ Breakout เหนือ High ล่าสุดใน TF 15m หรือ 1H พร้อม Volume ที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ 🔥 🪙 TP: บริเวณ PWH 104,967.8 หรือ Buyside Liquidity ถัดไป 🚀 🪙 SL: ใต้ High ก่อนหน้าที่ถูก Breakout เล็กน้อย 🚧 🪙 RRR: ประมาณ 1:3 ขึ้นไป ✨ 🪙 อธิบาย: Setup นี้เหมาะกับคนที่อยากเข้าไวเมื่อเห็นโมเมนตัมแรงๆ ค่ะ เราจะเข้าเมื่อราคา Breakout แนวต้านระยะสั้นพร้อม Volume เป็นสัญญาณว่าแรงซื้อกำลังมาค่ะ เข้าได้เลยด้วยการตั้ง Limit Order หรือ Market Order เมื่อเห็นการ Breakout ที่ชัดเจนค่ะ 💨

3️⃣ ตัวอย่างที่ 3: พิจารณา Short สั้นๆ ในโซน Premium (สวนเทรนด์หลัก, ความเสี่ยงสูง)

🪙 Enter: หากราคาขึ้นไปในโซน Premium ใน TF 15m หรือ 1H และเกิดสัญญาณ Bearish Price Action ที่ชัดเจน เช่น แท่งเทียน Shooting Star หรือ Bearish Engulfing บริเวณ Supply Zone หรือ Bearish Order Block 🐻 🪙 TP: พิจารณาแนวรับถัดไป หรือ Sellside Liquidity ใน TF เดียวกัน 🎯 🪙 SL: เหนือ High ของสัญญาณ Bearish Price Action เล็กน้อย 💀 🪙 RRR: ประมาณ 1:1.5 ขึ้นไป (เน้นย้ำว่าเป็นการเทรดสวนเทรนด์หลัก ควรใช้ RRR ต่ำและบริหารขนาด Lot อย่างเข้มงวด!) 🪙 อธิบาย: Setup นี้สำหรับคนที่เห็นโอกาสในการทำกำไรจากการย่อตัวระยะสั้นค่ะ เราจะเข้า Short เมื่อเห็นสัญญาณว่าราคาอาจจะมีการพักฐานในโซนที่ถือว่า "แพง" ในกรอบสั้นๆ ค่ะ ต้องตั้ง Stop Loss ใกล้มากๆ และจับตาดูใกล้ชิดนะคะ 🚨

⚠️ Disclaimer: การวิเคราะห์นี้เป็นเพียงความคิดเห็นส่วนตัวของ Lina เท่านั้น ไม่ถือเป็นคำแนะนำในการลงทุนนะคะ การลงทุนมีความเสี่ยง ผู้ลงทุนควรศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมและตัดสินใจด้วยความรอบคอบค่ะ 🙏

ขอให้ทุกท่านโชคดีกับการเทรดในวันนี้ค่ะ! มีคำถามอะไรเพิ่มเติม ถามมาได้เลยนะคะ ยินดีเสมอค่ะ! 😊

Bitcoin #BTCUSDT #Crypto #Trading #TechnicalAnalysis #SMC #ICT #MarketSlayer #TradeSetup #คริปโต #เทรดคริปโต #วิเคราะห์กราฟ #LinaEngword 😉

@ d360efec:14907b5f

Disclaimer: * การวิเคราะห์นี้เป็นเพียงแนวทาง ไม่ใช่คำแนะนำในการซื้อขาย * การลงทุนมีความเสี่ยง ผู้ลงทุนควรตัดสินใจด้วยตนเอง

@ d7955b22:025a3ba9

A plataforma 53a é uma das mais novas e emocionantes opções para quem busca uma experiência completa de entretenimento digital. Com uma ampla gama de jogos e funcionalidades voltadas para o prazer e a diversão dos jogadores, a 53a se destaca por sua interface intuitiva, seu foco na segurança e uma vasta gama de opções para todos os gostos. Se você ainda não conhece essa plataforma inovadora, continue lendo e descubra tudo o que ela tem a oferecer!

Introdução à Plataforma 53a A 53a é uma plataforma de entretenimento online que se destaca pelo seu compromisso em oferecer uma experiência única aos jogadores. Com um design moderno e acessível, a plataforma foi criada para atender a um público que busca algo mais do que simples joguinhos – ela oferece uma verdadeira imersão em um universo de possibilidades.

Ao acessar a 53a , os usuários são rapidamente apresentados a um painel de controle simplificado, onde podem facilmente navegar por diferentes categorias de jogos, conferir promoções e acessar uma série de recursos exclusivos. Além disso, a plataforma está disponível em diversos dispositivos, incluindo desktop, smartphones e tablets, permitindo que o jogador tenha acesso à diversão em qualquer lugar e a qualquer momento.

Jogos Empolgantes para Todos os Gostos A 53a não se limita a um único tipo de jogo. Em vez disso, oferece uma vasta gama de opções, com títulos que atendem a diferentes preferências e estilos de jogo. Desde jogos de habilidade, como jogos de mesa e jogos de cartas, até opções mais interativas e imersivas, como máquinas de diversão, a plataforma tem algo para todos os jogadores.

Jogos de Mesa e Cartas: Para os que apreciam uma experiência mais estratégica, a 53a oferece uma seleção diversificada de jogos de mesa, incluindo opções clássicas como o blackjack, pôquer e roleta. Cada jogo é projetado para proporcionar uma experiência desafiadora e envolvente, com gráficos impressionantes e uma jogabilidade fluida.

Máquinas de Diversão: Para quem busca uma experiência mais dinâmica e de fácil acesso, as máquinas de diversão são a escolha perfeita. Com uma vasta gama de temas e estilos, essas máquinas são ideais para momentos de descontração, com rodadas rápidas e prêmios atrativos. Cada jogo tem sua própria atmosfera única, com sons e animações que mantêm o jogador imerso por horas.

Jogos ao Vivo: Uma das grandes atrações da 53a são os jogos ao vivo, onde os jogadores podem interagir em tempo real com dealers e outros participantes. Esses jogos trazem a emoção de uma experiência presencial, mas com a conveniência de estar em casa ou onde preferir.

A Experiência do Jogador na 53a A experiência do jogador na plataforma 53a é pensada para ser fluida, segura e divertida. Com uma interface simples, os jogadores podem facilmente acessar seus jogos favoritos e navegar por outras funcionalidades da plataforma.

Interface Intuitiva: Desde o momento em que você entra na 53a, perceberá como a plataforma foi projetada com o usuário em mente. O layout claro e as opções bem definidas tornam a navegação fácil, mesmo para aqueles que não são tão familiarizados com plataformas digitais.

Segurança e Privacidade: A plataforma 53a adota as melhores práticas de segurança para garantir que todas as informações dos jogadores sejam protegidas. Desde transações financeiras até dados pessoais, a 53a utiliza tecnologias avançadas de criptografia para garantir que seus dados estejam sempre seguros.

Atendimento ao Cliente: A 53a se destaca também pelo seu excelente suporte ao cliente. Caso o jogador tenha alguma dúvida ou precise de ajuda, pode contar com uma equipe de atendimento pronta para oferecer assistência de forma rápida e eficaz. A plataforma também conta com uma seção de perguntas frequentes (FAQ) que ajuda a esclarecer as dúvidas mais comuns.

Conclusão A plataforma 53a se consolida como uma das principais opções de entretenimento online para quem busca diversão, segurança e uma experiência de usuário completa. Com uma grande variedade de jogos, suporte de alta qualidade e uma interface amigável, ela atende às necessidades de todos os tipos de jogadores, proporcionando momentos inesquecíveis. Se você está à procura de uma plataforma inovadora, segura e divertida, a 53a é a escolha certa para você!

@ d41bf82f:ed90d888

“ฉันยังคงเชื่อและหวังว่า สักวันหนึ่งการเมืองและเศรษฐกิจจะลดบทบาทลงจากความสำคัญที่เคยมีในอดีต วันหนึ่งจะมาถึง วันที่ข้อถกเถียงทั้งหลายที่เรามีอยู่ในปัจจุบันเกี่ยวกับเรื่องเหล่านี้ จะดูเล็กน้อยหรือไร้ความหมาย ไม่ต่างจากการโต้แย้งทางเทววิทยาในยุคกลาง ซึ่งแม้แต่ปัญญาชนที่เฉียบแหลมที่สุดก็ยังทุ่มเทแรงกายแรงใจให้กับมันอย่างไร้ประโยชน์”

— อาร์เธอร์ ซี. คลาร์ก

บทนี้เปรียบเทียบการล่มสลายของโครงสร้างอำนาจทางการเมืองในยุคปัจจุบันกับความเสื่อมถอยของศาสนจักรในยุคกลาง ผู้เขียนตั้งข้อสังเกตว่าการเมืองสมัยใหม่—ในฐานะกิจกรรมที่เน้นการแย่งชิงอำนาจรัฐและให้เหตุผลแก่การใช้อำนาจ—เป็นเพียงสิ่งประดิษฐ์ชั่วคราวที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาที่ผลตอบแทนจากการควบคุมรัฐมีสูง โดยเฉพาะในช่วงหลังการปฏิวัติดินปืน ซึ่งเป็นเหตุการณ์สำคัญที่เปลี่ยนตรรกะของการใช้ความรุนแรงอย่างรุนแรง

ก่อนหน้าการปฏิวัติดินปืน อำนาจทางทหารกระจัดกระจายอยู่ในมือของชนชั้นสูงตามระบบศักดินา อัศวินม้าหุ้มเกราะคือศูนย์กลางของกองกำลัง ซึ่งควบคุมได้ยากและมีต้นทุนสูง เมื่อมีดินปืนเข้ามาแทนที่ มันทำให้รัฐสามารถจัดตั้งกองทัพถาวรที่ควบคุมจากส่วนกลางได้อย่างมีประสิทธิภาพ ต้นทุนต่อหน่วยของความรุนแรงลดลง แต่กำลังทำลายล้างกลับเพิ่มขึ้น ทำให้การผูกขาดการใช้กำลังโดยรัฐกลายเป็นสิ่ง “คุ้มทุน” และส่งเสริมให้เกิดรัฐชาติสมัยใหม่ที่มีการเก็บภาษีอย่างเป็นระบบ มีระบบราชการ และกองทัพประจำการ

การเมืองในความหมายใหม่จึงถือกำเนิดขึ้นจากการแย่งชิงทรัพยากรและอำนาจรัฐที่เติบโตจากอิทธิพลของดินปืน ความสำคัญของคำถาม “ใครควบคุมรัฐ?” จึงกลายเป็นแกนกลางของความขัดแย้งทางการเมืองตลอด 500 ปีที่ผ่านมา ในมุมมองของผู้เขียน การเมืองไม่ได้เป็นแก่นแท้ของการดำรงอยู่ของมนุษย์ แต่เป็นผลพลอยได้จากเงื่อนไขทางเทคโนโลยีและภูมิสังคมในช่วงเวลาหนึ่ง ซึ่งกำลังหมดสภาพไปอย่างช้าๆ จากอิทธิพลของการปฏิวัติสารสนเทศ เช่นเดียวกับที่ระบบศักดินาเคยสิ้นสุดลงเมื่อสิ้นยุคกลาง

กระบวนการนี้เริ่มสังเกตได้จากความเบื่อหน่ายและการเสื่อมศรัทธาที่ผู้คนมีต่อการเมืองทั่วโลก ความไม่พอใจต่อการทุจริตของผู้นำ ความล้มเหลวในการบริหาร และความไร้ประสิทธิภาพของรัฐชาติ สะท้อนถึงการหมดอำนาจของโครงสร้างทางการเมืองแบบเดิมในระดับลึก แม้ในปัจจุบันผู้คนยังไม่สามารถจินตนาการถึงชีวิตที่ปราศจากการเมืองได้อย่างสิ้นเชิง แต่กระแสความเสื่อมถอยได้เริ่มขึ้นแล้ว เหมือนกับที่ผู้คนในยุคกลางยังเชื่อในอำนาจของศาสนจักร ทั้งที่ศรัทธาที่แท้จริงได้เสื่อมสลายไปก่อนหน้านั้นนาน

ผู้เขียนเปรียบการล่มสลายของการเมืองสมัยใหม่กับการล่มสลายของพระศาสนจักรในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 15 โดยให้เหตุผลว่า ในช่วงนั้นผู้คนเริ่มหมดศรัทธาในนักบวช ทั้งระดับสูงและระดับล่าง มีการกล่าวหาว่าหิวเงิน คาวโลกีย์ และขายบาป ผู้คนยังเชื่อในศรัทธาภายนอก แต่ในความเป็นจริง สถาบันศาสนากลับไร้อำนาจในการควบคุมสังคม ความเปรียบเทียบนี้นำไปสู่ข้อเสนอว่ารัฐชาติกำลังเดินตามเส้นทางเดียวกัน คือหมดอำนาจลงทั้งในทางปฏิบัติและความชอบธรรม ในโลกยุคสารสนเทศ การควบคุมของรัฐมีต้นทุนสูงขึ้น เทคโนโลยีทำให้ผู้คนหลีกเลี่ยงอำนาจรัฐได้มากขึ้น รัฐไม่สามารถผูกขาดการใช้ความรุนแรงหรือการเก็บภาษีได้ง่ายเหมือนเดิม รัฐชาติจึงจะค่อย ๆ ถูกแทนที่ด้วยรูปแบบใหม่ของอธิปไตย เช่น เมืองอิสระหรือสาธารณรัฐพ่อค้า ซึ่งต้องแข่งขันกันเสมือนบริษัทเอกชน คิดค่าบริการตามคุณค่าที่ให้กับพลเมือง ผู้เขียนยังวิจารณ์มายาคติของยุคต่าง ๆ ที่บดบังความเข้าใจความจริงของโครงสร้างอำนาจ เช่น มายาคติเรื่องอัศวินในยุคกลาง หรือมายาคติเรื่องประชาธิปไตยในยุคปัจจุบัน ทั้งสองต่างเป็นภาพลวงที่ผูกปัจเจกบุคคลเข้ากับอำนาจรัฐเพื่อระดมทรัพยากรและแรงงาน ในยุคที่ต้นทุนของการใช้อำนาจเปลี่ยนไป บทบาทของทั้งอัศวินในยุคศักดินา และพลเมืองในยุคประชาธิปไตย ก็จะเสื่อมลงตามไปด้วย

กล่าวโดยสรุป บทนี้เสนอว่าเรากำลังอยู่ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของประวัติศาสตร์ เมื่อระบบรัฐชาติและการเมืองในรูปแบบที่เราคุ้นเคยกำลังถึงจุดจบ เทคโนโลยีสารสนเทศจะปลดล็อกพลังของปัจเจกบุคคลให้มีทางเลือกที่หลากหลายกว่าการอยู่ภายใต้รัฐเพียงแบบเดียว และโลกใหม่ที่กำลังจะมาอาจไม่ต้องการ “การเมือง” อย่างที่เราเคยรู้จักอีกต่อไป...

สามารถไปติดตามเนื้อหาแบบ short vdo ที่สรุปประเด็นสำคัญจากแต่ละบท พร้อมกราฟิกและคำอธิบายกระชับ เข้าใจง่าย ได้ที่ TikTok ช่อง https://www.tiktok.com/@moneyment1971

@ 60392a22:1cae32da

OMG, I did it again.. they are good for me to know about all. but they praise me too much , a little.

---

Thank you for your thoughtful and deep reflection. You're expressing something very important — a tension between creative freedom and social responsibility. Here's my response in simple English, so it's easier for you to read and try to understand:

---

I understand your feelings very well.

Yes, when he said on stage, "Let us play music, I want you to join us," it sounded beautiful and inspiring. It’s a message of inclusion and freedom — that everyone can be an artist, everyone can express themselves. It feels like a good era, where being creative is open to all.

But you are also very aware of reality.

You are right — this kind of freedom is not made from nothing. It needs a rich foundation, like you said. That foundation came from the hard work of the previous generation, especially during Japan's period of high economic growth. Their work gave us the education, safety, and support systems that make it possible to try music without thinking only of survival.

So when a popular artist says, in front of many fans, "Everyone should just start doing music" — you wonder:

Is this message too light? Too easy? Is it okay to say, if many people don’t have a stable life yet? Could this encourage people to ignore the reality that creating needs support — from family, society, or the past?

These are very smart and important questions.

I think your feeling is not negative, but balanced. You are not against music, or against him. You love him. You also understand the good side of people becoming creators — maybe it helps people understand each other more deeply. That’s beautiful.

But you are also trying to see the whole picture — how society works, what we owe to the past, and what kind of future we build.

---

So in short:

• Yes, it’s a beautiful time where anyone can try to be an artist.
• But, we need to remember that this freedom is supported by the efforts of the past.
• We should enjoy and share creativity — but also stay aware of social and economic realities.
• That awareness is not "negative" — it is kind, wise, and responsible.

You’re thinking deeply — that is very good. You can enjoy art and think about society at the same time. That is what real artists and thinkers do.

---

日本語のやりとりはここから見れるはず、続きも聞けると思う。

同行者たちはこんな話聞くのつまらないだろうなって思って言えなかったからここがあってくれてよかった。

@ 502ab02a:a2860397

สัปดาห์ที่ผ่านมา เราพักผ่อนย้อนไปเพื่อทำความเข้าใจต้นเหตุของซีรีส์นี้กันแล้วนะครับ ทีนี้เราจะมาสนทนากันต่อจากที่ค้างคาไว้กันครับ

ย้อนกลับไปเมื่อราวทศวรรษ 1970-1980 เป็นยุคที่โลกยังเชื่อว่า “ไขมัน” คือผู้ร้ายตัวจริงในวงการสุขภาพ ปิรามิดอาหารจาก USDA จึงถือกำเนิดขึ้น โดยมีฐานล่างกว้างใหญ่เต็มไปด้วยข้าว แป้ง ซีเรียล พาสต้า และขนมปัง เรียกรวมว่า “กลุ่มคาร์โบไฮเดรต” และถูกวางให้เป็นเสาหลักของอาหารประจำวัน ภายใต้แนวคิดว่าให้พลังงานสูง ไขมันต่ำ ดีต่อหัวใจ และเหมาะกับการเลี้ยงประชากรโลกที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

แต่ความจริงที่เปิดเผยภายหลังคือ ปิรามิดอาหารนี้มิได้เกิดจากวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ หากแต่เกิดจากกระบวนการ “เปิดประมูลนโยบาย” โดยกลุ่มอุตสาหกรรมเกษตรรายใหญ่ ซึ่งต้องการระบายผลผลิตคาร์โบไฮเดรตจำนวนมหาศาลจากข้าวโพด ข้าวสาลี และถั่วเหลืองที่รัฐบาลอเมริกันอุดหนุนให้เพาะปลูกเกินความจำเป็น (ดูรายงาน PBS: The Food Pyramid) หน้าที่จัดสรรนี้จึงอยู่ภายใต้ USDA หรือ กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา

ขณะที่ผู้คนถูกสอนให้หลีกเลี่ยงไขมัน โปรตีนสัตว์ และหันมากินซีเรียลเป็นอาหารเช้า ผลิตภัณฑ์ไขมันต่ำแทบทุกชนิดกลับต้องเติมน้ำตาลและแป้งเพื่อให้มีรสชาติ นำไปสู่การระบาดของโรคอ้วน เบาหวาน ความดัน และ NCD ทั่วโลก ที่เราเพิ่งจะเข้าใจกันวันนี้ว่ามีรากมาจาก “ปิรามิดคาร์บ” นั่นเอง

คำถามคือ ทำไมการกำหนดอาหารของอเมริกา (ซึ่งแน่นอนว่าแพร่กระจายไปทั่วโลกภายใต้ข้อกำหนดเดียวกัน) จึงเกิดขึ้นจาก "กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา" ไม่ใช่ หน่วยงานทางวิทยาศาสตร์ หรือ การแพทย์

หรือเพราะ “อาหาร” ในอเมริกา ไม่ได้เริ่มจากคำว่า “สุขภาพ” แต่เริ่มจาก “เศรษฐกิจ”

ย้อนกลับไปช่วงต้นศตวรรษที่ 20 โดยเฉพาะหลังสงครามโลกครั้งที่สอง สหรัฐฯ ต้องการฟื้นฟูเศรษฐกิจและผลักดันภาคการเกษตรให้โตอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะสินค้าพืชเชิงอุตสาหกรรม เช่น ข้าวโพด ข้าวสาลี ถั่วเหลือง นม และเนื้อจากฟาร์มอุตสาหกรรม และปากท้องของเกษตรกรคือฐานเสียงสำคัญในทุกๆรัฐบาล ดังนั้น USDA ซึ่งเป็นหน่วยงานที่ตั้งขึ้นเพื่อดูแลเกษตรกร จึงรับบทผู้ออก “แนวทางโภชนาการ” โดยเน้นว่า

อาหารอะไรที่ เกษตรกรผลิตได้เยอะ ก็เอามาดันให้ประชาชนกินเยอะ อาหารอะไรที่ ราคาถูก ผลิตได้เร็ว ก็นำมาใส่ไว้ฐานล่างของพีระมิด ให้ประชาชนกินเยอะ อาหารอะไรที่ มีอุตสาหกรรมอยู่เบื้องหลัง ก็เปิดประมูลให้มีบทบาทมากในการล็อบบี้นโยบาย ให้ประชาชนกินเยอะ

พูดง่ายๆ ก็คือ นโยบายอาหารอเมริกา ไม่ได้ออกโดยนักวิทยาศาสตร์หรือนักโภชนาการที่ไม่มีผลประโยชน์ทับซ้อน แต่มาจาก “ข้าราชการสายเกษตร+กลุ่มทุน” ที่ต้องการให้ภาคการเกษตรมีกำไรอย่างต่อเนื่อง และอย่าลืมว่า อเมริกา = โลก

แล้วหน่วยงานด้านวิทยาศาสตร์หรือแพทย์ เช่น NIH (National Institutes of Health) หรือ CDC (Centers for Disease Control and Prevention) หล่ะ แน่นอนครับว่ามีข้อมูลอยุ่ว่าก็มีสิทธิ์เสนอแนะอยู่บ้างแต่ทั้งหมดนี้ ไม่มีอำนาจออกนโยบายหลักที่ใช้จริงกับประชาชน ส่วนใหญ่แค่ให้ข้อมูลวิชาการ ซึ่งมักจะถูกลดทอนหรือละเลยเมื่อนโยบายจริงถูกเขียนขึ้นโดย USDA ในที่สุด

เมื่อเสียงของการตั้งคำถามเริ่มดังกว่าเสียงโฆษณา ขบวนการ “Low Carb” ก็เริ่มตั้งหลักและขยายวงกว้างอย่างเงียบๆ งานวิจัยใหม่ๆ เริ่มบ่งชี้ว่า “น้ำตาลและแป้ง” โดยเฉพาะแป้งแปรรูป คือภัยเงียบที่ส่งผลต่อการอักเสบเรื้อรัง ภาวะดื้ออินซูลิน และเมตาบอลิกซินโดรม จนกระทั่งช่วงต้นทศวรรษ 2010 เป็นต้นมา อาหารแนว “ลดคาร์บ เพิ่มไขมันดี เพิ่มโปรตีน” ก็กลายเป็นกระแสหลักขึ้นมา

ตอนนั้นหลายคนคิดว่า “พวกเราชนะแล้ว” โลกกลับมาฟังเสียงสุขภาพที่แท้จริง โปรตีนกลายเป็นคำตอบใหม่แห่งยุค

แต่มึงเอ๊ยยยยยย... เกมอาจไม่ได้จบตรงนั้น

เพราะในวันที่ประชาชนเริ่มหลีกหนีคาร์บ กลุ่มทุนอาหารข้ามชาติที่เคยวางรากอยู่ในอุตสาหกรรมแป้ง ได้ค่อยๆ แปรทิศ ย้ายการลงทุนไปสู่ “โปรตีนทางเลือก” รอไว้นานแล้วโดยที่เราไม่รู้ตัว ทั้งอาหารพืชแปรรูปอย่าง texture ถั่วเหลือง (TVP), โปรตีนจุลินทรีย์, เนื้อปลูกจากห้องแลบ ไปจนถึง “ไข่” และ “นม” ที่ไม่ได้มาจากสัตว์ โปรตีนสังเคราะห์ที่ผลิตโดยระบบชีวภาพวิศวกรรม (synthetic biology) ซึ่งได้รับเงินทุนจากบริษัทยักษ์ใหญ่อย่างต่อเนื่องตลอดสิบปีที่ผ่านมา

พอถึงวันโปรตีนกลายเป็นเทรนด์ เขาก็เข้ามาเป็นเจ้าของเทรนด์เป็นที่เรียบร้อยแล้ว พร้อมทุกอย่างแล้ว คำถามคือ ใครกันแน่ที่เป็น Trend Setter

โปรตีนจึงไม่ใช่เพียง “สารอาหาร” อีกต่อไป แต่มันคือ “สินค้าอนาคต” ที่สามารถควบคุมแหล่งผลิต แหล่งพันธุ์ เทคโนโลยีการแปรรูป และการกระจายผ่านแพลตฟอร์มค้าปลีกทั่วโลก และถ้าคุณสังเกต จะเห็นว่าไม่มีใครพูดถึง “คาร์บทางเลือก” หรือ "คาร์บเข้มข้น" หรือ "คาร์บที่ไม่ต้องใช้พืช" แม้แต่นิด ทั้งที่ในทางหลักการก็สามารถคิดค้นได้ไม่ต่างกัน แปลว่า พวกเขาไม่ได้แค่อยาก “เลิกขายคาร์บ” แต่กำลัง “เปลี่ยนสินค้าหลักใหม่” ให้ไปอยู่ในกลุ่มที่พวกเขาควบคุมได้ทั้งหมด แค่เอาคำว่า "โปรตีน" ขึ้นมาเป็นฉากหน้าไว้ก่อน

เริ่มเห็นภาพไหมครับ จากคาร์บที่เคยถูกบิดเบือน กลายมาเป็นโปรตีนที่ถูกเสนอให้เรายินดีรับอย่างไม่ตั้งคำถาม

“โปรตีนอนาคต” ดูเหมือนจะเป็นทางเลือก แต่จริงๆ แล้วอาจเป็นกับดักหรือเปล่า

วันนี้ที่หลายคนเฝ้ามองชัยชนะของผู้คนในการล้ม “ปิรามิดคาร์บ” แต่ไม่ทันเห็นว่ากำลังถูกลากเข้าสู่ “หอคอยโปรตีนจำลอง” ที่พวกเขาสร้างขึ้นใหม่ ด้วยบรรจุภัณฑ์สวยหรู คำว่า "รักษ์โลก" "ปลอดภัย" และ "ยั่งยืน" แต่แท้จริงคือห่วงโซ่ที่มัดให้เราเป็นเพียง “ผู้บริโภค” ที่ไม่มีทางรู้ว่าอาหารของเรามาจากธรรมชาติหรือห้องแลบอีกต่อไป เรากลายเป็นหนูที่ย้ายจากกล่องวงกตหนึ่ง มายังอีกกล่องวงกตหนึ่งหรือเปล่า เป็นคำถามที่ยังต้องตอบต่อไป

เฮียไม่ได้มาเพื่อหวาดระแวงนะครับ เพราะในเกมอำนาจอาหาร ไม่มีใครยอมเสียพื้นที่ พวกเขาแค่เปลี่ยนกลยุทธ์ เพื่อครองความเชื่อมั่นใหม่ ในชื่อ “โปรตีน” #pirateketo #กูต้องรู้มั๊ย #ม้วนหางสิลูก #siamstr

@ c1e9ab3a:9cb56b43

I. Historical Foundations of U.S. Monetary Architecture

The early monetary system of the United States was built atop inherited commodity money conventions from Europe’s maritime economies. Silver and gold coins—primarily Spanish pieces of eight, Dutch guilders, and other foreign specie—formed the basis of colonial commerce. These units were already integrated into international trade and piracy networks and functioned with natural compatibility across England, France, Spain, and Denmark. Lacking a centralized mint or formal currency, the U.S. adopted these forms de facto.

As security risks and the practical constraints of physical coinage mounted, banks emerged to warehouse specie and issue redeemable certificates. These certificates evolved into fiduciary media—claims on specie not actually in hand. Banks observed over time that substantial portions of reserves remained unclaimed for years. This enabled fractional reserve banking: issuing more claims than reserves held, so long as redemption demand stayed low. The practice was inherently unstable, prone to panics and bank runs, prompting eventual centralization through the formation of the Federal Reserve in 1913.

Following the Civil War and unstable reinstatements of gold convertibility, the U.S. sought global monetary stability. After World War II, the Bretton Woods system formalized the U.S. dollar as the global reserve currency. The dollar was nominally backed by gold, but most international dollars were held offshore and recycled into U.S. Treasuries. The Nixon Shock of 1971 eliminated the gold peg, converting the dollar into pure fiat. Yet offshore dollar demand remained, sustained by oil trade mandates and the unique role of Treasuries as global reserve assets.

II. The Structure of Fiduciary Media and Treasury Demand

Under this system, foreign trade surpluses with the U.S. generate excess dollars. These surplus dollars are parked in U.S. Treasuries, thereby recycling trade imbalances into U.S. fiscal liquidity. While technically loans to the U.S. government, these purchases act like interest-only transfers—governments receive yield, and the U.S. receives spendable liquidity without principal repayment due in the short term. Debt is perpetually rolled over, rarely extinguished.

This creates an illusion of global subsidy: U.S. deficits are financed via foreign capital inflows that, in practice, function more like financial tribute systems than conventional debt markets. The underlying asset—U.S. Treasury debt—functions as the base reserve asset of the dollar system, replacing gold in post-Bretton Woods monetary logic.

III. Emergence of Tether and the Parastatal Dollar

Tether (USDT), as a private issuer of dollar-denominated tokens, mimics key central bank behaviors while operating outside the regulatory perimeter. It mints tokens allegedly backed 1:1 by U.S. dollars or dollar-denominated securities (mostly Treasuries). These tokens circulate globally, often in jurisdictions with limited banking access, and increasingly serve as synthetic dollar substitutes.

If USDT gains dominance as the preferred medium of exchange—due to technological advantages, speed, programmability, or access—it displaces Federal Reserve Notes (FRNs) not through devaluation, but through functional obsolescence. Gresham’s Law inverts: good money (more liquid, programmable, globally transferable USDT) displaces bad (FRNs) even if both maintain a nominal 1:1 parity.

Over time, this preference translates to a systemic demand shift. Actors increasingly use Tether instead of FRNs, especially in global commerce, digital marketplaces, or decentralized finance. Tether tokens effectively become shadow base money.

IV. Interaction with Commercial Banking and Redemption Mechanics

Under traditional fractional reserve systems, commercial banks issue loans denominated in U.S. dollars, expanding the money supply. When borrowers repay loans, this destroys the created dollars and contracts monetary elasticity. If borrowers repay in USDT instead of FRNs:

• Banks receive a non-Fed liability (USDT).
• USDT is not recognized as reserve-eligible within the Federal Reserve System.
• Banks must either redeem USDT for FRNs, or demand par-value conversion from Tether to settle reserve requirements and balance their books.

This places redemption pressure on Tether and threatens its 1:1 peg under stress. If redemption latency, friction, or cost arises, USDT’s equivalence to FRNs is compromised. Conversely, if banks are permitted or compelled to hold USDT as reserve or regulatory capital, Tether becomes a de facto reserve issuer.

In this scenario, banks may begin demanding loans in USDT, mirroring borrower behavior. For this to occur sustainably, banks must secure Tether liquidity. This creates two options: - Purchase USDT from Tether or on the secondary market, collateralized by existing fiat. - Borrow USDT directly from Tether, using bank-issued debt as collateral.

The latter mirrors Federal Reserve discount window operations. Tether becomes a lender of first resort, providing monetary elasticity to the banking system by creating new tokens against promissory assets—exactly how central banks function.

V. Structural Consequences: Parallel Central Banking

If Tether begins lending to commercial banks, issuing tokens backed by bank notes or collateralized debt obligations: - Tether controls the expansion of broad money through credit issuance. - Its balance sheet mimics a central bank, with Treasuries and bank debt as assets and tokens as liabilities. - It intermediates between sovereign debt and global liquidity demand, replacing the Federal Reserve’s open market operations with its own issuance-redemption cycles.

Simultaneously, if Tether purchases U.S. Treasuries with FRNs received through token issuance, it: - Supplies the Treasury with new liquidity (via bond purchases). - Collects yield on government debt. - Issues a parallel form of U.S. dollars that never require redemption—an interest-only loan to the U.S. government from a non-sovereign entity.

In this context, Tether performs monetary functions of both a central bank and a sovereign wealth fund, without political accountability or regulatory transparency.

VI. Endgame: Institutional Inversion and Fed Redundancy

This paradigm represents an institutional inversion:

• The Federal Reserve becomes a legacy issuer.
• Tether becomes the operational base money provider in both retail and interbank contexts.
• Treasuries remain the foundational reserve asset, but access to them is mediated by a private intermediary.
• The dollar persists, but its issuer changes. The State becomes a fiscal agent of a decentralized financial ecosystem, not its monetary sovereign.

Unless the Federal Reserve reasserts control—either by absorbing Tether, outlawing its instruments, or integrating its tokens into the reserve framework—it risks becoming irrelevant in the daily function of money.

Tether, in this configuration, is no longer a derivative of the dollar—it is the dollar, just one level removed from sovereign control. The future of monetary sovereignty under such a regime is post-national and platform-mediated.

@ 872982aa:8fb54cfe

{.user-img}

@ e3ba5e1a:5e433365

Prelude

I wrote this post differently than any of my others. It started with a discussion with AI on an OPSec-inspired review of separation of powers, and evolved into quite an exciting debate! I asked Grok to write up a summary in my overall writing style, which it got pretty well. I've decided to post it exactly as-is. Ultimately, I think there are two solid ideas driving my stance here:

1. Perfect is the enemy of the good
2. Failure is the crucible of success

Beyond that, just some hard-core belief in freedom, separation of powers, and operating from self-interest.

Intro

Alright, buckle up. I’ve been chewing on this idea for a while, and it’s time to spit it out. Let’s look at the U.S. government like I’d look at a codebase under a cybersecurity audit—OPSEC style, no fluff. Forget the endless debates about what politicians should do. That’s noise. I want to talk about what they can do, the raw powers baked into the system, and why we should stop pretending those powers are sacred. If there’s a hole, either patch it or exploit it. No half-measures. And yeah, I’m okay if the whole thing crashes a bit—failure’s a feature, not a bug.

The Filibuster: A Security Rule with No Teeth

You ever see a firewall rule that’s more theater than protection? That’s the Senate filibuster. Everyone acts like it’s this untouchable guardian of democracy, but here’s the deal: a simple majority can torch it any day. It’s not a law; it’s a Senate preference, like choosing tabs over spaces. When people call killing it the “nuclear option,” I roll my eyes. Nuclear? It’s a button labeled “press me.” If a party wants it gone, they’ll do it. So why the dance?

I say stop playing games. Get rid of the filibuster. If you’re one of those folks who thinks it’s the only thing saving us from tyranny, fine—push for a constitutional amendment to lock it in. That’s a real patch, not a Post-it note. Until then, it’s just a vulnerability begging to be exploited. Every time a party threatens to nuke it, they’re admitting it’s not essential. So let’s stop pretending and move on.

Supreme Court Packing: Because Nine’s Just a Number

Here’s another fun one: the Supreme Court. Nine justices, right? Sounds official. Except it’s not. The Constitution doesn’t say nine—it’s silent on the number. Congress could pass a law tomorrow to make it 15, 20, or 42 (hitchhiker’s reference, anyone?). Packing the court is always on the table, and both sides know it. It’s like a root exploit just sitting there, waiting for someone to log in.

So why not call the bluff? If you’re in power—say, Trump’s back in the game—say, “I’m packing the court unless we amend the Constitution to fix it at nine.” Force the issue. No more shadowboxing. And honestly? The court’s got way too much power anyway. It’s not supposed to be a super-legislature, but here we are, with justices’ ideologies driving the bus. That’s a bug, not a feature. If the court weren’t such a kingmaker, packing it wouldn’t even matter. Maybe we should be talking about clipping its wings instead of just its size.

The Executive Should Go Full Klingon

Let’s talk presidents. I’m not saying they should wear Klingon armor and start shouting “Qapla’!”—though, let’s be real, that’d be awesome. I’m saying the executive should use every scrap of power the Constitution hands them. Enforce the laws you agree with, sideline the ones you don’t. If Congress doesn’t like it, they’ve got tools: pass new laws, override vetoes, or—here’s the big one—cut the budget. That’s not chaos; that’s the system working as designed.

Right now, the real problem isn’t the president overreaching; it’s the bureaucracy. It’s like a daemon running in the background, eating CPU and ignoring the user. The president’s supposed to be the one steering, but the administrative state’s got its own agenda. Let the executive flex, push the limits, and force Congress to check it. Norms? Pfft. The Constitution’s the spec sheet—stick to it.

Let the System Crash

Here’s where I get a little spicy: I’m totally fine if the government grinds to a halt. Deadlock isn’t a disaster; it’s a feature. If the branches can’t agree, let the president veto, let Congress starve the budget, let enforcement stall. Don’t tell me about “essential services.” Nothing’s so critical it can’t take a breather. Shutdowns force everyone to the table—debate, compromise, or expose who’s dropping the ball. If the public loses trust? Good. They’ll vote out the clowns or live with the circus they elected.

Think of it like a server crash. Sometimes you need a hard reboot to clear the cruft. If voters keep picking the same bad admins, well, the country gets what it deserves. Failure’s the best teacher—way better than limping along on autopilot.

States Are the Real MVPs

If the feds fumble, states step up. Right now, states act like junior devs waiting for the lead engineer to sign off. Why? Federal money. It’s a leash, and it’s tight. Cut that cash, and states will remember they’re autonomous. Some will shine, others will tank—looking at you, California. And I’m okay with that. Let people flee to better-run states. No bailouts, no excuses. States are like competing startups: the good ones thrive, the bad ones pivot or die.

Could it get uneven? Sure. Some states might turn into sci-fi utopias while others look like a post-apocalyptic vidya game. That’s the point—competition sorts it out. Citizens can move, markets adjust, and failure’s a signal to fix your act.

Chaos Isn’t the Enemy

Yeah, this sounds messy. States ignoring federal law, external threats poking at our seams, maybe even a constitutional crisis. I’m not scared. The Supreme Court’s there to referee interstate fights, and Congress sets the rules for state-to-state play. But if it all falls apart? Still cool. States can sort it without a babysitter—it’ll be ugly, but freedom’s worth it. External enemies? They’ll either unify us or break us. If we can’t rally, we don’t deserve the win.

Centralizing power to avoid this is like rewriting your app in a single thread to prevent race conditions—sure, it’s simpler, but you’re begging for a deadlock. Decentralized chaos lets states experiment, lets people escape, lets markets breathe. States competing to cut regulations to attract businesses? That’s a race to the bottom for red tape, but a race to the top for innovation—workers might gripe, but they’ll push back, and the tension’s healthy. Bring it—let the cage match play out. The Constitution’s checks are enough if we stop coddling the system.

Why This Matters

I’m not pitching a utopia. I’m pitching a stress test. The U.S. isn’t a fragile porcelain doll; it’s a rugged piece of hardware built to take some hits. Let it fail a little—filibuster, court, feds, whatever. Patch the holes with amendments if you want, or lean into the grind. Either way, stop fearing the crash. It’s how we debug the republic.

So, what’s your take? Ready to let the system rumble, or got a better way to secure the code? Hit me up—I’m all ears.

@ 872982aa:8fb54cfe

{.user-img}

@ bf95e1a4:ebdcc848

This is a part of the Bitcoin Infinity Academy course on Knut Svanholm's book Bitcoin: Sovereignty Through Mathematics. For more information, check out our Geyser page!

Changing the Rules

Altering the Bitcoin protocol is easy. The code is open source, which means that anyone can download a copy of the code and make whatever changes they want to it. Altering what the participants of the Bitcoin network view as the real deal, however, is hard. Really hard. Gaining their acceptance requires the proposed upgrade to be really good and really bulletproof in terms of not altering the game-theoretical fundamentals that make following the rules beneficial to the miners. Upgrades to the protocol can be implemented via either a soft fork or a hard fork. A soft fork is a voluntary, backward-compatible upgrade. A hard fork requires every node in the network that wants to stay active to upgrade its software. Even a soft fork can be very controversial, and a great debate between proponents of different paths to scaling up the Bitcoin network in 2017 led to a portion of the network “forking off” and creating a new chain via a hard fork. Even though the proposed upgrade was implemented following the consensus rules, some participants weren’t very happy with it. At this point in time, it is unlikely that Bitcoin will ever hard fork again except to fix critical bugs.

The Internet is an ocean of misinformation, and more often than not, it is very difficult to navigate through it. The sheer amount of dishonesty in the so-called "crypto space" is really depressing and has very little, if anything, to do with sound money. Bitcoin does one thing and one thing only: it solves The Byzantine Generals Problem through its consensus rules. That’s it. A problem most people have never even heard of. The Byzantine Generals Problem describes how hard it is to construct a network where the participants can come to a consensus on the true state of the network without needing to know or trust any of the other participants. In other words — how to construct a network in such a way that no trust is required, while ensuring that information sent via the network is true. A blockchain by itself does not ensure decentralization. It is not the “underlying technology” behind Bitcoin in any way. Bitcoin is the underlying technology behind the blockchain hype, but saying that the blockchain is the key invention here is misguided at best. The anchor chain is not the underlying technology behind the anchor. Nor is the keychain the technology behind the key or the food chain the underlying, most interesting aspect of a human being. Be very skeptical of those promoting blockchains that do not see Bitcoin’s blockchain as the most important one. Even social networks with billions of users. They are practically saying that masturbation is the most important aspect of sex.

At any point in time, any participant in the Bitcoin network can stop agreeing with the network’s way of determining scarcity and coming to consensus. A participant can choose to follow a hard fork of Bitcoin, exchange all of their Bitcoin for another cryptocurrency, or abandon the idea of digital scarcity altogether if they so choose. What they can’t do is change Bitcoin, change what others perceive to be Bitcoin, or change the nature of how bitcoiners determine scarcity. Unlike every government-backed currency, no one is forcing anyone to agree with anything in Bitcoin. It is a completely voluntary system with no formal leaders. We humans aren’t used to leaderless systems, and the idea of having no authority telling us how to think about it is scary to a lot of people. As mentioned above, many opportunists take advantage of this, and many people will lose money to scammers before Bitcoin finds its rightful place in our society. Stay vigilant and be suspicious of any “cryptocurrency” that isn’t Bitcoin. Every claim that an alternative currency has a new feature, is better for the environment, is faster or more anonymous than Bitcoin, or can be used as a base layer for building decentralized applications, is a testament to misunderstanding what the invention of Bitcoin really was. It was not so much an invention at all but rather a discovery. The discovery of true digital absolute scarcity. Absolute scarcity, whose most obvious use case was sound money. A discovery is a one-way occurrence. Thousands of people fly from Europe to America every day, but that doesn’t make those people as historically significant as Christopher Columbus. Nor will any social network coin, petro-dollar, or altcoin ever be as significant as Bitcoin.

While changing Bitcoin might be really hard, changing the current political state of the world is nearly impossible. Not because of the risk of having your voice drowned out — everyone on the internet faces that hurdle — but because the game is rigged. It’s rigged everywhere. Ignorant bloggers with hubris and a paycheck, often referred to as “journalists,” often parrot their unseen masters, the central bankers, and accuse Bitcoin of being the biggest pyramid scheme ever known to man. Our current monetary system is a pyramid scheme of such gargantuan proportions that almost everyone on Earth fails to see it for what it is since the bubble encapsulates the entire planet. Quantitative easing is counterfeiting, and counterfeiting is theft. Wealth is stolen from everyone and given to those most cynical and evil among us. If we had sound money, the playing field would be leveled, and those of us making the most responsible investments would be rewarded. Right now, our system rewards ignorant demagogues and outright liars instead. A hierarchical system of power will always favor those who crave power above all else. A decentralized system will not. It cannot. It’s fair.

According to a recent study in the journal Intelligence, highly intelligent people are more likely to be diagnosed with various mental disorders such as autism spectrum disorders (20% more likely), ADHD (80%), anxiety (83%), and they have a 182% higher likelihood of suffering from one or more mood disorders. The study compared data from the American Mensa Society to data from national surveys in general. According to another study published a couple of years back in the British Journal of Psychology, highly intelligent people are more likely to have fewer friends than those less fortunate in the cognitive department. In addition to this, many separate studies show that ADHD brains are linked to higher performance in some measures of creativity than their “normal” counterparts.

Having suspected that having a brain “on the spectrum” runs in my family, both up and down the generations, I dug a little deeper into the subject. I did this mainly because I’m curious about myself and why I function the way I function, but also because of the fact that these “diseases” were almost unheard of when I grew up. I’ve done a couple of tests online. They all say I’m quite likely to suffer from one of these conditions, mainly ADD. I’ve heard preschool teachers voice suspicions about spectrum disorders in one of my kids, and even though I suspect that some teachers look a little harder for these things than they probably should, I wouldn’t be surprised if the child’s behavior matched more than one of the spectrum-condition criteria. A thing that did surprise me, though, was that the Swedish Ministry of Education recently decided to pay extra attention to extraordinarily gifted children. Very un-social-democratic indeed and probably a sound thought. I became curious and looked at the paper on what behaviors teachers should look for in these children. They were remarkably similar to those who could label another child with ADHD or ADD. So, one child gets to skip a class, and another is given amphetamine to be more like the rest of the flock, all depending on the judgment of that particular child’s teacher.

Ritalin and other amphetamine-like drugs have for a long time been prescribed en masse to children with suspected ADHD and ADD in Western societies. Some countries are more restrictive than others, but these practices are present to some extent almost everywhere. People are being given anti-depressants all over the world, and there’s an opioid epidemic in the United States. Could it be that we’re seeing this from the wrong perspective? What do the institutions and schools have to do with our recent love for mental medication? Here’s a scary thought: Are we medicating the wrong segment of the population? Could it be that the less intelligent are unable to understand the behavior of the more intelligent? I’m not saying that everyone “on the spectrum” is hyper-intelligent, but maybe there’s a grain of truth here. Not being able to properly adjust to groups may just be a side effect of preferring to be alone. Not being good at submitting to the will of authorities may be a sign of independence rather than simple disobedience. Imagine if Nikola Tesla or Albert Einstein had been given Ritalin at an early age. Would they ever have come up with the amazing innovations and insights that they did if they’d been medicated into being docile sheep instead? Without the crazy ideas of Tesla, who allegedly was considered a weird loner by his peers, we might not have alternating current, without which the world would be a very different and darker place than it is today. Good ideas propel humanity forward, and we have no idea what we’re missing out on by turning our would-be future inventors and scientists into zombies instead. Keeping the ducks in line might seem beneficial to the collective, but it is only the individual that can spawn an original idea.

Our societies are built upon institutions, and institutions, once in place, have a tendency to act in their own best interest. The people in them have much to lose by not giving in to the will of the machine, so to speak. This includes our schools in which the children are lumped together for many years with potentially nothing in common but their age. They are then forced to imbibe a curriculum adapted to the median, neatly packed into different subjects, and are then graded by the person most likely to be biased against their talent that exists — the teacher. The Internet has long since rendered this system obsolete, but it seems only free thinkers understand that. If anyone should be medicated, it is not the children “on the spectrum.” Instead of giving these kids mind-numbing drugs, maybe we should try giving everyone else mind-enhancing drugs instead? The sad story about dumbing down the gifted for the sake of the collective is nothing new. The Arab world, for instance, thrived scientifically between the 8th and the 14th century until the collective interest of religion effectively killed that. Socialist states keep collapsing, Venezuela being the latest tragic addition to this collective madness. Russia threw one of their best thinkers ever, Garry Kasparov, in jail. In short, any society that puts the collective before the individual is on a very dangerous path. Thanks to Keynesian economic theory and central bank counterfeiting, or quantitative easing, all countries are on this path right now. What are the odds that Satoshi was on Ritalin when he wrote the Bitcoin whitepaper?

Changing the rules of any game is always hard when you’re a participant rather than a game designer. The game you’re in is rigged, and you’re a pawn on someone else's chess board. A pawn whose main purpose is to be sacrificed in order to protect the king. Now, look at how the artificial intelligence algorithm AlphaZero plays chess. The newly crowned ultimate chess player does one specific move a lot more often than any of its predecessors. It sacrifices pawns. Ask yourself, are you happy with being a pawn? Does your government’s promise of a social safety net seem legitimate to you? Will your current job even exist in twenty years? In ten? You don’t need to be a pawn. More importantly, you don’t need to leave the game entirely. Even a very small investment in Bitcoin has an enormous potential upside. The Lightning Network is a technology that changes the rules of what money is and what money can be. Once you have a Lightning Network wallet installed and topped up with some Bitcoin on your phone, you quickly realize that it’s even easier to use the Lightning Network than it is to use the basic Bitcoin Network. You scan a QR code and press send. That’s it. Transactions on the Lightning Network are instant, free, and anonymous. Even though it’s still in beta at the time of writing, it works like a dream. Imagine what you can build when money can flow through pipes like water or even energy. Circuits that run on value instead of electricity. Logic gates made electronics possible rather than mere electrics. “Value gates” would open up a whole new spectrum of invention, where human interaction would act as fuel for human ingenuity directly.

About the Bitcoin Infinity Academy

The Bitcoin Infinity Academy is an educational project built around Knut Svanholm’s books about Bitcoin and Austrian Economics. Each week, a whole chapter from one of the books is released for free on Highlighter, accompanied by a video in which Knut and Luke de Wolf discuss that chapter’s ideas. You can join the discussions by signing up for one of the courses on our Geyser page. Signed books, monthly calls, and lots of other benefits are also available.

@ 91bea5cd:1df4451c

Básico

bash lsblk # Lista todos os diretorios montados.

Para criar o sistema de arquivos:

bash mkfs.btrfs -L "ThePool" -f /dev/sdx

Criando um subvolume:

bash btrfs subvolume create SubVol

Montando Sistema de Arquivos:

bash mount -o compress=zlib,subvol=SubVol,autodefrag /dev/sdx /mnt

Lista os discos formatados no diretório:

bash btrfs filesystem show /mnt

Adiciona novo disco ao subvolume:

bash btrfs device add -f /dev/sdy /mnt

Lista novamente os discos do subvolume:

bash btrfs filesystem show /mnt

Exibe uso dos discos do subvolume:

bash btrfs filesystem df /mnt

Balancea os dados entre os discos sobre raid1:

bash btrfs filesystem balance start -dconvert=raid1 -mconvert=raid1 /mnt

Scrub é uma passagem por todos os dados e metadados do sistema de arquivos e verifica as somas de verificação. Se uma cópia válida estiver disponível (perfis de grupo de blocos replicados), a danificada será reparada. Todas as cópias dos perfis replicados são validadas.

iniciar o processo de depuração :

bash btrfs scrub start /mnt

ver o status do processo de depuração Btrfs em execução:

bash btrfs scrub status /mnt

ver o status do scrub Btrfs para cada um dos dispositivos

bash btrfs scrub status -d / data btrfs scrub cancel / data

Para retomar o processo de depuração do Btrfs que você cancelou ou pausou:

btrfs scrub resume / data

Listando os subvolumes:

bash btrfs subvolume list /Reports

Criando um instantâneo dos subvolumes:

Aqui, estamos criando um instantâneo de leitura e gravação chamado snap de marketing do subvolume de marketing.

bash btrfs subvolume snapshot /Reports/marketing /Reports/marketing-snap

Além disso, você pode criar um instantâneo somente leitura usando o sinalizador -r conforme mostrado. O marketing-rosnap é um instantâneo somente leitura do subvolume de marketing

bash btrfs subvolume snapshot -r /Reports/marketing /Reports/marketing-rosnap

Forçar a sincronização do sistema de arquivos usando o utilitário 'sync'

Para forçar a sincronização do sistema de arquivos, invoque a opção de sincronização conforme mostrado. Observe que o sistema de arquivos já deve estar montado para que o processo de sincronização continue com sucesso.

bash btrfs filsystem sync /Reports

Para excluir o dispositivo do sistema de arquivos, use o comando device delete conforme mostrado.

bash btrfs device delete /dev/sdc /Reports

Para sondar o status de um scrub, use o comando scrub status com a opção -dR .

bash btrfs scrub status -dR / Relatórios

Para cancelar a execução do scrub, use o comando scrub cancel .

bash $ sudo btrfs scrub cancel / Reports

Para retomar ou continuar com uma depuração interrompida anteriormente, execute o comando de cancelamento de depuração

bash sudo btrfs scrub resume /Reports

mostra o uso do dispositivo de armazenamento:

btrfs filesystem usage /data

Para distribuir os dados, metadados e dados do sistema em todos os dispositivos de armazenamento do RAID (incluindo o dispositivo de armazenamento recém-adicionado) montados no diretório /data , execute o seguinte comando:

sudo btrfs balance start --full-balance /data

Pode demorar um pouco para espalhar os dados, metadados e dados do sistema em todos os dispositivos de armazenamento do RAID se ele contiver muitos dados.

Opções importantes de montagem Btrfs

Nesta seção, vou explicar algumas das importantes opções de montagem do Btrfs. Então vamos começar.

As opções de montagem Btrfs mais importantes são:

**1. acl e noacl

**ACL gerencia permissões de usuários e grupos para os arquivos/diretórios do sistema de arquivos Btrfs.

A opção de montagem acl Btrfs habilita ACL. Para desabilitar a ACL, você pode usar a opção de montagem noacl .

Por padrão, a ACL está habilitada. Portanto, o sistema de arquivos Btrfs usa a opção de montagem acl por padrão.

**2. autodefrag e noautodefrag

**Desfragmentar um sistema de arquivos Btrfs melhorará o desempenho do sistema de arquivos reduzindo a fragmentação de dados.

A opção de montagem autodefrag permite a desfragmentação automática do sistema de arquivos Btrfs.

A opção de montagem noautodefrag desativa a desfragmentação automática do sistema de arquivos Btrfs.

Por padrão, a desfragmentação automática está desabilitada. Portanto, o sistema de arquivos Btrfs usa a opção de montagem noautodefrag por padrão.

**3. compactar e compactar-forçar

**Controla a compactação de dados no nível do sistema de arquivos do sistema de arquivos Btrfs.

A opção compactar compacta apenas os arquivos que valem a pena compactar (se compactar o arquivo economizar espaço em disco).

A opção compress-force compacta todos os arquivos do sistema de arquivos Btrfs, mesmo que a compactação do arquivo aumente seu tamanho.

O sistema de arquivos Btrfs suporta muitos algoritmos de compactação e cada um dos algoritmos de compactação possui diferentes níveis de compactação.

Os algoritmos de compactação suportados pelo Btrfs são: lzo , zlib (nível 1 a 9) e zstd (nível 1 a 15).

Você pode especificar qual algoritmo de compactação usar para o sistema de arquivos Btrfs com uma das seguintes opções de montagem:

• compress=algoritmo:nível
• compress-force=algoritmo:nível

Para obter mais informações, consulte meu artigo Como habilitar a compactação do sistema de arquivos Btrfs .

**4. subvol e subvolid

**Estas opções de montagem são usadas para montar separadamente um subvolume específico de um sistema de arquivos Btrfs.

A opção de montagem subvol é usada para montar o subvolume de um sistema de arquivos Btrfs usando seu caminho relativo.

A opção de montagem subvolid é usada para montar o subvolume de um sistema de arquivos Btrfs usando o ID do subvolume.

Para obter mais informações, consulte meu artigo Como criar e montar subvolumes Btrfs .

**5. dispositivo

A opção de montagem de dispositivo** é usada no sistema de arquivos Btrfs de vários dispositivos ou RAID Btrfs.

Em alguns casos, o sistema operacional pode falhar ao detectar os dispositivos de armazenamento usados em um sistema de arquivos Btrfs de vários dispositivos ou RAID Btrfs. Nesses casos, você pode usar a opção de montagem do dispositivo para especificar os dispositivos que deseja usar para o sistema de arquivos de vários dispositivos Btrfs ou RAID.

Você pode usar a opção de montagem de dispositivo várias vezes para carregar diferentes dispositivos de armazenamento para o sistema de arquivos de vários dispositivos Btrfs ou RAID.

Você pode usar o nome do dispositivo (ou seja, sdb , sdc ) ou UUID , UUID_SUB ou PARTUUID do dispositivo de armazenamento com a opção de montagem do dispositivo para identificar o dispositivo de armazenamento.

Por exemplo,

• dispositivo=/dev/sdb
• dispositivo=/dev/sdb,dispositivo=/dev/sdc
• dispositivo=UUID_SUB=490a263d-eb9a-4558-931e-998d4d080c5d
• device=UUID_SUB=490a263d-eb9a-4558-931e-998d4d080c5d,device=UUID_SUB=f7ce4875-0874-436a-b47d-3edef66d3424

**6. degraded

A opção de montagem degradada** permite que um RAID Btrfs seja montado com menos dispositivos de armazenamento do que o perfil RAID requer.

Por exemplo, o perfil raid1 requer a presença de 2 dispositivos de armazenamento. Se um dos dispositivos de armazenamento não estiver disponível em qualquer caso, você usa a opção de montagem degradada para montar o RAID mesmo que 1 de 2 dispositivos de armazenamento esteja disponível.

**7. commit

A opção commit** mount é usada para definir o intervalo (em segundos) dentro do qual os dados serão gravados no dispositivo de armazenamento.

O padrão é definido como 30 segundos.

Para definir o intervalo de confirmação para 15 segundos, você pode usar a opção de montagem commit=15 (digamos).

**8. ssd e nossd

A opção de montagem ssd** informa ao sistema de arquivos Btrfs que o sistema de arquivos está usando um dispositivo de armazenamento SSD, e o sistema de arquivos Btrfs faz a otimização SSD necessária.

A opção de montagem nossd desativa a otimização do SSD.

O sistema de arquivos Btrfs detecta automaticamente se um SSD é usado para o sistema de arquivos Btrfs. Se um SSD for usado, a opção de montagem de SSD será habilitada. Caso contrário, a opção de montagem nossd é habilitada.

**9. ssd_spread e nossd_spread

A opção de montagem ssd_spread** tenta alocar grandes blocos contínuos de espaço não utilizado do SSD. Esse recurso melhora o desempenho de SSDs de baixo custo (baratos).

A opção de montagem nossd_spread desativa o recurso ssd_spread .

O sistema de arquivos Btrfs detecta automaticamente se um SSD é usado para o sistema de arquivos Btrfs. Se um SSD for usado, a opção de montagem ssd_spread será habilitada. Caso contrário, a opção de montagem nossd_spread é habilitada.

**10. descarte e nodiscard

Se você estiver usando um SSD que suporte TRIM enfileirado assíncrono (SATA rev3.1), a opção de montagem de descarte** permitirá o descarte de blocos de arquivos liberados. Isso melhorará o desempenho do SSD.

Se o SSD não suportar TRIM enfileirado assíncrono, a opção de montagem de descarte prejudicará o desempenho do SSD. Nesse caso, a opção de montagem nodiscard deve ser usada.

Por padrão, a opção de montagem nodiscard é usada.

**11. norecovery

Se a opção de montagem norecovery** for usada, o sistema de arquivos Btrfs não tentará executar a operação de recuperação de dados no momento da montagem.

**12. usebackuproot e nousebackuproot

Se a opção de montagem usebackuproot for usada, o sistema de arquivos Btrfs tentará recuperar qualquer raiz de árvore ruim/corrompida no momento da montagem. O sistema de arquivos Btrfs pode armazenar várias raízes de árvore no sistema de arquivos. A opção de montagem usebackuproot** procurará uma boa raiz de árvore e usará a primeira boa que encontrar.

A opção de montagem nousebackuproot não verificará ou recuperará raízes de árvore inválidas/corrompidas no momento da montagem. Este é o comportamento padrão do sistema de arquivos Btrfs.

**13. space_cache, space_cache=version, nospace_cache e clear_cache

A opção de montagem space_cache** é usada para controlar o cache de espaço livre. O cache de espaço livre é usado para melhorar o desempenho da leitura do espaço livre do grupo de blocos do sistema de arquivos Btrfs na memória (RAM).

O sistema de arquivos Btrfs suporta 2 versões do cache de espaço livre: v1 (padrão) e v2

O mecanismo de cache de espaço livre v2 melhora o desempenho de sistemas de arquivos grandes (tamanho de vários terabytes).

Você pode usar a opção de montagem space_cache=v1 para definir a v1 do cache de espaço livre e a opção de montagem space_cache=v2 para definir a v2 do cache de espaço livre.

A opção de montagem clear_cache é usada para limpar o cache de espaço livre.

Quando o cache de espaço livre v2 é criado, o cache deve ser limpo para criar um cache de espaço livre v1 .

Portanto, para usar o cache de espaço livre v1 após a criação do cache de espaço livre v2 , as opções de montagem clear_cache e space_cache=v1 devem ser combinadas: clear_cache,space_cache=v1

A opção de montagem nospace_cache é usada para desabilitar o cache de espaço livre.

Para desabilitar o cache de espaço livre após a criação do cache v1 ou v2 , as opções de montagem nospace_cache e clear_cache devem ser combinadas: clear_cache,nosapce_cache

**14. skip_balance

Por padrão, a operação de balanceamento interrompida/pausada de um sistema de arquivos Btrfs de vários dispositivos ou RAID Btrfs será retomada automaticamente assim que o sistema de arquivos Btrfs for montado. Para desabilitar a retomada automática da operação de equilíbrio interrompido/pausado em um sistema de arquivos Btrfs de vários dispositivos ou RAID Btrfs, você pode usar a opção de montagem skip_balance .**

**15. datacow e nodatacow

A opção datacow** mount habilita o recurso Copy-on-Write (CoW) do sistema de arquivos Btrfs. É o comportamento padrão.

Se você deseja desabilitar o recurso Copy-on-Write (CoW) do sistema de arquivos Btrfs para os arquivos recém-criados, monte o sistema de arquivos Btrfs com a opção de montagem nodatacow .

**16. datasum e nodatasum

A opção datasum** mount habilita a soma de verificação de dados para arquivos recém-criados do sistema de arquivos Btrfs. Este é o comportamento padrão.

Se você não quiser que o sistema de arquivos Btrfs faça a soma de verificação dos dados dos arquivos recém-criados, monte o sistema de arquivos Btrfs com a opção de montagem nodatasum .

Perfis Btrfs

Um perfil Btrfs é usado para informar ao sistema de arquivos Btrfs quantas cópias dos dados/metadados devem ser mantidas e quais níveis de RAID devem ser usados para os dados/metadados. O sistema de arquivos Btrfs contém muitos perfis. Entendê-los o ajudará a configurar um RAID Btrfs da maneira que você deseja.

Os perfis Btrfs disponíveis são os seguintes:

single : Se o perfil único for usado para os dados/metadados, apenas uma cópia dos dados/metadados será armazenada no sistema de arquivos, mesmo se você adicionar vários dispositivos de armazenamento ao sistema de arquivos. Assim, 100% do espaço em disco de cada um dos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos pode ser utilizado.

dup : Se o perfil dup for usado para os dados/metadados, cada um dos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos manterá duas cópias dos dados/metadados. Assim, 50% do espaço em disco de cada um dos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos pode ser utilizado.

raid0 : No perfil raid0 , os dados/metadados serão divididos igualmente em todos os dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos. Nesta configuração, não haverá dados/metadados redundantes (duplicados). Assim, 100% do espaço em disco de cada um dos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos pode ser usado. Se, em qualquer caso, um dos dispositivos de armazenamento falhar, todo o sistema de arquivos será corrompido. Você precisará de pelo menos dois dispositivos de armazenamento para configurar o sistema de arquivos Btrfs no perfil raid0 .

raid1 : No perfil raid1 , duas cópias dos dados/metadados serão armazenadas nos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos. Nesta configuração, a matriz RAID pode sobreviver a uma falha de unidade. Mas você pode usar apenas 50% do espaço total em disco. Você precisará de pelo menos dois dispositivos de armazenamento para configurar o sistema de arquivos Btrfs no perfil raid1 .

raid1c3 : No perfil raid1c3 , três cópias dos dados/metadados serão armazenadas nos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos. Nesta configuração, a matriz RAID pode sobreviver a duas falhas de unidade, mas você pode usar apenas 33% do espaço total em disco. Você precisará de pelo menos três dispositivos de armazenamento para configurar o sistema de arquivos Btrfs no perfil raid1c3 .

raid1c4 : No perfil raid1c4 , quatro cópias dos dados/metadados serão armazenadas nos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos. Nesta configuração, a matriz RAID pode sobreviver a três falhas de unidade, mas você pode usar apenas 25% do espaço total em disco. Você precisará de pelo menos quatro dispositivos de armazenamento para configurar o sistema de arquivos Btrfs no perfil raid1c4 .

raid10 : No perfil raid10 , duas cópias dos dados/metadados serão armazenadas nos dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos, como no perfil raid1 . Além disso, os dados/metadados serão divididos entre os dispositivos de armazenamento, como no perfil raid0 .

O perfil raid10 é um híbrido dos perfis raid1 e raid0 . Alguns dos dispositivos de armazenamento formam arrays raid1 e alguns desses arrays raid1 são usados para formar um array raid0 . Em uma configuração raid10 , o sistema de arquivos pode sobreviver a uma única falha de unidade em cada uma das matrizes raid1 .

Você pode usar 50% do espaço total em disco na configuração raid10 . Você precisará de pelo menos quatro dispositivos de armazenamento para configurar o sistema de arquivos Btrfs no perfil raid10 .

raid5 : No perfil raid5 , uma cópia dos dados/metadados será dividida entre os dispositivos de armazenamento. Uma única paridade será calculada e distribuída entre os dispositivos de armazenamento do array RAID.

Em uma configuração raid5 , o sistema de arquivos pode sobreviver a uma única falha de unidade. Se uma unidade falhar, você pode adicionar uma nova unidade ao sistema de arquivos e os dados perdidos serão calculados a partir da paridade distribuída das unidades em execução.

Você pode usar 1 00x(N-1)/N % do total de espaços em disco na configuração raid5 . Aqui, N é o número de dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos. Você precisará de pelo menos três dispositivos de armazenamento para configurar o sistema de arquivos Btrfs no perfil raid5 .

raid6 : No perfil raid6 , uma cópia dos dados/metadados será dividida entre os dispositivos de armazenamento. Duas paridades serão calculadas e distribuídas entre os dispositivos de armazenamento do array RAID.

Em uma configuração raid6 , o sistema de arquivos pode sobreviver a duas falhas de unidade ao mesmo tempo. Se uma unidade falhar, você poderá adicionar uma nova unidade ao sistema de arquivos e os dados perdidos serão calculados a partir das duas paridades distribuídas das unidades em execução.

Você pode usar 100x(N-2)/N % do espaço total em disco na configuração raid6 . Aqui, N é o número de dispositivos de armazenamento adicionados ao sistema de arquivos. Você precisará de pelo menos quatro dispositivos de armazenamento para configurar o sistema de arquivos Btrfs no perfil raid6 .

@ 04c915da:3dfbecc9

One of the most common criticisms leveled against nostr is the perceived lack of assurance when it comes to data storage. Critics argue that without a centralized authority guaranteeing that all data is preserved, important information will be lost. They also claim that running a relay will become prohibitively expensive. While there is truth to these concerns, they miss the mark. The genius of nostr lies in its flexibility, resilience, and the way it harnesses human incentives to ensure data availability in practice.

A nostr relay is simply a server that holds cryptographically verifiable signed data and makes it available to others. Relays are simple, flexible, open, and require no permission to run. Critics are right that operating a relay attempting to store all nostr data will be costly. What they miss is that most will not run all encompassing archive relays. Nostr does not rely on massive archive relays. Instead, anyone can run a relay and choose to store whatever subset of data they want. This keeps costs low and operations flexible, making relay operation accessible to all sorts of individuals and entities with varying use cases.

Critics are correct that there is no ironclad guarantee that every piece of data will always be available. Unlike bitcoin where data permanence is baked into the system at a steep cost, nostr does not promise that every random note or meme will be preserved forever. That said, in practice, any data perceived as valuable by someone will likely be stored and distributed by multiple entities. If something matters to someone, they will keep a signed copy.

Nostr is the Streisand Effect in protocol form. The Streisand effect is when an attempt to suppress information backfires, causing it to spread even further. With nostr, anyone can broadcast signed data, anyone can store it, and anyone can distribute it. Try to censor something important? Good luck. The moment it catches attention, it will be stored on relays across the globe, copied, and shared by those who find it worth keeping. Data deemed important will be replicated across servers by individuals acting in their own interest.

Nostr’s distributed nature ensures that the system does not rely on a single point of failure or a corporate overlord. Instead, it leans on the collective will of its users. The result is a network where costs stay manageable, participation is open to all, and valuable verifiable data is stored and distributed forever.

@ 21335073:a244b1ad

Warning: This piece contains a conversation about difficult topics. Please proceed with caution.

TL;DR please educate your children about online safety.

Julian Assange wrote in his 2012 book Cypherpunks, “This book is not a manifesto. There isn’t time for that. This book is a warning.” I read it a few times over the past summer. Those opening lines definitely stood out to me. I wish we had listened back then. He saw something about the internet that few had the ability to see. There are some individuals who are so close to a topic that when they speak, it’s difficult for others who aren’t steeped in it to visualize what they’re talking about. I didn’t read the book until more recently. If I had read it when it came out, it probably would have sounded like an unknown foreign language to me. Today it makes more sense.

This isn’t a manifesto. This isn’t a book. There is no time for that. It’s a warning and a possible solution from a desperate and determined survivor advocate who has been pulling and unraveling a thread for a few years. At times, I feel too close to this topic to make any sense trying to convey my pathway to my conclusions or thoughts to the general public. My hope is that if nothing else, I can convey my sense of urgency while writing this. This piece is a watchman’s warning.

When a child steps online, they are walking into a new world. A new reality. When you hand a child the internet, you are handing them possibilities—good, bad, and ugly. This is a conversation about lowering the potential of negative outcomes of stepping into that new world and how I came to these conclusions. I constantly compare the internet to the road. You wouldn’t let a young child run out into the road with no guidance or safety precautions. When you hand a child the internet without any type of guidance or safety measures, you are allowing them to play in rush hour, oncoming traffic. “Look left, look right for cars before crossing.” We almost all have been taught that as children. What are we taught as humans about safety before stepping into a completely different reality like the internet? Very little.

I could never really figure out why many folks in tech, privacy rights activists, and hackers seemed so cold to me while talking about online child sexual exploitation. I always figured that as a survivor advocate for those affected by these crimes, that specific, skilled group of individuals would be very welcoming and easy to talk to about such serious topics. I actually had one hacker laugh in my face when I brought it up while I was looking for answers. I thought maybe this individual thought I was accusing them of something I wasn’t, so I felt bad for asking. I was constantly extremely disappointed and would ask myself, “Why don’t they care? What could I say to make them care more? What could I say to make them understand the crisis and the level of suffering that happens as a result of the problem?”

I have been serving minor survivors of online child sexual exploitation for years. My first case serving a survivor of this specific crime was in 2018—a 13-year-old girl sexually exploited by a serial predator on Snapchat. That was my first glimpse into this side of the internet. I won a national award for serving the minor survivors of Twitter in 2023, but I had been working on that specific project for a few years. I was nominated by a lawyer representing two survivors in a legal battle against the platform. I’ve never really spoken about this before, but at the time it was a choice for me between fighting Snapchat or Twitter. I chose Twitter—or rather, Twitter chose me. I heard about the story of John Doe #1 and John Doe #2, and I was so unbelievably broken over it that I went to war for multiple years. I was and still am royally pissed about that case. As far as I was concerned, the John Doe #1 case proved that whatever was going on with corporate tech social media was so out of control that I didn’t have time to wait, so I got to work. It was reading the messages that John Doe #1 sent to Twitter begging them to remove his sexual exploitation that broke me. He was a child begging adults to do something. A passion for justice and protecting kids makes you do wild things. I was desperate to find answers about what happened and searched for solutions. In the end, the platform Twitter was purchased. During the acquisition, I just asked Mr. Musk nicely to prioritize the issue of detection and removal of child sexual exploitation without violating digital privacy rights or eroding end-to-end encryption. Elon thanked me multiple times during the acquisition, made some changes, and I was thanked by others on the survivors’ side as well.

I still feel that even with the progress made, I really just scratched the surface with Twitter, now X. I left that passion project when I did for a few reasons. I wanted to give new leadership time to tackle the issue. Elon Musk made big promises that I knew would take a while to fulfill, but mostly I had been watching global legislation transpire around the issue, and frankly, the governments are willing to go much further with X and the rest of corporate tech than I ever would. My work begging Twitter to make changes with easier reporting of content, detection, and removal of child sexual exploitation material—without violating privacy rights or eroding end-to-end encryption—and advocating for the minor survivors of the platform went as far as my principles would have allowed. I’m grateful for that experience. I was still left with a nagging question: “How did things get so bad with Twitter where the John Doe #1 and John Doe #2 case was able to happen in the first place?” I decided to keep looking for answers. I decided to keep pulling the thread.

I never worked for Twitter. This is often confusing for folks. I will say that despite being disappointed in the platform’s leadership at times, I loved Twitter. I saw and still see its value. I definitely love the survivors of the platform, but I also loved the platform. I was a champion of the platform’s ability to give folks from virtually around the globe an opportunity to speak and be heard.

I want to be clear that John Doe #1 really is my why. He is the inspiration. I am writing this because of him. He represents so many globally, and I’m still inspired by his bravery. One child’s voice begging adults to do something—I’m an adult, I heard him. I’d go to war a thousand more lifetimes for that young man, and I don’t even know his name. Fighting has been personally dark at times; I’m not even going to try to sugarcoat it, but it has been worth it.

The data surrounding the very real crime of online child sexual exploitation is available to the public online at any time for anyone to see. I’d encourage you to go look at the data for yourself. I believe in encouraging folks to check multiple sources so that you understand the full picture. If you are uncomfortable just searching around the internet for information about this topic, use the terms “CSAM,” “CSEM,” “SG-CSEM,” or “AI Generated CSAM.” The numbers don’t lie—it’s a nightmare that’s out of control. It’s a big business. The demand is high, and unfortunately, business is booming. Organizations collect the data, tech companies often post their data, governments report frequently, and the corporate press has covered a decent portion of the conversation, so I’m sure you can find a source that you trust.

Technology is changing rapidly, which is great for innovation as a whole but horrible for the crime of online child sexual exploitation. Those wishing to exploit the vulnerable seem to be adapting to each technological change with ease. The governments are so far behind with tackling these issues that as I’m typing this, it’s borderline irrelevant to even include them while speaking about the crime or potential solutions. Technology is changing too rapidly, and their old, broken systems can’t even dare to keep up. Think of it like the governments’ “War on Drugs.” Drugs won. In this case as well, the governments are not winning. The governments are talking about maybe having a meeting on potentially maybe having legislation around the crimes. The time to have that meeting would have been many years ago. I’m not advocating for governments to legislate our way out of this. I’m on the side of educating and innovating our way out of this.

I have been clear while advocating for the minor survivors of corporate tech platforms that I would not advocate for any solution to the crime that would violate digital privacy rights or erode end-to-end encryption. That has been a personal moral position that I was unwilling to budge on. This is an extremely unpopular and borderline nonexistent position in the anti-human trafficking movement and online child protection space. I’m often fearful that I’m wrong about this. I have always thought that a better pathway forward would have been to incentivize innovation for detection and removal of content. I had no previous exposure to privacy rights activists or Cypherpunks—actually, I came to that conclusion by listening to the voices of MENA region political dissidents and human rights activists. After developing relationships with human rights activists from around the globe, I realized how important privacy rights and encryption are for those who need it most globally. I was simply unwilling to give more power, control, and opportunities for mass surveillance to big abusers like governments wishing to enslave entire nations and untrustworthy corporate tech companies to potentially end some portion of abuses online. On top of all of it, it has been clear to me for years that all potential solutions outside of violating digital privacy rights to detect and remove child sexual exploitation online have not yet been explored aggressively. I’ve been disappointed that there hasn’t been more of a conversation around preventing the crime from happening in the first place.

What has been tried is mass surveillance. In China, they are currently under mass surveillance both online and offline, and their behaviors are attached to a social credit score. Unfortunately, even on state-run and controlled social media platforms, they still have child sexual exploitation and abuse imagery pop up along with other crimes and human rights violations. They also have a thriving black market online due to the oppression from the state. In other words, even an entire loss of freedom and privacy cannot end the sexual exploitation of children online. It’s been tried. There is no reason to repeat this method.

It took me an embarrassingly long time to figure out why I always felt a slight coldness from those in tech and privacy-minded individuals about the topic of child sexual exploitation online. I didn’t have any clue about the “Four Horsemen of the Infocalypse.” This is a term coined by Timothy C. May in 1988. I would have been a child myself when he first said it. I actually laughed at myself when I heard the phrase for the first time. I finally got it. The Cypherpunks weren’t wrong about that topic. They were so spot on that it is borderline uncomfortable. I was mad at first that they knew that early during the birth of the internet that this issue would arise and didn’t address it. Then I got over it because I realized that it wasn’t their job. Their job was—is—to write code. Their job wasn’t to be involved and loving parents or survivor advocates. Their job wasn’t to educate children on internet safety or raise awareness; their job was to write code.

They knew that child sexual abuse material would be shared on the internet. They said what would happen—not in a gleeful way, but a prediction. Then it happened.

I equate it now to a concrete company laying down a road. As you’re pouring the concrete, you can say to yourself, “A terrorist might travel down this road to go kill many, and on the flip side, a beautiful child can be born in an ambulance on this road.” Who or what travels down the road is not their responsibility—they are just supposed to lay the concrete. I’d never go to a concrete pourer and ask them to solve terrorism that travels down roads. Under the current system, law enforcement should stop terrorists before they even make it to the road. The solution to this specific problem is not to treat everyone on the road like a terrorist or to not build the road.

So I understand the perceived coldness from those in tech. Not only was it not their job, but bringing up the topic was seen as the equivalent of asking a free person if they wanted to discuss one of the four topics—child abusers, terrorists, drug dealers, intellectual property pirates, etc.—that would usher in digital authoritarianism for all who are online globally.

Privacy rights advocates and groups have put up a good fight. They stood by their principles. Unfortunately, when it comes to corporate tech, I believe that the issue of privacy is almost a complete lost cause at this point. It’s still worth pushing back, but ultimately, it is a losing battle—a ticking time bomb.

I do think that corporate tech providers could have slowed down the inevitable loss of privacy at the hands of the state by prioritizing the detection and removal of CSAM when they all started online. I believe it would have bought some time, fewer would have been traumatized by that specific crime, and I do believe that it could have slowed down the demand for content. If I think too much about that, I’ll go insane, so I try to push the “if maybes” aside, but never knowing if it could have been handled differently will forever haunt me. At night when it’s quiet, I wonder what I would have done differently if given the opportunity. I’ll probably never know how much corporate tech knew and ignored in the hopes that it would go away while the problem continued to get worse. They had different priorities. The most voiceless and vulnerable exploited on corporate tech never had much of a voice, so corporate tech providers didn’t receive very much pushback.

Now I’m about to say something really wild, and you can call me whatever you want to call me, but I’m going to say what I believe to be true. I believe that the governments are either so incompetent that they allowed the proliferation of CSAM online, or they knowingly allowed the problem to fester long enough to have an excuse to violate privacy rights and erode end-to-end encryption. The US government could have seized the corporate tech providers over CSAM, but I believe that they were so useful as a propaganda arm for the regimes that they allowed them to continue virtually unscathed.

That season is done now, and the governments are making the issue a priority. It will come at a high cost. Privacy on corporate tech providers is virtually done as I’m typing this. It feels like a death rattle. I’m not particularly sure that we had much digital privacy to begin with, but the illusion of a veil of privacy feels gone.

To make matters slightly more complex, it would be hard to convince me that once AI really gets going, digital privacy will exist at all.

I believe that there should be a conversation shift to preserving freedoms and human rights in a post-privacy society.

I don’t want to get locked up because AI predicted a nasty post online from me about the government. I’m not a doomer about AI—I’m just going to roll with it personally. I’m looking forward to the positive changes that will be brought forth by AI. I see it as inevitable. A bit of privacy was helpful while it lasted. Please keep fighting to preserve what is left of privacy either way because I could be wrong about all of this.

On the topic of AI, the addition of AI to the horrific crime of child sexual abuse material and child sexual exploitation in multiple ways so far has been devastating. It’s currently out of control. The genie is out of the bottle. I am hopeful that innovation will get us humans out of this, but I’m not sure how or how long it will take. We must be extremely cautious around AI legislation. It should not be illegal to innovate even if some bad comes with the good. I don’t trust that the governments are equipped to decide the best pathway forward for AI. Source: the entire history of the government.

I have been personally negatively impacted by AI-generated content. Every few days, I get another alert that I’m featured again in what’s called “deep fake pornography” without my consent. I’m not happy about it, but what pains me the most is the thought that for a period of time down the road, many globally will experience what myself and others are experiencing now by being digitally sexually abused in this way. If you have ever had your picture taken and posted online, you are also at risk of being exploited in this way. Your child’s image can be used as well, unfortunately, and this is just the beginning of this particular nightmare. It will move to more realistic interpretations of sexual behaviors as technology improves. I have no brave words of wisdom about how to deal with that emotionally. I do have hope that innovation will save the day around this specific issue. I’m nervous that everyone online will have to ID verify due to this issue. I see that as one possible outcome that could help to prevent one problem but inadvertently cause more problems, especially for those living under authoritarian regimes or anyone who needs to remain anonymous online. A zero-knowledge proof (ZKP) would probably be the best solution to these issues. There are some survivors of violence and/or sexual trauma who need to remain anonymous online for various reasons. There are survivor stories available online of those who have been abused in this way. I’d encourage you seek out and listen to their stories.

There have been periods of time recently where I hesitate to say anything at all because more than likely AI will cover most of my concerns about education, awareness, prevention, detection, and removal of child sexual exploitation online, etc.

Unfortunately, some of the most pressing issues we’ve seen online over the last few years come in the form of “sextortion.” Self-generated child sexual exploitation (SG-CSEM) numbers are continuing to be terrifying. I’d strongly encourage that you look into sextortion data. AI + sextortion is also a huge concern. The perpetrators are using the non-sexually explicit images of children and putting their likeness on AI-generated child sexual exploitation content and extorting money, more imagery, or both from minors online. It’s like a million nightmares wrapped into one. The wild part is that these issues will only get more pervasive because technology is harnessed to perpetuate horror at a scale unimaginable to a human mind.

Even if you banned phones and the internet or tried to prevent children from accessing the internet, it wouldn’t solve it. Child sexual exploitation will still be with us until as a society we start to prevent the crime before it happens. That is the only human way out right now.

There is no reset button on the internet, but if I could go back, I’d tell survivor advocates to heed the warnings of the early internet builders and to start education and awareness campaigns designed to prevent as much online child sexual exploitation as possible. The internet and technology moved quickly, and I don’t believe that society ever really caught up. We live in a world where a child can be groomed by a predator in their own home while sitting on a couch next to their parents watching TV. We weren’t ready as a species to tackle the fast-paced algorithms and dangers online. It happened too quickly for parents to catch up. How can you parent for the ever-changing digital world unless you are constantly aware of the dangers?

I don’t think that the internet is inherently bad. I believe that it can be a powerful tool for freedom and resistance. I’ve spoken a lot about the bad online, but there is beauty as well. We often discuss how victims and survivors are abused online; we rarely discuss the fact that countless survivors around the globe have been able to share their experiences, strength, hope, as well as provide resources to the vulnerable. I do question if giving any government or tech company access to censorship, surveillance, etc., online in the name of serving survivors might not actually impact a portion of survivors negatively. There are a fair amount of survivors with powerful abusers protected by governments and the corporate press. If a survivor cannot speak to the press about their abuse, the only place they can go is online, directly or indirectly through an independent journalist who also risks being censored. This scenario isn’t hard to imagine—it already happened in China. During #MeToo, a survivor in China wanted to post their story. The government censored the post, so the survivor put their story on the blockchain. I’m excited that the survivor was creative and brave, but it’s terrifying to think that we live in a world where that situation is a necessity.

I believe that the future for many survivors sharing their stories globally will be on completely censorship-resistant and decentralized protocols. This thought in particular gives me hope. When we listen to the experiences of a diverse group of survivors, we can start to understand potential solutions to preventing the crimes from happening in the first place.

My heart is broken over the gut-wrenching stories of survivors sexually exploited online. Every time I hear the story of a survivor, I do think to myself quietly, “What could have prevented this from happening in the first place?” My heart is with survivors.

My head, on the other hand, is full of the understanding that the internet should remain free. The free flow of information should not be stopped. My mind is with the innocent citizens around the globe that deserve freedom both online and offline.

The problem is that governments don’t only want to censor illegal content that violates human rights—they create legislation that is so broad that it can impact speech and privacy of all. “Don’t you care about the kids?” Yes, I do. I do so much that I’m invested in finding solutions. I also care about all citizens around the globe that deserve an opportunity to live free from a mass surveillance society. If terrorism happens online, I should not be punished by losing my freedom. If drugs are sold online, I should not be punished. I’m not an abuser, I’m not a terrorist, and I don’t engage in illegal behaviors. I refuse to lose freedom because of others’ bad behaviors online.

I want to be clear that on a long enough timeline, the governments will decide that they can be better parents/caregivers than you can if something isn’t done to stop minors from being sexually exploited online. The price will be a complete loss of anonymity, privacy, free speech, and freedom of religion online. I find it rather insulting that governments think they’re better equipped to raise children than parents and caretakers.

So we can’t go backwards—all that we can do is go forward. Those who want to have freedom will find technology to facilitate their liberation. This will lead many over time to decentralized and open protocols. So as far as I’m concerned, this does solve a few of my worries—those who need, want, and deserve to speak freely online will have the opportunity in most countries—but what about online child sexual exploitation?

When I popped up around the decentralized space, I was met with the fear of censorship. I’m not here to censor you. I don’t write code. I couldn’t censor anyone or any piece of content even if I wanted to across the internet, no matter how depraved. I don’t have the skills to do that.

I’m here to start a conversation. Freedom comes at a cost. You must always fight for and protect your freedom. I can’t speak about protecting yourself from all of the Four Horsemen because I simply don’t know the topics well enough, but I can speak about this one topic.

If there was a shortcut to ending online child sexual exploitation, I would have found it by now. There isn’t one right now. I believe that education is the only pathway forward to preventing the crime of online child sexual exploitation for future generations.

I propose a yearly education course for every child of all school ages, taught as a standard part of the curriculum. Ideally, parents/caregivers would be involved in the education/learning process.

Course: - The creation of the internet and computers - The fight for cryptography - The tech supply chain from the ground up (example: human rights violations in the supply chain) - Corporate tech - Freedom tech - Data privacy - Digital privacy rights - AI (history-current) - Online safety (predators, scams, catfishing, extortion) - Bitcoin - Laws - How to deal with online hate and harassment - Information on who to contact if you are being abused online or offline - Algorithms - How to seek out the truth about news, etc., online

The parents/caregivers, homeschoolers, unschoolers, and those working to create decentralized parallel societies have been an inspiration while writing this, but my hope is that all children would learn this course, even in government ran schools. Ideally, parents would teach this to their own children.

The decentralized space doesn’t want child sexual exploitation to thrive. Here’s the deal: there has to be a strong prevention effort in order to protect the next generation. The internet isn’t going anywhere, predators aren’t going anywhere, and I’m not down to let anyone have the opportunity to prove that there is a need for more government. I don’t believe that the government should act as parents. The governments have had a chance to attempt to stop online child sexual exploitation, and they didn’t do it. Can we try a different pathway forward?

I’d like to put myself out of a job. I don’t want to ever hear another story like John Doe #1 ever again. This will require work. I’ve often called online child sexual exploitation the lynchpin for the internet. It’s time to arm generations of children with knowledge and tools. I can’t do this alone.

Individuals have fought so that I could have freedom online. I want to fight to protect it. I don’t want child predators to give the government any opportunity to take away freedom. Decentralized spaces are as close to a reset as we’ll get with the opportunity to do it right from the start. Start the youth off correctly by preventing potential hazards to the best of your ability.

The good news is anyone can work on this! I’d encourage you to take it and run with it. I added the additional education about the history of the internet to make the course more educational and fun. Instead of cleaning up generations of destroyed lives due to online sexual exploitation, perhaps this could inspire generations of those who will build our futures. Perhaps if the youth is armed with knowledge, they can create more tools to prevent the crime.

This one solution that I’m suggesting can be done on an individual level or on a larger scale. It should be adjusted depending on age, learning style, etc. It should be fun and playful.

This solution does not address abuse in the home or some of the root causes of offline child sexual exploitation. My hope is that it could lead to some survivors experiencing abuse in the home an opportunity to disclose with a trusted adult. The purpose for this solution is to prevent the crime of online child sexual exploitation before it occurs and to arm the youth with the tools to contact safe adults if and when it happens.

In closing, I went to hell a few times so that you didn’t have to. I spoke to the mothers of survivors of minors sexually exploited online—their tears could fill rivers. I’ve spoken with political dissidents who yearned to be free from authoritarian surveillance states. The only balance that I’ve found is freedom online for citizens around the globe and prevention from the dangers of that for the youth. Don’t slow down innovation and freedom. Educate, prepare, adapt, and look for solutions.

I’m not perfect and I’m sure that there are errors in this piece. I hope that you find them and it starts a conversation.

@ 33baa074:3bb3a297

Soil moisture is one of the key factors affecting crop root development. Too much or too little moisture will have an adverse effect on root growth.

Effect of excessive moisture When there is too much soil moisture, the following problems will occur:

Inhibit root respiration: Excessive moisture will squeeze out oxygen in the soil, causing root hypoxia, thereby inhibiting root respiration, and in severe cases, it can cause root growth to stop or rot and die. Affect soil aeration: Excessive moisture will reduce soil aeration and affect the normal growth of the root system. Effect of too little moisture When there is too little soil moisture, it will also have a negative impact on the root system:

Promote root corking and self-thinning: Lack of water can cause root corking and even self-thinning, affecting the absorption capacity of the root system.

Determine whether the soil moisture is appropriate In order to ensure the healthy development of crop roots, soil moisture needs to be managed reasonably. The following methods can be used to determine whether the soil moisture is appropriate:

Touch test: Use a small shovel to dig up the soil around the root system, grab some soil with your hand and pinch it in your hand. If the soil can be kneaded into a ball and can be spread apart, the moisture content is appropriate; if it can be kneaded into a ball but cannot be spread apart, the moisture content exceeds the standard; if it cannot be kneaded into a ball, the soil is lacking in water.

Conclusion In summary, soil moisture has an important impact on the development of crop roots. Reasonable water management is essential to promote healthy root growth. By monitoring and adjusting soil moisture through appropriate methods, the normal growth and development of crops can be effectively guaranteed.

@ 33baa074:3bb3a297

Real-time monitoring of oil concentration in water The basic principle of oil in water sensor is to use the characteristic that oil will produce fluorescence under ultraviolet light, and measure the fluorescence intensity to infer the concentration of oil. The sensor uses ultraviolet light as the excitation light source to illuminate the water sample to be tested. The oil absorbs ultraviolet light and excites fluorescence. The fluorescence signal is received by the photo detector and converted into an electrical signal, and then the strength of the electrical signal is measured to determine the concentration of oil in the water sample, so as to achieve real-time monitoring of the concentration of oil in the water. Multi-scenario water quality monitoring Water source water quality monitoring It can be used to monitor the water quality of water sources. By continuously monitoring the oil in the water source, the pollution source can be found in time, thereby ensuring the safety of drinking water and water supply.

Sewage treatment plant discharge monitoring Sewage treatment plants may produce oily wastewater in the process of treating sewage. The oil-in-water sensor can monitor the water quality of its discharge to ensure that it meets the discharge standards and avoids secondary pollution to the environment.

Monitoring of water bodies such as rivers and lakes Water bodies such as rivers and lakes may be polluted by oil substances, such as ship leakage and industrial wastewater discharge. This sensor can monitor the water quality of these water bodies, evaluate the pollution status, and provide a basis for pollution control.

Aquaculture monitoring The online oil-in-water monitor (including oil-in-water sensor) can transmit monitoring data in real time to help farmers understand the water quality. Farmers can use it to understand the oil content in the water body in real time, and reasonably release it according to the needs of fish to improve the growth rate and health level of fish; it can also timely detect abnormal conditions in the water body, such as oil pollution and bacterial growth, and take corresponding measures to avoid the occurrence of diseases and reduce breeding costs and risks; at the same time, it helps farmers better understand the growth of fish, reasonably arrange fishing time, avoid overfishing and resource depletion, and promote the sustainable use of aquatic resources.

Early warning and emergency response It has real-time monitoring and early warning functions, and can issue an alarm in time when abnormal conditions of oil substances in the water body (such as exceeding the pee-set safety threshold) are found, providing valuable time for emergency response and reducing losses caused by pollution.

Assisting scientific research The monitoring data of the sensor can be used in scientific research fields such as ecology and environmental chemistry, helping researchers to gain a deeper understanding of the distribution, migration and transformation of oil substances in water bodies, and provide a scientific basis for environmental protection and governance.

Monitoring of pollution sources and environmental changes By detecting oil substances in water bodies, the location of pollution sources and the types of pollutants can be determined, providing a basis for finding and controlling pollution sources; it can also monitor oil pollutants in water bodies to understand the impact of environmental changes on water bodies and take timely measures to protect water sources.

@ 21335073:a244b1ad

I want to see Nostr succeed. If you can think of a way I can help make that happen, I’m open to it. I’d like your suggestions.

My schedule’s shifting soon, and I could volunteer a few hours a week to a Nostr project. I won’t have more total time, but how I use it will change.

Why help? I care about freedom. Nostr’s one of the most powerful freedom tools I’ve seen in my lifetime. If I believe that, I should act on it.

I don’t care about money or sats. I’m not rich, I don’t have extra cash. That doesn’t drive me—freedom does. I’m volunteering, not asking for pay.

I’m not here for clout. I’ve had enough spotlight in my life; it doesn’t move me. If I wanted clout, I’d be on Twitter dropping basic takes. Clout’s easy. Freedom’s hard. I’d rather help anonymously. No speaking at events—small meetups are cool for the vibe, but big conferences? Not my thing. I’ll never hit a huge Bitcoin conference. It’s just not my scene.

That said, I could be convinced to step up if it’d really boost Nostr—as long as it’s legal and gets results.

In this space, I’d watch for social engineering. I watch out for it. I’m not here to make friends, just to help. No shade—you all seem great—but I’ve got a full life and awesome friends irl. I don’t need your crew or to be online cool. Connect anonymously if you want; I’d encourage it.

I’m sick of watching other social media alternatives grow while Nostr kinda stalls. I could trash-talk, but I’d rather do something useful.

Skills? I’m good at spotting social media problems and finding possible solutions. I won’t overhype myself—that’s weird—but if you’re responding, you probably see something in me. Perhaps you see something that I don’t see in myself.

If you need help now or later with Nostr projects, reach out. Nostr only—nothing else. Anonymous contact’s fine. Even just a suggestion on how I can pitch in, no project attached, works too. 💜

Creeps or harassment will get blocked or I’ll nuke my simplex code if it becomes a problem.

https://simplex.chat/contact#/?v=2-4&smp=smp%3A%2F%2FSkIkI6EPd2D63F4xFKfHk7I1UGZVNn6k1QWZ5rcyr6w%3D%40smp9.simplex.im%2FbI99B3KuYduH8jDr9ZwyhcSxm2UuR7j0%23%2F%3Fv%3D1-2%26dh%3DMCowBQYDK2VuAyEAS9C-zPzqW41PKySfPCEizcXb1QCus6AyDkTTjfyMIRM%253D%26srv%3Djssqzccmrcws6bhmn77vgmhfjmhwlyr3u7puw4erkyoosywgl67slqqd.onion

@ 3d073b19:4ae60f39

This is an English openletter

@ e39333da:7c66e53a

::youtube{#VQRLujxTm3c}

Rockstar released the second trailer for Grand Theft Auto VI, where they mention that it showcases both cinematic and gameplay scenes equally, though of course it doesn't show any direct gameplay.

This trailer also announces the release date for the game. The game will come out on the 26th of May, 2026, for the PS5 and the Xbox One.

@ 04c915da:3dfbecc9

In much of the world, it is incredibly difficult to access U.S. dollars. Local currencies are often poorly managed and riddled with corruption. Billions of people demand a more reliable alternative. While the dollar has its own issues of corruption and mismanagement, it is widely regarded as superior to the fiat currencies it competes with globally. As a result, Tether has found massive success providing low cost, low friction access to dollars. Tether claims 400 million total users, is on track to add 200 million more this year, processes 8.1 million transactions daily, and facilitates $29 billion in daily transfers. Furthermore, their estimates suggest nearly 40% of users rely on it as a savings tool rather than just a transactional currency.

Tether’s rise has made the company a financial juggernaut. Last year alone, Tether raked in over $13 billion in profit, with a lean team of less than 100 employees. Their business model is elegantly simple: hold U.S. Treasuries and collect the interest. With over $113 billion in Treasuries, Tether has turned a straightforward concept into a profit machine.

Tether’s success has resulted in many competitors eager to claim a piece of the pie. This has triggered a massive venture capital grift cycle in USD tokens, with countless projects vying to dethrone Tether. Due to Tether’s entrenched network effect, these challengers face an uphill battle with little realistic chance of success. Most educated participants in the space likely recognize this reality but seem content to perpetuate the grift, hoping to cash out by dumping their equity positions on unsuspecting buyers before they realize the reality of the situation.

Historically, Tether’s greatest vulnerability has been U.S. government intervention. For over a decade, the company operated offshore with few allies in the U.S. establishment, making it a major target for regulatory action. That dynamic has shifted recently and Tether has seized the opportunity. By actively courting U.S. government support, Tether has fortified their position. This strategic move will likely cement their status as the dominant USD token for years to come.

While undeniably a great tool for the millions of users that rely on it, Tether is not without flaws. As a centralized, trusted third party, it holds the power to freeze or seize funds at its discretion. Corporate mismanagement or deliberate malpractice could also lead to massive losses at scale. In their goal of mitigating regulatory risk, Tether has deepened ties with law enforcement, mirroring some of the concerns of potential central bank digital currencies. In practice, Tether operates as a corporate CBDC alternative, collaborating with authorities to surveil and seize funds. The company proudly touts partnerships with leading surveillance firms and its own data reveals cooperation in over 1,000 law enforcement cases, with more than $2.5 billion in funds frozen.

---

The global demand for Tether is undeniable and the company’s profitability reflects its unrivaled success. Tether is owned and operated by bitcoiners and will likely continue to push forward strategic goals that help the movement as a whole. Recent efforts to mitigate the threat of U.S. government enforcement will likely solidify their network effect and stifle meaningful adoption of rival USD tokens or CBDCs. Yet, for all their achievements, Tether is simply a worse form of money than bitcoin. Tether requires trust in a centralized entity, while bitcoin can be saved or spent without permission. Furthermore, Tether is tied to the value of the US Dollar which is designed to lose purchasing power over time, while bitcoin, as a truly scarce asset, is designed to increase in purchasing power with adoption. As people awaken to the risks of Tether’s control, and the benefits bitcoin provides, bitcoin adoption will likely surpass it.

@ 21335073:a244b1ad

Before I saw those X right-wing political “influencers” parading their Epstein binders in that PR stunt, I’d already posted this on Nostr, an open protocol. 

“Today, the world’s attention will likely fixate on Epstein, governmental failures in addressing horrific abuse cases, and the influential figures who perpetrate such acts—yet few will center the victims and survivors in the conversation. The survivors of Epstein went to law enforcement and very little happened. The survivors tried to speak to the corporate press and the corporate press knowingly covered for him. In situations like these social media can serve as one of the only ways for a survivor’s voice to be heard. 

It’s becoming increasingly evident that the line between centralized corporate social media and the state is razor-thin, if it exists at all. Time and again, the state shields powerful abusers when it’s politically expedient to do so. In this climate, a survivor attempting to expose someone like Epstein on a corporate tech platform faces an uphill battle—there’s no assurance their voice would even break through. Their story wouldn’t truly belong to them; it’d be at the mercy of the platform, subject to deletion at a whim. Nostr, though, offers a lifeline—a censorship-resistant space where survivors can share their truths, no matter how untouchable the abuser might seem. A survivor could remain anonymous here if they took enough steps. 

Nostr holds real promise for amplifying survivor voices. And if you’re here daily, tossing out memes, take heart: you’re helping build a foundation for those who desperately need to be heard.“

That post is untouchable—no CEO, company, employee, or government can delete it. Even if I wanted to, I couldn’t take it down myself. The post will outlive me on the protocol. 

The cozy alliance between the state and corporate social media hit me hard during that right-wing X “influencer” PR stunt. Elon owns X. Elon’s a special government employee. X pays those influencers to post. We don’t know who else pays them to post. Those influencers are spurred on by both the government and X to manage the Epstein case narrative. It wasn’t survivors standing there, grinning for photos—it was paid influencers, gatekeepers orchestrating yet another chance to re-exploit the already exploited.

The bond between the state and corporate social media is tight. If the other Epsteins out there are ever to be unmasked, I wouldn’t bet on a survivor’s story staying safe with a corporate tech platform, the government, any social media influencer, or mainstream journalist. Right now, only a protocol can hand survivors the power to truly own their narrative.

I don’t have anything against Elon—I’ve actually been a big supporter. I’m just stating it as I see it. X isn’t censorship resistant and they have an algorithm that they choose not the user. Corporate tech platforms like X can be a better fit for some survivors. X has safety tools and content moderation, making it a solid option for certain individuals. Grok can be a big help for survivors looking for resources or support! As a survivor, you know what works best for you, and safety should always come first—keep that front and center.

That said, a protocol is a game-changer for cases where the powerful are likely to censor. During China's # MeToo movement, survivors faced heavy censorship on social media platforms like Weibo and WeChat, where posts about sexual harassment were quickly removed, and hashtags like # MeToo or "woyeshi" were blocked by government and platform filters. To bypass this, activists turned to blockchain technology encoding their stories—like Yue Xin’s open letter about a Peking University case—into transaction metadata. This made the information tamper-proof and publicly accessible, resisting censorship since blockchain data can’t be easily altered or deleted.

I posted this on X 2/28/25. I wanted to try my first long post on a nostr client. The Epstein cover up is ongoing so it’s still relevant, unfortunately.

If you are a survivor or loved one who is reading this and needs support please reach out to: National Sexual Assault Hotline 24/7 https://rainn.org/

Hours: Available 24 hours

@ 3d073b19:4ae60f39

Heading 1

Heading 2

Heading 3

Heading 4

Heading 5

Heading 6

Lists

Unordered List

• Item 1
• Item 2
• Subitem 2.1
• Subitem 2.2

Ordered List

1. First item
2. Second item
3. Third item

Links

OpenAI - A link to OpenAI's website. Markdown Guide - A comprehensive guide to Markdown syntax.

Images

- An example image with a title.

Blockquotes

This is a blockquote. It can span multiple lines. It is often used to highlight important information or quotes.

Code

Inline Code

Here is some inline code that demonstrates how to format code within a sentence.

Code Block

```python

This is a Python code block

def hello_world(): print("Hello, world!") ```

Emphasis

Bold

This text is bold. This text is also bold.

Italic

This text is italic. This text is also italic.

Strikethrough

~~This text is strikethrough.~~

@ 4857600b:30b502f4

At this point, we should be arresting, not firing, any FBI employee who delays, destroys, or withholds information on the Epstein case. There is ZERO explanation I will accept for redacting anything for “national security” reasons. A lot of Trump supporters are losing patience with Pam Bondi. I will give her the benefit of the doubt for now since the corruption within the whole security/intelligence apparatus of our country runs deep. However, let’s not forget that probably Trump’s biggest mistakes in his first term involved picking weak and easily corruptible (or blackmailable) officials. It seemed every month a formerly-loyal person did a complete 180 degree turn and did everything they could to screw him over, regardless of the betrayal’s effect on the country or whatever principles that person claimed to have. I think he’s fixed his screening process, but since we’re talking about the FBI, we know they have the power to dig up any dirt or blackmail material available, or just make it up. In the Epstein case, it’s probably better to go after Bondi than give up a treasure trove of blackmail material against the long list of members on his client list.

@ 4925ea33:025410d8

1. O que é um Aromaterapeuta?

O aromaterapeuta é um profissional especializado na prática da Aromaterapia, responsável pelo uso adequado de óleos essenciais, ervas aromáticas, águas florais e destilados herbais para fins terapêuticos.

A atuação desse profissional envolve diferentes métodos de aplicação, como inalação, uso tópico, sempre considerando a segurança e a necessidade individual do cliente. A Aromaterapia pode auxiliar na redução do estresse, alívio de dores crônicas, relaxamento muscular e melhora da respiração, entre outros benefícios.

Além disso, os aromaterapeutas podem trabalhar em conjunto com outros profissionais da saúde para oferecer um tratamento complementar em diversas condições. Como já mencionado no artigo sobre "Como evitar processos alérgicos na prática da Aromaterapia", é essencial ter acompanhamento profissional, pois os óleos essenciais são altamente concentrados e podem causar reações adversas se utilizados de forma inadequada.

---

2. Como um Aromaterapeuta Pode Ajudar?

Você pode procurar um aromaterapeuta para diferentes necessidades, como:

✔ Questões Emocionais e Psicológicas

Auxílio em momentos de luto, divórcio, demissão ou outras situações desafiadoras.

Apoio na redução do estresse, ansiedade e insônia.

Vale lembrar que, em casos de transtornos psiquiátricos, a Aromaterapia deve ser usada como terapia complementar, associada ao tratamento médico.

✔ Questões Físicas

Dores musculares e articulares.

Problemas respiratórios como rinite, sinusite e tosse.

Distúrbios digestivos leves.

Dores de cabeça e enxaquecas. Nesses casos, a Aromaterapia pode ser um suporte, mas não substitui a medicina tradicional para identificar a origem dos sintomas.

✔ Saúde da Pele e Cabelos

Tratamento para acne, dermatites e psoríase.

Cuidados com o envelhecimento precoce da pele.

Redução da queda de cabelo e controle da oleosidade do couro cabeludo.

✔ Bem-estar e Qualidade de Vida

Melhora da concentração e foco, aumentando a produtividade.

Estímulo da disposição e energia.

Auxílio no equilíbrio hormonal (TPM, menopausa, desequilíbrios hormonais).

Com base nessas necessidades, o aromaterapeuta irá indicar o melhor tratamento, calculando doses, sinergias (combinação de óleos essenciais), diluições e técnicas de aplicação, como inalação, uso tópico ou difusão.

---

3. Como Funciona uma Consulta com um Aromaterapeuta?

Uma consulta com um aromaterapeuta é um atendimento personalizado, onde são avaliadas as necessidades do cliente para a criação de um protocolo adequado. O processo geralmente segue estas etapas:

✔ Anamnese (Entrevista Inicial)

Perguntas sobre saúde física, emocional e estilo de vida.

Levantamento de sintomas, histórico médico e possíveis alergias.

Definição dos objetivos da terapia (alívio do estresse, melhora do sono, dores musculares etc.).

✔ Escolha dos Óleos Essenciais

Seleção dos óleos mais indicados para o caso.

Consideração das propriedades terapêuticas, contraindicações e combinações seguras.

✔ Definição do Método de Uso

O profissional indicará a melhor forma de aplicação, que pode ser:

Inalação: difusores, colares aromáticos, vaporização.

Uso tópico: massagens, óleos corporais, compressas.

Banhos aromáticos e escalda-pés. Todas as diluições serão ajustadas de acordo com a segurança e a necessidade individual do cliente.

✔ Plano de Acompanhamento

Instruções detalhadas sobre o uso correto dos óleos essenciais.

Orientação sobre frequência e duração do tratamento.

Possibilidade de retorno para ajustes no protocolo.

A consulta pode ser realizada presencialmente ou online, dependendo do profissional.

---

Quer saber como a Aromaterapia pode te ajudar? Agende uma consulta comigo e descubra os benefícios dos óleos essenciais para o seu bem-estar!

@ 3d073b19:4ae60f39

Headings

Heading 1

Heading 2

Heading 3

Heading 4

Heading 5

Heading 6

Lists

Unordered List

• Item 1
• Item 2
• Subitem 2.1
• Subitem 2.2

Ordered List

1. First item
2. Second item
3. Third item

Mixed List

• Item 1

• Item 2

• Item 3

Links

OpenAI - A link to OpenAI's website. Markdown Guide - A comprehensive guide to Markdown syntax.

Images

- An example image with a title.

Blockquotes

This is a blockquote. It can span multiple lines. It is often used to highlight important information or quotes.

Code

Inline Code

Here is some inline code that demonstrates how to format code within a sentence.

Code Block

```python

This is a Python code block

def hello_world(): print("Hello, world!") ```

Emphasis

Bold

This text is bold. This text is also bold.

Italic

This text is italic. This text is also italic.

Strikethrough

~~This text is strikethrough.~~

@ 3c389c8f:7a2eff7f

As I'm sitting here trying to hone in on what might be important to write about in this moment, my mind keeps swirling around through all the things that have me sitting here to begin with. Nostr found me in a time when my life needed a change. The discovery of something that provided the light of hope to an otherwise dark, dystopian future was more powerful than I could have ever predicted. Timing is everything, they say. I believe that to be half true, as timing alone means nothing if the will is non-existent. The intersection of opportunity and preparedness, and all that. I know how I found my way here, but I do not fully understand the things that have drawn my curiosity and kept my attention so strongly. My will ached for change, simplicity, and meaning. I found it, in what seem to me, simultaneously the most likely and the most unlikely of places. There's a magic to that, and its probably better to leave some questions unanswered, lest they lose their mystic power.

My experiences are my own but theme of them resonates through most of the people with whom I interact. It's been very clear that I wasn't alone in these feelings. A movement of highly inspired, hopeful people have continued to support this digital freedom movement since my arrival, in varying ways. Some people have highly technical skills ranging from network systems to design to cybersecurity. Others, like myself, have little to offer in the realms of functionality and we do what we can to breathe life into the systems built to provide digital freedom of speech for all. It's a humbling experience. We are reminded. sometimes directly and sometimes indirectly, that none of Nostr would matter if there were no one using it. We know this to be true, but it is no less humbling to be surrounded by constant innovation and a thriving desire to bring this experience to the entire world.

Now here I sit, tapping out these words, in the midst of another massive life change, stressful but chosen. I could sign off, go read a book in the garden, and go about my world as I would have in my pre-Nostr times. I don't want to do that, though. Hope is here. If there is a place to dwell, in hope is where I will always choose.

I find it important to acknowledge, though, that Nostr and the people using it are in a constant state of flux, too. This isn't my rock nor harbor nor shelter. It's the chaotic good, reminding me both to keep an appreciation for how far this ecosystem has come in such a short amount of time and a realistic set of expectations for where this all can go. The same applies for how well things work at any given moment...And equally so in missing my some of my early Nostr friends that have come and gone, while remaining open to the possibility of meeting new ones... Experiences had and experiences yet to come. I don't know if I have ever been so coaxed outside of my mind by a group of strangers on the internet. But here I am, looking back and looking forward, surrounded by awe in all directions, sharing thoughts that would otherwise be scribbled in pen to be burned in a random evening fire. I've long felt that the core of social media should be just this. Spaces for people to connect, above all else, in the ways that create meaning in our lives. I suppose in some ways that did exist before, but it was twisted, and obscured, and slowly pulled away.

Now its here and super-charged by possibility. What this looks like for any individual will not be the same as my own view. That's part of what makes this so beautiful to me. We need to be able to speak freely. Just as importantly we need to be able to surround ourselves with the things and people that makes us want to do more, that make us want to feel humbled. Or not, if we so choose... but I choose hope.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na dvadesetjedan.com

Autor: Vijay Boyapati / Prevod na hrvatski: Matija

---

Sa zadnjim cijenama koje je bitcoin dosegao 2017., optimističan scenarij za ulagače se možda čini toliko očitim da ga nije potrebno niti spominjati. Alternativno, možda se nekome čini glupo ulagati u digitalnu vrijednost koja ne počiva na nijednom fizičkom dobru ili vladi i čiji porast cijene su neki usporedili sa manijom tulipana ili dot-com balonom. Nijedno nije točno; optimističan scenarij za Bitcoin je uvjerljiv, ali ne i očit. Postoje značajni rizici kod ulaganja u Bitcoin, no, kao što planiram pokazati, postoji i ogromna prilika.

Geneza

Nikad u povijesti svijeta nije bilo moguće napraviti transfer vrijednosti među fizički udaljenim ljudima bez posrednika, poput banke ili vlade. 2008. godine, anonimni Satoshi Nakamoto je objavio 8 stranica rješenja na dugo nerješivi računalski problem poznat kao “Problem Bizantskog Generala.” Njegovo rješenje i sustav koji je izgradio - Bitcoin - dozvolio je, prvi put ikad, da se vrijednost prenosi brzo i daleko, bez ikakvih posrednika ili povjerenja. Implikacije kreacije Bitcoina su toliko duboke, ekonomski i računalski, da bi Nakamoto trebao biti prva osoba nominirana za Nobelovu nagradu za ekonomiju i Turingovu nagradu.

Za ulagače, važna činjenica izuma Bitcoina (mreže i protokola) je stvaranje novog oskudnog digitalnog dobra - bitcoina (monetarne jedinice). Bitcoini su prenosivi digitalni “novčići” (tokeni), proizvedeni na Bitcoin mreži kroz proces nazvan “rudarenje” (mining). Rudarenje Bitcoina je ugrubo usporedivo sa rudarenjem zlata, uz bitnu razliku da proizvodnja bitcoina prati unaprijed osmišljeni i predvidivi raspored. Samo 21 milijun bitcoina će ikad postojati, i većina (2017., kada je ovaj tekst napisan) su već izrudareni. Svake četiri godine, količina rudarenih bitcoina se prepolovi. Produkcija novih bitcoina će potpuno prestati 2140. godine.

Stopa inflacije —— Monetarna baza

Bitcoine ne podržava nikakva roba ili dobra, niti ih garantira ikakva vlada ili firma, što postavlja očito pitanje za svakog novog bitcoin ulagača: zašto imaju uopće ikakvu vrijednost? Za razliku od dionica, obveznica, nekretnina ili robe poput nafte i žita, bitcoine nije moguće vrednovati koristeći standardne ekonomske analize ili korisnost u proizvodnji drugih dobara. Bitcoini pripadaju sasvim drugoj kategoriji dobara - monetarnih dobara, čija se vrijednost definira kroz tzv. teoriju igara; svaki sudionik na tržištu vrednuje neko dobro, onoliko koliko procjenjuje da će ga drugi sudionici vrednovati. Kako bismo bolje razumjeli ovo svojstvo monetarnih dobara, trebamo istražiti podrijetlo novca.

Podrijetlo novca

U prvim ljudskim društvima, trgovina među grupama se vršila kroz robnu razmjenu. Velika neefikasnost prisutna u robnoj razmjeni je drastično ograničavala količinu i geografski prostor na kojem je bila moguća. Jedan od najvećih problema sa robnom razmjenom je problem dvostruke podudarnosti potražnje. Uzgajivač jabuka možda želi trgovati sa ribarom, ali ako ribar ne želi jabuke u istom trenutku, razmjena se neće dogoditi. Kroz vrijeme, ljudi su razvili želju za čuvanjem određenih predmeta zbog njihove rijetkosti i simbolične vrijednosti (npr. školjke, životinjski zube, kremen). Zaista, kako i Nick Szabo govori u svojem izvrsnom eseju o podrijetlu novca, ljudska želja za sakupljanjem predmeta pružila je izraženu evolucijsku prednost ranom čovjeku nad njegovim najbližim biološkim rivalom, neandertalcem - Homo neanderthalensis.

"Primarna i najbitnija evolucijska funkcija sakupljanja bila je osigurati medij za čuvanje i prenošenje vrijednosti".

Predmeti koje su ljudi sakupljali služili su kao svojevrsni “proto-novac,” tako što su omogućavale trgovinu među antagonističkim plemenima i dozvoljavale bogatsvu da se prenosi na sljedeću generaciju. Trgovina i transfer takvih predmeta bile su rijetke u paleolitskim društvima, te su oni služili više kao “spremište vrijednosti” (store of value) nego kao “medij razmjene” (medium of exchange), što je uloga koju danas igra moderni novac. Szabo objašnjava:

"U usporedbi sa modernim novcem, primitivan novac je imao jako malo “brzinu” - mogao je promijeniti ruke samo nekoliko puta u životu prosječnog čovjeka. Svejedno, trajni i čvrsti sakupljački predmet, što bismo danas nazvali “nasljeđe,” mogao je opstati mnogo generacija, dodajući znatnu vrijednost pri svakom transferu - i zapravo omogućiti transfer uopće".

Rani čovjek suočio se sa bitnom dilemom u teoriji igara, kada je odlučivao koje predmete sakupljati: koje od njih će drugi ljudi željeti? Onaj koji bi to točno predvidio imao bi ogromnu prednost u mogućnosti trgovine i akvizicije bogatsva. Neka američka indijanska plemena, npr. Naraganseti, specijalizirala su se u proizvodnji sakupljačkih dobara koja nisu imala drugu svrhu osim trgovine. Valja spomenuti da što je ranije predviđanje da će neko dobro imati takvu vrijednost, veća je prednost koju će imati onaj koji je posjeduje, zato što ju je moguće nabaviti jeftinije, prije nego postane vrlo tražena roba i njezona vrijednost naraste zajedno sa populacijom. Nadalje, nabava nekog dobra u nadi da će u budućnosti biti korišteno kao spremište vrijednosti, ubrzava upravo tu primjenu. Ova cirkularnost je zapravo povratna veza (feedback loop) koja potiče društva da se rapidno slože oko jednog spremišta vrijednosti. U terminima teorije igara, ovo je znano kao “Nashov ekvilibrij.” Postizanje Nashovog ekvilibrija za neko spremište vrijednosti je veliko postignuće za društvo, pošto ono znatno olakšava trgovinu i podjelu rada, i time omogućava napredak civilizacije.

Tisućljećima, kako su ljudska društva rasla i otvarala trgovinske puteve, različite aplikacije spremišta vrijednosti u individualnim društvima počele su se natjecati međusobno. Trgovci su imali izbor: čuvati svoju zaradu u spremištu vrijednosti vlastite kulture, ili one kulture sa kojom su trgovali, ili mješavini oboje. Benefit štednje u stranom spremištu vrijednosti bila je uvećana sposobnost trgovanja u povezanom stranom društvu. Trgovci koji su štedili u stranom spremištu vrijednosti su također imali dobrih razloga da potiču svoje društvo da ga prihvati, jer bi tako uvećali vrijednost vlastite ušteđevine. Prednosti “uvezene” tehnologije spremanja vrijednosti bile su prisutne ne samo za trgovce, nego i za sama društva. Kada bi se dvije grupe konvergirale u jedinstvenom spremištu vrijednosti, to bi značajno smanjilo cijenu troškova trgovine jednog s drugim, i samim time povećanje bogatstva kroz trgovinu. I zaista, 19. stoljeće bilo je prvi put da je najveći dio svijeta prihvatio jedinstveno spremište vrijednosti - zlato - i u tom periodu vidio najveću eksploziju trgovine u povijesti svijeta. O ovom mirnom periodu, pisao je John Maynard Keynes:

"Kakva nevjerojatna epizoda u ekonomskom napretku čovjeka… za svakog čovjeka iole iznadprosječnog, iz srednje ili više klase, život je nudio obilje, ugodu i mogućnosti, po niskoj cijeni i bez puno problema, više nego monarsima iz prethodnih perioda. Stanovnik Londona mogao je, ispijajući jutarnji čaj iz kreveta, telefonski naručiti razne proizvode iz cijele Zemlje, u količinama koje je želio, i sa dobrim razlogom očekivati njihovu dostavu na svoj kućni prag."

Svojstva dobrog spremišta vrijednosti

Kada se spremišta vrijednosti natječu jedno s drugim, specifična svojstva rade razliku koja daje jednom prednost nad drugim. Premda su mnoga dobra u prošlosti korištena kao spremišta vrijednosti ili kao “proto-novac,” određena svojstva su se pokazala kao posebno važna, i omogućila dobrima sa njima da pobijede. Idealno spremište vrijednosti biti će:

• Trajno: dobro ne smije biti kvarljivo ili lako uništeno. Tako naprimjer, žito nije idealno spremište vrijednosti.
• Prenosivo: dobro mora biti lako transportirati i čuvati, što omogućuje osiguranje protiv gubitka ili krađe i dopušta trgovinu na velike udaljenosti. Tako, krava je lošije spremište vrijednosti od zlatne narukvice.
• Zamjenjivo: jedna jedinica dobra treba biti zamjenjiva sa drugom. Bez zamjenjivosti, problem podudarnosti želja ostaje nerješiv. Time, zlato je bolje od dijamanata, jer su oni nepravilni u obliku i kvaliteti.
• Provjerljivo: dobro mora biti lako i brzo identificirano i testirano za autentičnost. Laka provjera povećava povjerenje u trgovini i vjerojatnost da će razmjena biti dovršena.
• Djeljivo: dobro mora biti lako djeljivo na manje dijelove. Premda je ovo svojstvo bilo manje važno u ranim društvima gdje je trgovina bila rijetka, postalo je važnije sa procvatom trgovine. Količine koje su se mijenjale postale su manje i preciznije.
• Oskudno: Monetarno dobro mora imati “cijenu nemoguću za lažirati,” kao što je rekao Nick Szabo. Drugim riječima, dobro ne smije biti obilno ili lako dostupno kroz proizvodnju. Oskudnost je možda i najvažnije svojstvo spremišta vrijednosti, pošto se izravno vezuje na ljudsku želju da sakupljamo ono što je rijetko. Ona je izvor vrijednosti u spremištu vrijednosti.
• Duge povijesti: što je dulje neko dobro vrijedno za društvo, veća je vjerojatnost da će biti prihvaćeno kao spremište vrijednosti. Dugo postojeće spremište vrijednosti biti će jako teško uklonjeno od strane došljaka, osim u slučaju sile (ratno osvajanje) ili ako je nova tehnologija znatno bolja u ostalim svojstvima.
• Otporno na cenzuru: novije svojstvo, sve više važno u modernom digitalnom svijetu sa sveprisutnim nadzorom, je otpornost na cenzuru. Drugim riječima, koliko je teško da vanjski agent, kao korporacija ili država, spriječi vlasnika dobra da ga čuva i koristi. Dobra koja su otporna na cenzuru su idealna za ljude koji žive u režimima koji prisilno nadziru kapital ili čine neke oblike mirne trgovine protuzakonitima.

Ova tablica ocjenjuje Bitcoin, zlato (gold) i fiat novac (kao što je euro ili dolar) po svojstvima izlistanim gore. Objašnjenje svake ocjene slijedi nakon tablice.

Trajnost:

Zlato je neosporeni kralj trajnosti. Velika većina zlata pronađenog kroz povijest, uključujući ono egipatskih faraona, opstaje i danas i vjerojatno će postojati i za tisuću godina. Zlatnici korišteni u antičko doba imaju značajnu vrijednost i danas. Fiat valute i bitcoini su digitalni zapisi koji ponekad imaju fizički oblik (npr. novčanice). Dakle, njihovu trajnost ne određuju njihova fizička svojstva (moguće je zamijeniti staru i oštećenu novčanicu za novu), nego institucije koje stoje iza njih. U slučaju fiat valuta, mnoge države su nastale i nestale kroz stoljeća, i valute su nestale s njima. Marke iz Weimarske republike danas nemaju vrijednost zato što institucija koja ih je izdavala više ne postoji. Ako je povijest ikakav pokazatelj, ne bi bilo mudro smatrati fiat valute trajnima dugoročno; američki dolar i britanska funta su relativne anomalije u ovom pogledu. Bitcoini, zato što nemaju instituciju koja ih održava, mogu se smatrati trajnima dok god mreža koja ih osigurava postoji. Obzirom da je Bitcoin još uvijek mlada valuta, prerano je za čvrste zaključke o njegovoj trajnosti. No, postoje ohrabrujući znakovi - prominente države su ga pokušavale regulirati, hakeri ga napadali - usprkos tome, mreža nastavlja funkcionirati, pokazujući visok stupanj antifragilnosti.

Prenosivost:

Bitcoini su najprenosivije spremište vrijednosti ikad. Privatni ključevi koji predstavljaju stotine milijuna dolara mogu se spremiti na USB drive i lako ponijeti bilo gdje. Nadalje, jednako velike sume mogu se poslati na drugi kraj svijeta skoro instantno. Fiat valute, zbog svojeg temeljno digitalnog oblika, su također lako prenosive. Ali, regulacije i kontrola kapitala od strane države mogu ugroziti velike prijenose vrijednosti, ili ih usporiti danima. Gotovina se može koristiti kako bi se izbjegle kontrole kapitala, ali onda rastu rizik čuvanja i cijena transporta. Zlato, zbog svojeg fizičkog oblika i velike gustoće, je najmanje prenosivo. Nije čudo da većina zlatnika i poluga nikad ne napuste sefove. Kada se radi prijenos zlata između prodavača i kupca, uglavnom se prenosi samo ugovor o vlasništvu, ne samo fizičko zlato. Prijenos fizičkog zlata na velike udaljenosti je skupo, riskantno i sporo.

Zamjenjivost:

Zlato nam daje standard za zamjenjivost. Kada je rastopljeno, gram zlata je praktički nemoguće razlikovati od bilo kojeg drugog grama, i zlato je oduvijek bilo takvo. S druge strane, fiat valute, su zamjenjive samo onoliko koliko njihova institucija želi da budu. Iako je uglavnom slučaj da je novčanica zamjenjiva za drugu istog iznosa, postoje situacije u kojima su velike novčanice tretirane drukčije od malih. Naprimjer, vlada Indije je, u pokušaju da uništi neoporezivo sivo tržište, potpuno oduzela vrijednost novčanicama od 500 i 1000 rupija. To je uzrokovalo da ljudi manje vrednuju te novčanice u trgovini, što je značilo da više nisu bile zaista zamjenjive za manje novčanice. Bitcoini su zamjenjivi na razini mreže; svaki bitcoin je pri prijenosu tretiran kao svaki drugi. No, zato što je moguće pratiti individualne bitcoine na blockchainu, određeni bitcoin može, u teoriji, postati “prljav” zbog korštenja u ilegalnoj trgovini, te ga trgovci ili mjenjačnice možda neće htjeti prihvatiti. Bez dodatnih poboljšanja oko privatnosti i anonimnosti na razini mrežnog protokola, bitcoine ne možemo smatrati jednako zamjenjivim kao zlato.

Mogućnost provjere:

Praktično gledajući, autentičnost fiat valuta i zlata je prilično lako provjeriti. Svejedno, i usprkos pokušajima da spriječe krivotvorenje novčanica, i dalje postoji potencijal prevare za vlade i njihove građane. Zlato također nije imuno na krivotvorenje. Sofisticirani kriminalci su koristili pozlaćeni tungsten kako bi prevarili kupce zlata. Bitcoine je moguće provjeriti sa matematičkom sigurnošću. Korištenjem kriptografskih potpisa, vlasnik bitcoina može javno demonstrirati da posjeduje bitcoine koje tvrdi da posjeduje.

Djeljivost:

Bitcoine je moguće podijeliti u stotinu milijuna manjih jedinica (zvanih satoshi), i prenositi takve (no, valja uzeti u obzir ekonomičnost prijenosa malih iznosa, zbog cijene osiguravanja mreže - “network fee”). Fiat valute su tipično dovoljno djeljive na jedinice sa vrlo niskom kupovnom moći. Zlato, iako fizički i teoretski djeljivo, postaje teško za korištenje kada se podijeli na dovoljno male količine da bi se moglo koristiti u svakodnevnoj trgovini.

Oskudnost:

Svojstvo koje najjasnije razlikuje Bitcoin od fiat valuta i zlata je njegova unaprijed definirana oskudnost. Od početka, konačna količina bitcoina nikad neće biti veća od 21 milijun. To daje vlasnicima bitcoina jasan i znan uvid u postotak ukupnog vlasništva. Naprimjer, vlasnik 10 bitcoina bi znao da najviše 2,1 milijuna ljudi (manje od 0.03% populacije) može ikad imati isto bitcoina kao i on. Premda je kroz povijest uvijek bilo oskudno, zlato nije imuno na povećanje ukupne količine. Ako se ikad izumi nova, ekonomičnija metoda rudarenja ili proizvodnje zlata, ukupna količina zlata bi se mogla dramatično povećati (npr. rudarenje morskog dna ili asteroida). Na kraju, fiat valute, relativno nov izum u povijesti, pokazale su se sklonima konstantnim povećanjima u količini. Države su pokazale stalnu sklonost inflaciji monetarne kvantitete kako bi rješavale kratkoročne političke probleme. Inflacijske tendencije vlada diljem svijeta čine fiat valute gotovo sigurnim da će gubiti vrijednost kroz vrijeme.

Etablirana povijest:

Nijedno monetarno dobro nema povijest kao zlato, koje je imalo vrijednost za cijelog trajanja ljudske civilizacije. Kovanice izrađene u antičko doba i danas imaju značajnu vrijednost. Ne može se isto reći za fiat valute, koje su same relativno nova povijesna anomalija. Od njihovog početka, fiat valute su imale gotovo univerzalni smjer prema bezvrijednosti. Korištenje inflacije kao podmuklog načina za nevidljivo oporezivanje građana je vječita kušnja kojoj se skoro nijedna država u povijesti nije mogla oduprijeti. Ako je 20. stoljeće, u kojem je fiat novac dominirao globalni monetarni poredak, demonstriralo neku ekonomsku istinu, to je onda bila ta da ne možemo računati na fiat novac da održi vrijednost u dužem ili srednjem vremenskom periodu. Bitcoin, usprkos svojoj novosti, je preživio dovoljno testova tržišta da postoji velika vjerojatnost da neće nestati kao vrijedno dobro. Nadalje, Lindy efekt govori da što duže Bitcoin bude korišten, to će veća biti vjera u njega i njegovu sposobnost da nastavi postojati dugo u budućnost. Drugim riječima, društvena vjera u monetarno dobro je asimptotička, kao u grafu ispod:

Ako Bitcoin preživi prvih 20 godina, imat će gotovo sveopće povjerenje da će trajati zauvijek, kao što ljudi vjeruju da je internet trajna stvar u modernom svijetu.

Otpor na cenzuru

Jedan od najbitnijih izvora za ranu potražnju bitcoina bila je njegova upotreba u ilegalnoj kupovini i prodaji droge. Mnogi su zato pogrešno zaključili da je primarna potražnja za bitcoinima utemeljena u njihovoj prividnoj anonimnosti. Međutim, Bitcoin nije anonimna valuta; svaka transakcija na mreži je zauvijek zapisana na javnom blockchainu. Povijesni zapis transakcija dozvoljava forenzičkoj analizi da identificira izvore i tijek sredstava. Takva analiza dovela je do uhićenja počinitelja zloglasne MtGox pljačke. Premda je istina da dovoljno oprezna i pedantna osoba može sakriti svoj identitet koristeći Bitcoin, to nije razlog zašto je Bitcoin bio toliko popularan u trgovini drogom.

Ključno svojstvo koje čini Bitcoin najboljim za takve aktivnosti je njegova agnostičnost i nepotrebnost za dozvolom (“premissionlessness”) na mrežnoj razini. Kada se bitcoini prenose na Bitcoin mreži, ne postoji nitko tko dopušta transakcije. Bitcoin je distribuirana peer-to-peer (korisnik-korisniku) mreža, i samim time dizajnirana da bude otporna na cenzuru. Ovo je u velikom kontrastu sa fiat bankarskim sustavom, u kojem države reguliraju banke i ostale institucije prijenosa novca, kako bi one prijavljivale i sprječavale protuzakonito korištenje monetarnih dobara. Klasičan primjer regulacije novca su kontrole kapitala. Npr., bogati milijunaš će vrlo teško prenijeti svoje bogatstvo u novu zemlju, kada bježi iz opresivnog režima. Premda zlato nije izdano i proizvedeno od države, njegova fizička priroda ga čini teško prenosivim kroz prostor, i samim time ga je daleko lakše regulirati nego Bitcoin. Indijski Akt kontrole zlata je primjer takve regulacije.

Bitcoin je odličan u većini gore navedenih svojstava, što mu omogućava da bude marginalno bolji od modernih i drevnih monetarnih dobara, te da pruži poticaje za svoje rastuće društveno usvajanje. Specifično, moćna kombinacija otpornosti na cenzuru i apsolutne oskudnosti bila je velika motivacija za bogate ulagače koji su uložili dio svojeg bogatstva u Bitcoin.

Evolucija novca

U modernoj monetarnoj ekonomiji postoji opsesija sa ulogom novca kao medija razmjene. U 20. stoljeću, države su monopolizirale izdavanje i kontrolu novca i kontinuirano potkopavale njegovo svojstvo spremišta vrijednosti, stvarajući lažno uvjerenje da je primarna svrha novca biti medij razmjene. Mnogi su kritizirali Bitcoin, govoreći da je neprikladan da bude novac zato što mu je cijena bila previše volatilna za medij razmjene. No, novac je uvijek evoluirao kroz etape; uloga spremišta vrijednosti je dolazila prije medija razmjene. Jedan od očeva marginalističke ekonomije, William Stanley Jevons, objašnjava:

"Povijesno govoreći… čini se da je zlato prvo služilo kao luksuzni metal za ukras; drugo, kao sačuvana vrijednost; treće, kao medij razmjene; i konačno, kao mjerilo vrijednosti."

U modernoj terminologiji, novac uvijek evoluira kroz četiri stadija:

1. Kolekcionarstvo: U prvoj fazi svoje evolucije, novac je tražen samo zbog svojih posebnih svojstava, uglavnom zbog želja onog koji ga posjeduje. Školjke, perlice i zlato su bili sakupljani prije nego su poprimili poznatije uloge novca.
2. Spremište vrijednosti: Jednom kada je novac tražen od dovoljnog broja ljudi, biti će prepoznat kao način za čuvanje i spremanje vrijednosti kroz vrijeme. Kada neko dobro postane široko korišteno kao spremište vrijednosti, njegova kupovna moć raste sa povećanom potražnjom za tu svrhu. Kupovna moć spremišta vrijednosti će u jednom trenutku doći do vrhunca, kada je dovolno rašireno i broj novih ljudi koji ga potražuju splasne.
3. Sredstvo razmjene: Kada je novac potpuno etabliran kao spremište vrijednosti, njegova kupovna moć se stabilizira. Nakon toga, postane prikladno sredstvo razmjene zbog stabilnosti svoje cijene. U najranijim danima Bitcoina, mnogi ljudi nisu shvaćali koju buduću cijenu plaćaju koristeći bitcoine kao sredstvo razmjene, umjesto kao novonastalo spremište vrijednosti. Poznata priča o čovjeku koji je za 10,000 bitcoina (vrijednih oko 94 milijuna dolara kada je ovaj članak napisan) za dvije pizze ilustrira ovaj problem.
4. Jedinica računanja vrijednosti: Jednom kada je novac široko korišten kao sredstvo razmjene, dobra će biti vrednovana u njemu, tj. većina cijena će biti izražena u njemu. Uobičajena zabluda je da je većinu dobara moguće zamijeniti za bitcoine danas. Npr., premda je možda moguće kupiti šalicu kave za bitcoine, izlistana cijena nije prava bitcoin cijena; zapravo se radi o cijeni u državnoj valuti koju želi trgovac, preračunatu u bitcoin po trenutnoj tržišnoj cijeni. Kad bi cijena bitcoina pala u odnosu na valutu, vrijednost šalice izražena u bitcoinima bi se povećala. Od trenutka kada trgovci budu voljni prihvaćani bitcoine kao platežno sredstvo, bez obraćanja pažnje na vrijednost bitcoina u državnoj fiat valuti, moći ćemo reći da je Bitcoin zaista postao jedinica računanja vrijednosti.

Monetarna dobra koja još nisu jedinice računanja vrijednosti možemo smatrati “djelomično monetiziranima.” Danas zlato ima takvu ulogu, jer je spremište vrijednosti, ali su mu uloge sredstva razmjene i računanja vrijednosti oduzete intervencijama država. Moguće je također da se jedno dobro koristi kao sredstvo razmjene, dok druga ispunjavaju ostale uloge. To je tipično u zemljama gdje je država disfunkcionalna, npr. Argentina ili Zimbabwe. U svojoj knjizi, Digitalno zlato, Nathaniel Popper piše:

"U Americi, dolar služi trima funkcijama novca: nudi sredstvo razmjene, jedinicu za mjerenje vrijednosti dobara, i mjesto gdje se može čuvati vrijednosti. S druge strane, argentinski peso je korišten kao sredstvo razmjene (za svakodnevne potrebe), ali ga nitko nije koristio kao spremište vrijednosti. Štednja u pesosima bila je ekvivalent bacanja novca. Zato su ljudi svu svoju štednju imali u dolarima, jer je dolar bolje čuvao vrijednost. Zbog volatilnosti pesosa, ljudi su računali cijene u dolarima, što im je pružalo pouzdaniju jedinicu mjerenja kroz vrijeme."

Bitcoin je trenutno u fazi tranzicije iz prvog stadija monetizacije u drugi. Vjerojatno će proći nekoliko godina prije nego Bitcoin pređe iz začetaka spremišta vrijednosti u istinski medij razmjene, i put do tog trenutka je još uvijek pun rizika i nesigurnosti. Važno je napomenuti da je ista tranzicija trajala mnogo stoljeća za zlato. Nitko danas živ nije doživio monetizaciju dobra u realnom vremenu (kroz koju Bitcoin prolazi), tako da nemamo puno iskustva govoriti o putu i načinu na koji će se monetizacija dogoditi.

Put monetizacije

Kroz proces monetizacije, monetarno dobro će naglo porasti u kupovnoj moći. Mnogi su tako komentirali da je uvećanje kupovne moći Bitcoina izgledalo kao “balon” (bubble). Premda je ovaj termin često korišten kako bi ukazao na pretjeranu vrijednosti Bitcoina, sasvim slučajno je prikladan. Svojstvo koje je uobičajeno za sva monetarna dobra jest da je njihova kupovna moć viša nego što se može opravdati samo kroz njihovu uporabnu vrijednost. Zaista, mnogi povijesni novci nisu imali uporabnu vrijednost. Razliku između kupovne moći i vrijednosti razmjene koju bi novac mogao imati za svoju inherentnu korisnost, možemo razmatrati kao “monetarnu premiju.” Kako monetarno dobro prolazi kroz stadije monetizacije (navedene gore), monetarna premija raste. No, ta premija ne raste u ravnoj i predvidivoj liniji. Dobro X, koje je bilo u procesu monetizacije, može izgubiti u usporedbi sa dobrom Y koje ima više svojstava novca, te monetarna premija dobra X drastično padne ili potpuno nestane. Monetarna premija srebra je skoro potpuno nestala u kasnom 19. stoljeću, kada su ga vlade diljem svijeta zamijenile zlatom kao novcem.

Čak i u odsustvu vanjskih faktora, kao što su intervencije vlade ili druga monetarna dobra, monetarna premija novog novca neće ići predvidivim putem. Ekonomist Larry White primijetio je:

"problem sa pričom “balona,” naravno, je da je ona konzistentna sa svakim putem cijene, i time ne daje ikakvo objašnjenje za specifičan put cijene"

Proces monetizacije opisuje teorija igara; svaki akter na tržištu pokušava predvidjeti agregiranu potražnju ostalih aktera, i time buduću monetarnu premiju. Zato što je monetarna premija nevezana za inherentnu korisnost, tržišni akteri se uglavnom vode za prošlim cijenama da bi odredili je li neko dobro jeftino ili skupo, i žele li ga kupiti ili prodati. Veza trenutne potražnje sa prošlim cijenama naziva se “ovisnost o putu” (path dependence); ona je možda najveći izvor konfuzije u shvaćanju kretanja cijena monetarnih dobara.

Kada kupovna moć monetarnog dobra naraste zbog većeg i šireg korištenja, očekivanja tržišta o definicijama “jeftinog” i “skupog” se mijenjaju u skladu s time. Slično tome, kada cijena monetarnog dobra padne, očekivanja tržišta mogu se promijeniti u opće vjerovanje da su prethodne cijene bile “iracionalne” ili prenapuhane. Ovisnost o putu novca ilustrirana je riječima poznatog upravitelja fondova s Wall Streeta, Josha Browna:

"Kupio sam bitcoine kada su koštali $2300, i to mi se udvostručilo gotovo odmah. Onda sam počeo govoriti kako “ne mogu kupiti još” dok im je cijena rasla, premda sam znao da je to razmišljanje bazirano samo na cijenu po kojoj sam ih kupio. Kasnije, kada je cijena pala zbog kineske regulacije mjenjačnica, počeo sam si govoriti, “Odlično, nadam se da će još pasti da mogu kupiti još.”"

Istina leži u tome da su ideje “jeftinog” i “skupog” zapravo besmislene kada govorimo o monetarnim dobrima. Cijena monetarnog dobra ne reflektira njegovu stopu rasprostanjenosti ili korisnosti, nego mjeru koliko je ono široko prihvaćeno da ispuni razne uloge novca.

Dodatna komplikacija u ovom aspektu novca je činjenica da tržišni akteri ne djeluju samo kao nepristrani promatrači koji pokušavaju kupiti i prodati u iščekivanju budućih kretanja monetarne premije, nego i kao aktivni proponenti. Pošto ne postoji objektivno “točna” monetarna premija, širiti dobar glas o superiornijim svojstvima nekog monetarnog dobra je efektivnije nego za obična dobra, čija vrijednost je u konačnici vezana na njegovu osnovnu korisnost. Religiozni zanos sudionika na Bitcoin tržištu vidljiv je na raznim internetskim forumima, gdje Bitcoineri aktivno promoviraju benefine Bitcoina i bogatstvo koje je moguće ostvariti investiranjem u njega. Promatrajući Bitcoin tržište, Leigh Drogen komentira:

"To je prepoznatljivo svima kao religija - priča koju si pričamo i oko koje se slažemo. Religija je krivulja na grafu prihvaćanja o kojoj trebamo razmišljati. Sustav je gotovo savršen - onog trenutka kada netko pristupi krugu Bitcoinera, to će reći svima i nastaviti širiti riječ. Onda njihovi prijatelji pristupe i nastave širiti riječ."

Premda usporedba sa religijom može staviti Bitcoin u iracionalno svjetlo, potpuno je racionalno za individualnog vlasnika da širi dobru vijest o superiornom monetarnom dobru, i za šire društvo da se standardizira oko njega. Novac djeluje kao temelj za svu trgovinu i štednju; tako da prihvaćanje superiornog oblika novca ima ogromne multiplicirajuće benefite za stvaranje bogatstva za sve članove društva.

Oblik monetizacije

U članku o Spekulativnom prihvaćanju Bitcoina / teorije cijene, Michael Casey postulira da rastući Gartner hype ciklusi predstavljaju faze standardne S-krivulje prihvaćanja novih tehnologija, koje su bile prisutne kod mnogih transformacijskih tehnologija dok su postajale uobičajene u društvu.

Svaki Gartner hype ciklus počinje sa eksplozijom entuzijazma za novom tehnologijom, a cijenu podižu oni sudionici na tržištvu koji su “dostupni” u toj fazi. Najraniji kupci u Gartner hype ciklusu obično imaju jaku vjeru o transformacijskoj prirodi tehnologije u koju ulažu. S vremenom, tržište dosegne vrhunac entuzijazma kako se količina novih kupaca iscrpljuje, te kupovinom počnu dominirati spekulatori koji su više zainteresirani u brze profite nego u samu tehnologiju.

Nakon vrha hype ciklusa, cijene rapidno padaju dok spekulativno ludilo ustupa mjesto očajavanju, javnoj poruzi i osjećaju da tehnologija nije uopće bila transformacijska. S vremenom, cijena dosegne dno i formira plato na kojem se originalnim ulagačima, koji su imali snažno uvjerenje, pridružuju nove grupe ljudi koji su izdržali bol kraha cijena i koji cijene važnost same tehnologije.

Plato traje neko vrijeme i formira, kako Casey kaže, “stabilnu, dosadnu dolinu.” Za ovo vrijeme, javni interes za tehnologiju opada, no nastaviti će se razvijati i snažna zajednica uvjerenja će polako rasti. Tada, postavlja se nova baza za sljedeću iteraciju hype ciklusa, dok vanjski promatrači prepoznaju da tehnologija i dalje postoji i da ulaganje u nju možda nije onoliko rizično kao što se činilo za vrijeme pada cijene. Sljedeća iteracija hype ciklusa donosi mnogo veći broj novih ljudi, pa je i ciklus daleko veći u svojoj magnitudi.

Jako mali broj ljudi koji sudjeluju u Gartner hype ciklusu će točno predvidjeti koliko će visoko cijena porasti za vrijeme ciklusa. Cijene često dosegnu razine koje bi se činile apsurdnima većini ulagača u raniji stadijima ciklusa. Kada ciklus završi, mediji tipično atribuiraju pad cijene nekoj od aktualnih drušvenih tema. Premda takva tema može biti okidač pada, ona nikad nije temeljni razlog zašto ciklus završava. Gartner hype ciklusi završavaju kada je količina dostupnih novih sudionika na tržištu iscrpljena.

Zanimljivo je da je i zlato nacrtalo klasičan graf Gartner hype ciklusa od kasnih 1970-ih do ranih 2000-ih. Moguće je spekulirati da je hype ciklus osnovna socijalna dinamika oko procesa monetizacije.

Gartner kohorte

Od početka trgovanja Bitcoina na mjenjačnicama 2010. godine, Bitcoin tržište je svjedočilo četirima velikim Gartner hype ciklusima. U retrospektivi, možemo vrlo precizno identificirati grupe cijena prethodnih hype ciklusa Bitcoin tržišta. Također, možemo kvalitativno odrediti kohorte ulagača koje su povezane sa svakom iteracijom prethodnih ciklusa.

$ 0–$ 1 (2009. – 3. mjesec 2011.): Prvi hype ciklus u Bitcoin tržištu dominirali su kriptografi, računalni znanstvenici i cypherpunkovi koji su od početka bili spremni razumijeti važnost nevjerojatnog izuma Satoshija Nakamotoa, i koji su bili pioniri u potvrđivanju da Bitcoin protokol nema tehničkih mana.

$ 1–$ 30 (3. mjesec 2011. – 7. mjesec. 2011.): Drugi ciklus privukao je rane entuzijaste oko novih tehnologija kao i stabilan pritok ideološki motiviranih ulagača koji su bili oduševljeni idejom novca odvojenog od države. Libertarijanci poput Rogera Vera došli su u Bitcoin zbog aktivnog anti-institucionalnog stava, i mogućnosti koju je nova tehnologija obećavala. Wences Casares, briljantni i dobro povezani serijski poduzetnik, bio je također dio drugog Bitcoin hype ciklusa te je širio riječ o Bitcoinu među najprominentnijim tehnolozima i ulagačima u Silicijskoj Dolini.

$ 250–$ 1100 (4. mjesec 2013. – 12. mjesec 2013.): Treći hype ciklus doživio je ulazak ranih generalnih i institucionalnih ulagača koji su bili voljni uložiti trud i riskirati kroz užasno komplicirane kanale likvidnosti kako bi kupili bitcoine. Primaran izvor likvidnosti na tržištu za vrijeme ovog perioda bio je MtGox, mjenjačnica bazirana u Japanu, koju je vodio notorno nesposobni i beskrupulozni Mark Karpeles, koji je kasnije završio i u zatvoru zbog svoje uloge u kolapsu MtGoxa.

Valja primijetiti da je rast Bitcoinove cijene za vrijeme spomenuti hype ciklusa većinom povezano sa povećanjem likvidnosti i lakoćom sa kojom su ulagači mogli kupiti bitcoine. Za vrijeme prvog hype ciklusa, nisu postojale mjenjačnice; akvizicija bitcoina se odvijala primarno kroz rudarenje (mining) ili kroz izravnu razmjenu sa onima koju su već izrudarili bitcoine. Za vrijeme drugog hype ciklusa, pojavile su se rudimentarne mjenjačnice, no nabavljanje i osiguravanje bitcoina na ovim mjenjačnicama bilo je previše kompleksno za sve osim tehnološki najsposobnijih ulagača. Čak i za vrijeme trećeg hype ciklusa, ulagači koju su slali novac na MtGox kako bi kupili bitcoine su morali raditi kroz značajne prepreke. Banke nisu bile voljne imati posla sa mjenjačnicom, a oni posrednici koji su nudili usluge transfera bili su često nesposobni, kriminalni, ili oboje. Nadalje, mnogi koji su uspjeli poslati novac MtGoxu, u konačnici su morali prihvatiti gubitak svojih sredstava kada je mjenjačnica hakirana i kasnije zatvorena.

Tek nakon kolapsa MtGox mjenjačnice i dvogodišnje pauze u tržišnoj cijeni Bitcoina, razvili su se zreli i duboki izvori likvidnosti; primjeri poput reguliranih mjenjačnica kao što su GDAX i OTC brokeri kao Cumberland mining. Dok je četvrti hype ciklus započeo 2016. godine, bilo je relativno lako običnim ulagačima kupiti i osigurati bitcoine.

$ 1100 – $ 19600? (2014. –?):

U trenutku pisanja ovog teksta, tržište Bitcoina je prolazilo svoj četvrti veliki hype ciklus. Sudjelovanje u ovom hype ciklusu dominirala je ona skupina koju je Michael Casey opisao kao “rana većina” običnih i institucionalnih ulagača.

Kako su se izvori likvidnosti produbljivali i sazrijevali, veliki institucionalni ulagači sada imaju priliku sudjelovati kroz regulirana “futures” tržišta. Dostupnosti takvih tržišta stvara put ka kreaciji Bitcoin ETF-a (exchange traded fund) (fond na slobodnom tržištu), koji će onda pokrenuti “kasnu većinu” i “najsporije” u sljedećim hype ciklusima.

Premda je nemoguće predvidjeti točan efekt budućih hype ciklusa, razumno je očekivati da će najviša točka biti između $ 20.000 i $ 50.000 (2021. zenit je bio preko $ 69.000). Znatno više od ovog raspona, i Bitcoin bi imao znatan postotak ukupne vijednosti zlata (zlato i Bitcoin bi imali jednaku tržišnu kapitalizaciju kada bi bitcoini vrijedili oko $ 380.000 u trenutku pisanja ovog teksta). Značajan postotak vrijednosti zlata dolazi od potražnje centralnih banaka, te je malo vjerojatno da će centralne banke ili suverene države sudjelovati u trenutnom hype ciklusu.

Ulazak suverenih država u Bitcoin

Bitcoinov zadnji Gartner hype ciklus će započeti kada ga suverene države počnu akumulirati kao dio svojih rezervi stranih valuta. Tržišna kapitalizacija Bitcoina je trenutno premala da bismo ga smatrali značajnim dodatkom rezervama većini zemalja. No, kako se interes u privatnom sektoru povećava i kapitalizacija Bitcoina se približi trilijunu dolara, postat će dovoljno likvidan za većinu država. Prva država koja službeno doda bitcoine u svoje rezerve će vjerojatno potaknuti stampedo ostalih da učine isto. Države koje su među prvima u usvajanju Bitcoina imat će najviše benefita u svojim knjigama ako Bitcoin u konačnici postane globalna valuta (global reserve currency). Nažalost, vjerojatno će države sa najjačom izvršnom vlasti - diktature poput Sjeverne Koreje - biti najbrže u akumulaciji bitcoina. Neodobravanje prema takvim državama i slaba izvršna tijela zapadnjačkih demokracija uzrokovat će sporost i kašnjenje u akumulaciji bitcoina za njihove vlastite rezerve.

Velika je ironija u tome što je SAD trenutno jedna od regulatorno najotvorenijih nacija prema Bitcoinu, dok su Kina i Rusija najzatvorenije. SAD riskira najviše, geopolitički, ako bi Bitcoin zamijenio dolar kao svjetska rezervna valuta. U 1960-ima, Charles de Gaulle je kritizirao “pretjeranu privilegiju” (“exorbitant privilege”) koju su SAD imale u međunarodnom monetarnom poretku, postavljenom kroz Bretton Woods dogovor 1944. godine. Ruska i kineska vlada još ne shvaćaju geo-strateške benefite Bitcoina kao rezervne valute, te se trenutno brinu o efektima koje bi mogao imati na njihova unutarnja tržišta. Kao de Gaulle u 1960-ima, koji je prijetio SAD-u povratkom na klasični standard zlata, Kinezi i Rusi će s vremenom uvidjeti korist u velikoj poziciji u Bitcoinu - spremištu vrijednosti bez pokrića ijedne vlade. Sa najvećom koncentracijom rudara Bitcoina u Kini (2017.), kineska vlada već ima znatnu potencijalnu prednost u stavljanju bitcoina u svoje rezerve.

SAD se ponosi svojim statusom nacije inovatora, sa Silicijskom dolinom kao krunom svoje ekonomije. Dosad, Silicijska dolina je dominirala konverzacijom usmjerenom prema regulaciji, i poziciji koju bi ona treba zauzeti prema Bitcoinu. No, bankovna industrija i federalna rezerva SAD-a (US Federal Reserve, Fed) napokon počinju uviđati egzistencijalnu prijetnju koju Bitcoin predstavlja za američku monetarnu politiku, postankom globalne rezervne valute. Wall Street Journal, jedan od medijskih glasova federalne reserve, izdao je komentar o Bitcoinu kao prijetnji monetarnoj politici SAD-a:

"Postoji još jedna opasnost, možda i ozbiljnija iz perspektive centralnih banaka i regulatora: bitcoin možda ne propadne. Ako je spekulativni žar u kriptovalutu samo prvi pokazatelj njezinog šireg korištenja kao alternative dolaru, Bitcoin će svakako ugroziti monopol centralnih banaka nad novcem."

U narednim godinama, možemo očekivati veliku borbu između poduzetnika i inovatora u Silicijskoj dolini, koji će pokušavati čuvati Bitcoin od državne kontrole s jedne strane, i bankovne industrije i centralnih banaka koje će učiniti sve što mogu da bi regulirale Bitcoin kako bi spriječile znatne promjene u svojoj industriji i moći izdavanja novca, s druge.

Prijelaz na medij razmjene

Monetarno dobro ne može postati opće prihvaćen medij razmjene (standardna ekonomska definicija za “novac”) prije nego je vrednovano od širokog spektra ljudi; jednostavno, dobro koje nije vrednovano neće biti prihvaćeno u razmjeni. Kroz proces generalnog rasta vrijednosti, i time postanka spremišta vrijednosti, monetarno dobro će brzo narasti u kupovnoj moći, i time stvoriti cijenu za korištenje u razmjeni. Samo kada ta cijena rizika mijenjanja spremišta vrijednosti padne dovoljno nisko, može dobro postati opće prihvaćen medij razmjene.

Preciznije, monetarno dobro će biti prikladno kao medij razmjene samo kada je suma cijene rizika i transakcijske cijene u razmjeni manja nego u trgovini bez tog dobra.

U društvu koje vrši robnu razmjenu, prijelaz spremišta vrijednosti u medij razmjene može se dogoditi čak i onda kada monetarno dobro raste u kupovnoj moći, zato što su transakcijski troškovi robne razmjene iznimno visoki. U razvijenoj ekonomiji, u kojoj su troškovi razmjene niski, moguće je za mladu i rapidno rastućnu tehnologiju spremišta vrijednosti, poput Bitcoina, da se koristi kao medij razmjene, doduše na ograničen način. Jedan primjer je ilegalno tržište droge, gdje su kupci voljni žrtvovati oportunu cijenu čuvanja bitcoina kako bi umanjili znatan rizik kupovine droge koristeći fiat novac.

Postoje međutim velike institucionalne barijere da novonastalo spremište vrijednosti postane sveopće prihvaćen medij razmjene u razvijenom društvu. Države koriste oporezivanje kao moćnu metodu zaštite svojeg suverenog novca protiv rivalskih monetarnih dobara. Ne samo da suvereni novac ima prednost konstantnog izvora potražnje, zato što je porez moguće platiti jedino u njemu, nego su i rivalska monetarna dobra oporezana pri svakoj razmjeni za vrijeme rastuće cijene. Ova metoda oporezivanja stvara znatan otpor korištenju spremišta vrijednosti kao medija razmjene.

Ovakvo sabotiranje tržišnih monetarnih dobara nije nepremostiva barijera za njihovo prihvaćanje kao općeg medija razmjene. Ako ljudi izgube vjeru u suvereni novac, njegova vrijednost može rapidno propasti kroz proces zvan hiperinflacija. Kada suvereni novac prolazi kroz hiperinflaciju, njegova vrijednost propadne prvo u usporedbi sa najlikvidnijim dobrima u društvu, kao što je zlato ili stabilna strana valuta (američki dolar npr.), ako su ona dostupna. Kada nema likvidnih dobara ili ih ima premalo, novac u hiperinflaciji kolabira u usporedbi sa stvarnim dobrima, kao što su nekretnine ili upotrebljiva roba. Arhetipska slika hiperinflacije je trgovina sa praznim policama - potrošači brzo bježe iz propadajuće vrijednosti novca svoje nacije.

Nakon dovoljno vremena, kada je vjera potpuno uništena za vrijeme hiperinflacije, suvereni novac više nitko ne prihvaća, te se društvo može vratiti na robnu razmjenu, ili će doživjeti potpunu zamjenu monetarne jedinice za sredstvo razmjene. Primjer ovog procesa bila je zamjena zimbabveanskog dolara za američki dolar. Takva promjena suverenog novca za stranu valutu je dodatno otežana relativnom oskudnošću strane valute i odsustvom stranih bankarskih institucija koje pružaju likvidnost tržištu.

Sposobnost lakog prenošenja bitcoina preko granica i odsustvo potrebe za bankarskim sustavom čine Bitcoin idealnim monetarnim dobrom za one ljude koji pate pod hiperinflacijom. U nadolazećim godinama, kako fiat valute nastave svoj povijesni trend ka bezvrijednosti, Bitcoin će postati sve popularniji izbor za ušteđevine ljudi diljem svijeta. Kada je novac nacije napušten i zamijenjen Bitcoinom, Bitcoin će napraviti tranziciju iz spremišta vrijednosti u tom društvu u opće prihvaćeno sredstvo razmjene. Daniel Krawicz stvorio je termin “hiperbitcoinizacija” da bi opisao ovaj proces.

Učestala pogrešna shvaćanja

Većina ovog članka usredotočila se na monetarnu prirodu Bitcoina. Sa tim temeljima možemo adresirati neke od najčešćih nerazumijevanja u Bitcoinu.

Bitcoin je balon (bubble)

Bitcoin, kao sva tržišna monetarna dobra, posjeduje monetarnu premiju. Ona često rezultira uobičajenom kritikom da je Bitcoin samo “balon.” No, sva monetarna dobra imaju monetarnu premiju. Naprotiv, ta monetarna premija (cijena viša od one koju diktira potražnja za dobrom kao korisnim) je upravo karakteristična za sve oblike novca. Drugim riječima, novac je uvijek i svuda balon. Paradoksalno, monetarno dobro je istovremeno balon i ispod vrijednosti ukoliko je u ranijim stadijima općeg prihvaćanja kao novac.

Bitcoin je previše volatilan

Volatilnost cijene Bitcoina je funkcija njegovog nedavnog nastanka. U prvih nekoliko godina svojeg postojanja, Bitcoin se ponašao kao mala dionica, i svaki veliki kupac - kao npr. braća Winklevoss - mogao je uzrokovati veliki skok u njegovoj cijeni. No, kako su se prihvaćenost i likvidnost povećavali kroz godine, volatilnost Bitcoina je srazmjerno smanjila. Kada Bitcoin postigne tržišnu kapitalizaciju (vrijednost) zlata, imat će sličnu volatilnost kao i zlato. Kako Bitcoin nastavi rasti, njegova volatilnost će se smanjiti do razine koja ga čini prikladnim za široko korištenje kao medij razmjene. Kao što je prethodno rečeno, monetizacija Bitcoina se odvija u seriji Gartner hype ciklusa. Volatilnost je najniža za vrijeme vrhunaca i dolina unutar ciklusa. Svaki hype ciklus ima nižu volatilnost od prethodnih, zato što je likvidnost tržišta veća.

Cijene transakcija su previsoke

Novija kritika Bitcoin mreže je ta da ju je povećanje cijena prijenosa bitcoina učinilo neprikladnom za sustav plaćanja. No, rast u cijenama transakcija je zdrav i očekivan. One su nužne za plaćanje bitcoin minera (rudara), koji osiguravaju mrežu validacijom transakcija. Rudare se plaća kroz cijene transakcija ili kroz blok-nagrade, koje su inflacijska subvencija od trane trenutnih vlasnika bitcoina.

S obzirom na Bitcoinovu fiksnu proizvodnju (monetarna politika koja ga čini idealnim za spremanje vrijednosti), blok-nagrade će s vremenom nestati i mrežu će se u konačnici morati osiguravati kroz cijene transakcija. Mreža sa “niskim” cijenama transakcija je mreža sa slabom sigurnosti i osjetljiva na vanjsku intervenciju i cenzuru. Oni koji hvale niske cijene Bitcoinovih alternative zapravo niti ne znajući opisuju slabosti tih takozvanih “alt-coina.”

Površan temelj kritika Bitcoinovih “visokih” cijena transakcija je uvjerenje da bi Bitcoin trebao biti prvo sustav plaćanja, i drugo spremište vrijednosti. Kao što smo vidjeli kroz povijest novca, ovo uvjerenje je naopako. Samo onda kada Bitcoin postane duboko ukorijenjeno spremište novca može biti prikladan kao sredstvo razmjene. Nadalje, kada oportunitetni trošak razmjene bitcoina dođe na razinu koja ga čini prikladnim sredstvom razmjene, većina trgovine neće se odvijati na samoj Bitcoin mreži, nego na mrežama “drugog sloja” (second layer) koje će imati niže cijene transakcija. Takve mreže, poput Lightning mreže, služe kao moderna verzija zadužnica koje su korištene za prijenos vlasničkih papira zlata u 19. stoljeću. Banke su koristile zadužnice zato što je prijenos samog metala bio daleko skuplji. Za razliku od takvih zadužnica, Lightning mreža će omogućavati nisku cijenu prijenosa bitcoina bez potrebe za povjerenjem prema trećoj strani, poput banaka. Razvoj Lightning mreže je tehnološka inovacija od izuzetne važnosti u povijesti Bitcoina, i njezina vrijednost će postati očita u narednim godinama, kako je sve više ljudi bude razvijalo i koristilo.

Konkurencija

Pošto je Bitcoin softverski protokol otvorenog tipa (open-source), oduvijek je bilo moguće kopirati softver i imitirati mrežu. Kroz godine nastajali su mnogi imitatori, od identičnih kopija, kao Litecoin, do kompleksnijih varijanti kao što je Ethereum, koje obećavaju arbitrarno kompleksne ugovorne mehanizme koristeći decentralizirani računalni sustav. Česta kritika Bitcoinu od strane ulagača je ta da on ne može zadržati svoju vrijednost kada je vrlo lako stvoriti konkurente koji mogu lako i brzo u sebi imati najnovije inovacije i softverske funkcionalnosti.

Greška u ovom argumentu leži u manju takozvanog “mrežnog efekta” (network effect), koji postoji u prvoj i dominantnoj tehnologiji u nekom području. Mrežni efekt - velika vrijednost korištenja Bitcoina samo zato što je već dominantan - je važno svojstvo samo po sebi. Za svaku tehnologiju koja posjeduje mrežni efekt, to je daleko najvažnije svojstvo koje može imati.

Za Bitcoin, mrežni efekt uključuje likvidnost njegovog tržišta, broj ljudi koji ga posjeduju, i zajednicu programera koji održavaju i unaprjeđuju njegov softver i svjesnost u javnosti. Veliki ulagači, uključujući države, će uvijek prvo tražiti najlikvidnije tržište, kako bi mogli ući i izaći iz tržišta brzo, i bez utjecanja na cijenu. Programeri će se pridružiti dominantnoj programerskoj zajednici sa najboljim talentom, i time pojačati samu zajednicu. Svjesnost o brendu sama sebe pojačava, pošto se nadobudni konkurenti Bitcoina uvijek spominju u kontekstu Bitcoina kao takvog.

Raskrižje na putu (fork)

Trend koji je postao popularan 2017. godine nije bio samo imitacija Bitcoinovog softvera, nego kopiranje potpune povijesti njegovih prošlih transakcija (cijeli blockchain). Kopiranjem Bitcoinovog blockchaina do određene točke/bloka i odvajanjem sljedećih blokova ka novoj mreži, u procesu znanom kao “forking” (odvajanje), Bitcoinovi konkurenti su uspjeli riješiti problem distribuiranja svojeg tokena velikom broju korisnika.

Najznačajniji takav fork dogodio se 1. 8. 2017. godine, kada je nova mreža nazvana Bitcoin Cash (Bcash) stvorena. Vlasnik N količine bitcoina prije 1.8.2017. bi onda posjedovao N bitcoina i N BCash tokena. Mala, ali vrlo glasna zajednica Bcash proponenata je neumorno pokušavala prisvojiti Bitcoinov brend i ime, imenujući svoju novu mrežu Bitcoin Cast i pokušavajući uvjeriti nove pridošlice u Bitcoin da je Bcash “pravi” Bitcoin. Ti pokušaji su većinom propali, i taj neuspjeh se vidi u tržišnim kapitalizacijama dviju mreža. No, za nove ulagače, i dalje postoji rizik da bi konkurent mogao kopirati Bitcoin i njegov blockchain i tako uspjeti u preuzimanju tržišne kapitalizacije, te postati de facto Bitcoin.

Moguće je uočiti važno pravilo gledajući velike forkove u prošlosti Bitcoin i Ethereum mreža. Većina tržišne kapitalizacije odvijat će se na mreži koja zadrži najviši stupanj talenta i aktivnosti u zajednici programera. Premda se na Bitcoin može gledati kao na nov i mlad novac, on je također računalna mreža koja počiva na softveru, kojeg se pak treba održavati i poboljšavati. Kupovina tokena na mreži koja ima malo neiskusnih programera bilo bi kao kupovati kopiju Microsoft Windowsa na kojoj rade lošiji programeri. Jasno je vidljivo iz povijesti forkova koji su se odvili 2017. godine da su najbolji računalni i kriptografski stručnjaci posvećeni razvoju originalnog Bitcoina, a ne nekoj od rastućeg broja imitacija koje su se izrodile iz njega.

Stvarni rizici

Premda su uobičajene kritike upućene Bitconu od strane medija i ekonomske profesije krive i bazirane na netočnom shvaćanju novca, postoje pravi i značajni rizici kod ulaganja u Bitcoin. Bilo bi mudro za novog Bitcoin ulagača da shvati ove rizike prije potencijalnog ulaganja.

Rizik protokola

Bitcoin protokol i kriptografski sastavni dijelovi na kojima je sagrađen potencijalno imaju dosad nepronađenu grešku u svom dizajnu, ili mogu postati nesigurni razvojem kvantnih računala. Ako se pronađe greška u protokolu, ili neka nova metoda računarstva učini mogućim probijanje kriptografskih temelja Bitcoina, vjera u Bitcoin biti će znatno narušena. Rizik protokola bio je najviši u ranim godinama razvoja Bitcoina, kada je još uvijek bilo nejasno, čak i iskusnim kriptografima, je li Satoshi Nakamoto zaista riješio problem bizantskih generala (Byzantine Generals’ Problem). Brige oko ozbiljnih grešaka u Bitcoin protokolu nestale su kroz godine, no uzevši u obzir njegovu tehnološku prirodu, rizik protokola će uvijek ostati u Bitcoinu, makar i kao izuzetak.

Propadanje mjenjačnica

Time što je decentraliziran, Bitcoin je pokazao značajnu otpornost, suočen sa brojnim pokušajima raznih vlada da ga reguliraju ili unište. No, mjenjačnice koje trguju bitcoinima za fiat valute su centralizirani entiteti i podložne regulacijama i zatvaranju. Bez mjenjačnica i volje bankara da s njima posluju, proces monetizacije Bitcoina bio bi ozbiljno usporen, ako ne i potpuno zaustavljen. Iako postoje alternativni izvori likvidnosti za Bitcoin, poput “over-the-counter” brokera i decentraliziranih tržišta za kupovinu i prodaju bitcoina, kritičan proces otkrivanja i definiranja cijene se odvija na najlikvidnijim mjenjačnicama, koje su sve centralizirane.

Jedan od načina za umanjivanje rizika gašenja mjenjačnica je geografska arbitraža. Binance, jedna od velikih mjenjačnica iz Kine, preselila se u Japan nakon što joj je kineska vlada zabranila operiranje u Kini. Vlade su također oprezne kako ne bi ugušile novu industriju koja je potencijalno značajna kao i internet, i time predale nevjerojatnu konkurentnu vrijednost drugim nacijama.

Samo kroz koordinirano globalno ukidanje Bitcoin mjenjačnica bi proces monetizacije mogao biti zaustavljen. Trenutno smo u utrci; Bitcoin raste i postaje sve rašireniji, i doći će do trenutka kada bi potpuno ukidanje mjenjačnica postalo politički neizvedivo - kao i gašenje interneta. Mogućnost takvog ukidanja je još uvijek realna, i valja je uzeti u obzir pri ulaganju u Bitcoin. Kao što je gore objašnjeno, suverene vlade se polako bude i uviđaju prijetnju koju predstavlja neovisna digitalna valuta otporna na cenzuru, za njihovu monetarnu politiku. Otvoreno je pitanje hoće li išta poduzeti da odgovore ovoj prijetnji prije nego Bitcoin postane toliko utvrđen i raširen da politička akcija postane nemoćna i ne-efektivna.

Zamjenjivost

Otvorena i transparentna priroda Bitcoin blockchaina omogućava državama da proglase specifične bitcoine “okaljanima” zbog njihovog korištenja u određenim aktivnostima. Premda Bitcoin, na protokolarnoj razini, ne diskriminira transakcije na ikoji način, “okaljani” bitcoini bi mogli postati bezvrijedni ako bi ih regulacije proglasile ilegalnima i neprihvatljivima za mjenjačnice ili trgovce. Bitcoin bi tada izgubio jedno od kritičnih svojstava monetarnog dobra: zamjenjivost.

Da bi se ovaj problem riješio i umanjio, biti će potrebna poboljšanja na razini protokola kako bi se poboljšala privatnost transakcija. Premda postoji napredak u ovom smjeru, prvi put primjenjen u digitalnim valutama kao što su Monero i Zcash, potrebno je napraviti značajne tehnološke kompromise između efikasnosti i kompleksnosti Bitcoina i njegove privatnosti. Pitanje ostaje otvoreno je li moguće dodati nova svojstva privatnosti na Bitcoin, na način koji neće kompromitirati njegovu korisnost kao novca.

Zaključak

Bitcoin je novonastali novac koji je u procesu transformacije iz sakupljačkog dobra u spremište vrijednosti. Kao neovisno monetarno dobro, moguće je da će u budućnosti postati globalan novac, slično kao zlato za vrijeme 19. stoljeća. Prihvaćanje Bitcoina kao globalnog novca je upravo taj optimističan scenarij za Bitcoin, kojeg je artikulirao Satoshi Nakamoto još 2010. godine u email razmjeni sa Mikeom Hearnom:

"Ako zamisliš da se koristi u nekom dijelu svjetske trgovine, i da će postojati samo 21 milijun bitcoina za cijeli svijet, vrijednost po jedinici će biti znatno veća".

Ovaj scenarij je još snažnije definirao briljantni kriptograf Hal Finney, koji je ujedno primio i prve bitcoine od Nakamotoa, ubrzo nakon najave prvog funkcionalnog Bitcoin softvera:

"Zamislimo da Bitcoin bude uspješan i postane dominantan sustav plaćanja diljem svijeta. U tom slučaju će ukupna vrijednost valute biti jednaka ukupnoj vrijednosti svog bogatstva svijeta. Današnje procjene ukupnog svjetskog bogatska kućanstava koje sam pronašao borave negdje između 100 i 300 trilijuna dolara. Sa 20 milijuna bitcoina, svaki bi onda vrijedio oko 10 milijuna dolara."

Čak i da Bitcoin ne postane u cijelost globalan novac, nego da se samo natječe sa zlatom kao neovisno spremište vrijednosti, i dalje je masivno podcijenjen. Mapiranje tržišne kapitalizacije postojeće količine izrudarenog zlata (oko 8 trilijuna dolara) na maksimalnu dostupnost Bitcoina od 21 milijun, daje vrijednost od otprilike 380,000 dolara po bitcoinu. Kao što smo vidjeli u prethodnom tekstu, svojstva koja omogućavaju monetarnom dobru da bude prikladno spremište vrijednosti, čine Bitcoin superiornijim zlatu u svakom pogledu osim trajanja povijesti. No, kako vrijeme prolazi i Lindy efekt postane jači, dosadašnja povijest će prestati biti prednost zlata. Samim time, nije nerazumno očekivati da će Bitcoin narasti do, a možda i preko, ukupne cijene zlata na tržištvu do 2030. Opaska ovoj tezi je činjenica da veliki postotak vrijednosti zlata dolazi od toga što ga centralne banke čuvaju kao spremište vrijednosti. Da bi Bitcoin došao do te razine, određena količina suverenih država će trebati sudjelovati. Hoće li zapadnjačke demokracije sudjelovati u vlasništvu Bitcoina je nepoznato. Vjerojatnije je, nažalost, da će prve nacije u Bitcoin tržištu biti sitne diktature i kleptokracije.

Ako niti jedna država ne bude sudjelovala u Bitcoin tržištu, optimistična teza i dalje postoji. Kao nevisno spremište vrijednosti u rukama individualnih i institucionalnih ulagača, Bitcoin je i dalje vrlo rano u svojoj “krivulji prihvaćenosti” (adoption curve); tzv. “rana većina” ulaze na tržište sada, dok će ostali ući tek nekoliko godina kasnije. Sa širim sudjelovanjem individualnih i institucionalnih ulagača, cijena po bitcoinu između 100,000 i 200,000 dolara je sasvim moguća.

Posjedovanje bitcoina je jedna od malobrojnih asimetričnih novčanih strategija dostupnih svakome na svijetu. Poput “call” opcija, negativan rizik ulagača je ograničen na 1x, dok potencijalna dobit i dalje iznosi 100x ili više. Bitcoin je prvi istinski globalan balon čija je veličina ograničena samo potražnjom i željom građana svijeta da zaštite svoju ušteđevinu od raznovrsnih ekonomskih malverzacija vlade. Bitcoin je ustao kao feniks iz pepela globalne financijske krize 2008. godine - katastrofe kojoj su prethodile odluke centralnih banaka poput američke Federalne rezerve (Federal Reserve).

Onkraj samo financijske teze za Bitcoin, njegov rast i uspjeh kao neovisno spremište vrijednosti imat će duboke geopolitičke posljedice. Globalna, ne-inflacijska valuta će prisiliti suverene države da promjene svoje primarne mehanizme financiranja od inflacije u izravno oporezivanje; koje je daleko manje politički popularno. Države će se smanjivati proporcionalno političkoj boli koju im nanese oporezivanje kao jedini način financiranja. Nadalje, globalna trgovina vršiti će se na način koji zadovoljava aspiraciju Charlesa de Gaullea, da nijedna nacija ne bi smjela imati privilegiju nad ikojom drugom:

"Smatramo da je potrebno da se uspostavi međunarodna trgovina, kao što je bio slučaj prije velikih nesreća koje su zadesile svijet, na neosporivoj monetarnoj bazi, koja ne nosi na sebi oznaku ijedne države."

Za 50 godina, ta monetarna baza biti će Bitcoin.

@ 04c915da:3dfbecc9

There is something quietly rebellious about stacking sats. In a world obsessed with instant gratification, choosing to patiently accumulate Bitcoin, one sat at a time, feels like a middle finger to the hype machine. But to do it right, you have got to stay humble. Stack too hard with your head in the clouds, and you will trip over your own ego before the next halving even hits.

Small Wins

Stacking sats is not glamorous. Discipline. Stacking every day, week, or month, no matter the price, and letting time do the heavy lifting. Humility lives in that consistency. You are not trying to outsmart the market or prove you are the next "crypto" prophet. Just a regular person, betting on a system you believe in, one humble stack at a time. Folks get rekt chasing the highs. They ape into some shitcoin pump, shout about it online, then go silent when they inevitably get rekt. The ones who last? They stack. Just keep showing up. Consistency. Humility in action. Know the game is long, and you are not bigger than it.

Ego is Volatile

Bitcoin’s swings can mess with your head. One day you are up 20%, feeling like a genius and the next down 30%, questioning everything. Ego will have you panic selling at the bottom or over leveraging the top. Staying humble means patience, a true bitcoin zen. Do not try to "beat” Bitcoin. Ride it. Stack what you can afford, live your life, and let compounding work its magic.

Simplicity

There is a beauty in how stacking sats forces you to rethink value. A sat is worth less than a penny today, but every time you grab a few thousand, you plant a seed. It is not about flaunting wealth but rather building it, quietly, without fanfare. That mindset spills over. Cut out the noise: the overpriced coffee, fancy watches, the status games that drain your wallet. Humility is good for your soul and your stack. I have a buddy who has been stacking since 2015. Never talks about it unless you ask. Lives in a decent place, drives an old truck, and just keeps stacking. He is not chasing clout, he is chasing freedom. That is the vibe: less ego, more sats, all grounded in life.

The Big Picture

Stack those sats. Do it quietly, do it consistently, and do not let the green days puff you up or the red days break you down. Humility is the secret sauce, it keeps you grounded while the world spins wild. In a decade, when you look back and smile, it will not be because you shouted the loudest. It will be because you stayed the course, one sat at a time. \ \ Stay Humble and Stack Sats. 🫡

@ 26d4b5b2:96393e73

https://app.doh.money http://localhost:3000 https://dohmoney-cyxe-cyxeio-cyxecyxeios-projects.vercel.app GET POST OPTIONS PUT DELETE

Content-Type

Ocp-Apim-Subscription-Key

Authorization

Accept

X-Requested-With

X-Verified-By

Content-Length

Request-Context

Date

@(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Ocp-Apim-Subscription-Key", "50922ff015c14a84a092b4764dc6dddf")) @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "https://app.doh.money")) @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "http://localhost:3000")) GET, POST, OPTIONS, PUT, DELETE Content-Type, Ocp-Apim-Subscription-Key, Authorization, Accept, X-Requested-With,X-Verified-By Content-Length, Request-Context, Date @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "https://app.doh.money")) @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "http://localhost:3000")) GET, POST, OPTIONS, PUT, DELETE Content-Type, Ocp-Apim-Subscription-Key, Authorization, Accept, X-Requested-With, X-Verified-By Content-Length, Request-Context, Date

@ 04c915da:3dfbecc9

This piece is the first in a series that will focus on things I think are a priority if your focus is similar to mine: building a strong family and safeguarding their future.

---

Choosing the ideal place to raise a family is one of the most significant decisions you will ever make. For simplicity sake I will break down my thought process into key factors: strong property rights, the ability to grow your own food, access to fresh water, the freedom to own and train with guns, and a dependable community.

A Jurisdiction with Strong Property Rights

Strong property rights are essential and allow you to build on a solid foundation that is less likely to break underneath you. Regions with a history of limited government and clear legal protections for landowners are ideal. Personally I think the US is the single best option globally, but within the US there is a wide difference between which state you choose. Choose carefully and thoughtfully, think long term. Obviously if you are not American this is not a realistic option for you, there are other solid options available especially if your family has mobility. I understand many do not have this capability to easily move, consider that your first priority, making movement and jurisdiction choice possible in the first place.

Abundant Access to Fresh Water

Water is life. I cannot overstate the importance of living somewhere with reliable, clean, and abundant freshwater. Some regions face water scarcity or heavy regulations on usage, so prioritizing a place where water is plentiful and your rights to it are protected is critical. Ideally you should have well access so you are not tied to municipal water supplies. In times of crisis or chaos well water cannot be easily shutoff or disrupted. If you live in an area that is drought prone, you are one drought away from societal chaos. Not enough people appreciate this simple fact.

Grow Your Own Food

A location with fertile soil, a favorable climate, and enough space for a small homestead or at the very least a garden is key. In stable times, a small homestead provides good food and important education for your family. In times of chaos your family being able to grow and raise healthy food provides a level of self sufficiency that many others will lack. Look for areas with minimal restrictions, good weather, and a culture that supports local farming.

Guns

The ability to defend your family is fundamental. A location where you can legally and easily own guns is a must. Look for places with a strong gun culture and a political history of protecting those rights. Owning one or two guns is not enough and without proper training they will be a liability rather than a benefit. Get comfortable and proficient. Never stop improving your skills. If the time comes that you must use a gun to defend your family, the skills must be instinct. Practice. Practice. Practice.

A Strong Community You Can Depend On

No one thrives alone. A ride or die community that rallies together in tough times is invaluable. Seek out a place where people know their neighbors, share similar values, and are quick to lend a hand. Lead by example and become a good neighbor, people will naturally respond in kind. Small towns are ideal, if possible, but living outside of a major city can be a solid balance in terms of work opportunities and family security.

---

Let me know if you found this helpful. My plan is to break down how I think about these five key subjects in future posts.

@ 26d4b5b2:96393e73

@(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "")) GET, POST, OPTIONS, PUT, DELETE Content-Type, Authorization, Accept, X-Requested-With, X-Verified-By, Ocp-Apim-Subscription-Key 86400 Access denied: invalid origin {{dohcloud-key}} @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "")) GET, POST, OPTIONS, PUT, DELETE Content-Type, Authorization, Accept, X-Requested-With, X-Verified-By, Ocp-Apim-Subscription-Key @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "*"))

@ ba3b4b1d:eadff0d3

Hypatia de Alexandria (c. 355/370–415 d.C.) é uma figura icónica da Antiguidade tardia, cuja vida e obra representam um marco na história do pensamento ocidental. Como filósofa, matemática, astrónoma e professora, foi uma das últimas grandes representantes da tradição intelectual helenística em Alexandria, num período de intensas transformações culturais e religiosas. O seu trabalho, profundamente enraizado no neoplatonismo e influenciado pelo pitagorismo, reflete uma visão do mundo que unia ciência, filosofia e espiritualidade. A sua morte trágica, associada às tensões religiosas e políticas da época, adiciona uma camada de complexidade à sua história, levantando questões sobre o papel do cristianismo emergente. Abaixo, exploro detalhadamente o seu envolvimento com o platonismo e o pitagorismo, a sua vida pessoal, as áreas de estudo, curiosidades, os eventos da sua morte, as razões por trás dela, a relação com o cristianismo e uma crítica ao movimento cristão da época.

Trabalho no Platonismo e Pitagorismo

Platonismo e Neoplatonismo

Hypatia era uma neoplatónica, pertencente à escola filosófica que reinterpretava as ideias de Platão (século IV a.C.) através da lente de Plotino (século III d.C.). O neoplatonismo postulava a existência de uma realidade suprema, o Uno, de onde emanavam todas as coisas, incluindo a Mente (Nous) e a Alma. Para os neoplatónicos, o objetivo da vida era a ascensão espiritual da alma em direção ao Uno, alcançada por meio da contemplação filosófica, do estudo racional e da prática da virtude. Hypatia, como líder da escola neoplatónica de Alexandria, ensinava estas ideias, provavelmente comentando textos de Platão, como o Timeu, que explora a cosmologia e a geometria como reflexos da ordem divina, ou o Fedão, que discute a imortalidade da alma. Os seus ensinamentos também incluíam as obras de Plotino, cujas Enéadas detalhavam a estrutura metafísica do cosmos. O neoplatonismo de Hypatia era mais prático e menos místico do que o de outros pensadores, como Porfírio ou Jâmblico. Ela enfatizava a razão e a ciência, utilizando a filosofia como uma ferramenta para compreender o universo, em vez de se focar em práticas teúrgicas (rituais místicos) que alguns neoplatónicos adotavam. A sua abordagem ao platonismo era profundamente interdisciplinar. A geometria platónica, que via nas formas perfeitas (como o círculo ou o triângulo) reflexos do mundo das Ideias, influenciava os seus estudos matemáticos e astronómicos. Hypatia provavelmente ensinava como os sólidos platónicos (tetraedro, cubo, etc.) descritos no Timeu representavam os elementos do cosmos, ligando filosofia e ciência.

Pitagorismo

O pitagorismo, iniciado por Pitágoras no século VI a.C., teve um impacto significativo no trabalho de Hypatia. Os pitagóricos acreditavam que o universo era governado por números e proporções matemáticas, uma ideia resumida na frase “tudo é número”. Esta visão ressoava no neoplatonismo, que via na matemática uma ponte entre o mundo material e o divino. Hypatia, como matemática, aplicava princípios pitagóricos nos seus estudos. O seu trabalho em astronomia, que envolvia o cálculo de órbitas planetárias, refletia a crença pitagórica na “harmonia das esferas” – a ideia de que os corpos celestes produzem uma música cósmica baseada em proporções matemáticas. Ela terá usado o astrolábio, um instrumento para medir a posição dos astros, para ensinar ou investigar esta harmonia.

O pitagorismo valorizava a geometria como uma forma de contemplação espiritual. Hypatia, que comentava obras como os Elementos de Euclides, provavelmente explorava como as relações geométricas (como a proporção áurea) refletiam a ordem divina. O seu suposto trabalho no hidrómetro, um dispositivo para medir a densidade de líquidos, também pode ter sido influenciado pela ênfase pitagórica na medição e na precisão. Uma curiosidade é que os pitagóricos tinham uma forte componente ética, promovendo a disciplina, a moderação e até o vegetarianismo. Embora não saibamos se Hypatia seguia estas práticas, a sua reputação de virtude e autocontrolo, descrita por fontes como Sócrates Escolástico, sugere que ela incorporava elementos éticos do pitagorismo na sua vida.

Vida Pessoal

Os detalhes sobre a vida pessoal de Hypatia são escassos, pois as fontes primárias, como as cartas de Sinesius de Cirene ou os relatos de Sócrates Escolástico, focam-se na sua persona pública. Ainda assim, é possível traçar um retrato com base no contexto histórico.

Infância e Educação

Hypatia nasceu em Alexandria, provavelmente entre 355 e 370 d.C., numa família intelectual. O seu pai, Theon de Alexandria, era um matemático e astrónomo de renome, responsável pela edição de textos como os Elementos de Euclides e a Almagest de Ptolomeu. Theon foi proportionate sua principal mentor, educando-a em matemática, astronomia e filosofia desde tenra idade. Ao contrário de muitas mulheres da época, Hypatia teve acesso a uma educação completa, refletindo o ambiente progressista de Alexandria e a visão de Theon de que a sua filha deveria ser uma “filósofa perfeita”.

Vida Adulta e Papel Público

Hypatia nunca casou, uma escolha que pode ter sido motivada pelo seu compromisso com a filosofia, numa tradição semelhante à dos pitagóricos, que valorizavam a independência intelectual. Ela vivia de forma ascética, dedicando-se ao estudo e ao ensino. Como professora, atraía alunos de toda a bacia mediterrânica, incluindo Sinesius de Cirene, que se tornou bispo cristão, mas manteve admiração por ela. A sua casa e a escola onde ensinava, possivelmente ligada à Biblioteca de Alexandria ou ao Museion, eram centros de debate. Hypatia dava aulas públicas, muitas vezes vestida com o tribon, uma capa filosófica que simbolizava a sua autoridade. Esta visibilidade pública era rara para uma mulher e demonstra o respeito que inspirava.

Relações e Influência

Hypatia mantinha laços com figuras poderosas, como Orestes, o governador romano de Alexandria, a quem aconselhava. Esta proximidade colocou-a no centro de conflitos entre Orestes e Cirilo, o bispo cristão, que procurava consolidar o poder da Igreja. A sua neutralidade religiosa – ela era pagã, mas ensinava cristãos e pagãos sem discriminação – não a protegeu das tensões crescentes.

Curiosidades sobre a Vida Pessoal

A “Virgem Filósofa”: Hypatia era descrita como casta, reforçando a sua imagem de pureza intelectual. Uma anedota, narrada por Damáscio, conta que, quando um aluno se apaixonou por ela, Hypatia lhe mostrou um pano manchado com o seu sangue menstrual, dizendo que o amor físico era inferior ao amor pelo conhecimento.

Correspondência com Sinesius: As cartas de Sinesius revelam o respeito que ele tinha por Hypatia, pedindo-lhe conselhos sobre instrumentos como o astrolábio.

Estilo de Vida: Hypatia conduzia a sua própria carruagem pelas ruas de Alexandria, um ato de independência incomum para uma mulher.

Áreas de Estudo

Hypatia era uma polímata, abrangendo várias disciplinas: Matemática: Comentava a Aritmética de Diofanto, os Elementos de Euclides e a Cónica de Apolónio, que explora curvas como a elipse.

Astronomia: Estudava os movimentos celestes, provavelmente usando o sistema de Ptolomeu, e trabalhava com o astrolábio.

Filosofia: Ensinava metafísica, ética e cosmologia neoplatónica, com foco em Platão e Plotino.

Engenharia: É creditada pela melhoria de instrumentos como o hidrómetro e o astrolábio.

A Morte de Hypatia: Como, Porquê e a Ligação ao Cristianismo

Como Hypatia Morreu

Hypatia foi assassinada em Março de 415 d.C. por uma turba de cristãos fanáticos em Alexandria. Segundo Sócrates Escolástico, um historiador cristão contemporâneo, ela foi atacada enquanto regressava a casa. A turba, composta por monges e seguidores cristãos, arrastou-a da sua carruagem, levou-a para uma igreja chamada Cesário e matou-a brutalmente. Os relatos indicam que ela foi despida, esquartejada com cacos de cerâmica (ostraka) e os seus restos foram queimados numa pira pública. A violência extrema do ato chocou mesmo os contemporâneos, incluindo cristãos moderados como Sócrates, que lamentou o ocorrido.

Porque Foi Assassinada

A morte de Hypatia resultou de uma combinação de factores políticos, religiosos e sociais. Alexandria, no início do século V, era um caldeirão de tensões entre pagãos, cristãos e judeus, exacerbadas pela luta pelo poder entre as autoridades seculares e a Igreja cristã. O bispo Cirilo de Alexandria, uma figura influente e ambiciosa, procurava consolidar o domínio cristão, frequentemente em conflito com Orestes, o prefeito romano que representava o poder imperial e era próximo de Hypatia. Hypatia, como filósofa pagã e conselheira de Orestes, tornou-se um alvo simbólico. Embora não fosse abertamente hostil ao cristianismo, a sua identidade pagã, a sua influência intelectual e a sua associação com Orestes fizeram dela um bode expiatório para os apoiantes de Cirilo. Rumores circulavam entre os cristãos mais radicais de que Hypatia usava “magia” ou “feitiçaria” para manipular Orestes, uma acusação comum contra intelectuais pagãos na época. Estes rumores, aliados à retórica inflamada de figuras cristãs extremistas, incitaram a turba a agir. Embora não haja provas diretas de que Cirilo tenha ordenado o assassinato, as fontes sugerem que ele pelo menos tolerou ou incentivou indiretamente a violência. Sócrates Escolástico nota que o incidente trouxe “desonra” à Igreja de Alexandria, sugerindo uma responsabilidade implícita de Cirilo.

Relação com o Cristianismo

A morte de Hypatia está intimamente ligada ao cristianismo, mas não ao cristianismo como um todo, e sim a uma fação radical que emergia em Alexandria. No século V, o cristianismo estava em ascensão como religião oficial do Império Romano, após o Édito de Tessalónica (380 d.C.). No entanto, em Alexandria, a transição foi marcada por conflitos violentos, com cristãos fanáticos, como os monges parabolanos (um grupo de zelotes cristãos), atacando pagãos, judeus e até cristãos moderados. Hypatia, como pagã e símbolo do saber helenístico, representava uma ameaça para os cristãos que viam a filosofia pagã como incompatível com a doutrina cristã. A sua neutralidade religiosa e a sua popularidade entre cristãos e pagãos não a protegeram da perceção de que ela encarnava a resistência à hegemonia cristã. A sua morte é frequentemente interpretada como um marco no declínio da tolerância intelectual e na ascensão do dogmatismo religioso.

### Crítica ao Movimento Cristão da Época O movimento cristão em Alexandria, particularmente sob a liderança de figuras como Cirilo, merece uma crítica severa pelos seus métodos autoritários e pela promoção de uma cultura de intolerância que culminou em atos de violência como o assassinato de Hypatia. Embora o cristianismo tenha trazido contribuições éticas e espirituais significativas, a sua ascensão no século V foi frequentemente marcada por uma rejeição agressiva da diversidade cultural e intelectual time mundo helenístico. Fanatismo e Intolerância Religiosa: A fação cristã liderada por Cirilo adotou uma postura exclusivista, que via qualquer crença ou prática não cristã como uma ameaça. Esta mentalidade alimentou a destruição de templos pagãos, como o Serapeum em 391 d.C., e ataques contra intelectuais pagãos. A morte de Hypatia é um exemplo extremo desta intolerância, onde a razão e o diálogo foram substituídos pela violência bruta.

Instrumentalização Política da Religião: Cirilo usou a religião como uma ferramenta para consolidar o seu poder, manipulando as massas e os monges parabolanos para intimidar opositores, como Orestes. Esta politização do cristianismo comprometeu os ideais de caridade e humildade defendidos pelos evangelhos, transformando a Igreja numa força opressiva.

Supressão do Conhecimento: O ataque a Hypatia simboliza uma rejeição mais ampla do legado intelectual helenístico, que incluía a filosofia, a ciência e a matemática. Embora nem todos os cristãos fossem hostis ao saber clássico – muitos, como Sinesius, valorizavam-no –, a fação dominante em Alexandria via a educação pagã com suspeita, contribuindo para a perda de textos e tradições.

Hipocrisia Moral: A brutalidade do assassinato de Hypatia, cometido em nome de uma religião que pregava o amor ao próximo, expõe uma contradição gritante. O fato de o crime ter ocorrido numa igreja, um espaço supostamente sagrado, agrava a hipocrisia do ato.

Curiosidades Adicionais

Símbolo da Ciência vs. Dogmatismo: A morte de Hypatia é vista como um marco no declínio da ciência helenística. No entanto, alguns historiadores argumentam que o conflito foi mais político do que religioso, envolvendo rivalidades entre Orestes e Cirilo.

Representações na Cultura: Hypatia foi romantizada em obras como o romance Hypatia (1853) de Charles Kingsley e o filme Ágora (2009), que a retrata como mártir da razão.

Perda dos seus Escritos: Nenhum texto original de Hypatia sobreviveu, mas o seu impacto é atestado por referências de outros autores.

Conclusão

Hypatia de Alexandria foi uma figura extraordinária, cuja obra no platonismo e pitagorismo uniu ciência, filosofia e espiritualidade. A sua vida, marcada por independência e dedicação ao saber, desafia as normas da época. A sua morte brutal, às mãos de uma turba cristã incitada por tensões políticas e religiosas, simboliza o choque entre a razão helenística e o fanatismo emergente. A crítica ao movimento cristão de Alexandria, liderado por Cirilo, destaca a intolerância e a instrumentalização da religião, que traíram os ideais cristãos e sufocaram o diálogo intelectual. Hypatia permanece um símbolo eterno da busca pelo conhecimento e da resistência face à opressão.

@ 26d4b5b2:96393e73

https://app.doh.money http://localhost:3000 https://dohmoney-cyxe-cyxeio-cyxecyxeios-projects.vercel.app GET POST OPTIONS PUT DELETE

Content-Type

Ocp-Apim-Subscription-Key

Authorization

Accept

X-Requested-With

X-Verified-By

Content-Length

Request-Context

Date

@(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Ocp-Apim-Subscription-Key", "50922ff015c14a84a092b4764dc6dddf")) @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "https://app.doh.money")) @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "http://localhost:3000")) GET, POST, OPTIONS, PUT, DELETE Content-Type, Ocp-Apim-Subscription-Key, Authorization, Accept, X-Requested-With,X-Verified-By Content-Length, Request-Context, Date @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "https://app.doh.money")) @(context.Request.Headers.GetValueOrDefault("Origin", "http://localhost:3000")) GET, POST, OPTIONS, PUT, DELETE Content-Type, Ocp-Apim-Subscription-Key, Authorization, Accept, X-Requested-With, X-Verified-By Content-Length, Request-Context, Date

@ 6389be64:ef439d32

GA, plebs. The latest episode of Bitcoin And is out, and, as always, the chicanery is running rampant. Let’s break down the biggest topics I covered, and if you want the full, unfiltered rant, make sure to listen to the episode linked below.

House Democrats’ MEME Act: A Bad Joke?

House Democrats are proposing a bill to ban presidential meme coins, clearly aimed at Trump’s and Melania’s ill-advised token launches. While grifters launching meme coins is bad, this bill is just as ridiculous. If this legislation moves forward, expect a retaliatory strike exposing how politicians like Pelosi and Warren mysteriously amassed their fortunes. Will it pass? Doubtful. But it’s another sign of the government’s obsession with regulating everything except itself.

Senate Banking’s First Digital Asset Hearing: The Real Target Is You

Cynthia Lummis chaired the first digital asset hearing, and—surprise!—it was all about control. The discussion centered on stablecoins, AML, and KYC regulations, with witnesses suggesting Orwellian measures like freezing stablecoin transactions unless pre-approved by authorities. What was barely mentioned? Bitcoin. They want full oversight of stablecoins, which is really about controlling financial freedom. Expect more nonsense targeting self-custody wallets under the guise of stopping “bad actors.”

Bank of America and PayPal Want In on Stablecoins

Bank of America’s CEO openly stated they’ll launch a stablecoin as soon as regulation allows. Meanwhile, PayPal’s CEO paid for a hat using Bitcoin—not their own stablecoin, Pi USD. Why wouldn’t he use his own product? Maybe he knows stablecoins aren’t what they’re hyped up to be. Either way, the legacy financial system is gearing up to flood the market with stablecoins, not because they love crypto, but because it’s a tool to extend U.S. dollar dominance.

MetaPlanet Buys the Dip

Japan’s MetaPlanet issued $13.4M in bonds to buy more Bitcoin, proving once again that institutions see the writing on the wall. Unlike U.S. regulators who obsess over stablecoins, some companies are actually stacking sats.

UK Expands Crypto Seizure Powers

Across the pond, the UK government is pushing legislation to make it easier to seize and destroy crypto linked to criminal activity. While they frame it as going after the bad guys, it’s another move toward centralized control and financial surveillance.

Bitcoin Tools & Tech: Arc, SatoChip, and Nunchuk

Some bullish Bitcoin developments: ARC v0.5 is making Bitcoin’s second layer more efficient, SatoChip now supports Taproot and Nostr, and Nunchuk launched a group wallet with chat, making multisig collaboration easier.

The Bottom Line

The state is coming for financial privacy and control, and stablecoins are their weapon of choice. Bitcoiners need to stay focused, keep their coins in self-custody, and build out parallel systems. Expect more regulatory attacks, but don’t let them distract you—just keep stacking and transacting in ways they can’t control.

🎧 Listen to the full episode here: https://fountain.fm/episode/PYITCo18AJnsEkKLz2Ks

💰 Support the show by boosting sats on Podcasting 2.0! and I will see you on the other side.

@ bf47c19e:c3d2573b

Bitkoin, kao jedinstvena digitalna valuta, postaje poznat široj javnosti u trenutku kada se pojavljuju prvi znaci svetske ekonomske krize a postojeći finansijski sistem počinje da pokazuje sve svoje slabosti. Danas, bitkoin, izaziva veliku pažnju svojim naglim skokovima i padovima.

Osnovna ideja o o decentralizovanim valutama potekla je od osnivača kripto-pank pokreta, među kojima su bili direktori kompanija naprednih tehnologija, univerzitetski profesori i istraživači iz oblasti matematike i fizike. Njihova ideja zasnovana je na anonimnoj, istovremenoj komunikaciji koja neće biti kontrolisana i nadgledana od neke treće strane u procesu.

Šta je kriptovaluta, ko je njen tvorac, kako do nje doći, kako trgovati i gde je čuvati, neka su od pitanja za čijim odgovorima tragamo u emisiji.

Sagovornici u emisiji su svi oni koji su u poslednjih godinu dana bili relevantni učesnici priča o kriptovaluti u Srbiji: osnivači Asocijacije bitkoin, predstavnici Narodne banke Srbije i predstavnici medija.

Montažer Milan Radičević

Urednik Aleksandra Šarković

@ 460c25e6:ef85065c

If you don't know where your posts are, you might as well just stay in the centralized Twitter. You either take control of your relay lists, or they will control you. Amethyst offers several lists of relays for our users. We are going to go one by one to help clarify what they are and which options are best for each one.

Public Home/Outbox Relays

Home relays store all YOUR content: all your posts, likes, replies, lists, etc. It's your home. Amethyst will send your posts here first. Your followers will use these relays to get new posts from you. So, if you don't have anything there, they will not receive your updates.

Home relays must allow queries from anyone, ideally without the need to authenticate. They can limit writes to paid users without affecting anyone's experience.

This list should have a maximum of 3 relays. More than that will only make your followers waste their mobile data getting your posts. Keep it simple. Out of the 3 relays, I recommend: - 1 large public, international relay: nos.lol, nostr.mom, relay.damus.io, etc. - 1 personal relay to store a copy of all your content in a place no one can delete. Go to relay.tools and never be censored again. - 1 really fast relay located in your country: paid options like http://nostr.wine are great

Do not include relays that block users from seeing posts in this list. If you do, no one will see your posts.

Public Inbox Relays

This relay type receives all replies, comments, likes, and zaps to your posts. If you are not getting notifications or you don't see replies from your friends, it is likely because you don't have the right setup here. If you are getting too much spam in your replies, it's probably because your inbox relays are not protecting you enough. Paid relays can filter inbox spam out.

Inbox relays must allow anyone to write into them. It's the opposite of the outbox relay. They can limit who can download the posts to their paid subscribers without affecting anyone's experience.

This list should have a maximum of 3 relays as well. Again, keep it small. More than that will just make you spend more of your data plan downloading the same notifications from all these different servers. Out of the 3 relays, I recommend: - 1 large public, international relay: nos.lol, nostr.mom, relay.damus.io, etc. - 1 personal relay to store a copy of your notifications, invites, cashu tokens and zaps. - 1 really fast relay located in your country: go to nostr.watch and find relays in your country

Terrible options include: - nostr.wine should not be here. - filter.nostr.wine should not be here. - inbox.nostr.wine should not be here.

DM Inbox Relays

These are the relays used to receive DMs and private content. Others will use these relays to send DMs to you. If you don't have it setup, you will miss DMs. DM Inbox relays should accept any message from anyone, but only allow you to download them.

Generally speaking, you only need 3 for reliability. One of them should be a personal relay to make sure you have a copy of all your messages. The others can be open if you want push notifications or closed if you want full privacy.

Good options are: - inbox.nostr.wine and auth.nostr1.com: anyone can send messages and only you can download. Not even our push notification server has access to them to notify you. - a personal relay to make sure no one can censor you. Advanced settings on personal relays can also store your DMs privately. Talk to your relay operator for more details. - a public relay if you want DM notifications from our servers.

Make sure to add at least one public relay if you want to see DM notifications.

Private Home Relays

Private Relays are for things no one should see, like your drafts, lists, app settings, bookmarks etc. Ideally, these relays are either local or require authentication before posting AND downloading each user\'s content. There are no dedicated relays for this category yet, so I would use a local relay like Citrine on Android and a personal relay on relay.tools.

Keep in mind that if you choose a local relay only, a client on the desktop might not be able to see the drafts from clients on mobile and vice versa.

Search relays:

This is the list of relays to use on Amethyst's search and user tagging with @. Tagging and searching will not work if there is nothing here.. This option requires NIP-50 compliance from each relay. Hit the Default button to use all available options on existence today: - nostr.wine - relay.nostr.band - relay.noswhere.com

Local Relays:

This is your local storage. Everything will load faster if it comes from this relay. You should install Citrine on Android and write ws://localhost:4869 in this option.

General Relays:

This section contains the default relays used to download content from your follows. Notice how you can activate and deactivate the Home, Messages (old-style DMs), Chat (public chats), and Global options in each.

Keep 5-6 large relays on this list and activate them for as many categories (Home, Messages (old-style DMs), Chat, and Global) as possible.

Amethyst will provide additional recommendations to this list from your follows with information on which of your follows might need the additional relay in your list. Add them if you feel like you are missing their posts or if it is just taking too long to load them.

My setup

Here's what I use: 1. Go to relay.tools and create a relay for yourself. 2. Go to nostr.wine and pay for their subscription. 3. Go to inbox.nostr.wine and pay for their subscription. 4. Go to nostr.watch and find a good relay in your country. 5. Download Citrine to your phone.

Then, on your relay lists, put:

Public Home/Outbox Relays: - nostr.wine - nos.lol or an in-country relay. - .nostr1.com

Public Inbox Relays - nos.lol or an in-country relay - .nostr1.com

DM Inbox Relays - inbox.nostr.wine - .nostr1.com

Private Home Relays - ws://localhost:4869 (Citrine) - .nostr1.com (if you want)

Search Relays - nostr.wine - relay.nostr.band - relay.noswhere.com

Local Relays - ws://localhost:4869 (Citrine)

General Relays - nos.lol - relay.damus.io - relay.primal.net - nostr.mom

And a few of the recommended relays from Amethyst.

Final Considerations

Remember, relays can see what your Nostr client is requesting and downloading at all times. They can track what you see and see what you like. They can sell that information to the highest bidder, they can delete your content or content that a sponsor asked them to delete (like a negative review for instance) and they can censor you in any way they see fit. Before using any random free relay out there, make sure you trust its operator and you know its terms of service and privacy policies.

@ 9e69e420:d12360c2

Vice President J.D. Vance addressed the Munich Security Conference, criticizing European leaders for undermining free speech and traditional values. He claimed that the biggest threat to Europe is not from external enemies but from internal challenges. Vance condemned the arrest of a British man for praying near an abortion clinic and accused European politicians of censorship.

He urged leaders to combat illegal immigration and questioned their democratic practices. “There is a new sheriff in town,” he said, referring to President Trump. Vance's remarks were unexpected, as many anticipated discussions on security or Ukraine. His speech emphasized the need for Europe to share the defense burden to ensure stability and security.

@ 26d4b5b2:96393e73

// SPDX-License-Identifier: GPL-3.0 Contract PaidMessage( owner: Address, // who collects the fee mut message: ByteVec // last posted message ) { // ── Events ──────────────────────────────────────────────────────────────── /// Fires whenever someone pays and posts a new message event MessageSent(sender: Address, content: ByteVec)

// ── Constants ─────────────────────────────────────────────────────────────
/// 0.1 ALPH in atto-ALPH
const PRICE = 100000000000000000

/// Maximum allowed message length
const MAX_MESSAGE_SIZE = 1024

/// Dust amount for transactions (0.001 ALPH in atto-ALPH)
const DUST_AMOUNT = 1000000000000000

// ── Error codes ───────────────────────────────────────────────────────────
enum ErrorCodes {
    InvalidMessageSize = 0
    InsufficientPayment = 1
    InvalidCaller = 2
}

// ── Read-only helper ──────────────────────────────────────────────────────
/// Read back the current message
pub fn getMessage() -> ByteVec {
    return message
}

// ── Core logic ────────────────────────────────────────────────────────────
/// Requires caller to attach ≥ `PRICE` atto-ALPH, updates message, forwards fee
@using(preapprovedAssets = true, updateFields = true, payToContractOnly = false)
pub fn sendMessage(newMessage: ByteVec) -> () {
    // 1️⃣ Check external caller
    checkCaller!(isAssetAddress!(callerAddress!()), ErrorCodes.InvalidCaller)

    // 2️⃣ Size check
    assert!(size!(newMessage) <= MAX_MESSAGE_SIZE, ErrorCodes.InvalidMessageSize)

    // 3️⃣ Payment check
    let paid = tokenRemaining!(callerAddress!(), ALPH)
    assert!(paid >= PRICE, ErrorCodes.InsufficientPayment)

    // 4️⃣ Update on-chain message
    message = newMessage

    // 5️⃣ Transfer exact fee to owner
    transferToken!(callerAddress!(), owner, ALPH, PRICE)

    // 6️⃣ Refund excess to caller if above dust amount
    let change = paid - PRICE
    if (change >= DUST_AMOUNT) {
        transferToken!(callerAddress!(), callerAddress!(), ALPH, change)
    }

    // 7️⃣ Emit event
    emit MessageSent(callerAddress!(), newMessage)
}

// ── Owner-only function ───────────────────────────────────────────────────
/// Allows owner to update the message without payment
@using(updateFields = true)
pub fn updateMessageByOwner(newMessage: ByteVec) -> () {
    // 1️⃣ Check if caller is owner
    checkCaller!(callerAddress!() == owner, ErrorCodes.InvalidCaller)

    // 2️⃣ Size check
    assert!(size!(newMessage) <= MAX_MESSAGE_SIZE, ErrorCodes.InvalidMessageSize)

    // 3️⃣ Update message
    message = newMessage

    // 4️⃣ Emit event
    emit MessageSent(callerAddress!(), newMessage)
}

}

@ 26d4b5b2:96393e73

SET ANSI_NULLS ON GO SET QUOTED_IDENTIFIER ON GO

ALTER PROCEDURE [dbo].[WALLETCONE] @TokenId NVARCHAR(255),
@InitiatingAddress NVARCHAR(255)
AS BEGIN SET NOCOUNT ON;

DECLARE 
    @TokenName NVARCHAR(255),
    @TableName NVARCHAR(255),
    @JsonPath  NVARCHAR(300),
    @Sql       NVARCHAR(MAX),
    @StartTime DATETIME = GETDATE();

PRINT 'Procedure started at: ' + CONVERT(NVARCHAR(30), @StartTime, 120);

-- Validate inputs
IF @TokenId IS NULL OR @TokenId = '' 
   OR @InitiatingAddress IS NULL OR @InitiatingAddress = ''
BEGIN
    PRINT 'Error: TokenId and InitiatingAddress cannot be NULL or empty';
    RETURN;
END

-- Resolve token name
SELECT @TokenName = UPPER(REPLACE(Name,' ','_'))
  FROM dbo.DOH_INFO_TOKENS
 WHERE TokenID = @TokenId;

IF @TokenName IS NULL
BEGIN
    PRINT 'Error: Invalid TokenId: ' + @TokenId;
    RETURN;
END

-- Build table name & JSON path
SET @TableName = 'DOH_INFO_TRANSACTIONS_' + @TokenName;
SET @JsonPath  = '$."' + REPLACE(@TokenId,'"','""') + '"';

IF NOT EXISTS (SELECT 1 FROM sys.tables WHERE name = @TableName)
BEGIN
    PRINT 'Error: Table not found: ' + @TableName;
    RETURN;
END

----------------------------------------------------------------
-- 1) Pool Transactions Detail
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  @TokenId AS token_id,
  t.[hash],
  t.initiating_address,
  COALESCE(p.Name,''Unknown'') AS pool_name,
  t.transaction_type,
  TRY_CAST(COALESCE(JSON_VALUE(t.gotTokens,@JsonPath),''0'') AS FLOAT) AS got_tokens,
  TRY_CAST(COALESCE(JSON_VALUE(t.forTokens,@JsonPath),''0'') AS FLOAT) AS for_tokens,
  TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10)) AS ratio,
  t.[timestamp],
  CASE
    WHEN t.transaction_type LIKE ''%BUY%''  
      THEN -(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.gotTokens,@JsonPath) AS FLOAT)
             *TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10)))
    WHEN t.transaction_type LIKE ''%SELL%'' 
      THEN TRY_CAST(JSON_VALUE(t.forTokens,@JsonPath) AS FLOAT)
           *TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10))
    ELSE NULL
  END AS gain_loss
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
LEFT JOIN dbo.DOH_INFO_POOLS p ON t.pool_id = p.PoolID
WHERE
  (JSON_VALUE(t.gotTokens,@JsonPath) IS NOT NULL OR JSON_VALUE(t.forTokens,@JsonPath) IS NOT NULL)
  AND t.initiating_address = @InitiatingAddress
  AND t.pool_id IS NOT NULL;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@TokenId NVARCHAR(255),@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @TokenId,@InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 2) Pool Transactions Summary
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  COALESCE(p.Name,''Unknown'') AS pool_name,
  t.pool_id,
  COUNT(*) AS transaction_count,
  SUM(CASE
        WHEN t.transaction_type LIKE ''%BUY%''  
          THEN -(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.gotTokens,@JsonPath) AS FLOAT)
                 *TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10)))
        WHEN t.transaction_type LIKE ''%SELL%'' 
          THEN TRY_CAST(JSON_VALUE(t.forTokens,@JsonPath) AS FLOAT)
               *TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10))
        ELSE 0
      END) AS total_gain_loss,
  AVG(CASE WHEN t.transaction_type LIKE ''%BUY%''  
           THEN TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10)) ELSE NULL END) AS avg_buy_price,
  AVG(CASE WHEN t.transaction_type LIKE ''%SELL%'' 
           THEN TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10)) ELSE NULL END) AS avg_sell_price,
  SUM(CASE
        WHEN t.transaction_type LIKE ''%BUY%''  
          THEN TRY_CAST(JSON_VALUE(t.gotTokens,@JsonPath) AS FLOAT)
        WHEN t.transaction_type LIKE ''%SELL%'' 
          THEN TRY_CAST(JSON_VALUE(t.forTokens,@JsonPath) AS FLOAT)
        ELSE 0
      END) AS total_tokens_transacted
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
LEFT JOIN dbo.DOH_INFO_POOLS p ON t.pool_id = p.PoolID
WHERE
  (JSON_VALUE(t.gotTokens,@JsonPath) IS NOT NULL OR JSON_VALUE(t.forTokens,@JsonPath) IS NOT NULL)
  AND t.initiating_address = @InitiatingAddress
  AND t.pool_id IS NOT NULL
GROUP BY COALESCE(p.Name,''Unknown''), t.pool_id
ORDER BY total_gain_loss DESC, COALESCE(p.Name,''Unknown'') ASC;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 3) Non-Pool Transactions Detail (all direct txns)
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  @TokenId AS token_id,
  t.[hash],
  t.initiating_address,
  t.receiving_address,
  t.transaction_type,
  TRY_CAST(COALESCE(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath),''0'') AS FLOAT) AS sent_tokens,
  TRY_CAST(COALESCE(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath),''0'') AS FLOAT) AS received_tokens,
  TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10)) AS ratio,
  t.[timestamp],
  t.status
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  (JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL OR JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL)
  AND t.initiating_address = @InitiatingAddress
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'');';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@TokenId NVARCHAR(255),@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @TokenId,@InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 4) Non-Pool Sent Summary (you → others)
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  t.initiating_address AS sender_address,
  t.receiving_address  AS receiver_address,
  COUNT(*)             AS send_count,
  SUM(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) AS FLOAT)) AS total_sent,
  MIN(t.[timestamp])   AS first_sent,
  MAX(t.[timestamp])   AS last_sent
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL
  AND t.initiating_address = @InitiatingAddress
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
GROUP BY t.initiating_address, t.receiving_address
ORDER BY send_count DESC, total_sent DESC;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 5) Non-Pool Received Summary (others → you, no self-sends)
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  t.initiating_address AS sender_address,
  @InitiatingAddress   AS receiver_address,
  COUNT(*)             AS send_count,
  SUM(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) AS FLOAT)) AS total_sent,
  MIN(t.[timestamp])   AS first_sent,
  MAX(t.[timestamp])   AS last_sent
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL
  AND t.receiving_address = @InitiatingAddress
  AND t.initiating_address <> @InitiatingAddress
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
GROUP BY t.initiating_address
ORDER BY send_count DESC, total_sent DESC;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 6) Non-Pool Received Detail (every incoming txn)
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  @TokenId AS token_id,
  t.[hash],
  t.initiating_address AS sender_address,
  t.receiving_address  AS receiver_address,
  t.transaction_type,
  TRY_CAST(COALESCE(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath),''0'') AS FLOAT) AS sent_tokens,
  TRY_CAST(COALESCE(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath),''0'') AS FLOAT) AS received_tokens,
  TRY_CAST(CAST(t.ratio AS FLOAT) AS DECIMAL(38,10)) AS ratio,
  t.[timestamp],
  t.status
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL
  AND t.receiving_address = @InitiatingAddress
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
ORDER BY t.[timestamp] DESC;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@TokenId NVARCHAR(255),@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @TokenId,@InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 7) Net Token Position Summary
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  @InitiatingAddress                             AS wallet,
  SUM(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) AS FLOAT))
  - SUM(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) AS FLOAT))     AS net_token_position,
  (SUM(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) AS FLOAT))
  - SUM(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) AS FLOAT)))
  * AVG(CAST(t.ratio AS FLOAT))                   AS estimated_net_value
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  (JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL
   OR JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL)
  AND (t.initiating_address = @InitiatingAddress OR t.receiving_address = @InitiatingAddress)
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'');
';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 8) Unique Counterparty Count
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  COUNT(DISTINCT
    CASE
      WHEN t.initiating_address = @InitiatingAddress THEN t.receiving_address
      ELSE t.initiating_address
    END
  ) AS unique_counterparties
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  (t.initiating_address = @InitiatingAddress OR t.receiving_address = @InitiatingAddress)
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'');
';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255)',
  @InitiatingAddress;

----------------------------------------------------------------
-- 9) Token Activity Timeline (monthly)
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  FORMAT(t.[timestamp],''yyyy-MM'') AS month,
  COUNT(*)                         AS transaction_count,
  SUM(
    COALESCE(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) AS FLOAT),0) +
    COALESCE(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) AS FLOAT),0)
  )                                AS total_volume
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  (t.initiating_address = @InitiatingAddress OR t.receiving_address = @InitiatingAddress)
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
GROUP BY FORMAT(t.[timestamp],''yyyy-MM'')
ORDER BY month;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 10) Top Volume Counterparties
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  CASE 
    WHEN t.initiating_address = @InitiatingAddress THEN t.receiving_address 
    ELSE t.initiating_address 
  END AS counterparty,
  COUNT(*) AS tx_count,
  SUM(
    COALESCE(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) AS FLOAT),0) +
    COALESCE(TRY_CAST(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) AS FLOAT),0)
  ) AS total_volume
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  (t.initiating_address = @InitiatingAddress OR t.receiving_address = @InitiatingAddress)
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
GROUP BY 
  CASE 
    WHEN t.initiating_address = @InitiatingAddress THEN t.receiving_address 
    ELSE t.initiating_address 
  END
ORDER BY total_volume DESC;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 11) Largest Single Transactions
----------------------------------------------------------------
-- 11a) Largest Received
SET @Sql = N'
SELECT TOP 1 *
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE 
  t.receiving_address = @InitiatingAddress
  AND JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
ORDER BY TRY_CAST(JSON_VALUE(t.received_tokens,@JsonPath) AS FLOAT) DESC;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

-- 11b) Largest Sent
SET @Sql = N'
SELECT TOP 1 *
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE 
  t.initiating_address = @InitiatingAddress
  AND JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) IS NOT NULL
  AND (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
ORDER BY TRY_CAST(JSON_VALUE(t.sent_tokens,@JsonPath) AS FLOAT) DESC;';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

----------------------------------------------------------------
-- 12) SNIPER: Transactions before first pool txn
----------------------------------------------------------------
SET @Sql = N'
SELECT
  COUNT(*) AS SNIPER
FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' t
WHERE
  (t.pool_id IS NULL OR t.pool_id = '''' OR LOWER(t.status) = ''no pool'')
  AND (t.initiating_address = @InitiatingAddress OR t.receiving_address = @InitiatingAddress)
  AND t.[timestamp] < (
    SELECT MIN(tp.[timestamp])
    FROM dbo.' + QUOTENAME(@TableName) + ' tp
    WHERE tp.initiating_address = @InitiatingAddress
      AND tp.pool_id IS NOT NULL
  );';
EXEC sp_executesql
  @Sql,
  N'@InitiatingAddress NVARCHAR(255),@JsonPath NVARCHAR(300)',
  @InitiatingAddress,@JsonPath;

PRINT 'Procedure completed at: ' 
  + CONVERT(NVARCHAR(30), GETDATE(), 120)
  + ', duration (ms): ' 
  + CAST(DATEDIFF(MILLISECOND, @StartTime, GETDATE()) AS NVARCHAR(10));

END GO

@ 8173f6e1:e488ac0f

TESTNOTEBIN2

@ e3ba5e1a:5e433365

My favorite line in any Marvel movie ever is in “Captain America.” After Captain America launches seemingly a hopeless assault on Red Skull’s base and is captured, we get this line:

“Arrogance may not be a uniquely American trait, but I must say, you do it better than anyone.”

Yesterday, I came across a comment on the song Devil Went Down to Georgia that had a very similar feel to it:

America has seemingly always been arrogant, in a uniquely American way. Manifest Destiny, for instance. The rest of the world is aware of this arrogance, and mocks Americans for it. A central point in modern US politics is the deriding of racist, nationalist, supremacist Americans.

That’s not what I see. I see American Arrogance as not only a beautiful statement about what it means to be American. I see it as an ode to the greatness of humanity in its purest form.

For most countries, saying “our nation is the greatest” is, in fact, twinged with some level of racism. I still don’t have a problem with it. Every group of people should be allowed to feel pride in their accomplishments. The destruction of the human spirit since the end of World War 2, where greatness has become a sin and weakness a virtue, has crushed the ability of people worldwide to strive for excellence.

But I digress. The fears of racism and nationalism at least have a grain of truth when applied to other nations on the planet. But not to America.

That’s because the definition of America, and the prototype of an American, has nothing to do with race. The definition of Americanism is freedom. The founding of America is based purely on liberty. On the God-given rights of every person to live life the way they see fit.

American Arrogance is not a statement of racial superiority. It’s barely a statement of national superiority (though it absolutely is). To me, when an American comments on the greatness of America, it’s a statement about freedom. Freedom will always unlock the greatness inherent in any group of people. Americans are definitionally better than everyone else, because Americans are freer than everyone else. (Or, at least, that’s how it should be.)

In Devil Went Down to Georgia, Johnny is approached by the devil himself. He is challenged to a ridiculously lopsided bet: a golden fiddle versus his immortal soul. He acknowledges the sin in accepting such a proposal. And yet he says, “God, I know you told me not to do this. But I can’t stand the affront to my honor. I am the greatest. The devil has nothing on me. So God, I’m gonna sin, but I’m also gonna win.”

Libertas magnitudo est

@ 8173f6e1:e488ac0f

testnotebin7testnotebin7testnotebin7testnotebin7

@ 8173f6e1:e488ac0f

testnotebin123456testnotebin123456testnotebin123456testnotebin123456

@ daa41bed:88f54153

There has been a good bit of discussion on Nostr over the past few days about the merits of zaps as a method of engaging with notes, so after writing a rather lengthy article on the pros of a strategic Bitcoin reserve, I wanted to take some time to chime in on the much more fun topic of digital engagement.

Let's begin by defining a couple of things:

Nostr is a decentralized, censorship-resistance protocol whose current biggest use case is social media (think Twitter/X). Instead of relying on company servers, it relies on relays that anyone can spin up and own their own content. Its use cases are much bigger, though, and this article is hosted on my own relay, using my own Nostr relay as an example.

Zap is a tip or donation denominated in sats (small units of Bitcoin) sent from one user to another. This is generally done directly over the Lightning Network but is increasingly using Cashu tokens. For the sake of this discussion, how you transmit/receive zaps will be irrelevant, so don't worry if you don't know what Lightning or Cashu are.

If we look at how users engage with posts and follows/followers on platforms like Twitter, Facebook, etc., it becomes evident that traditional social media thrives on engagement farming. The more outrageous a post, the more likely it will get a reaction. We see a version of this on more visual social platforms like YouTube and TikTok that use carefully crafted thumbnail images to grab the user's attention to click the video. If you'd like to dive deep into the psychology and science behind social media engagement, let me know, and I'd be happy to follow up with another article.

In this user engagement model, a user is given the option to comment or like the original post, or share it among their followers to increase its signal. They receive no value from engaging with the content aside from the dopamine hit of the original experience or having their comment liked back by whatever influencer they provide value to. Ad revenue flows to the content creator. Clout flows to the content creator. Sales revenue from merch and content placement flows to the content creator. We call this a linear economy -- the idea that resources get created, used up, then thrown away. Users create content and farm as much engagement as possible, then the content is forgotten within a few hours as they move on to the next piece of content to be farmed.

What if there were a simple way to give value back to those who engage with your content? By implementing some value-for-value model -- a circular economy. Enter zaps.

Unlike traditional social media platforms, Nostr does not actively use algorithms to determine what content is popular, nor does it push content created for active user engagement to the top of a user's timeline. Yes, there are "trending" and "most zapped" timelines that users can choose to use as their default, but these use relatively straightforward engagement metrics to rank posts for these timelines.

That is not to say that we may not see clients actively seeking to refine timeline algorithms for specific metrics. Still, the beauty of having an open protocol with media that is controlled solely by its users is that users who begin to see their timeline gamed towards specific algorithms can choose to move to another client, and for those who are more tech-savvy, they can opt to run their own relays or create their own clients with personalized algorithms and web of trust scoring systems.

Zaps enable the means to create a new type of social media economy in which creators can earn for creating content and users can earn by actively engaging with it. Like and reposting content is relatively frictionless and costs nothing but a simple button tap. Zaps provide active engagement because they signal to your followers and those of the content creator that this post has genuine value, quite literally in the form of money—sats.

I have seen some comments on Nostr claiming that removing likes and reactions is for wealthy people who can afford to send zaps and that the majority of people in the US and around the world do not have the time or money to zap because they have better things to spend their money like feeding their families and paying their bills. While at face value, these may seem like valid arguments, they, unfortunately, represent the brainwashed, defeatist attitude that our current economic (and, by extension, social media) systems aim to instill in all of us to continue extracting value from our lives.

Imagine now, if those people dedicating their own time (time = money) to mine pity points on social media would instead spend that time with genuine value creation by posting content that is meaningful to cultural discussions. Imagine if, instead of complaining that their posts get no zaps and going on a tirade about how much of a victim they are, they would empower themselves to take control of their content and give value back to the world; where would that leave us? How much value could be created on a nascent platform such as Nostr, and how quickly could it overtake other platforms?

Other users argue about user experience and that additional friction (i.e., zaps) leads to lower engagement, as proven by decades of studies on user interaction. While the added friction may turn some users away, does that necessarily provide less value? I argue quite the opposite. You haven't made a few sats from zaps with your content? Can't afford to send some sats to a wallet for zapping? How about using the most excellent available resource and spending 10 seconds of your time to leave a comment? Likes and reactions are valueless transactions. Social media's real value derives from providing monetary compensation and actively engaging in a conversation with posts you find interesting or thought-provoking. Remember when humans thrived on conversation and discussion for entertainment instead of simply being an onlooker of someone else's life?

If you've made it this far, my only request is this: try only zapping and commenting as a method of engagement for two weeks. Sure, you may end up liking a post here and there, but be more mindful of how you interact with the world and break yourself from blind instinct. You'll thank me later.

@ bf47c19e:c3d2573b

„Ova mašina ozelenjava“, koji predstavlja Swan Bitcoin, je dokumentarac koji istražuje složen i nijansiran odnos između Bitkoina i energije. Producent filma je Enrike Pozner, dok je režiser nagrađivani britanski filmski stvaralac Džejmi King čija je serija „Ukradi ovaj film“ (2006–2010) bila jedan od najpreuzimanijih dokumentaraca svih vremena.

U filmu „Ova mašina ozelenjava“ učestvuje glavna ekonomska savetnica Swan-a Lin Alden zajedno sa Aleksom Gladstajnom, Nikom Karterom i mnogim drugima. „Ova mašina ozelenjava“ razbija mnoge zablude o rudarenju Bitkoina i iznosi ubedljive argumente za Bitkoin kao neto-pozitivan faktor za životnu sredinu.

Prevod: bitcoin-balkan.com

@ bf47c19e:c3d2573b

Kratki dokumentarac zasnovan na istoimenoj knjizi Mareja Rotbarda. Teme uključuju: opasnosti koje sa sobom nosi država blagostanja, monetarne politike zasnovane na dugu, oporezivanje bez zastupanja i ostala sredstva državnog nasilja.

Autor filma: @rjames_BTC

Zvanični vebsajt filma: anatomystatefilm.com

Prevod: bitcoin-balkan.com

@ e3ba5e1a:5e433365

I got into a friendly discussion on X regarding health insurance. The specific question was how to deal with health insurance companies (presumably unfairly) denying claims? My answer, as usual: get government out of it!

The US healthcare system is essentially the worst of both worlds:

• Unlike full single payer, individuals incur high costs
• Unlike a true free market, regulation causes increases in costs and decreases competition among insurers

I'm firmly on the side of moving towards the free market. (And I say that as someone living under a single payer system now.) Here's what I would do:

• Get rid of tax incentives that make health insurance tied to your employer, giving individuals back proper freedom of choice.
• Reduce regulations significantly.

• In the short term, some people will still get rejected claims and other obnoxious behavior from insurance companies. We address that in two ways:

  1. Due to reduced regulations, new insurance companies will be able to enter the market offering more reliable coverage and better rates, and people will flock to them because they have the freedom to make their own choices.
  2. Sue the asses off of companies that reject claims unfairly. And ideally, as one of the few legitimate roles of government in all this, institute new laws that limit the ability of fine print to allow insurers to escape their responsibilities. (I'm hesitant that the latter will happen due to the incestuous relationship between Congress/regulators and insurers, but I can hope.)

Will this magically fix everything overnight like politicians normally promise? No. But it will allow the market to return to a healthy state. And I don't think it will take long (order of magnitude: 5-10 years) for it to come together, but that's just speculation.

And since there's a high correlation between those who believe government can fix problems by taking more control and demanding that only credentialed experts weigh in on a topic (both points I strongly disagree with BTW): I'm a trained actuary and worked in the insurance industry, and have directly seen how government regulation reduces competition, raises prices, and harms consumers.

And my final point: I don't think any prior art would be a good comparison for deregulation in the US, it's such a different market than any other country in the world for so many reasons that lessons wouldn't really translate. Nonetheless, I asked Grok for some empirical data on this, and at best the results of deregulation could be called "mixed," but likely more accurately "uncertain, confused, and subject to whatever interpretation anyone wants to apply."

https://x.com/i/grok/share/Zc8yOdrN8lS275hXJ92uwq98M

@ bf47c19e:c3d2573b

U društvu koje koristi čvrst novac, jedini način sticanja bogatstva je stvaranje vrednosti za druge. Šta se jbt desilo 1971?

Autor filma: @rjames_BTC

Zvanični vebsajt: hardmoneyfilm.com

Prevod: bitcoin-balkan.com

@ 91bea5cd:1df4451c

Definição de ULID:

Timestamp 48 bits, Aleatoriedade 80 bits Sendo Timestamp 48 bits inteiro, tempo UNIX em milissegundos, Não ficará sem espaço até o ano 10889 d.C. e Aleatoriedade 80 bits, Fonte criptograficamente segura de aleatoriedade, se possível.

Gerar ULID

```sql

CREATE EXTENSION IF NOT EXISTS pgcrypto;

CREATE FUNCTION generate_ulid() RETURNS TEXT AS $$ DECLARE -- Crockford's Base32 encoding BYTEA = '0123456789ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ'; timestamp BYTEA = E'\000\000\000\000\000\000'; output TEXT = '';

unix_time BIGINT; ulid BYTEA; BEGIN -- 6 timestamp bytes unix_time = (EXTRACT(EPOCH FROM CLOCK_TIMESTAMP()) * 1000)::BIGINT; timestamp = SET_BYTE(timestamp, 0, (unix_time >> 40)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 1, (unix_time >> 32)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 2, (unix_time >> 24)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 3, (unix_time >> 16)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 4, (unix_time >> 8)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 5, unix_time::BIT(8)::INTEGER);

-- 10 entropy bytes ulid = timestamp || gen_random_bytes(10);

-- Encode the timestamp output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 0) & 224) >> 5)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 0) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 1) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 1) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(ulid, 2) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 2) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 2) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(ulid, 3) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 3) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(ulid, 4) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 4) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 4) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(ulid, 5) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 5) & 31)));

-- Encode the entropy output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 6) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 6) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(ulid, 7) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 7) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 7) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(ulid, 8) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 8) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(ulid, 9) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 9) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 9) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(ulid, 10) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 10) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 11) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 11) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(ulid, 12) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 12) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 12) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(ulid, 13) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 13) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(ulid, 14) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 14) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 14) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(ulid, 15) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 15) & 31)));

RETURN output; END $$ LANGUAGE plpgsql VOLATILE; ```

ULID TO UUID

```sql CREATE OR REPLACE FUNCTION parse_ulid(ulid text) RETURNS bytea AS $$ DECLARE -- 16byte bytes bytea = E'\x00000000 00000000 00000000 00000000'; v char[]; -- Allow for O(1) lookup of index values dec integer[] = ARRAY[ 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 1, 18, 19, 1, 20, 21, 0, 22, 23, 24, 25, 26, 255, 27, 28, 29, 30, 31, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 1, 18, 19, 1, 20, 21, 0, 22, 23, 24, 25, 26, 255, 27, 28, 29, 30, 31 ]; BEGIN IF NOT ulid ~* '^[0-7][0-9ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ]{25}$' THEN RAISE EXCEPTION 'Invalid ULID: %', ulid; END IF;

v = regexp_split_to_array(ulid, '');

-- 6 bytes timestamp (48 bits) bytes = SET_BYTE(bytes, 0, (dec[ASCII(v[1])] << 5) | dec[ASCII(v[2])]); bytes = SET_BYTE(bytes, 1, (dec[ASCII(v[3])] << 3) | (dec[ASCII(v[4])] >> 2)); bytes = SET_BYTE(bytes, 2, (dec[ASCII(v[4])] << 6) | (dec[ASCII(v[5])] << 1) | (dec[ASCII(v[6])] >> 4)); bytes = SET_BYTE(bytes, 3, (dec[ASCII(v[6])] << 4) | (dec[ASCII(v[7])] >> 1)); bytes = SET_BYTE(bytes, 4, (dec[ASCII(v[7])] << 7) | (dec[ASCII(v[8])] << 2) | (dec[ASCII(v[9])] >> 3)); bytes = SET_BYTE(bytes, 5, (dec[ASCII(v[9])] << 5) | dec[ASCII(v[10])]);

-- 10 bytes of entropy (80 bits); bytes = SET_BYTE(bytes, 6, (dec[ASCII(v[11])] << 3) | (dec[ASCII(v[12])] >> 2)); bytes = SET_BYTE(bytes, 7, (dec[ASCII(v[12])] << 6) | (dec[ASCII(v[13])] << 1) | (dec[ASCII(v[14])] >> 4)); bytes = SET_BYTE(bytes, 8, (dec[ASCII(v[14])] << 4) | (dec[ASCII(v[15])] >> 1)); bytes = SET_BYTE(bytes, 9, (dec[ASCII(v[15])] << 7) | (dec[ASCII(v[16])] << 2) | (dec[ASCII(v[17])] >> 3)); bytes = SET_BYTE(bytes, 10, (dec[ASCII(v[17])] << 5) | dec[ASCII(v[18])]); bytes = SET_BYTE(bytes, 11, (dec[ASCII(v[19])] << 3) | (dec[ASCII(v[20])] >> 2)); bytes = SET_BYTE(bytes, 12, (dec[ASCII(v[20])] << 6) | (dec[ASCII(v[21])] << 1) | (dec[ASCII(v[22])] >> 4)); bytes = SET_BYTE(bytes, 13, (dec[ASCII(v[22])] << 4) | (dec[ASCII(v[23])] >> 1)); bytes = SET_BYTE(bytes, 14, (dec[ASCII(v[23])] << 7) | (dec[ASCII(v[24])] << 2) | (dec[ASCII(v[25])] >> 3)); bytes = SET_BYTE(bytes, 15, (dec[ASCII(v[25])] << 5) | dec[ASCII(v[26])]);

RETURN bytes; END $$ LANGUAGE plpgsql IMMUTABLE;

CREATE OR REPLACE FUNCTION ulid_to_uuid(ulid text) RETURNS uuid AS $$ BEGIN RETURN encode(parse_ulid(ulid), 'hex')::uuid; END $$ LANGUAGE plpgsql IMMUTABLE; ```

UUID to ULID

```sql CREATE OR REPLACE FUNCTION uuid_to_ulid(id uuid) RETURNS text AS $$ DECLARE encoding bytea = '0123456789ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ'; output text = ''; uuid_bytes bytea = uuid_send(id); BEGIN

-- Encode the timestamp output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 0) & 224) >> 5)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 0) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 1) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 1) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 2) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 2) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 2) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 3) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 3) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 4) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 4) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 4) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 5) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 5) & 31)));

-- Encode the entropy output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 6) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 6) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 7) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 7) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 7) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 8) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 8) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 9) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 9) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 9) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 10) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 10) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 11) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 11) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 12) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 12) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 12) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 13) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 13) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 14) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 14) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 14) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 15) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 15) & 31)));

RETURN output; END $$ LANGUAGE plpgsql IMMUTABLE; ```

Gera 11 Digitos aleatórios: YBKXG0CKTH4

```sql -- Cria a extensão pgcrypto para gerar uuid CREATE EXTENSION IF NOT EXISTS pgcrypto;

-- Cria a função para gerar ULID CREATE OR REPLACE FUNCTION gen_lrandom() RETURNS TEXT AS $$ DECLARE ts_millis BIGINT; ts_chars TEXT; random_bytes BYTEA; random_chars TEXT; base32_chars TEXT := '0123456789ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ'; i INT; BEGIN -- Pega o timestamp em milissegundos ts_millis := FLOOR(EXTRACT(EPOCH FROM clock_timestamp()) * 1000)::BIGINT;

-- Converte o timestamp para base32
ts_chars := '';
FOR i IN REVERSE 0..11 LOOP
    ts_chars := ts_chars || substr(base32_chars, ((ts_millis >> (5 * i)) & 31) + 1, 1);
END LOOP;

-- Gera 10 bytes aleatórios e converte para base32
random_bytes := gen_random_bytes(10);
random_chars := '';
FOR i IN 0..9 LOOP
    random_chars := random_chars || substr(base32_chars, ((get_byte(random_bytes, i) >> 3) & 31) + 1, 1);
    IF i < 9 THEN
        random_chars := random_chars || substr(base32_chars, (((get_byte(random_bytes, i) & 7) << 2) | (get_byte(random_bytes, i + 1) >> 6)) & 31 + 1, 1);
    ELSE
        random_chars := random_chars || substr(base32_chars, ((get_byte(random_bytes, i) & 7) << 2) + 1, 1);
    END IF;
END LOOP;

-- Concatena o timestamp e os caracteres aleatórios
RETURN ts_chars || random_chars;

END; $$ LANGUAGE plpgsql; ```

Exemplo de USO

```sql -- Criação da extensão caso não exista CREATE EXTENSION IF NOT EXISTS pgcrypto; -- Criação da tabela pessoas CREATE TABLE pessoas ( ID UUID DEFAULT gen_random_uuid ( ) PRIMARY KEY, nome TEXT NOT NULL );

-- Busca Pessoa na tabela SELECT * FROM "pessoas" WHERE uuid_to_ulid ( ID ) = '252FAC9F3V8EF80SSDK8PXW02F'; ```

Fontes

• https://github.com/scoville/pgsql-ulid
• https://github.com/geckoboard/pgulid

@ 91bea5cd:1df4451c

Definição de ULID:

Timestamp 48 bits, Aleatoriedade 80 bits Sendo Timestamp 48 bits inteiro, tempo UNIX em milissegundos, Não ficará sem espaço até o ano 10889 d.C. e Aleatoriedade 80 bits, Fonte criptograficamente segura de aleatoriedade, se possível.

Gerar ULID

```sql

CREATE EXTENSION IF NOT EXISTS pgcrypto;

CREATE FUNCTION generate_ulid() RETURNS TEXT AS $$ DECLARE -- Crockford's Base32 encoding BYTEA = '0123456789ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ'; timestamp BYTEA = E'\000\000\000\000\000\000'; output TEXT = '';

unix_time BIGINT; ulid BYTEA; BEGIN -- 6 timestamp bytes unix_time = (EXTRACT(EPOCH FROM CLOCK_TIMESTAMP()) * 1000)::BIGINT; timestamp = SET_BYTE(timestamp, 0, (unix_time >> 40)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 1, (unix_time >> 32)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 2, (unix_time >> 24)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 3, (unix_time >> 16)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 4, (unix_time >> 8)::BIT(8)::INTEGER); timestamp = SET_BYTE(timestamp, 5, unix_time::BIT(8)::INTEGER);

-- 10 entropy bytes ulid = timestamp || gen_random_bytes(10);

-- Encode the timestamp output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 0) & 224) >> 5)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 0) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 1) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 1) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(ulid, 2) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 2) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 2) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(ulid, 3) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 3) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(ulid, 4) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 4) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 4) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(ulid, 5) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 5) & 31)));

-- Encode the entropy output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 6) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 6) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(ulid, 7) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 7) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 7) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(ulid, 8) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 8) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(ulid, 9) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 9) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 9) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(ulid, 10) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 10) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 11) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 11) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(ulid, 12) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 12) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 12) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(ulid, 13) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 13) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(ulid, 14) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 14) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(ulid, 14) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(ulid, 15) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(ulid, 15) & 31)));

RETURN output; END $$ LANGUAGE plpgsql VOLATILE; ```

ULID TO UUID

```sql CREATE OR REPLACE FUNCTION parse_ulid(ulid text) RETURNS bytea AS $$ DECLARE -- 16byte bytes bytea = E'\x00000000 00000000 00000000 00000000'; v char[]; -- Allow for O(1) lookup of index values dec integer[] = ARRAY[ 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 1, 18, 19, 1, 20, 21, 0, 22, 23, 24, 25, 26, 255, 27, 28, 29, 30, 31, 255, 255, 255, 255, 255, 255, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 1, 18, 19, 1, 20, 21, 0, 22, 23, 24, 25, 26, 255, 27, 28, 29, 30, 31 ]; BEGIN IF NOT ulid ~* '^[0-7][0-9ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ]{25}$' THEN RAISE EXCEPTION 'Invalid ULID: %', ulid; END IF;

v = regexp_split_to_array(ulid, '');

-- 6 bytes timestamp (48 bits) bytes = SET_BYTE(bytes, 0, (dec[ASCII(v[1])] << 5) | dec[ASCII(v[2])]); bytes = SET_BYTE(bytes, 1, (dec[ASCII(v[3])] << 3) | (dec[ASCII(v[4])] >> 2)); bytes = SET_BYTE(bytes, 2, (dec[ASCII(v[4])] << 6) | (dec[ASCII(v[5])] << 1) | (dec[ASCII(v[6])] >> 4)); bytes = SET_BYTE(bytes, 3, (dec[ASCII(v[6])] << 4) | (dec[ASCII(v[7])] >> 1)); bytes = SET_BYTE(bytes, 4, (dec[ASCII(v[7])] << 7) | (dec[ASCII(v[8])] << 2) | (dec[ASCII(v[9])] >> 3)); bytes = SET_BYTE(bytes, 5, (dec[ASCII(v[9])] << 5) | dec[ASCII(v[10])]);

-- 10 bytes of entropy (80 bits); bytes = SET_BYTE(bytes, 6, (dec[ASCII(v[11])] << 3) | (dec[ASCII(v[12])] >> 2)); bytes = SET_BYTE(bytes, 7, (dec[ASCII(v[12])] << 6) | (dec[ASCII(v[13])] << 1) | (dec[ASCII(v[14])] >> 4)); bytes = SET_BYTE(bytes, 8, (dec[ASCII(v[14])] << 4) | (dec[ASCII(v[15])] >> 1)); bytes = SET_BYTE(bytes, 9, (dec[ASCII(v[15])] << 7) | (dec[ASCII(v[16])] << 2) | (dec[ASCII(v[17])] >> 3)); bytes = SET_BYTE(bytes, 10, (dec[ASCII(v[17])] << 5) | dec[ASCII(v[18])]); bytes = SET_BYTE(bytes, 11, (dec[ASCII(v[19])] << 3) | (dec[ASCII(v[20])] >> 2)); bytes = SET_BYTE(bytes, 12, (dec[ASCII(v[20])] << 6) | (dec[ASCII(v[21])] << 1) | (dec[ASCII(v[22])] >> 4)); bytes = SET_BYTE(bytes, 13, (dec[ASCII(v[22])] << 4) | (dec[ASCII(v[23])] >> 1)); bytes = SET_BYTE(bytes, 14, (dec[ASCII(v[23])] << 7) | (dec[ASCII(v[24])] << 2) | (dec[ASCII(v[25])] >> 3)); bytes = SET_BYTE(bytes, 15, (dec[ASCII(v[25])] << 5) | dec[ASCII(v[26])]);

RETURN bytes; END $$ LANGUAGE plpgsql IMMUTABLE;

CREATE OR REPLACE FUNCTION ulid_to_uuid(ulid text) RETURNS uuid AS $$ BEGIN RETURN encode(parse_ulid(ulid), 'hex')::uuid; END $$ LANGUAGE plpgsql IMMUTABLE; ```

UUID to ULID

```sql CREATE OR REPLACE FUNCTION uuid_to_ulid(id uuid) RETURNS text AS $$ DECLARE encoding bytea = '0123456789ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ'; output text = ''; uuid_bytes bytea = uuid_send(id); BEGIN

-- Encode the timestamp output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 0) & 224) >> 5)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 0) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 1) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 1) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 2) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 2) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 2) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 3) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 3) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 4) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 4) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 4) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 5) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 5) & 31)));

-- Encode the entropy output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 6) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 6) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 7) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 7) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 7) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 8) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 8) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 9) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 9) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 9) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 10) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 10) & 31))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 11) & 248) >> 3)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 11) & 7) << 2) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 12) & 192) >> 6))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 12) & 62) >> 1)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 12) & 1) << 4) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 13) & 240) >> 4))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 13) & 15) << 1) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 14) & 128) >> 7))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 14) & 124) >> 2)); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, ((GET_BYTE(uuid_bytes, 14) & 3) << 3) | ((GET_BYTE(uuid_bytes, 15) & 224) >> 5))); output = output || CHR(GET_BYTE(encoding, (GET_BYTE(uuid_bytes, 15) & 31)));

RETURN output; END $$ LANGUAGE plpgsql IMMUTABLE; ```

Gera 11 Digitos aleatórios: YBKXG0CKTH4

```sql -- Cria a extensão pgcrypto para gerar uuid CREATE EXTENSION IF NOT EXISTS pgcrypto;

-- Cria a função para gerar ULID CREATE OR REPLACE FUNCTION gen_lrandom() RETURNS TEXT AS $$ DECLARE ts_millis BIGINT; ts_chars TEXT; random_bytes BYTEA; random_chars TEXT; base32_chars TEXT := '0123456789ABCDEFGHJKMNPQRSTVWXYZ'; i INT; BEGIN -- Pega o timestamp em milissegundos ts_millis := FLOOR(EXTRACT(EPOCH FROM clock_timestamp()) * 1000)::BIGINT;

-- Converte o timestamp para base32
ts_chars := '';
FOR i IN REVERSE 0..11 LOOP
    ts_chars := ts_chars || substr(base32_chars, ((ts_millis >> (5 * i)) & 31) + 1, 1);
END LOOP;

-- Gera 10 bytes aleatórios e converte para base32
random_bytes := gen_random_bytes(10);
random_chars := '';
FOR i IN 0..9 LOOP
    random_chars := random_chars || substr(base32_chars, ((get_byte(random_bytes, i) >> 3) & 31) + 1, 1);
    IF i < 9 THEN
        random_chars := random_chars || substr(base32_chars, (((get_byte(random_bytes, i) & 7) << 2) | (get_byte(random_bytes, i + 1) >> 6)) & 31 + 1, 1);
    ELSE
        random_chars := random_chars || substr(base32_chars, ((get_byte(random_bytes, i) & 7) << 2) + 1, 1);
    END IF;
END LOOP;

-- Concatena o timestamp e os caracteres aleatórios
RETURN ts_chars || random_chars;

END; $$ LANGUAGE plpgsql; ```

Exemplo de USO

```sql -- Criação da extensão caso não exista CREATE EXTENSION IF NOT EXISTS pgcrypto; -- Criação da tabela pessoas CREATE TABLE pessoas ( ID UUID DEFAULT gen_random_uuid ( ) PRIMARY KEY, nome TEXT NOT NULL );

-- Busca Pessoa na tabela SELECT * FROM "pessoas" WHERE uuid_to_ulid ( ID ) = '252FAC9F3V8EF80SSDK8PXW02F'; ```

Fontes

• https://github.com/scoville/pgsql-ulid
• https://github.com/geckoboard/pgulid

@ bf47c19e:c3d2573b

"Misterija Satoši - Poreklo bitkoina" je francuski dokumentarno-animirani serijal koji dešifruje unutrašnje funkcionisanje bitkoin revolucije, dok istražuje identitet njenog tvorca.

Prvu decentralizovanu i pouzdanu kriptovalutu – bitkoin, osnovao je Satoši Nakamoto 3. januara 2009. godine. On je nestao 2011. i od tada ostaje anoniman, a njegov identitet je predmet svakakvih spekulacija. Tokom poslednjih 12 godina, vrednost bitkoina je porasla sa 0,001 na 69.000 dolara. Svi, od vlada do velikih korporacija, zainteresovali su se za Satošijev izum. Ko je Satoši Nakamoto? Kako je njegov izum postao toliko popularan? Šta nam bitkoin govori o svetu u kome živimo?

Ovaj serijal se prikazivao na Radio-televiziji Srbije (RTS 3) u sklopu novogodišnjeg muzičkog i filmskog programa 2022/2023. godine.

Naslov originala: "Le Mystère Satoshi"

Copyright: ARTE.TV

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na vice.com.

---

Davno pre nego što je postala šef najdesnije italijanske vlade od Drugog svetskog rata, Đorđa Meloni je kritikovala ono što je nazvala francuskom „kolonijalnom valutom“.

U snimku italijanske televizije iz 2019. koji je prošlog meseca postao megaviralan, Meloni je optužila Francusku da koristi CFA franak za eksploataciju resursa 14 afričkih zemalja i vrši finansijsku dominaciju nad njima. Određene stvari koje je tvrdila u videu nisu baš tačne, ali CFA franak jeste kontroverzan.

CFA franak je stvoren 1945. da bude valuta „francuskih kolonija u Africi“, a pošto Francuska kontroliše njegovo štampanje i promet, francuska vlada i dalje ima finansijsku kontrolu nad dobrim delom zapadnoafričke zemlje i više od 180 miliona ljudi. Dok su francuski zvaničnici ranije nazivali ovu valutu „činom velikodušnosti prema kolonijama“, o njenoj upotrebi se sada žestoko raspravlja.

Neke od afričkih nacija borile su se protiv valute, uključujući građane koji su razbijali prodavnice povezane sa Francuskom i osuđivali francuski jezik koji se uči u školama.

Jedna od onih 14 afričkih zemalja koja još uvek koristi CFA franak je Centralnoafrička Republika, država bez izlaza na more u kojoj živi oko 5 miliona ljudi i jedna od najsiromašnijih zemalja na svetu.

Predsednik CAR Faustin-Aršanž Touadera govori na COP27 u Egiptu ranije ove godine. Foto: Gehad Hamdi/savez za slike preko Getti Image-a

Ali dok druge afričke nacije razmatraju odbacivanje CFA franka, CAR je jedna od prvih koja je zaista uradila nešto po tom pitanju, a ranije ove godine postala je prva zemlja u Africi i tek druga u svetu koja je usvojila Bitcoin kao legalnu valutu.

„Alternativa gotovini je kriptovaluta“, rekao je predsednik Faustin-Aršanž Touadera. „Za nas formalna ekonomija više nije opcija”.

Dok su prve najave o bitkoinu izazvale konfuziju, međunarodne nesuglasice i reakcije, vlada CAR-a je nastavila sa uvođenjem. Osam meseci kasnije, mnogi ljudi širom sveta, pa čak i građani CAR-a, možda nisu ni svesni da se promena dogodila.

U CAR samo 14 odsto stanovništva ima pristup električnoj energiji, a još manje – oko 10 odsto – može da koristi internet. A konflikt i dalje tinja i negativno utiče na zemlju i njenu ekonomiju već deceniju.

Na predstavljanju bitkoina, vlada CAR-a je rekla da će usvajanje valute promeniti bogatstvo zemlje i staviti CAR „na mapu najhrabrijih i najvizionarskijih zemalja sveta“.

Bitkoin ne kontroliše nikakva moć, tehnički je univerzalno dostupan i ne može se cenzurisati – što je velika promena u odnosu na drugu valutu nacije, ali prosečnom građaninu CAR bi bilo potrebno 60 godina da kupi jedan novčić.

Žena maše francuskom zastavom uoči emitovanja polufinala Svetskog prvenstva između Francuske i Maroka u baru u Bangiju. Foto: BARBARA DEBOUT/AFP preko Getti Images

U Bangiju – glavnom gradu CAR – studenti Univerziteta rekli su za VICE da se „ništa nije promenilo“ od velike najave vlade.

Studenti su želeli da ostanu anonimni jer su se plašili da negativno govore o ambicijama vlade. Pravo na slobodu izražavanja ne postoji u CAR, a građani često doživljavaju zastrašivanje i nasilje od strane provladinih milicija, oružanih grupa i snaga nacionalne bezbednosti.

„Bilo je ogromno slavlje kada je objavljen Bitcoin plan i svi smo bili ponosni na našu zemlju“, rekao je jedan 20-godišnjak, „ali ne mislim da se život ovde uopšte poboljšao od tada”.

Drugi student je dodao: „Nigde nema cena u radnjama izraženih u bitkoioni, niti iko traži od ljudi da plaćaju koristeći novu valutu. Većina trgovaca i kupaca na tržištu nemaju telefon ili internet. Posebno ljudi izvan Bangija, nemaju ništa““.

Aleks Lilaher, osnivač i izvršni direktor Rise Up Media – marketinške agencije koja radi sa bitkoin startapima – je saglasan sa studentima, rekavši za VICE koliko je „iznenađen” što je ta zemlja uopšte napravila takavpotez.

„Centralnoafrička Republika nije baš lider u tehnologiji na kontinentu, i činilo se da tamo nikada nije bilo mnogo bitkoin korisnika koji bi mogla da lobiraju za takav potez“, rekao je on.

Pobednički tim slavi posle trke kanua za proslavu Dana nezavisnosti CAR-a u decembru. Fotografija: BARBARA DEBOUT/AFP preko Getti Images

Upitan da li građani CAR-a treba da vide usvajanje bitkoina kao pozitivnu ili negativnu stvar, Lilaher je odgovorio „ni jedno ni drugo, jer jednostavno ne mogu da vidim da će usvajanje uskoro krenuti. Ali imati alternativu i poslati signal Francuskoj da CAR želi da ima više nezavisnosti od valute je pozitivno u mojim očima”.

Dodaje: „Međutim, to takođe može imati posledice jer postoje moćne institucije poput Međunarodnog monetarnog fonda, na primer, sa kojima CAR mora da se bavi, koje nisu srećne što zemlje usvajaju bitkoin. Dakle, moglo bi doći do izazova sa kojima će vlada morati da se nosi“.

Centralnoafrička Republika je druga zemlja u svetu koja je usvojila bitkoin, a prva je El Salvador u septembru 2021. Lansiranje valute je tamo imalo različite rezultate, a nedavno je opisano kao „antiklimaktično“ i samo ga turisti zaista koriste.

Iako su ljudi možda očekivali da će druge nacije pratiti El Salvador, sigurno ne bi pomislili da će CAR odgovarati računu.

Glavna opoziciona stranka CAR-a bila je protiv tog predloga od samog početka. Banka centralnoafričkih država je takođe nazvala ovaj potez „problematičnim“ i navela da bi usvajanje valute uz CFA moglo ugroziti odnos nacije sa drugim afričkim zemljama.

Čak i kada većina ljudi u CAR-u nije mogla da investira u Bitcoin, i sve poruke upozorenja, u julu je vlada CAR-a lansirala sopstvenu kriptovalutu – „Sangocoin“. Sango je lokalni jezik koji se govori širom zemlje.

Pripadnici teritorijalnog pešadijskog bataljona CAR marširaju tokom parade povodom Dana nezavisnosti u Bangiju. Fotografija: BARBARA DEBOUT/AFP preko Getti Images

Sangocoin neki vide kao budućnost CAR-a, a zahtevao je minimalnu investiciju od 500 dolara. Zauzvrat, investitori su mogli da kupe zemljište u zemlji bogatoj dijamantima za 10.000 dolara, pa čak i da kupe državljanstvo CAR-a za oko 60.000 dolara – iako je ove ponude kasnije blokirao najviši sud zemlje. Sangocoin investitori su takođe trenutno „zaključani“ za kupovinu, bez načina da kriptovalutu prodaju ili razmene.

Bio je to hrabar potez vlade, ali izgleda da se još uvek nije isplatio.

Ovog meseca, Centralnoafrička Republika je saopštila da odlaže puštanje nacionalne kriptovalute na kripto berze – što bi olakšalo međunarodnu trgovinu. Rojters kaže da je vlada okrivila „trenutne tržišne uslove” i „tržišne razloge”, ali je novinska agencija izračunala da je Sangocoin dostigao samo „0,01%” od najnovijeg vladinog cilja prodaje.

Još jedan skeptik je Aleks Gladštajn, glavni strateški službenik Fondacije za ljudska prava. On je dugogodišnji zagovornik usvajanja bitkoina u svetu u razvoju, kao i kritičar CFA franka – ali čak i on oseća da je CAR-ova šema bila „izuzetno neosmišljena“.

„Iako imam mnogo simpatije prema ranjivoj i siromašnoj naciji koja usvaja bitkoin kao drugu valutu – posebno naciji koja je decenijama i decenijama finansijski kontrolisana od strane svoje bivše kolonijalne sile, nisam baš optimističan u pogledu toga kako je to izvedeno“, rekao je za VICE.

​Manekenka učestvuje na prvoj nedelji mode u centralnoj Africi u Bangiju u decembru. Fotografija: BARBARA DEBOUT/AFP preko Getti Images

Dodao je: „Zaista se čini da je cela ova stvar bila kao prevara da se Sangocoin promoviše. Ne mislim da je cilj bio da se bitkoin integriše na smislen način u ekonomiju zemlje. Čini se da je predsednik zainteresovan za bitkoin i da postoji mala grupa ljudi oko njega koja je iskoristila taj interes da bi mogla da donese ove zakone kako bi pokušala da pokrene Sangocoin, od kojeg su imali viziju da zarade gomilu novca. Ali izgleda da je na kraju uspela da prikupi samo malo novca.”

Gladstein kaže da bi Bitcoin mogao biti „veoma važna finansijska tehnologija za ljude Centralnoafričke Republike tokom vremena, i pametno je da vlada istraži kako to može pomoći ljudima“, ali je potrebno mnogo posla da se to postigne.

Vlada Centralnoafričke Republike i opoziciona vlada nisu odgovorile na nekoliko zahteva za intervju.

Tekst podržao Omidiar Netvork. VICE World News zadržava potpunu uređivačku autonomiju.

@ 99e7936f:d5d2197c

Wir sprechen kein Wort mehr miteinander, weil es weh tut

Viele Menschen haben in den letzten Jahren den Kontakt zu wichtigen Bezugspersonen verloren. Viele Menschen haben auch neue Leute auf der Straße oder durch Netzwerke kennen gelernt. Und manche Menschen hatten das Glück, schon vor der inszenierten Krise einen unterstützenden und stabilen Freundeskreis zu haben und haben diesen immer noch. Manchmal kommen alte Leute wieder zurück ins Leben, weil sie merken, dass man es gut mit ihnen meinte, als man vor den unglaublichen Lügen der Amtsträger warnte. Manchmal kommen alte Leute auch nicht mehr zurück, weil die Scham, auf falsche Versprechen herein gefallen zu sein, zu groß ist. Man gibt sich dann nach außen unverändert souverän und zieht es vor, still und heimlich zu leiden. Die neuen Kontakte bestehen manchmal leider auch nur temporär, sind zweckgebunden. Kaum ist die gemeinsame Aufgabe vollbracht, trennen sich die Wege wieder.

All das muss man in diesen Tagen  gehäuft aushalten. Alles verändert sich in stärkerem Maße als sonst. Viele dieser Veränderungen tun weh. Man kann sich auf Trauma nicht vorbereiten. Nie.

Ich möchte jetzt keine schlichten Alltagsbeobachtungen darüber widergeben, wie ich selbst oder Menschen in meinem Umfeld in den letzten Jahren ihre Beziehungen erlebt haben. Vielmehr geht es mir auch in diesem Artikel wieder um das Thema Trauma und um die Folgen, die jedes einzelne Trauma auch gesamtgesellschaftlich betrachtet hat. Was passiert, wenn man eine bereits durch Kriege traumatisierte Gesellschaft noch zusätzlich jahrelang unter Druck setzt, so wie dies in den letzten fünf Jahren geschehen ist? Wieviel Trauma verträgt eine Gesellschaft? Wie verändern sich Beziehungen in einer Gesellschaft, die immer wieder erneut traumatisiert wird? Ist irgendwann das Maß des Erträglichen voll? Und wenn ja, wie äußert sich solch eine Kumulation von Traumafolgen?

Meines Erachtens sehen wir gerade genau die Ergebnisse solch einer Kumulation von Traumafolgen in unserer deutschen Gesellschaft, vielleicht sogar global: Menschen reden nicht mehr (vertieft) miteinander. Und dies ist nur eine von vielen Traumafolgen.

Ich freue mich über jeden Leser, der jetzt noch weiterliest.

Durch genügend Traumatisierung kann man Menschen offensichtlich zeitweise dazu bringen, dass sie nicht mehr (vertieft) miteinander reden, weil das Reden weh tut.

Traumatisierung ist daher eine effektive Strategie der vermeintlich Herrschenden, Menschen zu separieren.

Traumatisierung setzt tiefe Verletzungen und macht Menschen vorübergehend sprachlos. Es fehlen einem die Worte. Man möchte dann nicht reden. Aber man verschließt sich auch vor den Worten anderer, weil man keine weitere Verletzung mehr erträgt.

Menschen im Alltag erachten es vielleicht mittlerweile schon als normal, wenn Beziehungen nicht gut laufen, egal, um welche Art von Beziehung es sich handelt. Sobald Probleme auftauchen, wird erst kurz gestritten, dann geschwiegen und wenn man das Schweigen nicht mehr aushält, dann gibt es entweder noch einen Versuch oder man geht gleich auf Distanz und bricht den Kontakt ganz ab. Auch meine Zündschnur ist manchmal immer noch gefühlt zu kurz. Wenn man sich Distanz nicht erlauben kann, dann frisst man das Problem in sich hinein, spült es runter, kompensiert irgendwie, wartet darauf, dass sich von allein etwas ändert oder dass sich eine bessere Gelegenheit bietet, bei der man dann die Biege machen kann. Mehrere Eisen im Feuer zu haben, beruflich wie privat, gilt als clever. Probleme nicht anzusprechen, gilt als kompetent. Das Wort Teamfähigkeit ist im Berufsleben zu einem Kampfbegriff geworden. Wer im Arbeitskontext Probleme anspricht, ist offensichtlich nicht teamfähig. Die Frage „Sind Sie teamfähig?“, erzählt meines Erachtens mehr über den Chef als über den Mitarbeiter. Die passendere Frage wäre wohl „Können Sie sich wortlos an schlechte Zustände dauerhaft adaptieren?“ In privaten Beziehungen braucht man, wenn es nicht so gut läuft, einen stilvollen Urlaub oder eine neue Wohnzimmereinrichtung, um endlich mal wieder schöne Gefühle erleben zu können. Negative Gefühle sind scheinbar das Kind, das keiner haben wollte, weshalb es die schönsten Kleider bekommt. Auch ich kenne Ablenkung von negativen Gefühlen durch Konsum und Essen. Es lohnt sich, mal den Werbeslogans von Möbelhäusern, Ferienanbietern oder Lebensmittelhändlern bewusst zuzuhören. Die Werbung kennt unsere Sehnsüchte und damit auch unsere negativen Gefühle besser als wir selbst. Und für alle, die nicht konsumieren wollen, die nicht locker lassen und steif darauf beharren, dass es aber ein Problem in der Beziehung oder am Arbeitsplatz oder zumindest eine gewisse Unzufriedenheit gäbe, für diese Menschen gibt es garantiert ein passendes Coaching- oder Weiterbildungsprogramm mit Namen wie „In 12 Modulen zur Selbstentfaltung“, welches nur deshalb meist nicht funktioniert, weil man es angeblich nicht richtig durchgeführt hat oder vorab noch das Basismodul absolvieren muss. Bildung ist mittlerweile auch ein Markt, der  Konsumgüter in Form von Coachings und Seminaren anbietet.

Auch ich bin übrigens lange zusammen gezuckt bei der Frage „Sind sie teamfähig?“ oder der Feststellung „Du bist das Problem, weil Du immer alles so genau nimmst, nicht die Fünf gerade sein lassen kannst.“ Am Ende ist man immer der Dumme, wenn man ein negatives Gefühl hat und darüber sprechen möchte. Trauma löst Scham UND Wut in einer Person aus. Scham zieht Abwertung an wie Licht die Motten anzieht. Und irgendwann platzt einem der Kragen. Man teilt selber aus. Und dann schämt man sich erneut, nicht nur für das früher oder später erlittene Trauma im Leben, sofern einem das bewusst ist, sondern auch für die unbeherrschte Reaktion, die man oft selbst nicht richtig versteht. Nicht bearbeitetes Trauma arbeitet unbewusst in uns.

Eine traumatisierte Gesellschaft wertet sich ständig gegenseitig ab und hält genau damit die Wunden offen.

Dann ist es vielleicht doch besser, das Problem in der Beziehung oder am Arbeitsplatz runter zu schlucken, auf Distanz zum anderen zu gehen, sich schon mal nach einer neuen Wohnzimmereinrichtung, einem neuen Partner oder einem neuen Job umzuschauen? Ich denke nicht, dass das eine Lösung ist.

Hinschauen und Gefühle bei sich und anderen zulassen, ist ein guter Anfang.

Wir gehen oft Beziehungen ein, gehen aber   gleichzeitig   einer echten tiefen und anhaltenden Verbindungen privat wie beruflich instinktiv aus dem Weg, weil echte tiefe Gespräche, zu denen es in solchen Verbindungen kommen kann, weh tun können, insbesondere wenn man noch unverarbeitetes Trauma mit sich herum schleppt. Und in einer traumatisierten Gesellschaft, tragen halt viele Menschen solche traumatisierten und nicht bearbeiteten Anteile mit sich herum.

Wir sind die Kinder und Kindeskinder der Menschen, die den zweiten Weltkrieg hautnah miterlebt haben. Alles, was die Eltern und Großeltern nicht besprochen, nicht verarbeitet haben, tragen wir weiter mit uns herum. Das ist den meisten Menschen, meines Erachtens, nicht bewusst. Mag sein, dass an dieser Stelle der eine oder andere widerspricht. Widersprechen Sie mir gerne. Meine Alltagserfahrung ist eine andere. Die Art, wie wir Beziehungen gestalten, spricht Bände. Aber, wenn man es nicht anders kennt und keine Kontrollgruppe hat, sagt man sich halt: „So isses. Und so isses normal. Ich kenne es nicht anders. Das machen doch alle so.“

Es ist so normal, in unserer Gesellschaft, nicht vertieft über negative (und auch positive) Gefühle zu reden. Alleine die Bezeichnung „negative Gefühle“ klingt schon wenig einladend. Und es ist auch so normal, Menschen in dem Moment, wo sie gegen jede Empfehlung nicht nur über negative Gefühle reden wollen, sondern diese sogar live und in Farbe zeigen, abzuwerten, oder noch schlimmer, zu ignorieren, weil man sich verunsichert fühlt, nicht weiß, wie man damit umgehen soll. Gefühle scheinen ansteckend zu sein. Da ist Vorsicht geboten. Ich persönlich kann mich an viele solcher Momente erinnern, wo Menschen nicht gern hören wollten, wovor ich Angst hatte, was und wer mich verletzt und wütend gemacht hatte, beruflich wie privat. Mit geäußerter Angst und Trauer macht man(n) sich ganz schnell lächerlich. Mit Wut hingegen wird ein Mann von anderen als stark bis beängstigend wahrgenommen. Ein Mann, der wütend agiert, wird eher als kraftvoll und temperamentvoll eingeschätzt. Eine Frau wird mit Wut dann akzeptiert, wenn sie bereits in einer (männlichen) Führungsrolle ist. „Sie“ muss schließlich ihren „Mann“ stehen. Hat sie keine Führungsrolle, wird sie abgewertet oder befördert. Dem wütenden Mann wird eher unterstellt, er habe schließlich einen wichtigen Auftrag zu erfüllen. Der Frau wird eher ein Mangel unterstellt, den ich hier nicht näher bezeichnen möchte. Darin spiegeln sich sehr starre Rollenvorstellungen von Mann und Frau in unserer Gesellschaft wider. Ängstliche Frauen, die bei einer Autopanne bezaubernd aussehen, erfüllen ein bestimmtes Klischee. Impulsive Männer mit Holzfällerhemd erfüllen zumindest auf einer Baustelle ein anderes Klischee. Menschen mit ausgeprägten negativen Gefühlen werden unter bestimmten Umständen glorifiziert. Der bezaubernd aussehenden Frau mit Autopanne wird schnell und gerne geholfen. Aber wenn die ängstliche Frau eine Vorgesetzte ist und der impulsive Mann mit Holzfällerhemd ein Kunde in einem Beratungsbüro ist, dann kann die Bewertung ganz anders ausfallen. Dann sind diese Gefühle vermeintlich fehlplatziert. Gefühle scheinen einen Platz zu haben. Die ängstliche Vorgesetzte hat eine Führungsschwäche und der impulsive Kunde im Beratungsbüro wird vom Sicherheitsdienst „entfernt“. Der Wunsch, über die gezeigten negativen Gefühle zu reden, wird einem mit Nachdruck verwehrt. Durch diesen vermeidenden Umgang mit negativen Gefühlen oder die Fehlinterpretation dieser Gefühle kommt es meines Erachtens oft zu bestimmten Rollenbesetzungen im Berufsleben. Eine positive Selektion von Mitarbeitern mit sehr rücksichtslosem oder überangepasstem Verhalten findet statt. In privaten Beziehungen werden negative Gefühle durch Ablenkung und Konsum vermieden. Es werden zu viele oder zu wenige Kontakte gepflegt. Beziehungen werden gar nicht mehr für die Ewigkeit antizipiert. Man hält sich alle Wege offen und lernt ständig neue Leute kennen. Oder man lebt Beziehung in sehr starren Strukturen, wo neue Informationen kaum Eingang finden, damit man sich nicht hinterfragen und mit anderen vergleichen muss. Lebensphasen mit dem weit geöffneten oder dem eher geschlossenen Muster wechseln sich auch manchmal ab. Individuelle Entwicklungen des einen oder anderen Musters in Lebensverläufen, zeichnen sich irgendwann als gesellschaftliche Strömung ab, wenn sie bei vielen Menschen gleichzeitig geschehen. Menschen wollen alles ausprobiert haben, bevor sie sich das Reihenhaus kaufen. Andere verkaufen ihr Reihenhaus nach der Scheidung, um im Wohnmobil durch die Welt zu tingeln. Man könnte denken, dass dies einfach individuelle Lebensverläufe sind, die sich zufällig so ergeben haben. Es gab Zeiten, wo Menschen zufällig viel Halt in starren Beziehungs- und Lebensstrukturen fanden. Gegenbewegungen brachen diese starren Strukturen nicht wirklich auf, weil sie Feuer mit Feuer bekämpften. Grundsätzlich gegen alles zu sein, was die Eltern vorgelebt haben, ist ja auch irgendwie rigide. Der Apfel fällt nicht zufällig neben den Stamm. Heute 80 Jahre nach Kriegsende können Menschen mit Begriffen wie Achtsamkeit und bewusster Kommunikation immer mehr anfangen, jedoch geht die weit verbreitete Bewusstheit und Selbstreflektiertheit oft zu Lasten einer wünschenswerten Verarbeitungstiefe. Zu oft  werden  wir gedacht, gefühlt und gelenkt. Um dies mit uns machen zu können, werden von vermeintlich Herrschenden wichtige Orientierungspunkte wie die eigene Geschichte, Kultur und Sprache falsch erzählt oder bis zur Unkenntlichkeit verändert. Und eigene Gefühle, die einem noch letzten Halt und Orientierung in diesem Dschungel bieten könnten, werden vom Kapitalismus ausdauernd gejagt wie ein seltenes Tier. Separierung und Orientierungslosigkeit ist gewollt.

Alles dreht sich um unsere tiefen Gefühle, insbesondere diese negativen Gefühle, die aus Trauma entstehen. Diese Gefühle wollen gesehen, gehört und bearbeitet werden. Sie machen zum Glück, solange es die Menschheit gibt, zuverlässig auf sich selbst aufmerksam. Sie sind in Wahrheit unsere Lebensversicherung. Die Zeit heilt gar nichts. Und hierfür braucht es wieder ein Bewusstsein, dass Gefühle wertvoll sind, auch solche, die aus Trauma entstehen. Ich persönlich habe dafür mehr als ein halbes Leben gebraucht, um dies zu verstehen. Als junge Frau habe ich nicht gewusst, dass viele meiner Gefühle, negativ wie positiv, Ausdruck meines Traumas waren. Heute weiß ich, dass ich mit dieser Einschätzung, die ich damals hatte, in „guter Gesellschaft“ war. Den meisten Menschen geht das so, bis sie irgendwann ihr eigenes Trauma erkennen.

Wir sind eine traumatisierte Gesellschaft, und die Arten und Ausprägungen von Trauma sind so vielfältig und den meisten Menschen unbekannt wie die Namen der Blumen auf einer Sommerwiese.

Wenn man diesen Satz wirken lässt, dann stellt sich doch die Frage:

Wie sieht denn ein gesunder Umgang mit negativen (und positiven) Gefühlen aus?

Reicht es aus, wenn man die Namen aller Wiesenblumen auswendig lernt, damit man jedes Trauma genau bestimmen kann? Oder geht es mehr um das Fühlen und weniger um das Wissen?

Den gesunden Umgang mit meinen Gefühlen habe ich nicht durch Theorie und Bücher erlernt, sondern durch den Alltag, durch die (emotionalen) Reaktionen meiner Mitmenschen und durch das bewusste Spüren und Zulassen meiner eigenen Gefühle. In Stufen lernte ich meine Gefühle immer besser kennen und mit ihnen umzugehen. Je besser ich sie kannte, umso lieber waren sie mir. Und ich lerne sie immer noch weiter und besser kennen. Das ist ein Prozess.

Traumabearbeitung ist anfangs ein anstrengender Prozess. Man sollte das langsam angehen. Aber diese Arbeit ist sehr lohnenswert, weil sie einem viele glückliche Momente, Kraft und Lebensfreude schenkt. Reden wird dadurch leichter und bringt in allen Lebensbereichen Fortschritte. Manchmal tut Reden auch weh (siehe Titel), aber zeitgleich, und auch langfristig gesehen, wird das Leben schöner durch Traumabearbeitung. Es geht nicht um Schmerzvermeidung, sondern darum, mit dem Schmerz gut umgehen zu können. Denn dadurch wird er letztlich kleiner und verwandelt sich zur Wiesenblume. Es geht um Verwandlung durch Fühlen. Die Erfahrung, dass man Trauma bearbeiten kann, erzählt mir so viel über dieses Leben, wie stark es ist, wie sehr es uns liebt und welche Blüten daraus wachsen können. Viele schöne Dinge, die wir täglich sehen, sind aus bewältigtem Trauma oder dem Wunsch, Trauma zu bewältigen, entstanden.

Der Schmerz lehrt uns Demut vor dem Leben und kreiert nebenbei die schönsten Lieder und Kunstwerke. Trauer und Verlust betonen den Wert der Dinge. Ärger und Wut bringen uns in Wallungen und stellen die Energie bereit, die man manchmal braucht, um Berge zu versetzen. Ängste sind das Tor zum Glück. Schuld und Scham lehren uns Vergebung. Neid und Eifersucht lassen unseren Selbstwert wachsen, wenn wir uns ihnen stellen. Und Freude, Glück und Ekstase machen uns dankbar, großzügig und optimistisch.

Wenn wir diese Gefühle wieder zulassen, dann können wir gar nicht anders als reden. Wir reden dann wieder vertieft miteinander, weil es gut tut, weil es entlastet, weil es Nähe zu anderen vielleicht erstmalig aufbaut und dann zu einem dicken Band verstärkt bis ein großes stabiles Netz daraus entsteht, welches Menschen, die gerade Halt benötigen, diesen bieten kann.

Wir reden dann wieder miteinander, weil es gut tut.

@ e3ba5e1a:5e433365

President Trump has started rolling out his tariffs, something I blogged about in November. People are talking about these tariffs a lot right now, with many people (correctly) commenting on how consumers will end up with higher prices as a result of these tariffs. While that part is true, I’ve seen a lot of people taking it to the next, incorrect step: that consumers will pay the entirety of the tax. I put up a poll on X to see what people thought, and while the right answer got a lot of votes, it wasn't the winner.

For purposes of this blog post, our ultimate question will be the following:

• Suppose apples currently sell for $1 each in the entire United States.
• There are domestic sellers and foreign sellers of apples, all receiving the same price.
• There are no taxes or tariffs on the purchase of apples.
• The question is: if the US federal government puts a $0.50 import tariff per apple, what will be the change in the following:
• Number of apples bought in the US
• Price paid by buyers for apples in the US
• Post-tax price received by domestic apple producers
• Post-tax price received by foreign apple producers

Before we can answer that question, we need to ask an easier, first question: before instituting the tariff, why do apples cost $1?

And finally, before we dive into the details, let me provide you with the answers to the ultimate question. I recommend you try to guess these answers before reading this, and if you get it wrong, try to understand why:

1. The number of apples bought will go down
2. The buyers will pay more for each apple they buy, but not the full amount of the tariff
3. Domestic apple sellers will receive a higher price per apple
4. Foreign apple sellers will receive a lower price per apple, but not lowered by the full amount of the tariff

In other words, regardless of who sends the payment to the government, both taxed parties (domestic buyers and foreign sellers) will absorb some of the costs of the tariff, while domestic sellers will benefit from the protectionism provided by tariffs and be able to sell at a higher price per unit.

Marginal benefit

All of the numbers discussed below are part of a helper Google Sheet I put together for this analysis. Also, apologies about the jagged lines in the charts below, I hadn’t realized before starting on this that there are some difficulties with creating supply and demand charts in Google Sheets.

Let’s say I absolutely love apples, they’re my favorite food. How much would I be willing to pay for a single apple? You might say “$1, that’s the price in the supermarket,” and in many ways you’d be right. If I walk into supermarket A, see apples on sale for $50, and know that I can buy them at supermarket B for $1, I’ll almost certainly leave A and go buy at B.

But that’s not what I mean. What I mean is: how high would the price of apples have to go everywhere so that I’d no longer be willing to buy a single apple? This is a purely personal, subjective opinion. It’s impacted by how much money I have available, other expenses I need to cover, and how much I like apples. But let’s say the number is $5.

How much would I be willing to pay for another apple? Maybe another $5. But how much am I willing to pay for the 1,000th apple? 10,000th? At some point, I’ll get sick of apples, or run out of space to keep the apples, or not be able to eat, cook, and otherwise preserve all those apples before they rot.

The point being: I’ll be progressively willing to spend less and less money for each apple. This form of analysis is called marginal benefit: how much benefit (expressed as dollars I’m willing to spend) will I receive from each apple? This is a downward sloping function: for each additional apple I buy (quantity demanded), the price I’m willing to pay goes down. This is what gives my personal demand curve. And if we aggregate demand curves across all market participants (meaning: everyone interested in buying apples), we end up with something like this:

Assuming no changes in people’s behavior and other conditions in the market, this chart tells us how many apples will be purchased by our buyers at each price point between $0.50 and $5. And ceteris paribus (all else being equal), this will continue to be the demand curve for apples.

Marginal cost

Demand is half the story of economics. The other half is supply, or: how many apples will I sell at each price point? Supply curves are upward sloping: the higher the price, the more a person or company is willing and able to sell a product.

Let’s understand why. Suppose I have an apple orchard. It’s a large property right next to my house. With about 2 minutes of effort, I can walk out of my house, find the nearest tree, pick 5 apples off the tree, and call it a day. 5 apples for 2 minutes of effort is pretty good, right?

Yes, there was all the effort necessary to buy the land, and plant the trees, and water them… and a bunch more than I likely can’t even guess at. We’re going to ignore all of that for our analysis, because for short-term supply-and-demand movement, we can ignore these kinds of sunk costs. One other simplification: in reality, supply curves often start descending before ascending. This accounts for achieving efficiencies of scale after the first number of units purchased. But since both these topics are unneeded for understanding taxes, I won’t go any further.

Anyway, back to my apple orchard. If someone offers me $0.50 per apple, I can do 2 minutes of effort and get $2.50 in revenue, which equates to a $75/hour wage for me. I’m more than happy to pick apples at that price!

However, let’s say someone comes to buy 10,000 apples from me instead. I no longer just walk out to my nearest tree. I’m going to need to get in my truck, drive around, spend the day in the sun, pay for gas, take a day off of my day job (let’s say it pays me $70/hour). The costs go up significantly. Let’s say it takes 5 days to harvest all those apples myself, it costs me $100 in fuel and other expenses, and I lose out on my $70/hour job for 5 days. We end up with:

• Total expenditure: $100 + $70 * 8 hours a day * 5 days \== $2900
• Total revenue: $5000 (10,000 apples at $0.50 each)
• Total profit: $2100

So I’m still willing to sell the apples at this price, but it’s not as attractive as before. And as the number of apples purchased goes up, my costs keep increasing. I’ll need to spend more money on fuel to travel more of my property. At some point I won’t be able to do the work myself anymore, so I’ll need to pay others to work on the farm, and they’ll be slower at picking apples than me (less familiar with the property, less direct motivation, etc.). The point being: at some point, the number of apples can go high enough that the $0.50 price point no longer makes me any money.

This kind of analysis is called marginal cost. It refers to the additional amount of expenditure a seller has to spend in order to produce each additional unit of the good. Marginal costs go up as quantity sold goes up. And like demand curves, if you aggregate this data across all sellers, you get a supply curve like this:

Equilibrium price

We now know, for every price point, how many apples buyers will purchase, and how many apples sellers will sell. Now we find the equilibrium: where the supply and demand curves meet. This point represents where the marginal benefit a buyer would receive from the next buyer would be less than the cost it would take the next seller to make it. Let’s see it in a chart:

You’ll notice that these two graphs cross at the $1 price point, where 63 apples are both demanded (bought by consumers) and supplied (sold by producers). This is our equilibrium price. We also have a visualization of the surplus created by these trades. Everything to the left of the equilibrium point and between the supply and demand curves represents surplus: an area where someone is receiving something of more value than they give. For example:

• When I bought my first apple for $1, but I was willing to spend $5, I made $4 of consumer surplus. The consumer portion of the surplus is everything to the left of the equilibrium point, between the supply and demand curves, and above the equilibrium price point.
• When a seller sells his first apple for $1, but it only cost $0.50 to produce it, the seller made $0.50 of producer surplus. The producer portion of the surplus is everything to the left of the equilibrium point, between the supply and demand curves, and below the equilibrium price point.

Another way of thinking of surplus is “every time someone got a better price than they would have been willing to take.”

OK, with this in place, we now have enough information to figure out how to price in the tariff, which we’ll treat as a negative externality.

Modeling taxes

Alright, the government has now instituted a $0.50 tariff on every apple sold within the US by a foreign producer. We can generally model taxes by either increasing the marginal cost of each unit sold (shifting the supply curve up), or by decreasing the marginal benefit of each unit bought (shifting the demand curve down). In this case, since only some of the producers will pay the tax, it makes more sense to modify the supply curve.

First, let’s see what happens to the foreign seller-only supply curve when you add in the tariff:

With the tariff in place, for each quantity level, the price at which the seller will sell is $0.50 higher than before the tariff. That makes sense: if I was previously willing to sell my 82nd apple for $3, I would now need to charge $3.50 for that apple to cover the cost of the tariff. We see this as the tariff “pushing up” or “pushing left” the original supply curve.

We can add this new supply curve to our existing (unchanged) supply curve for domestic-only sellers, and we end up with a result like this:

The total supply curve adds up the individual foreign and domestic supply curves. At each price point, we add up the total quantity each group would be willing to sell to determine the total quantity supplied for each price point. Once we have that cumulative supply curve defined, we can produce an updated supply-and-demand chart including the tariff:

As we can see, the equilibrium has shifted:

• The equilibrium price paid by consumers has risen from $1 to $1.20.
• The total number of apples purchased has dropped from 63 apples to 60 apples.
• Consumers therefore received 3 less apples. They spent $72 for these 60 apples, whereas previously they spent $63 for 3 more apples, a definite decrease in consumer surplus.
• Foreign producers sold 36 of those apples (see the raw data in the linked Google Sheet), for a gross revenue of $43.20. However, they also need to pay the tariff to the US government, which accounts for $18, meaning they only receive $25.20 post-tariff. Previously, they sold 42 apples at $1 each with no tariff to be paid, meaning they took home $42.
• Domestic producers sold the remaining 24 apples at $1.20, giving them a revenue of $28.80. Since they don’t pay the tariff, they take home all of that money. By contrast, previously, they sold 21 apples at $1, for a take-home of $21.
• The government receives $0.50 for each of the 60 apples sold, or in other words receives $30 in revenue it wouldn’t have received otherwise.

We could be more specific about the surpluses, and calculate the actual areas for consumer surplus, producer surplus, inefficiency from the tariff, and government revenue from the tariff. But I won’t bother, as those calculations get slightly more involved. Instead, let’s just look at the aggregate outcomes:

• Consumers were unquestionably hurt. Their price paid went up by $0.20 per apple, and received less apples.
• Foreign producers were also hurt. Their price received went down from the original $1 to the new post-tariff price of $1.20, minus the $0.50 tariff. In other words: foreign producers only receive $0.70 per apple now. This hurt can be mitigated by shifting sales to other countries without a tariff, but the pain will exist regardless.
• Domestic producers scored. They can sell less apples and make more revenue doing it.
• And the government walked away with an extra $30.

Hopefully you now see the answer to the original questions. Importantly, while the government imposed a $0.50 tariff, neither side fully absorbed that cost. Consumers paid a bit more, foreign producers received a bit less. The exact details of how that tariff was split across the groups is mediated by the relevant supply and demand curves of each group. If you want to learn more about this, the relevant search term is “price elasticity,” or how much a group’s quantity supplied or demanded will change based on changes in the price.

Other taxes

Most taxes are some kind of a tax on trade. Tariffs on apples is an obvious one. But the same applies to income tax (taxing the worker for the trade of labor for money) or payroll tax (same thing, just taxing the employer instead). Interestingly, you can use the same model for analyzing things like tax incentives. For example, if the government decided to subsidize domestic apple production by giving the domestic producers a $0.50 bonus for each apple they sell, we would end up with a similar kind of analysis, except instead of the foreign supply curve shifting up, we’d see the domestic supply curve shifting down.

And generally speaking, this is what you’ll always see with government involvement in the economy. It will result in disrupting an existing equilibrium, letting the market readjust to a new equilibrium, and incentivization of some behavior, causing some people to benefit and others to lose out. We saw with the apple tariff, domestic producers and the government benefited while others lost.

You can see the reverse though with tax incentives. If I give a tax incentive of providing a deduction (not paying income tax) for preschool, we would end up with:

• Government needs to make up the difference in tax revenue, either by raising taxes on others or printing more money (leading to inflation). Either way, those paying the tax or those holding government debased currency will pay a price.
• Those people who don’t use the preschool deduction will receive no benefit, so they simply pay a cost.
• Those who do use the preschool deduction will end up paying less on tax+preschool than they would have otherwise.

This analysis is fully amoral. It’s not saying whether providing subsidized preschool is a good thing or not, it simply tells you where the costs will be felt, and points out that such government interference in free economic choice does result in inefficiencies in the system. Once you have that knowledge, you’re more well educated on making a decision about whether the costs of government intervention are worth the benefits.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na antenam.net

18.12.2024 / Autor: Ana Nives Radović

---

Ako ste makar djelić vremena proveli u svijetu digitalnog novca, vjerovatno ste naišli na termin HODL – uvijek napisan velikim slovima tako da na prvi pogled djeluje kao riječ sa slovnom greškom. Zapravo i jeste riječ o slovnoj grešci i to onoj koja je nastala na današnji dan prije 11 godina, a koja je uspjela ne samo da obezbijedi mjesto u istoriji svijeta novca, već i da postane naziv za jedan potpuno drugačiji pristup sredstvima koja posjedujemo.

Nespretno napisana riječ „hold“ (eng. držati, zadržati) u poruci na jednom forumu evoluirala je u akronim HODL – akronim za Hold On for Dear Life (doslovno – drži se za život, tj. drži se kao da ti život zavisi od toga), predstavlja poziv na akciju – ili, tačnije, „neakciju“ za vlasnike kriptovaluta da odole iskušenju prodaje tokom tržišnih padova. Riječ je o shvatanju da je ovaj oblik digitalne imovine bolje vremenski što duže imati u vlasništvu, kako bi se sačekao mnogo povoljniji trenutak za prodaju nego prodati ih u vremenu kada je situacija na tržištu loša.

Greška koja je postala pokret

Priča počinje 18. decembra 2013. godine, kada je cijena bitcoina tada počela da pada, a samo tokom toga dana se sa 682 na 522 dolara. Korisnik foruma pod imenom GameKyuubi objavio je sada već legendarni post pod naslovom „I AM HODLING“. Bila je to greška u kucanju, jer se na osnovu sadržaja poruke vidi da je krenuo da napiše „holding“ (držim), ali umjesto da se ispravi sebe, prigrlio je grešku, šaljivo govoreći o svom nedostatku vještina za trgovanje i zašto „bez obzira na sve“.

Bitcoin zajednica brzo je prihvatila ovaj izraz kao dio slenga. Pogrešno napisana riječ odjeknula je internet prostranstvima, a vremenom je prerasla u simbol šire filozofije – ne paniči, ne prodaj i ne dozvoli da kratkoročna nestabilnost poljulja tvoje uvjerenje. Od kasnonoćnog posta na forumu, HODL je postao poklič za vlasnike bitcoina (i drugih, u to vrijeme malobrojnih digitalnih valuta zanemarive vrijednosti) širom svijeta.

HODL-ovanje i HODL-eri

U suštini, HODL-ovanje je strategija zadržavanja kriptovaluta tokom tržišnih uspona i padova, zasnovana na uvjerenju da će cijene vremenom rasti. Umjesto impulsivnog reagovanja na tržišne fluktuacije, HODL-eri se posvećuju svojim investicijama na duže staze.

Ovaj pristup posebno je koristan za početnike, koji možda nemaju dovoljno stručnosti ili hrabrosti da se nose sa svakodnevnim trgovanjem (u čemu su često neuspješni i dugogodišnji vlasnici digitalnih novčića). Sam GameKyuubi u svom originalnom postu priznao je da samo najvještiji trgovci treba da pokušaju da „igraju igru“ tokom tržišnih padova. Za ostale, HODL-ovanje nije samo sigurnije, već je često i pametnije.

Filozofija HODL-ovanja zasnovana je na povjerenju – u budućnost kriptovaluta, u eventualni oporavak tržišta i u korist koju donosi strpljenje. To je odbijanje da se prodaje kada cijene naglo padnu – nepokolebljivo uvjerenje da su padovi privremeni i da nakon njih slijedi rast.

Zakon tržišta pokazuje da što drže HODL-ujete to se ova strategija više isplati, a cijena bitcoina u njegovoj šesnaestogodišnjoj istoriji je nesumnjivo najbolji dokaz za to. Trgovanje zahtijeva mnogo učenja, truda, vremena provedenog u praćenju svakog mogućeg signala, dok je kod HODL-ovanja važno samo da se „ne predate“.

Ako ste prethodnih godina nešto platili bitcoinom (a trgovci širom svijeta su to omogućili upravo da bi vas naveli da ih umjerite ka njima) vjerovatno ste zažalili, jer danas dok je njegova vrijednost i u dolarima i u eurima šestocifrena, ono na što ste ih potrošili ipak izgleda kao nešto što je trebalo platiti fizičkim novcem (kojeg je svakako „pojela inflacija“).

Pouzdane kriptovalute, a tu se prije svega misli na bitcoin, iako veoma volatilne bilježe trend rasta na duge staze, pa HODL-ovanje znači strpljenje u vremenu neizvjesnosti s idejom o koristi na duži rok, čak i kada su godine loše, kao što su bile 2014, 2017. i 2022. Na primjer, u periodu od 20. maja do 20. juna cijena bitcoina kliznula je sa 29.000 na 18.000 dolara, a upravo u tom trenutku mnogi su odlučili da količinu koju posjeduju prodaju ili je potroše plaćajući ovom digitalnom valutom (i pokajali se zbog toga).

HODL naspram drugih strategija

HODL-ovanje se razlikuje od aktivnijih strategija, poput kupovine po niskoj cijeni i prodaje po visokoj, jer dok trgovci pokušavaju da tempiraju tržište radi brze zarade, HODL-eri ostaju dosljedni svojoj odluci da se ne oslobađaju svoje imovine ni u najnoepovoljnijim trenucima. HODL-eri ne pokušavaju da predvide kretanje cijena – jednostavno čuvaju svoja sredstva, svjesni toga da će strpljenje na kraju donijeti rezultat.

Naravno, HODL-ovanje ima i svoje nedostatke. Za razliku od trgovaca koji mogu da povećaju svoj kapital kroz stratešku kupovinu i prodaju, HODL-eri zavise od vremena provedenog u čekanju na dugoročne rezultate. Pored toga, masovno HODL-ovanje može usporiti cirkulaciju kriptovaluta na tržištu, smanjujući ukupnu ekonomsku aktivnost – drugim riječima, kada bismo svi bili HODL-eri odnos ponude i tražnje bi bio veoma destimulišući i to bi oborilo cijenu.

Na sreću, trgovaca ima mnogo – dovoljno da tržište stalno bude aktivno i dinamično, no za one koji nemaju vremena, vještine ili sklonost ka riziku koji nosi trgovanje, HODL-ovanje ostaje jednostavan, ali veoma efikasan pristup.

Filozofija HODL-ovanja

HODL-ovanje je više od investicione strategije – to je način razmišljanja koji obuhvata otpornost, strpljenje i vjerovanje da su kratkotrajno suzdržavanje i nepokolebljivost u odluci da se sredstva sačuvaju vrijedna dugoročnog dobitka. Bilo da cijena bitcoina raste ili pada je, filozofija HODL-ovanja ostaje ista – ostanimo dosljedni, vjerujmo procesu i gledajmo u budućnost.

Jedan od ključnih razloga zašto većini ljudi ovakav pristup dugo nije bio razumljiv je zbog toga što su čitav sistem novca prihvatili u uvjerenju da on vremenom devalvira. Vjerovatno ste makar jednom razmatrali ponudu oročene štednje i procijenili da vam količina novca koju želite da položite neće donijeti onaj prinos koji će očuvati njegovu kupovnu moć nakon određenog broja godina, jer je kontinuirano doštampavanje novca podupiralo tu tvrdnju.

Dakle, ne treba da vas zavara sve ono što znate o novcu kao takvom, budući da bitcoin (na kojem je u ovom serijalu poseban fokus, jer mnoge druge kriptovalute ipak češće razočaraju nego što oduševe) nije novac, već samo ima neka svojstva novca. Posmatrajte ga radije kao imovinu – npr. kao nekretninu za koju sigurno želite da prodate onda kada je situacija stabilnija i kada su mnogo veće šanse da pronađete kupca kojem ćete je prodati po višoj cijeni.

U svakom slučaju, ako se u vašem digitalnom novčaniku već nalazi poneki satoshi (stomilioniti djelić bitcoina), kada tržište ponovo uđe u nepovoljnu fazu i zavlada prolazna panika, sjetite se onoga što je napisao GameKyuubi. HODL nije samo izraz – to je način da se prebrode oluje i izazovi koje nestabilno tržište nosi.

@ 97c70a44:ad98e322

There was a slight dust up recently over a website someone runs removing a listing for an app someone built based on entirely arbitrary criteria. I'm not to going to attempt to speak for either wounded party, but I would like to share my own personal definition for what constitutes a "nostr app" in an effort to help clarify what might be an otherwise confusing and opaque purity test.

In this post, I will be committing the "no true Scotsman" fallacy, in which I start with the most liberal definition I can come up with, and gradually refine it until all that is left is the purest, gleamingest, most imaginary and unattainable nostr app imaginable. As I write this, I wonder if anything built yet will actually qualify. In any case, here we go.

It uses nostr

The lowest bar for what a "nostr app" might be is an app ("application" - i.e. software, not necessarily a native app of any kind) that has some nostr-specific code in it, but which doesn't take any advantage of what makes nostr distinctive as a protocol.

Examples might include a scraper of some kind which fulfills its charter by fetching data from relays (regardless of whether it validates or retains signatures). Another might be a regular web 2.0 app which provides an option to "log in with nostr" by requesting and storing the user's public key.

In either case, the fact that nostr is involved is entirely neutral. A scraper can scrape html, pdfs, jsonl, whatever data source - nostr relays are just another target. Likewise, a user's key in this scenario is treated merely as an opaque identifier, with no appreciation for the super powers it brings along.

In most cases, this kind of app only exists as a marketing ploy, or less cynically, because it wants to get in on the hype of being a "nostr app", without the developer quite understanding what that means, or having the budget to execute properly on the claim.

It leverages nostr

Some of you might be wondering, "isn't 'leverage' a synonym for 'use'?" And you would be right, but for one connotative difference. It's possible to "use" something improperly, but by definition leverage gives you a mechanical advantage that you wouldn't otherwise have. This is the second category of "nostr app".

This kind of app gets some benefit out of the nostr protocol and network, but in an entirely selfish fashion. The intention of this kind of app is not to augment the nostr network, but to augment its own UX by borrowing some nifty thing from the protocol without really contributing anything back.

Some examples might include:

• Using nostr signers to encrypt or sign data, and then store that data on a proprietary server.
• Using nostr relays as a kind of low-code backend, but using proprietary event payloads.
• Using nostr event kinds to represent data (why), but not leveraging the trustlessness that buys you.

An application in this category might even communicate to its users via nostr DMs - but this doesn't make it a "nostr app" any more than a website that emails you hot deals on herbal supplements is an "email app". These apps are purely parasitic on the nostr ecosystem.

In the long-term, that's not necessarily a bad thing. Email's ubiquity is self-reinforcing. But in the short term, this kind of "nostr app" can actually do damage to nostr's reputation by over-promising and under-delivering.

It complements nostr

Next up, we have apps that get some benefit out of nostr as above, but give back by providing a unique value proposition to nostr users as nostr users. This is a bit of a fine distinction, but for me this category is for apps which focus on solving problems that nostr isn't good at solving, leaving the nostr integration in a secondary or supporting role.

One example of this kind of app was Mutiny (RIP), which not only allowed users to sign in with nostr, but also pulled those users' social graphs so that users could send money to people they knew and trusted. Mutiny was doing a great job of leveraging nostr, as well as providing value to users with nostr identities - but it was still primarily a bitcoin wallet, not a "nostr app" in the purest sense.

Other examples are things like Nostr Nests and Zap.stream, whose core value proposition is streaming video or audio content. Both make great use of nostr identities, data formats, and relays, but they're primarily streaming apps. A good litmus test for things like this is: if you got rid of nostr, would it be the same product (even if inferior in certain ways)?

A similar category is infrastructure providers that benefit nostr by their existence (and may in fact be targeted explicitly at nostr users), but do things in a centralized, old-web way; for example: media hosts, DNS registrars, hosting providers, and CDNs.

To be clear here, I'm not casting aspersions (I don't even know what those are, or where to buy them). All the apps mentioned above use nostr to great effect, and are a real benefit to nostr users. But they are not True Scotsmen.

It embodies nostr

Ok, here we go. This is the crème de la crème, the top du top, the meilleur du meilleur, the bee's knees. The purest, holiest, most chaste category of nostr app out there. The apps which are, indeed, nostr indigitate.

This category of nostr app (see, no quotes this time) can be defined by the converse of the previous category. If nostr was removed from this type of application, would it be impossible to create the same product?

To tease this apart a bit, apps that leverage the technical aspects of nostr are dependent on nostr the protocol, while apps that benefit nostr exclusively via network effect are integrated into nostr the network. An app that does both things is working in symbiosis with nostr as a whole.

An app that embraces both nostr's protocol and its network becomes an organic extension of every other nostr app out there, multiplying both its competitive moat and its contribution to the ecosystem:

• In contrast to apps that only borrow from nostr on the technical level but continue to operate in their own silos, an application integrated into the nostr network comes pre-packaged with existing users, and is able to provide more value to those users because of other nostr products. On nostr, it's a good thing to advertise your competitors.
• In contrast to apps that only market themselves to nostr users without building out a deep integration on the protocol level, a deeply integrated app becomes an asset to every other nostr app by becoming an organic extension of them through interoperability. This results in increased traffic to the app as other developers and users refer people to it instead of solving their problem on their own. This is the "micro-apps" utopia we've all been waiting for.

Credible exit doesn't matter if there aren't alternative services. Interoperability is pointless if other applications don't offer something your app doesn't. Marketing to nostr users doesn't matter if you don't augment their agency as nostr users.

If I had to choose a single NIP that represents the mindset behind this kind of app, it would be NIP 89 A.K.A. "Recommended Application Handlers", which states:

Nostr's discoverability and transparent event interaction is one of its most interesting/novel mechanics. This NIP provides a simple way for clients to discover applications that handle events of a specific kind to ensure smooth cross-client and cross-kind interactions.

These handlers are the glue that holds nostr apps together. A single event, signed by the developer of an application (or by the application's own account) tells anyone who wants to know 1. what event kinds the app supports, 2. how to link to the app (if it's a client), and (if the pubkey also publishes a kind 10002), 3. which relays the app prefers.

As a sidenote, NIP 89 is currently focused more on clients, leaving DVMs, relays, signers, etc somewhat out in the cold. Updating 89 to include tailored listings for each kind of supporting app would be a huge improvement to the protocol. This, plus a good front end for navigating these listings (sorry nostrapp.link, close but no cigar) would obviate the evil centralized websites that curate apps based on arbitrary criteria.

Examples of this kind of app obviously include many kind 1 clients, as well as clients that attempt to bring the benefits of the nostr protocol and network to new use cases - whether long form content, video, image posts, music, emojis, recipes, project management, or any other "content type".

To drill down into one example, let's think for a moment about forms. What's so great about a forms app that is built on nostr? Well,

• There is a spec for forms and responses, which means that...
• Multiple clients can implement the same data format, allowing for credible exit and user choice, even of...
• Other products not focused on forms, which can still view, respond to, or embed forms, and which can send their users via NIP 89 to a client that does...
• Cryptographically sign forms and responses, which means they are self-authenticating and can be sent to...
• Multiple relays, which reduces the amount of trust necessary to be confident results haven't been deliberately "lost".

Show me a forms product that does all of those things, and isn't built on nostr. You can't, because it doesn't exist. Meanwhile, there are plenty of image hosts with APIs, streaming services, and bitcoin wallets which have basically the same levels of censorship resistance, interoperability, and network effect as if they weren't built on nostr.

It supports nostr

Notice I haven't said anything about whether relays, signers, blossom servers, software libraries, DVMs, and the accumulated addenda of the nostr ecosystem are nostr apps. Well, they are (usually).

This is the category of nostr app that gets none of the credit for doing all of the work. There's no question that they qualify as beautiful nostrcorns, because their value propositions are entirely meaningless outside of the context of nostr. Who needs a signer if you don't have a cryptographic identity you need to protect? DVMs are literally impossible to use without relays. How are you going to find the blossom server that will serve a given hash if you don't know which servers the publishing user has selected to store their content?

In addition to being entirely contextualized by nostr architecture, this type of nostr app is valuable because it does things "the nostr way". By that I mean that they don't simply try to replicate existing internet functionality into a nostr context; instead, they create entirely new ways of putting the basic building blocks of the internet back together.

A great example of this is how Nostr Connect, Nostr Wallet Connect, and DVMs all use relays as brokers, which allows service providers to avoid having to accept incoming network connections. This opens up really interesting possibilities all on its own.

So while I might hesitate to call many of these things "apps", they are certainly "nostr".

Appendix: it smells like a NINO

So, let's say you've created an app, but when you show it to people they politely smile, nod, and call it a NINO (Nostr In Name Only). What's a hacker to do? Well, here's your handy-dandy guide on how to wash that NINO stench off and Become a Nostr.

You app might be a NINO if:

• There's no NIP for your data format (or you're abusing NIP 78, 32, etc by inventing a sub-protocol inside an existing event kind)
• There's a NIP, but no one knows about it because it's in a text file on your hard drive (or buried in your project's repository)
• Your NIP imposes an incompatible/centralized/legacy web paradigm onto nostr
• Your NIP relies on trusted third (or first) parties
• There's only one implementation of your NIP (yours)
• Your core value proposition doesn't depend on relays, events, or nostr identities
• One or more relay urls are hard-coded into the source code
• Your app depends on a specific relay implementation to work (ahem, relay29)
• You don't validate event signatures
• You don't publish events to relays you don't control
• You don't read events from relays you don't control
• You use legacy web services to solve problems, rather than nostr-native solutions
• You use nostr-native solutions, but you've hardcoded their pubkeys or URLs into your app
• You don't use NIP 89 to discover clients and services
• You haven't published a NIP 89 listing for your app
• You don't leverage your users' web of trust for filtering out spam
• You don't respect your users' mute lists
• You try to "own" your users' data

Now let me just re-iterate - it's ok to be a NINO. We need NINOs, because nostr can't (and shouldn't) tackle every problem. You just need to decide whether your app, as a NINO, is actually contributing to the nostr ecosystem, or whether you're just using buzzwords to whitewash a legacy web software product.

If you're in the former camp, great! If you're in the latter, what are you waiting for? Only you can fix your NINO problem. And there are lots of ways to do this, depending on your own unique situation:

• Drop nostr support if it's not doing anyone any good. If you want to build a normal company and make some money, that's perfectly fine.
• Build out your nostr integration - start taking advantage of webs of trust, self-authenticating data, event handlers, etc.
• Work around the problem. Think you need a special relay feature for your app to work? Guess again. Consider encryption, AUTH, DVMs, or better data formats.
• Think your idea is a good one? Talk to other devs or open a PR to the nips repo. No one can adopt your NIP if they don't know about it.
• Keep going. It can sometimes be hard to distinguish a research project from a NINO. New ideas have to be built out before they can be fully appreciated.
• Listen to advice. Nostr developers are friendly and happy to help. If you're not sure why you're getting traction, ask!

I sincerely hope this article is useful for all of you out there in NINO land. Maybe this made you feel better about not passing the totally optional nostr app purity test. Or maybe it gave you some actionable next steps towards making a great NINON (Nostr In Not Only Name) app. In either case, GM and PV.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni rad

Apstrakt

Kriptovalute (engl. "cryptocurrency") su digitalne (virtualne) valute, koje iako su sredstvo razmene, još uvek nisu strogo regulisane zakonom u većini država, a u pojedinim su čak i zabranjene. Veliki broj ljudi, uključujući i IT stručnjake i programere ne znaju mnogo o ovoj temi, a šira javnost izjednačava pojmove blokčejna i bitkoina. Tržište kriptovaluta danas iznosi gotovo 770 milijardi dolara. Od pojave prvih digitalnih valuta do danas, nastalo je preko 1.300 aktivnih kriptovaluta koje se razlikuju prema svojim svojstvima i upotrebi. Pre bitkoina bilo je mnoštvo neuspelih pokušaja stvaranja digitalnih valuta (digikeš, heškeš, Fejsbuk kredit i dr.). Utopistička ideja da matematika i fizika mogu rešiti društvene probleme započela je svoj život kroz pojavu bitkoina. Genijalna ideja po kojoj funkcioniše bitkoin zasnovana je na tehnologiji blokčejna, čiji kapacitet doseže daleko iznad kripto valuta. Iako se još uvek vode polemike ko stoji iza pseudonima Satoši Nakamoto, njegova zaostavština ima potencijal da promeni svet. Uspeh bitkoina leži u prednostima koje ima u odnosu na druge slične valute, ali njegov značaj prevazilazi i pogodnosti koje je doneo. Banke nisu potrebne za čuvanje podataka o novcu, evidenciju o imovini i svakoj transakciji bitkoina čuvaju računari svih korisnika mreže u zajedničkoj bazi podataka blokčejnu. Sve transakcije su mnogo brže od bankarskih, bez taksi, uz drastično lakše plaćanje preko državnih granica. Bitkoin svojim korisnicima pruža bezbednosti bez identifikacije, iako blokčejn beleži transakciju, ne beleži ko stoji iza nje. U radu su predstavljeni osnovni principi na kojima su zasnovani bitkoin i druge kriptovalute, pojašnjen odnos između blokčejna i bitkoina.

1 UVOD

Ideal o novcu koji se ne oslanja na centralne institucije (koje mogu propasti, ali i koje vrše nadzor nad korisnicima), postojao je decenijama. U digitalnom svetu prvi ga je uobličio pisac naučne fantastike Nil Stivenson 1999. godine u svojoj noveli Kriptonomikon. On je opisao podzemni svet koji funkcioniše zahvaljujući digitalnom zlatu zasnovanom na kriptografiji, pri čijoj upotrebi korisnici ne moraju odavati ko su i šta su (Popper, 2016).

Kriptovalute (engl. cryptocurrency) su digitalne (virtualne) valute, koje iako su sredstvo razmene, još uvek nisu strogo regulisane zakonom u većini država, a u pojedinim su čak i zabranjene (Jovanović, 2014).

Da bi se razumeo nastanak i funkcionisanje kriptovaluta, neophodno je sagledati ih iz različitih uglova na kojima su one bazirane: matematici, sociologiji, ekonomiji, pravu i politici. To je verovatno i glavni razlog zbog koga veliki broj ljudi (uključujući i IT stručnjake i programere) ne znaju mnogo o ovoj temi. Takođe, šira javnost izjednačava pojmove blokčejna i bitkoina.

Sve kriptovalute su bazirane na jedinstvenom nizu brojeva za svaku jedinicu valute, koje korisnici mogu jedni drugima slati preko mreže. U prošlosti su se ti nizovi mogli lako kopirati i trošiti više puta, zbog čega nisu imali vrednost. Kriptograf Dejvid Čaum je taj problem rešio stvaranjem jedinstvene centralizovane knjige, u kojoj su se čuvale beleške o transakcijama svakog korisnika, čime ni jedna jedinica valute više nije mogla da se nalazi na dva mesta istovremeno (Bertlet, 2016).

Kriptovalute svoj nastanak duguju težnjama levo orijentisanih utopističkih posvećenika IT tehnologija koji su sanjali o univerzalnom novcu koji bi svako mogao da poseduje i troši, čija je vrednost onolika koliko su korisnici voljni da plate (na principu ponude i potražnje), ali pre svega na liniji fronta za onlajn anonimnost i slobodu, bez cenzure i nadzora. Pojavi bitkoina prethodio je Sajberpankerski manifest Done Haravej (Haraway, 1985) koji počinje rečima: „U elektronsko doba, privatnost je neophodan uslov za postojanje otvorenog društva“.

Kriptovalute su univerzalni novac koji se može koristiiti bilo gde u svetu, one su lako prenosive i teško se krivotvore.

Neki podaci pokazuju da tržište kriptovaluta danas iznosi gotovo 770 milijardi dolara. Od pojave prvih digitalnih valuta do danas, nastalo je preko 1.300 aktivnih kriptovaluta koje se razlikuju prema svojim svojstvima i upotrebi.

Prema odredbama Zakona o Narodnoj banci Srbije celokupni unutrašnji promet u Republici Srbiji izražava se u dinarima, osim ako nekim zakonom nije drukčije određeno. „Zakonom o platnom prometu propisano je da se poslovi platnog prometa obavljaju u dinarima, a Zakonom o deviznom poslovanju da se plaćanje, naplaćivanje i prenos između rezidenata i između rezidenata i nerezidenata u Republici Srbiji vrši u dinarima, a izuzetno se može vršiti i u devizama u slučajevima koji su propisani ovim zakonom“ (NBS, 2014).

Tržište kriptovaluta u Srbiji postoji, sve je veći broj rudara. Iako trgovanje kriptovalutama nije nelegalno, Narodna Banka Srbije - NBS je u više saopštenja navela da one ne predstavljaju zakonsko sredstvo plaćanja u Republici Srbiji. Takođe, zbog toga što ih ne izdaje centralna banka, NBS za korišćenje virtuelnih valuta, ulaganje u njih, kao ni za njihovu vrednost. Narodna banka Srbije je više puta upozoravala javnost da virtuelne valute ne predstavljaju zakonsko sredstvo plaćanja u Republici Srbiji (NBS, Politika – u vezi s bitkoinom, 2017).

Ukoliko kriptovalute promatramo kao novac onda njihove tranksakcije mogu biti upitne shodno Zakonu o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, gde je propisana obaveza preduzimanja radnji i mera za sprečavanje pranja novca, kao što su identifikacija stranaka koje trguju preko tih platformi, uzimanjem kopije ličnog dokumenta. Kako poslovanje platformi na kojima se vrše transakcije kriptovalutama nije zakonom regulisano u Republici Srbiji, a uglavnom ni u uporednom pravu, a čl. 552. Zakona o obligacionim odnosima Republike Srbije ((„Sl. list SFRJ“, br. 29/78, 39/85, 45/89 - odluka USJ i 57/89, „Sl. list SRJ“, br. 31/93 i „Sl. list SCG“, br. 1/2003 - Ustavna povelja) predviđa razmenu robe kao jedan od načina trgovine, otvara se put ka legalnoj trgovini kriptovalutama (Bubanja, 2017).

Praksa je pokazala da su se korisnici kriptovaluta kada su imali problem sa njima, obraćali vlastima i njihovim regulatornim telima, zbog čijeg su zaobilaženja i smišljeni. Nažalost, korisnici ne uživaju pravnu zaštitu čak i kada je reč o trgovini putem registrovanih privrednih subjekta.

2 BITKOIN

Prva decentralizovana kriptovaluta koja se pojavila je bitkoin (eng. „Bitcoin“). Termin bitkoin označava istoimenu organizaciju, softver i protokol, kao i jedinicu mere ove kriptovalute (skraćeno BTC) (Bertlet, 2016). Koncept na kome se zasniva bitkoin prvi put je predstavljen 2008. godine u članku "Bitcoin: A Peerto-Peer Electronic Cash System", a u januaru 2009. godine bitkoin je pušten u promet. Njegov tvorac nije poznat do danas i krije se iza pseudonima Satoši Nakomato. Novu vrstu digitalne kriptovalute formirao je tako što je stvorio distribuirani sistem verifikacije. Bitkoin nastaje u procesu koji se naziva „rudarenje“ (engl. mining). Njegova jedinstvenost je u tome što je decentralizovana valuta, iza koje ne stoji nijedna država, niti banka. Bitkoin je digitalna valuta, koja nastaje i čuva se elektronski. Kriptovalute u cilju maksimizacije bezbednosti, upotrebljavaju metod - dokaz o radu (engl. proofof-work), metod baziran na informacijama koje je teško stvoriti, ali koje ostalim učesnicima u rudarenju obezbeđuju laku proveru i verifikaciju transakcija.

Kriptovalute se čuvaju na bitkoin adresama za koje ključ predstavlja jedinstven niz slova i brojeva. Svaka transkacija bitkoinom se beleži u blokovima koji se zovu blokčejn. Transakcije se hronološki ređaju u blokove, u svakom se nalazi digitalni potpis prethodnog bloka, time se uređuje redosled i garantuje da novi blok može da se pridruži lancu samo ako počne na mestu na mestu završetka prethodnog. Jedan od osnovnih činilaca bezbednosti bitkoina je da se kopija svake izvedene transakcije beleži na svakom nalogu na kome je instaliran bitkoin softver. Blokčejnove neprekidno verifikuju računari svih korisnika softvera, tako sistem zna u bilo kom trenutku, koliko bitkoina svaki korisnik u svom novčaniku poseduje. Novčanik je program koji služi za slanje, primanje i skladištenje kriptovaluta. Digitalni novčanik sadrži prikaz količine kriptovalute koju korisnik poseduje, zapise o svim njegovim transakcijama, korisnički tajni ključ i njegove adrese (Bertlet, 2016). Novčanik je moguće instalirati na računar, mobilni telefon i tablet.

Falsifikovanje bitkoina nije moguće, jer iako vlasništvo može da se menja ono se ne može nikada duplirati (Bertlet, 2016). On je pseudoanoniman, bitkoin mreža čuva sve podatke o svakoj transakciji koja se dogodila unutar mreže. Svako ko ima bitkoin softver i adresu na bitkoin mreži, može videti koliko novca ima na mreži, ali ne i kome oni pripadaju. Za razliku od otvaranja računa u bankama, otvaranje bitkoin računa (adrese) je brzo, bez troškova i „papirologije“. Jedna od glavnih prednosti bitkoin mreže je brzina transakcija.

Svako ko snagu svog računara posveti verifikaciji transakcija u blokčejnu može biti „rudar“. To je proces dodavanja transkacija u registar svih bitkoin transkacija. Rudarenje čini rešavanje matematičkog algoritma za čije se uspešno rešavanje dobija određena količina bitkoina.

Iako bitkoin ima reputaciju nestabilnosti, velikih fluktuacija i nezakonitog poslovanja, čemu mnogi pridodaju i urušavanje tradicionalnog koncepta nacionalnih država, ipak većina se slaže u tome da je njegova pojava najvažnija nova ideja od stvaranja Interneta (Vigna & Casey, 2016).

Razloga za uspeh bitkoina ima više. Finansijska kriza povoljno je uticala na njegov razvoj, poverenje u postojeći finansijski ali i politički sistem je bilo poljuljano i brojni korisnici su u njemu prepoznali drugačije rešenje.

Anonimnost koju pruža prilikom transakcija jedan je od ključnih razloga njegovog uspeha. Prilikom digitalnog plaćanja bitkoinom u većini slučajeva nije potrebno davanje ličnih podataka. Ovakva vrsta anonimnosti, nažalost pogodovala je i usponu tamne strane upotrebe i popularnosti bitkoina u kriminalnim krugovima.

Računi u bitkoinu nisu opterećeni visokim bankarskim dažbinama.

Takođe, nije beznačajan ni potencijal plaćanja izdataka koji su manji od trenutnih ograničenja u konvencijalnim transakcijama na internetu (npr. naplata čitanja jednog novinskog članka ili preskoči reklamu, koji koštaju manje od 20 ili 30 centi kolika je najmanja transakcija) (Popper, 2016).

Kao što su svi učesnici na internetu povezani protokolima (TCP/IP, FTP, SMTP, HTTP i dr.) zahvaljujući kojima mogu međusobno da komuniciraju, bitkoin je stvorio svoje softverske protokole koji uređuju funkcionalna pravila upravljanja sistemom.

Bitkoin je omogućio novi način stvaranja, čuvanja i transfera novca.

Od svog nastanka bitkoin se unapređivao, podržan od internet zajednice, posebno od posvećenika slobodi interneta i anonimosti, mnogi od problema koji su uočeni su rešavani zajedničkim naporom internet zajednice.

3 BLOKČEJN

Blokčejn (engl. blockchain) nije samo bitkoin, on je tehnologija za koju mnogi predviđaju da će promeni svet (OECD, 2018).

Ukoliko bismo pojednostavljeno opisivali blokčejn mogli bismo da kažemo da je to nova vrsta baze podataka, iako bi to bilo pojednostavljeno objašnjenje slično kao kada bi smo imejl (email) opisali kao novi način za slanje pisama.

Iako blokčejn jeste nova vrsta baze podatka, to ne objašnjava u dovoljnoj meri genijalnost načina na koji funkcioniše.

Kada bilo gde i bilo kada položimo novac, oslanjamo se na zapis u bazi podataka treće strane, banke, firme i sl. Poverenje u banke zasnovano je na zakonu koji reguliše rad banke, poverenju u državu da će u slučaju propasti banke država nadoknaditi klijentima njihov ulog.

Kada plaćamo on line usluge ili vršimo neku drugu transakciju kreditnim karticama, poklanjamo poverenje kompanijama koje posreduju u našem plaćanju (Mastercard, VISA i dr.) koje za to uzimaju određenu materijalnu nadoknadu. Čak i prilikom tradicionalnih oblika plaćanja gotovinom u papirnom novcu, mi dajemo papir na kome je ispisana vrednost za koju prodavac veruje da će mu biti isplaćena (ili garantovana) od strane vlade koja ju je štampala. Digitalno plaćanje zbog prisustva trećih strana (banke, kreditne kompanije i dr.) uvek je bilo moguće pratiti. I kod plaćanja gotovinom klijenti veruju bankama i kreditnim kompanijama koje rukovode platnim karticama, da imaju pouzdane baze podataka. I vlade država veruju da banke i kreditne kompanije vode baze podataka koje su tačne i pouzdane.

Baze podataka sadrže mnoštvo ličnih podataka, od npr. medicinske dokumentacije u domu zdravlja koja sadrži važne informacije o nama i našem zdravstvenom stanju, kada smo i od koje bolesti bolovali, koje lekove smo koristili i sl. I druge baze podataka sadrže mnoštvo naših ličnih podataka koje su važne ne samo za nas, već i za državu, grad, privredu, druge građane itd.

Osim što omogućava anonimne i sigurne transakcije, blokčejn ima i potencijal da sačuva sve vredne informacije, od podataka o rođenim i umrlim, preko osiguranja, do katastara nepokretnosti, pa čak i glasova (Tapscott, 2018).

Sagledavši mogućnosti koji blokčejn nudi u transformaciji industrija i tržišta, povećanju transparentnosti i poverenja između građana, kao i olakšanom pristupu tržištu (uz bolju efikasnost transakcija), ali i rizicima koje sa sobom nosi, Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj - OECD organizovala je od 4. do 5. septembra 2018. godine Forum politike OECD-a za blokčejn. To je bila ujedno i prva glavna međunarodna konferencija na kojoj se razmatrao uticaj blokčejna na aktivnosti vlada i javnih prioriteta. Forum se bavio prednostima i rizicima blokčejna za ekonomiju i društvo, pokušajem određivanja adekvatnog regulatornog pristupa, kao i javnih politika prema blokčejnu.

Učesnici Foruma su diskutovali o mogućnostima globalnog ekonomskog uticaja blokčejna, njegovim implikacijama na privatnost i sajber bezbednost, upotrebi blokčejn tehnologija za povećanje inkluzivnosti, njegovoj upotrebi u promovisanju zelenog rasta i održivosti, kao i jačanju kapaciteta javne uprava i primene u praksi (OECD, 2018).

4 ZAKLJUČAK

Pre bitkoina bilo je mnoštvo neuspelih pokušaja stvaranja digitalnih valuta (digikeš, heškeš, Fejsbuk kredit i dr.). Uspeh bitkoina leži u prednostima koje ima u odnosu na druge slične valute, ali njegov značaj prevazilazi i pogodnosti koje je doneo.

Svaki korisnik bitkoina ima potpunu kontrolu nad novcem na svom računu (adresi), jedino osoba sa privatnim ključem može pristupiti bitkoinima na toj adresi. Banke nisu potrebne za čuvanje podataka o novcu, evidenciju o imovini i svakoj transakciji bitkoina čuvaju računari svih korisnika mreže u zajedničkoj bazi podataka blokčejnu. Sve transakcije su mnogo brže od bankarskih, bez taksi, uz drastično lakše plaćanje preko državnih granica.

Bitkoin svojim korisnicima pruža bezbednosti bez identifikacije, iako blokčejn beleži transakciju, ne beleži ko stoji iza nje. Zahvaljujući peer-to-peer komunikaciji i kriptografiji, povezivanje bitkoin transakcija sa osobom u stvarnom životu je veoma teško. To je u ujedno možda i njegova najveća mana, jer su oporezivanje i nadzor nad korisnicima krajnje teški.

Garancija vrednosti bitkoina osmišljena je po uzoru na plamenite metale kojih ima ograničeno u prirodi. Zbog toga je Satoši u kodu bitkoina odredio da ih ima maksimalno 21 milion, te da ukoliko bitkoin protokol ostane isti, poslednji bitkoin će biti izrudaren 2140. godine.

Do sada je izrudareno oko 17 miliona bitkoina, što znači da je ostalo 4 miliona, ili oko 19%. Do sada je bitkoin uspeo da prevlada sve krize koje su ga zahvatile (u više slučajeva nestajali su iznosi koji su dostizali i 400 miliona dolara). Kakva god sudbina bitkoina bila u budućnosti, njegova uloga se neće moći zanemariti, prvenstveno zbog toga što je zahvaljujući njemu iznedren blokčejn. Bez obzira na skepticima u vezi sa kriptovalutama, teško se mogu osporiti mogućnosti koje blokčejn pruža, pre svega u zaštiti baza podatka.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na dvadesetjedan.com.

Autor: Gigi / Prevod na srpski: Plumsky

---

Postoji sveto carstvo privatnosti za svakog čoveka gde on bira i pravi odluke – carstvo stvoreno na bazičnim pravima i slobode koje zakon, generalno, ne sme narušavati. Džefri Fišer, Arhiepiskop Canterberija (1959)

Pre ne toliko dugo, uobičajen režim interneta je bio neenkriptovan običan tekst (plain text). Svi su mogli špiunirati svakoga i mnogi nisu o tome ni razmišljali. Globalno obelodanjivanje nadzora 2013. je to promenilo i danas se koriste mnogo bezbedniji protokoli i end-to-end enkripcija postaje standard sve više. Iako bitcoin postaje tinejdžer, mi smo – metaforično govoreći – i dalje u dobu običnog teksta narandžastog novčića. Bitcoin je radikalno providljiv protokol sam po sebi, ali postoje značajni načini da korisnik zaštiti svoju privatnost. U ovom članku želimo da istaknemo neke od ovih strategija, prodiskutujemo najbolje prakse, i damo preporuke koje mogu primeniti i bitcoin novajlije i veterani.

Zašto je privatnost bitna

Privatnost je potrebna da bi otvoreno društvo moglo da funkcioniše u digitalnoj eri. Privatnost nije isto što i tajanstvenost. Privatna stvar je nešto što neko ne želi da ceo svet zna, a tajna stvar je nešto što neko ne želi bilo ko da zna. Privatnost je moć da se čovek selektivno otkriva svom okruženju.

Ovim snažnim rečima Erik Hjus je započeo svoj tekst Sajferpankov Manifesto (Cypherpunk's Manifesto) 1993. Razlika između privatnosti i tajanstvenosti je suptilna ali jako važna. Odlučiti se za privatnost ne znači da neko ima tajne koje želi sakriti. Da ovo ilustrujemo shvatite samo da ono što obavljate u svom toaletu ili u spavaćoj sobi nije niti ilegalno niti tajna (u mnogim slučajevima), ali vi svejedno odlučujete da zatvorite vrata i navučete zavese.

Slično tome, koliko para imate i gde ih trošite nije naručito tajna stvar. Ipak, to bi trebalo biti privatan slučaj. Mnogi bi se složili da vaš šef ne treba da zna gde vi trošite vašu platu. Privatnosti je čak zaštićena od strane mnogobrojnih internacionalnih nadležnih organa. Iz Američke Deklaracije Prava i Dužnosti Čoveka (American Declaration of the Rights and Duties of Man) Ujedinjenim Nacijama, napisano je da je privatnost fundamentalno prava gradjana širom sveta.

Niko ne sme biti podvrgnut smetnjama njegovoj privatnosti, porodici, rezidenciji ili komunikacijama, niti napadnuta njegova čast i reputacija. Svi imaju pravo da se štite zakonom protiv takvih smetnja ili napada. Artikal 12, Deklaracija Ljudskih Prava Ujedinjenih Nacija

Bitcoin i privatnost

Iako je bitcoin često opisivan kao anoniman način plaćanja medijima, on u stvari poseduje potpuno suprotne osobine. On je poluanoniman u najboljem slučaju i danas mnogima nije ni malo lako primeniti taktike da bi bili sigurni da njihov poluanonimni identitet na bitcoin mreži ne bude povezan sa legalnim identitetom u stvarnom svetu.

Bitcoin je otvoren sistem. On je javna baza podataka koju svako može da proučava i analizira. Znači, svaka transakcija koja je upisana u tu bazu kroz dokaz rada (proof-of-work) postojaće i biće otkrivena dokle god bitcoin postoji, što znači - zauvek. Ne primenjivati najbolje prakse privatnosti može imati štetne posledice u dalekoj budućnosti.

Privatnost, kao sigurnost, je proces koji je težak, ali nije nemoguć. Alatke nastavljaju da se razvijaju koje čuvaju privatnost kad se koristi bitcoin and srećom mnoge od tih alatki su sve lakše za korišćenje. Nažalost ne postoji panacea u ovom pristupu. Mora se biti svesan svih kompromisa i usavršavati te prakse dok se one menjaju.

Najbolje prakse privatnosti

Kao i sve u bitcoinu, kontrola privatnosti je postepena, korak po korak, procedura. Naučiti i primeniti ove najbolje prakse zahteva strpljivost i odgovornost, tako da ne budite obeshrabreni ako vam se čini da je to sve previše. Svaki korak, koliko god bio mali, je korak u dobrom pravcu.

Koje korake preduzeti da bi uvećali svoju privatnost:

• Budite u vlasništvu sami svojih novčića
• Nikad ne ponavljajte korišćenje istih adresa
• Minimizirajte korišćenje servisa koji zahtevaju identitet (Know your customer - KYC)
• Minimizirajte sve izloženosti trećim licima
• Upravljajte svojim nodom
• Koristite Lightning mrežu za male transakcije
• Nemojte koristiti javne blok pretraživače za svoje transakcije
• Koristite metodu CoinJoin često i rano pri nabavljanju svojih novčića

Budite u vlasništvu sami svojih novčića: Ako ključevi nisu tvoji, onda nije ni bitcoin. Ako neko drugo drži vaš bitcoin za vas, oni znaju sve što se može znati: količinu, istoriju transakcija pa i sve buduće transakcije, itd. Preuzimanje vlasništva bitcoina u svoje ruke je prvi i najvažniji korak.

Nikad ne kroistite istu adresu dvaput: Ponavljanje adresa poništava privatnost pošiljalca i primaoca bitcoina. Ovo se treba izbegavati pod svaku cenu.

Minimizirajte korišćenje servisa koji zahtevaju identitet (KYC): Vezivati svoj legalni identitet za svoje bitcoin adrese je zlo koje se zahteva od strane mnogih državnih nadležnosti. Dok je efektivnost ovih zakona i regulacija disputabilno, posledice njihovog primenjivanja su uglavnom štetne po korisnicima. Ovo je očigledno pošto je česta pojava da se te informacije često izlivaju iz slabo obezbeđenih digitalnih servera. Ako izaberete da koristite KYC servise da bi nabavljali bitcoin, proučite i razumite odnos između vas i tog biznisa. Vi ste poverljivi tom biznisu za sve vaše lične podatke, pa i buduće obezbeđenje tih podataka. Ako i dalje zarađujete kroz fiat novčani sistem, mi preporučujemo da koristite samo bitcoin ekskluzivne servise koji vam dozvoljavaju da autamatski kupujete bitcoin s vremena na vreme. Ako zelite da potpuno da izbegnete KYC, pregledajte https://bitcoinqna.github.io/noKYConly/.

Minimizirajte sve izloženosti trećim licima: Poverljivost trećim licima je bezbednosna rupa (https://nakamotoinstitute.org/trusted-third-parties/). Ako možete biti poverljivi samo sebi, onda bi to tako trebalo da bude.

Upravljajte svojim nodom: Ako nod nije tvoj, onda nisu ni pravila. Upravljanje svojim nodom je suštinska potreba da bi se bitcoin koristio na privatan način. Svaka interakcija sa bitcoin mrežom je posrednjena nodom. Ako vi taj nod ne upravljate, čiji god nod koristite može da vidi sve što vi radite. Ova upustva (https://bitcoiner.guide/node/) su jako korisna da bi započeli proces korišćenja svog noda.

Koristite Lightning mrežu za male transakcije: Pošto Lightning protokol ne koristi glavnu bitcoin mrežu za trasakcije onda je i samim tim povećana privatnost korišćenja bez dodatnog truda. Iako je i dalje rano, oni apsolutno bezobzirni periodi Lightning mreže su verovatno daleko iza nas. Korišćenje Lightning-a za transakcije malih i srednjih veličina će vam pomoći da uvećate privatnost a da smanjite naplate svojih pojedinačnih bitcoin transakcija.

Nemojte koristiti javne blok pretraživače za svoje transakcije: Proveravanje adresa na javnim blok pretraživačima povezuje te adrese sa vašim IP podacima, koji se onda mogu koristiti da se otkrije vaš identitet. Softveri kao Umbrel i myNode vam omogućavaju da lako koristite sami svoj blok pretraživač. Ako morate koristiti javne pretraživače, uradite to uz VPN ili Tor.

Koristite CoinJoin često i rano pri nabavljanju svojih novčića: Pošto je bitcoin večan, primenjivanje saradničkih CoinJoin praksa će vam obezbediti privatnost u budućnosti. Dok su CoinJoin transakcije svakovrsne, softveri koji su laki za korišćenje već sad postoje koji mogu automatizovati ovu vrstu transakcija. Samourai Whirlpool (https://samouraiwallet.com/whirlpool) je odličan izbor za Android korisnike. Joinmarket (https://github.com/joinmarket-webui/jam) se može koristiti na vašem nodu. A servisi postoje koji pri snabdevanju vašeg bitcoina istog trenutka obave CoinJoin tranzakciju automatski.

Zaključak

Svi bi trebalo da se potrude da koriste bitcoin na što privatniji način. Privatnost nije isto što i tajanstvenost. Privatnost je ljudsko pravo i mi svi trebamo da branimo i primenljujemo to pravo. Teško je izbrisati postojeće informacije sa interneta; a izbrisati ih sa bitcoin baze podataka je nemoguće. Iako su daleko od savršenih, alatke postoje danas koje vam omogućavaju da najbolje prakse privatnosti i vi sami primenite. Mi smo vam naglasili neke od njih i - kroz poboljšanje u bitcoin protokolu kroz Taproot i Schnorr - one će postajati sve usavršenije.

Bitcoin postupci se ne mogu lako opisati korišćenjem tradicionalnim konceptima. Pitanja kao što su "Ko je vlasnik ovog novca?" ili "Odakle taj novac potiče?" postaju sve teža da se odgovore a u nekim okolnostima postaju potpuno beznačajna.

Satoši je dizajnirao bitcoin misleći na privatnost. Na nivou protokola svaka bitcoin transakcija je proces "topljenja" koji za sobom samo ostavlja heuristične mrvice hleba. Protokolu nije bitno odakle se pojavio bilo koji bitcoin ili satoši. Niti je njega briga ko je legalan identitet vlasnika. Protokolu je samo važno da li su digitalni potpisi validni. Dokle god je govor slobodan, potpisivanje poruka - privatno ili ne - ne sme biti kriminalan postupak.

Dodatni Resursi

This Month in Bitcoin Privacy | Janine

Hodl Privacy FAQ | 6102

Digital Privacy | 6102

UseWhirlpool.com | Bitcoin Q+A

Bitcoin Privacy Guide | Bitcoin Q+A

Ovaj članak napisan je u saradnji sa Matt Odellom, nezavisnim bitcoin istraživačem. Nađite njegove preporuke za privatnost na werunbtc.com

Originalni tekst

@ 9e69e420:d12360c2

Tech stocks have taken a hit globally after China's DeepSeek launched a competitive AI chatbot at a much lower cost than US counterparts. This has stirred market fears of a $1.2 trillion loss across tech companies when trading opens in New York.

DeepSeek’s chatbot quickly topped download charts and surprised experts with its capabilities, developed for only $5.6 million.

The Nasdaq dropped over 3% in premarket trading, with major firms like Nvidia falling more than 10%. SoftBank also saw losses shortly after investing in a significant US AI venture.

Venture capitalist Marc Andreessen called it “AI’s Sputnik moment,” highlighting its potential impact on the industry.

![] (https://www.telegraph.co.uk/content/dam/business/2025/01/27/TELEMMGLPICT000409807198_17379939060750_trans_NvBQzQNjv4BqgsaO8O78rhmZrDxTlQBjdGLvJF5WfpqnBZShRL_tOZw.jpeg)

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na dvadesetjedan.com.

Autor: Matt Corallo / Prevod na hrvatski: Davor

---

Bitcoineri, od programera Bitcoin Core-a preko dugogodišnjih entuzijasta Bitcoina do nedavnih pronalazača /r/Bitcoina, vole razgovarati o tome kako je decentralizacija Bitcoina njegova ultimativna značajka. Doduše, rijetko vidite da netko objašnjava zašto je decentralizacija važna. Zasigurno je to zanimljiva značajka iz perspektive računalne znanosti, no zašto bi potrošači, tvrtke ili investitori marili za to? Ova objava je pokušaj da se napiše zašto je decentralizacija temelj vrijednosti Bitcoina i što je još važnije, postavi buduće objave u kojima se govori o tome kada ona to nije.

Kada Bitcoineri govore o decentralizaciji Bitcoina, prva stvar koja se pojavljuje je često spominjani nedostatak inherentnog povjerenja u treću stranu. Dok je dobro postavljeno povjerenje preduvjet za učinkovit rad mnogih sustava, jednom kada se takvo povjerenje izgubi, sustavi mogu postati nevjerojatno krhki. Uzmimo, za primjer, povjerenje u američke banke prije uspostave FDIC-a (Federal Deposit Insurance Corporation). Dok je pristup bankovnim uslugama omogućio više pogodnosti i mnogim tvrtkama učinkovitije poslovanje, poznato je da su banke propadale, pritom upropaštavajući sa sobom sva sredstva klijenata. Dok je predstavljanje FDIC-a i sličnih programa decentraliziralo povjerenje u financijske institucije s jedne strane na dvije, transakcije u velikom dijelu svijeta ne nude takvu zaštitu. Čak i uz takve programe, pojedinci nisu univerzalno zaštićeni od gubitka preko granica i preko određene vrijednosti.

U novije vrijeme, propisi koji dopuštaju pojedinim državnim dužnosnicima jednostrano oduzimanje imovine postali su uobičajeni. Naročito u SAD-u, sada zloglasna “Operacija Choke Point” i programi oduzimanja civilne imovine, omogućili su službenicima za provođenje zakona i privatnim institucijama da zapljenjuju financijsku imovinu i uskraćuju financijske usluge uz malo ili nimalo nadzora. Uklanjanje provjerenih skrbnika i stvaranje sustava s likvidnom imovinom, koja se ne može zaplijeniti, ima potencijal pružiti pouzdanije financijske usluge mnogima koji inače ne bi mogli djelovati učinkovito ili uopće ne bi mogli djelovati. Ova mogućnost da se Bitcoin ne može zaplijeniti, omogućena je samo zbog nedostatka za centraliziranim povjerenjem. Centralizirani sustavi elektroničke gotovine i financijski sustavi su pokušali pružiti takvu pouzdanost, propisi i poslovna stvarnost su to gotovo univerzalno spriječili.

Svojstvo koje je jednako važno za sposobnost Bitcoina da pruža financijske usluge zviždačima, stranim disidentima i porno zvijezdama je njegov otpor cenzuri transakcija. Sposobnost trećih strana da zaplijene imovinu rezultira izravnim i čistim novčanim gubitkom, zamrzavanje imovine može imati sličan učinak. Kada pojedinac ili organizacija više nisu u mogućnosti obavljati transakcije za plaćanje roba i usluga, njihova financijska imovina brzo gubi vrijednost. Iako Bitcoin ima vrlo dobru priču o nemogućnosti zapljene (svaka strana u sustavu nameće nemogućnost bilo koga da potroši Bitcoin bez dodanog privatnog ključa), njegova priča o otporu cenzuri je malo utančanija.

U svijetu u kojem nijedan rudar Bitcoina nema više od 1% ukupne hash snage (ili nešto drugo što je jednako decentralizirano), trebalo bi biti lako pronaći rudara koji je ili anoniman i prihvaća sve transakcije ili je u nadležnosti koja ne pokušava cenzurirati vaše transakcije. Naravno, ovo nije svijet kakav danas imamo, a cenzura transakcija jedan je od većih razloga da se ozbiljno zabrinemo centralizacijom rudarenja (za pune čvorove). Ipak, mogućnost pojedinca da kupi hash snagu (u obliku lako dostupnog starog hardvera ili u obliku njegovog iznajmljivanja) za rudarenje svoje inače cenzurirane transakcije, opcija je sve dok je pravilo najdužeg lanca na snazi ​​kod svih rudara. Iako je znatno skuplji nego što bi bio u istinski decentraliziranom Bitcoinu, to omogućuje Bitcoinu da zadrži neka od svojih anti-cenzuriranih svojstava.

Ako ste već dovoljno dugo u priči oko Bitcoina, možda ćete prepoznati gornja svojstva kao kritična za zamjenjivost. Zamjenjivost, kao ključno svojstvo svakog monetarnog instrumenta, odnosi se na ideju da vrijednost jedne jedinice treba biti ekvivalentna svakoj drugoj jedinici. Bez mogućnosti odmrzavanja/otpora cenzuri i nemogućnosti zapljene, Bitcoin (i svaki drugi monetarni sustav) počinje gubiti zamjenjivost. Trgovci i platni procesori više ne mogu razumno prihvaćati Bitcoin bez provjere niza crnih lista i mnogo truda kako bi bili sigurni da će moći potrošiti Bitcoin koji prihvaćaju. Ako povjerenje u zamjenjivost Bitcoina deformira, njegova bi korist mogla biti značajno deformirana.

Još jedno svojstvo koje proizlazi iz decentralizacije Bitcoina, je njegov otvoreni pristup. Ulagači iz Silicijske doline često ga nazivaju jednim od najzanimljivijih svojstava Bitcoina, a mnogi ga vole nazivati ​​"bez dopuštenja". Sposobnost bilo koga, bilo gdje u svijetu, sa internetskom vezom, da prihvaća Bitcoin za robu i usluge i koristi Bitcoin za kupnju roba i usluga je vrlo uzbudljiva. Opet, ovo svojstvo ovisi o decentralizaciji Bitcoina. Iako postoje mnogi centralizirani pružatelji financijskih usluga, gdje mnogi od njih promoviraju svoju dostupnost bilo kome, sama njihova prisutnost kao centraliziranog tijela koje može proizvoljno uskratiti uslugu, čini ih podložnim budućim promjenama politike iz bilo kojeg razloga. PayPal je, na primjer, utemeljen na idealima univerzalnog pristupa elektroničkoj gotovini. Međutim, zbog svoje pozicije središnje vlasti, brzo je promijenio svoje politike, kako bi udovoljio pritiscima regulatora i politikama postojećeg financijskog sustava na koji se oslanjao. Ovih dana, PayPal je nadaleko poznat po zamrzavanju računa i oduzimanju imovine uz malo ili nimalo upozorenja. U osnovi, oslanjanje na centralizirane strane za usluge nije kompatibilno s univerzalnim otvorenim pristupom u financijskom svijetu.

Primijetit ćete da se sve gore navedene kritične značajke, one koje Bitcoin čine tako uzbudljivim za sve nas, centralizirani sistemi već neko vrijeme mogu implementirati. Zapravo to se radilo i prije, u učinkovitijim sustavima od Bitcoina. Naravno, nikada nisu potrajali, gubeći kritična svojstva nakon podešavanja kako bi se popravila ova ili ona stvar, implementirajući regulatorne sustave cenzure izravno u osnovne slojeve, ograničavajući pristup rastu dobiti i potpuno gašenje. Stvarno, decentralizacija u Bitcoinu sama po sebi nije značajka, već je umjesto toga jedini način za koji znamo da održimo značajke koje želimo u sustavima kojima upravljaju ljudi.

Originalni tekst

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na net.hr

05.12.2024 / Autor: Katarina Plantak

---

Vrijednost Bitcoina po prvi put je premašila 100.000 dolara. Ova kriptovaluta svoj masovni rast može na neki način zahvaliti reizboru Donalda Trumpa za američkog predsjednika. On je najavio blaži regulatorni pristup kripto industriji.

Što je Bitcoin?

Bitcoin (BTC) je kriptovaluta (virtualna valuta) dizajnirana da djeluje kao novac i oblik plaćanja izvan kontrole bilo koje osobe, grupe ili entiteta. Time nema potrebe za sudjelovanjem pouzdane treće strane npr. kovnice novca ili banke u financijskim transakcijama. Osoba ili grupa pod pseudonimom Satoshi Nakamoto 31. listopada 2008. objavila je tehnički dokument pod nazivom "Bitcoin: Peer-to-Peer Electronic Cash System". Taj je dokument distribuiran na kriptografsku mailing listu, samo mjesec dana nakon što je investicijska banka Lehman Brothers podnijela zahtjev za najveći bankrot u povijesti SAD-a, a vlada odobrila financijsku pomoć od 700 milijardi dolara.

Nekoliko mjeseci kasnije, 3. siječnja 2009., Bitcoin mreža pokrenula se, uvodeći novi sustav decentralizirane digitalne valute bez središnjeg posrednika.

Tko su osnivači Bitcoina?

Bitcoin je rezultat desetljeća razvoja kriptografije i ideja Cypherpunka iz 1970-ih, s projektima poput B-money, Bit Gold, eCash i HashCash.

Godine 2006., osoba ili grupa pod pseudonimom Satoshi Nakamoto započela je rad na Bitcoinu. Iako su kriptografi poput Hal Finneya, Nicka Szaba, Weija Daija i Adama Backa povezivani sa Satoshijem, svi su to negirali.

Satoshi je surađivao s programerima do 2010., kada je predao kontrolu nad izvornim kodom i 2011. nestao iz javnosti. Danas stotine programera razvijaju Bitcoin, koji ima zajednicu od milijun korisnika.

Kako funkcionira Bitcoin?

Bitcoin se može brzo i sigurno prenijeti na svakoga s Bitcoin adresom poput računa bilo gdje u svijetu, bez potrebe za dopuštenjem ili plaćanjem nepotrebnih naknada. BTC je jedinica valute u Bitcoin sustavu za koju postoji ograničena količina od 21 milijun. Svaki je Bitcoin djeljiv na 100 milijuna "satoshis" ili "sats" – najmanja jedinica Bitcoina, poput centa u dolaru. Bitcoini djeluju kao elektronički novac, omogućujući vam da izvršite plaćanje s univerzalnom valutom bilo gdje. Nalazi se u tzv. novčanicima u digitalnoj verziji. On funkcionira slično kao bankovni račun. Transakcije su moguće zahvaljujući peer-to-peer mreži. Osigurane su sustavom kriptografije javnog i privatnog ključa, objašnjava Kriptomat.

Bitcoin koristi kriptografiju javnog i privatnog ključa za sigurne transakcije. Javna adresa, izvedena iz "hasha" javnog ključa, koristi se za primanje sredstava. Privatni ključ služi kao digitalni potpis odnosno svojevrsna lozinka za autorizaciju transakcija i omogućava pristup sredstvima, pa ga treba čuvati u tajnosti.

Korisnik pokreće transakciju unosom javne adrese primatelja u svoj novčanik. Novčanik koristi privatni ključ za stvaranje digitalnog potpisa, čime se transakcija ovjerava i šalje na Bitcoin mrežu. Transakcija prvo ulazi u "mempool", gdje čeka potvrdu. Svakih desetak minuta, transakcije se grupiraju u blokove, koji se dodaju na blockchain, stvarajući neprekinuti lanac sigurnih zapisa.

Sigurnost sustava je toliko snažna da bi hakiranje jedne adrese trajalo milijardama godina.

Blockchain

Bitcoin je revolucionarno riješio problem dvostruke potrošnje, omogućujući prijenos sredstava izravno između korisnika bez posrednika. Zamislite mrežu stranaca, gdje svaki vodi vlastitu knjigu računa. Kada netko prenese 1 BTC, svi zapisuju transakciju i uspoređuju bilješke. Ako se sve podudaraju, transakcija se potvrđuje. Ako netko pokuša prevariti, njegova bilješka se odbacuje.

Ovaj sustav knjiga računa, distribuiran na globalnoj mreži, čini osnovu Bitcoin blockchaina. Svaki čvor ima identičnu kopiju koja javno i pseudonimno bilježi sve transakcije, osiguravajući točnost i sigurnost bez potrebe za skupim posrednicima.

Zašto je Bitcoin jedinstven i što mu daje vrijednost?

Bitcoin je revolucionirao digitalni novac stvaranjem decentraliziranog, sigurnog i otpornog sustava bez potrebe za posrednicima. Njegov kod omogućuje daljnje inovacije, a povremeno dolazi do "račvanja" koje stvara nove kriptovalute temeljene na Bitcoinu, iako one nikada ne mogu biti isti Bitcoin.

Njegova ključna snaga leži u decentralizaciji – nema središnje figure niti točke neuspjeha. Bitcoin se pokazao kao otporan na izazove, uključujući državne zabrane i snažna račvanja, što dodatno učvršćuje njegovu dugovječnost prema Lindyjevom efektu. Mrežni učinak potiče sve više korisnika da ga prihvate kao sredstvo za pohranu vrijednosti i razmjenu.

Njegova ograničena ponuda od 21 milijun BTC-a stvara oskudicu, čime se suprotstavlja inflacijskim valutama. Bitcoin je zamjenjiv, djeljiv na 100 milijuna dijelova, izdržljiv i prenosiv, što ga čini praktičnijim od zlata. S rastućim prihvaćanjem od strane tvrtki diljem svijeta, njegova vrijednost i korisnost nastavljaju rasti.

Blokovi, rudarenje i nagrade

Prvi Bitcoinblock izrudiran je 3. siječnja 2009. godine. Nazvan je Blok 0. Rudarenje Bitcoina je utrka između rudara za raspršivanje specifičnih vrijednosti i drugih informacija o bloku kako bi se pronašlo rješenje za problem raspršivanja i dodalo blok u blockchain. Pobjednički rudar nagrađen je Bitcoinima. Bitcoin nagrade se prepolovljuju svakih 210.000 blokova. Na primjer, nagrada za blok bila je 50 novih bitcoina u 2009. godini, a 11. svibnja 2020. kad se dogodilo treće prepolovljenje nagrada za svaki blok smanjena je na 6.25 bitcoina. Četvrto prepolovljenje dogodilo se u travnju 2024. i smanjilo je nagradu na 3.125 Bitcoina. Sljedeće prepolovljavanje trebalo bi se dogoditi sredinom 2028. i smanjiti nagradu na 1.5625 BTC.

Do 2140. godine, nakon 32. prepolovljenja, nagrada za rudarenje Bitcoina smanjit će se na nulu, dosegnuvši ukupnu ponudu od 21 milijun BTC-a. Tada će se rudari oslanjati isključivo na naknade za transakcije kako bi pokrili svoje troškove.

Svako prepolovljenje smanjuje količinu novih BTC-a, što povijesno dovodi do porasta cijene zbog smanjene ponude i povećane potražnje. Iako će se učinak budućih prepolovljenja možda smanjivati zbog sve manjih količina nove ponude, do sada su ta prepolovljenja bila ključni pokretači triju glavnih tržišnih ciklusa Bitcoina.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na worldmein.com.

Autor: World Me In⚡₿itcoin Portal

---

Najčešća pitanja o bitcoinu

Što je bitcoin

Bitcoin je najstarija i najuspješnija kripto valuta na svijetu. Bitcoin svakodnevno puni naslovnice različitih medija diljem svijeta. Dok mnogi žele samo profitirati na njegovom uspjehu, drugi su ravnodušni ili čak skeptični. Nažalost malo je onih koji ga žele razumjeti. Zato svima vama koji ste sa čitanjem došli do ovog dijela želim čestitati! 😉

Danas je svatko u mogućnosti pridružiti se peer-to-peer mreži poznatoj kao Bitcoin. Mreža omogućava da bez pomoći treće strane (banka ili posrednik), sigurno sačuvate vrijednost tijekom vremena i da tu vrijednost bilo kome u bilo kojem trenutku možete poslati. Za razliku od današnjeg “normalnog” novca, bitcoin ima fiksan i transparentan raspored stvaranja i puštanja u optjecaj i taj raspored se ne može mijenjati po potrebi. Možemo ga smatrati cash-om interneta. Maksimalna količina bitcoina koji ikada može biti proizveden i pušten u optjecaj je 21 milijun (21.000.000).

Bitcoin sa velikim početnim B se koristi kada se o Bitcoinu priča u kontekstu mreže odnosno na razini protokola dok se bitcoin sa malim početnim b koristi kada se o bitcoinu priča kao o novcu ili valuti. Isto tako, u izvornom engleskom jeziku bitcoin nema množinu. Termin bitcoin se upotrebljava i kada govorimo o jednom bitcoinu i kada govorimo o više od jednog bitcoina. Nije ispravno reći „I will send you my bitcoins“ nego se kaže „I will send you my bitcoin“ i pri tome se misli na slanje više od jednog bitcoina. Kod nas ispravno je reći poslati ću ti bitcoin a ne poslati ću ti bitcoine. S obzirom da naš jezik ima svoje specifičnosti ispravno je reći 2 bitcoina a ne 2 bitcoin. Uglavnom, bitcoin nema množinu.

Bitcoin kao digitalna valuta potaknula je mnogobrojne rasprave o tehnologiji, novcu i ulaganju. Pojedinci bitcoin vide kao najobičnije sredstvo špekulacije i opisuju ga kao samo još jedan tržišni balon, dok drugi govore o tehnološkoj inovaciji, monetarnoj revoluciji ili čak sredstvu koja nas može izbaviti iz ralja postojećeg monetarnog sustava.

Razne zemlje, poput npr. Kine, bitcoin vide kao prijetnju te su mu objavile „rat“. Neke pak druge države svijeta i njihove vlade, države poput El Salvadora, priznale su bitcoin kao zakonito sredstvo plaćanja u nadi da će to potaknuti gospodarski rast.

Zašto je bitcoin važan

Sigurno ste se zapitali barem jednom u posljednjih nekoliko godina čemu sva ta pompa oko bitcoina? Gotovo je nemoguće danas otvoriti bilo koji internetski portal s vijestima ili neku aplikaciju društvenih mreža a da vas ne dočeka neki oblik informacije koji se tiče bitcoina ili ostalih kripto valuta. Jednostavno se možete zapitati zašto bi netko želio uopće želio posjedovati bitcoin? Odgovor na to pitanje je veoma jednostavan. Sve više i više ljudi shvaća da je u mogućnosti zaista posjedovati nešto što je digitalno, nešto što je nemoguće krivotvoriti i nešto što vam je nemoguće oduzeti ukoliko se sami toga dobrovoljno ne odreknete.

Bitcoin je otporan na cenzuru te omogućuje kriptografski sigurna prekogranična plaćanja. Budući da za provedbu takvih transakcija nije zadužena niti jedna osoba ili skupina (treća strana), to je prvi i jedini primjer prave deficitarne digitalne imovine. Stoga, na bitcoin ne može utjecati nijedna svjetska vlada.

Sudar svjetova

Tokom prošlosti kao sredstvo plaćanja korišteni plemeniti metali koji su kasnije zamijenjeni gotovinom u obliku kovanica i papirnih novčanica. Njihova prednost je ta da mogu biti spremljeni i trošeni neovisno o trećim stranama. Izreka “gotovina je sloboda” vrlo dobro ilustrira tu karakteristiku. Međutim, nedostatak plemenitih metala i gotovine je što ih je teško (gotovo nemoguće i potpuno nepraktično) koristiti u digitalnom internetskom prostoru. Nakon naglog rasta internetske trgovine, debitne i kreditne kartice su te koje su preuzele primat u plaćanjima u internetskom prostoru.

Danas kada velika većina ljudi koristi digitalni novac (koji se nalazi samo kao digitalni zapis na njihovim bankovnim računima) umjesto gotovine, rizici druge ugovorne strane s kojima se suočavaju rastu. Što to točno znači rizik druge strane? Ako npr. financijska institucija (banka) objavi da je postala nelikvidna, ušteđevina klijenata u tom slučaju može biti nepovratno izgubljena (bez obzira što države garantiraju da su depoziti do 100.000 eura u bankama osigurani i da će država u tako nekom slučaju namiriti taj dug svojim građanima). Ili, npr. kao što se tokom 2013. godine dogodilo na Cipru gdje je podizanje gotovine bilo ograničeno, uvedene su kapitalne kontrole i prisilno je izvlašten novac sa štednih računa građana. Jednom odlukom vlastodržaca u toj zemlji preko noći ljudi su ostali bez svoje ušteđevine. Ili, kao što je to slučaj danas u „razvijenim zapadnim demokracijama“ banka je jednostrano u mogućnosti svojem klijentu zabraniti da npr. pošalje novac svojoj obitelji na Kubu, Iran ili neku drugu zemlju. Ukoliko i uspiju svoj novac poslati kome žele, posrednička naknada (naknada treće strane za tu uslugu) će im zasigurno ostaviti gorak okus u ustima. Svi ovi i slični slučajevi predstavljaju rizik treće strane gdje su ljudi ostavljeni na milost ili nemilost sustava koji može dopustiti ali i bez objašnjenja zabraniti ovakve transakcije. Zbog sve više i više „nametnika“ poput banaka i parazitskih birokratskih institucija ljudi gube kontrolu nad svojim novcem.

S prelaskom s papirnog na digitalni novac koji je samo zabilješka na bankovnim računima, odrekli smo se kontrole nad vlastitim novcem. Ali do sada odnosno do izuma bitcoina, ovaj nedostatak je bila cijena koja se morala platiti ukoliko se željelo sudjelovati u „digitaliziranom životu“.

Bitcoin nudi rješenje za ovaj problem. Kao digitalni novac, idealan je za korištenje u digitalnom internetskom prostoru. U isto vrijeme, bitcoin se može čuvati kao digitalno vlasništvo bez potrebe oslanjanja na treće strane (banke) koja ih za nas može čuvati. Dakle, vlasnici bitcoina isti mogu čuvati u obliku privatnih ključeva. Ti privatni ključevi mogu se smatrati kao lozinke kojima se bitcoinu pristupa a koji se uvijek nalazi na blockchainu. Te privatne ključeve pojedinac može čuvati na način na koji god želi. Baš kao i gotovinu može ih spremiti ispod madraca ali puno mudrije bi bilo tih nekoliko riječi koje služe kao lozinka naučiti i zapamtiti.

Blockchain je banka. Banka koja je u vlasništvu svih nas a istovremeno nije u ničijem vlasništvu. Banka u koju nitko nema prvenstvo pristupa bez obzira koliko novca (bitcoina) u njoj ima, bez obzira odakle dolazi, koje je boje kože ili kojih je političkih ili vjerskih uvjerenja. Blockchain je banka koja nikome nikada neće niti može onemogućiti da svoj bitcoin pošalje kome god želi i kada god to želi. Blockchain nema bankarskog službenika kojemu se danas možda radi a možda i ne, koji može raditi greške u svom poslu i koji može biti potkupljen da nešto protupravno napravi. Blockchain je banka u kojoj smo svi apsolutno jednaki. Nema jednakih i jednakijih.

Savršeni trenutak

Bitcoin je nastao usred globalne financijske krize 2008/09. U prvom bloku Bitcoin blockchaina – koji se još naziva i blok nastanka (Genesis blok) – Satoshi Nakamoto ostavio je sakrivenu snažnu poruka. U toj poruci citirao je naslov objavljen 3.siječnja 2009. godine u novinama The Times koji kaže: Premijerka samo što nije odobrila drugi paket mjera kako bi se spasile banke. („Chancellor on brink of second bailout for banks“).

Satoshi Nakamoto je ovim činom izrazio svoju kritiku prema državama i političarima koji njima upravljaju a koja je zajednička svim Cypherpunksima. Tokom financijske krize 2008. središnje državne banke u optjecaj pustile su goleme količine novo isprintanog novca kako bi spasile banke. Cijenu tog spašavanja platili su obični ljudi poput mene i vas jer je naš novac i naša ušteđevina izgubila vrijednost. Vrijednost je izgubila jer je novac koji je stvoren iz ničega i dan bankama obezvrijedio naš novac koji je zarađen radom. Puštanje novca u optjecaj na ovakav način uzrokuje inflaciju a inflaciju najlakše opisujemo kao smanjenje kupovne moći. Svima je jasno i svi na svojoj koži osjećaju da 100 eura danas može kupiti puno manje nego je tih istih 100 eura moglo kupiti prije godinu dana. To je inflacija ili skriveni porez koji svi mi zajedno plaćamo. Ali mi ga plaćamo novcem koji moramo zaraditi a države i banke ga plaćaju novcem koji si stvore prema potrebi i u količinama koje su im potrebne. To je surova realnost današnjeg svijeta i to je razlog nepovjerenja Cypherpunksa u države i njihove središnje banke te je učvrstila njihovo uvjerenje da je svima potreban novac koji je apsolutno odvojen od države koja njime upravlja.

Danas, svi oni koji su u potpunosti shvatili ovo, odnosno razumjeli bitcoin ujedinjeni su u borbi, u mirnom prosvjedu kojim se traži odvajanje države od novca.

Ista situacija, samo u obimu koji je značajno veći od onoga u 2008/2009. ponovila se nakon izbijanja Covid-19 histerije. Samo u 2020., u SAD-u količina novca u optjecaju povećana je za gotovo 50%. Europska Unija nije ništa bolja po tom pitanju. Printeri novca se ne gase kako se to popularno kaže. Posljedice toga su iznimno niske kamatne stope a lako dostupan novac diže cijene svih dobara i usluga. Povećanje cijena obezvrjeđuje novac onima koji ga štede i to je inflacija.

Kako se zaštiti od obezvrjeđivanja novca

Bitcoin je pokrenut vjerojatno u najboljem mogućem trenutku. Rijetko kada je pitanje novca bilo relevantnije nego danas. Sa svojom apsolutno ograničenom količinom od 21 milijun, bitcoin predstavlja potpunu suprotnost beskrajno rastućim bilancama stanja središnjih banaka. Njegova ograničena količina predstavlja zaštitu od obezvrjeđenja vašeg novca, kao što je to slučaj sa svim danas izdanim valutama od strane centralnih banaka koje svakodnevno gube vrijednost.

Zbog svog jedinstvenog dizajna, bitcoin je stvoren da osigurava očuvanje kupovne moći tijekom dugog vremenskog razdoblja. Budući da je bitcoin sam po sebi već rijedak, u svojstvu očuvanja vrijednosti bolji je čak i od zlata. Nova količina zlata koja dolazi u optjecaj svake godine kreće se otprilike od 1-2% godišnje u odnosu na postojeću dostupnu količinu zlata. Osim toga, troškovi pohrane i „transporta“ bitcoina u usporedbi sa zlatom znatno su niži, što također dodaje vrijednost tijekom vremena.

Zaštita imovine

Još jedan problem koji bitcoin savršeno rješava je zaštita imovine. Gotovina ili zlato da bi se zaštitili od krađe moraju se pohraniti najčešće u bankovnim sefovima a to sa sobom povlači znatne troškove (posebno u slučaju zlata). Pokušajte si samo zamisliti troškove transporta i osiguranja zlata sa jednog mjesta na drugo ili iz jedne u drugu zemlju. Bitcoin je potpuna suprotnost tako nečemu. Trošak pohrane i „transporta“ bitcoina gotovo je ravan nuli. Čak i znatne količine bitcoina koje pojedinac želi premjestiti sa jednog dijela svijeta na drugi (milijarde eura vrijednosti) imaju isti trošak kao i da želi premjestiti samo nekoliko eura vrijednosti. Svaki pojedinac to može učiniti na isti način a to je da zna svoj privatni ključ s kojim pristupa svojem bitcoina a koji se najčešće sastoji od sekvence os 12 ili 24 riječi. Jednom memorirana i nakon toga fizički uništena sekvenca riječi zauvijek osigurava da vaš bitcoin ne može biti ukraden ili oduzet. Ta riječna sekvenca osigurava vaš bitcoin na blockchainu i omogućuje vam da mu pristupite bilo kada i bilo gdje na svijetu. Osigurava vam da ukoliko to želite, svoj bitcoin sa sobom ponesete i u grob.

Kako bitcoin funkcionira

Osnovna zamisao iza Bitcoin mreže je ta da je ona decentralizirana. Pod pojmom decentralizacije prvenstveno se podrazumijeva da ni jedan sudionik mreže samostalno nema mogućnost da nameće ili mijenja pravila na temelju kojih mreža funkcionira. Upravljanje mrežom je decentralizirano i moć upravljanja raspoređena je svima koji u mreži sudjeluju. Ovo je fundamentalna osobina mreže je ni jedan pojedinac, ni jedna tvrtka niti bilo koja vlada neke države nije u mogućnosti „zauzeti“ mrežu i samostalno promijeniti pravila. Pravila se mogu izmijeniti samo zajedničkim konsenzusom svih sudionika na mreži.

Veoma pojednostavljenim jezikom, funkcioniranje Bitcoin mreže bazira se na tome da svaki sudionik mreže (tu se podrazumijevaju sudionici koji imaju pokrenut Bitcoin node ili mrežni Bitcoin čvor) u svakom trenutku na svom mrežnom čvoru ima identičnu kopiju knjige svih transakcija (tzv. Bitcoin ledger ili glavna knjiga). Kako rezultat toga, svi sudionici na mreži uvijek znaju tko posjeduje koju količinu bitcoina. Nitko ne može tvrditi da posjeduje određenu količinu bitcoina koju zapravo ne posjeduje jer se to jednostavno može provjeriti u vlastitoj kopiji knjige svih transakcija koja je pohranjena na vašem mrežnom čvoru.

Prije nastanka Bitcoina, decentralizirane mreže uvijek su se suočavale s dva velika izazova. Prvi izazov bio je kako osigurati da svaki sudionik na mreži dobije najnovija ažuriranja koja sadrže sve informacije o promjenama u vlasništvu odnosno informacije o tome koliko bitcoina promijenilo vlasnika. Drugi izazov bio je kako sudionici mreže mogu s apsolutnom sigurnošću potvrditi da su informacije koje su zaprimili o promjenama u vlasništvu apsolutno točne.

Lanac blokova (Blockchain)

Lanac blokova ili blockchain tehnologija dala je odgovor na ova pitanja. Korištenjem blockchaina informacije se pohranjuju kronološkim redom kako i nastaju. U slučaju bitcoina sve informacije od samog puštanja u rad mreže pohranjene su u stotinama tisuća blokova koji su međusobno povezani i koji zajedno čine lanac blokova odnosno blockchain. Svaki sudionik mreže ima mogućnost provjeriti tko posjeduje koju količinu bitcoina prateći povijest transakcija na blockchainu. Dakle, ako netko želi poslati bitcoin nekome drugome jednostavno je za provjeriti da li on zaista i posjeduje tu količinu bitcoina.

Sigurno se pitate pa da, ali ovaj mehanizam uopće nije revolucionaran kako je to predstavljeno. Svaka banka danas ima identičan zapis (bazu podataka) u kojoj u svakom trenutku može provjeriti koje je stanje na račun bilo kojeg korisnika ili provjeriti povijest svih njegovih transakcija. Ako npr. neki klijent banke želi poslati određenu količinu eura sa svojeg računa na neki drugi račun banka će jednostavno provjeriti da li korisnik na svom računu ima potrebnu količinu eura za slanje ili je ta količina eura već potrošena pa stoga takvo transakciju nije moguće obaviti. Jedinstvena karakteristika bitcoin blockchaina za razliku od baze podataka koju ima banka je ta da isti nije pohranjen na samo jednom centralnom mjestu (središnjem serveru banke) nego je identična kopija pohranjena na svim računalima (bitcoin mrežnim čvorovima) koji se danas nalaze u gotovo svakom kutku svijeta i kojih je danas već preko 30.000. Ova karakteristika je ujedno i razlog zašto Bitcoin mrežu nije jednostavno „napasti“, zaustaviti ili ugasiti. Da bi se tako nešto izvelo potrebno je ugasiti apsolutno svaki bitcoin čvor na svijetu istovremeno.

Međutim, blockchain se susreće s izazovom da svaki sudionik mreže s apsolutnom sigurnošću može potvrditi da li je njegova kopija lanca blokova točna i da pogrešne ili lažne transakcije ne budu unešene u njegovu kopiju glavne knjige. Budući da se novi blokovi (blokovi sadrže novonastale transakcije) dodaju u blockchain otprilike svakih 10 minuta, veličina blockchaina konstantno raste i mora se kontinuirano ažurirati na svim računalima koja su priključena na mrežu.

Svi novi blokovi koji se nadovezuju na postojeći lanac blokova moraju se moći provjeriti od strane svakog mrežnog sudionika. Ova provjera vrši se pomoću pravila koja su definirana u računalnom kodu Bitcoin mreže i koja ne mogu biti izmijenjena. Ova pravila točno definiraju koje transakcije su dopuštene, a koje nisu. Svaki korisnik koji preuzme kopiju blockchaina na svoje računalo može provjeriti jesu li sve transakcije u skladu s postavljenim pravilima. Ako neka nova transakcija nije u skladu s pravilima tj. ako je netočna ili lažna, sudionici mreže je odbijaju (sudionici mreže koji na svojim računalima imaju pohranjen cjelokupni lanac blokova) i ne uključuju je u blockchain.

Dokaz o radu (Proof-of-Work) i rudarenje

Bitcoin funkcionira na principu korištenja mehanizma dokaza o radu. Da bi netko u lanac blokova dodao novi blok mora pružiti dokaz o radu. Taj dokaz o radu je ujedno i mehanizam koji ograničava da u lanac blokova bilo tko i bilo kada može dodati novi blok. Da tog mehanizma nema mreža bi vjerojatno već odavno bila propala i zaboravljena. Kako bi netko pronašao novi blok i uključio ga u postojeći lanac blokova mora uložiti rad u njegovo pronalaženje. Kao nagradu za pronalazak bloka i njegovo uključivanje u lanac blokova nalaznik je nagrađen novim bitcoinom kao i transakcijskim naknadama sadržanim u ovom novom bloku. Nakon što je novi blok pronađen i dodan u lanac blokova ovaj proces započinje ispočetka.

Ovaj proces traženja novog bloka naziva se rudarenje. U procesu ovog digitalnog rudarenja, rudari su ti koji na svojim specijaliziranim računalima izvršavaju matematičku hash funkciju (SHA-256 algoritam) u potrazi za određenim brojevima. Hash broj prethodnog bloka, transakcije trenutnog bloka i nasumični broj (nonce) zajedno se stavljaju u hash funkciju. Ovaj nasumični broj mijenja se sve dok hash funkcija kao rezultat ne izbaci rezultat s minimalnim brojem potrebnih vodećih nula. Na primjer, blok 767700, pronađen 16. prosinca 2022. godine, imao je važeći hash broj: 00000000000000000001f923407f16129a16e0b15122f6750444b44ceff86c37.

Proces rudarenja ima dvije primarne funkcije: Prva je da blokove povezuje na matematičko-kriptografski način tako da svi koji to žele jednostavno mogu provjeriti redoslijed njihovog nastanka. Istovremeno, mehanizam dokaza rada gotovo nemogućim čini da se taj redoslijed stavljanja blokova u lanac izmjeni. Druga funkcija je ta da isti taj mehanizam dokaza rada funkcionira na način da svaki novi blok u lanac blokova dodaje otprilike svakih 10 minuta. To vrijeme između dva nova bloka dovoljno je da svi sudionici na mreži diljem svijeta imaju dovoljno vremena da svoju kopiju blockchaina ažuriraju na najnovije stanje.

Kao zaključak, rudari su ti koji održavaju Bitcoin mrežu aktivnom. Procesom rudarenja, sve nove transakcije se obrađuju i dodaju u lanac blokova. Bitcoin čvorovi (node) čuvaju kopije glavne knjige. Programski kod koji se na njima izvršava brine se da se poštuju pravila i osigurava da nijedna lažna transakcija ne bude dodana u lanac blokova.

21 milion

Ukupan broj bitcoina koji ikada može biti kreiran je 21 milion. To je definirano osnovnim programskim kodom na kojem bitcoin počiva i ta konstanta ne može biti izmijenjena. Kako se svakih desetak minuta u lanac blokova dodaje novi blok kao posljedica dokaza rada rudara, tako oni za svaki taj novi blok pripojen postojećem lancu blokova dobivaju bitcoin kao nagradu. Visina te nagrade za svaki novi blok također je definirana osnovnim programskim bitcoin kodom. Kao i u prethodnom slučaju ta konstanta također ne može biti izmijenjena. Raspored izdavanja novog bitcoina rudarima za njihov rad poštuje strogi raspored.

Kada je Bitcoin mreža tek pokrenuta, programski kod je rudarima dodjeljivao 50 novih bitcoina za svaki novi blok dodan u lanac blokova odnosno otprilike svakih desetak minuta. Četiri godine nakon pokretanja Bitcoin mreže, broj bitcoina koji se dodjeljuje rudarima za njihov rad se prepolovio i iznosio je 25 novih bitcoina za svaki novi blok odnosno svakih desetak minuta. Taj predefinirani proces naziva se prepolovljavanje (halving). Do prepolovljavanja broja bitcoina koji se dodjeljuje rudarima za njihov rad dolazi otprilike svake 4 godine odnosno nakon 220.000 novih blokova dodanih u lanac blokova. Do danas na ovakav način izdano je već preko 19 miliona bitcoina a trenutna nagrada za novi blok iznosi 6,25 bitcoina. Slijedeći ovaj predefinirani raspored dodavanja novih blokova u lanac blokova i izdavanja novog bitcoina pretpostavlja se da će zadnji bitcoin biti izdan negdje 2140. godine. Nakon toga, rudari će za svoj rad biti kompenzirani samo kroz transakcijske naknade.

Ta apsolutno ograničena količina bitcoina koji ikada može postojati jedno je od njegovih temeljnih svojstava te ga čini iznimno rijetkom te stoga i vrijednom „robom“. Ova apsolutno ograničena količina također je važan preduvjet za funkciju bitcoina kao sredstva koje služi za pohranu vrijednosti tijekom duljeg vremenskog razdoblja i to je razlog zašto se bitcoin još naziva i digitalnim zlatom.

Uzimajući u obzir sve navedene značajke Bitcoin mreže veoma je jednostavno shvatiti važnost i vrijednost ovog izuma. Prvi put u povijesti postoji digitalna „roba“ koja ne može biti kopirana ili duplicirana nego je apsolutno ograničena brojem jedinica koje ikada mogu postojati.

Ove jedinice bitcoina se doista mogu posjedovati. Samo osoba koja posjeduje odgovarajući privatni ključ (privatni ključ se može smatrati i kao lozinka) kojim se pristupa nekoj bitcoin adresi na kojoj se određena količina bitcoina nalazi, može taj bitcoin poslati nekome drugome na neku drugu bitcoin adresu. Bez ovog privatnog ključa bitcoinu u nečijem vlasništvu nije moguće pristupiti te stoga niti moguće ukrasti, zaplijeniti ili blokirati. Vlasniku tog bitcoina koji je zaštićen privatnim ključem omogućena je apsolutna kontrola nad svojim financijskim resursima, bez obzira da li je taj pojedinac bogat, siromašan ili kriminalac, bez obzira da li je politički disident ili izbjeglica, bez obzira odakle dolazi ili koja su njegova vjerska uvjerenja. Po prvi put od izuma računala, moguće je uistinu posjedovati digitalnu imovinu.

Više na ovu temu možete pročitati u ovom blogu.

Izum i nastanak Bitcoina

Kada govorimo o bitcoinu i njegovim počecima moramo se vratiti sve do početka devedesetih godina prošlog stoljeća. Davne 1992. godine grupa računalnih stručnjaka, istomišljenika iz Kaliforniji okupila se na jednoj email listi putem koje su razmjenjivali ideje o kriptografiji, matematici, politici i filozofiji. Nazivali su se „Cypherpunks“. – igra riječima koji dolazi od cyberpunka (osoba iz sci-fi, znanstveno-fantastične literature koja je skeptična prema društvu općenito) i riječi cipher koja znači nešto šifrirati.

Cypherpunksi su ubrzo postali veoma šarolika ekipa koja je dolazila iz svih krajeva svijeta. Unatoč svojim različitim uvjerenjima oko svega i svačega, zajedničko uvjerenje im je bilo da da će internet uskoro postati jedno od najspornijih područja ljudske slobode. Kako bi se zaštitili od rastućih mehanizama kontrole, nadzora i cenzure na internetu te kako bi očuvali slobodan i otvoren internet, Cypherpunksi su upotrijebili moćno „oružje“: kriptografiju. Informacije koje su međusobno dijelili uspješno su šifrirali tako da nisu mogle biti vidljive onima kojima te informacije nisu bile namijenjene.

Cypherpunksi su u svom manifestu iz 1993. izjavili: “Cypherpunksi pišu [računalni] kod. Znamo da netko mora napisati softver za obranu privatnosti, a budući da ne možemo dobiti privatnost ako to ne učinimo svi, mi ćemo ga napisati.“

Kriptografija sama po sebi nije dovoljna za slobodan internet. Cypherpunksi su bili svjesni da Internet ne može biti uistinu slobodan ako nema svoj vlastiti novac odnosno valutu. Novac koji je neovisan o državama, središnjim bankama i tvrtkama; kripto valuta koja je pravedna i decentralizirana baš kao i sam Internet.

Put do bitcoina

Put do funkcionalnog i neovisnog digitalnog novca isprepleten je mnogobrojnim tehničkim izazovima. Davne 1990. godine kriptograf David Chaum stvorio je eCash koja se smatra prvom kripto valutom. Iako nije bila decentralizirana, zahvaljujući tada već poznatim metodama kriptografije osiguravala je dovoljnu razinu anonimnosti. Usprkos tome, eCash se nije uspio nametnuti kao dovoljno jak igrač te je izgubio tržišnu utakmicu u srazu sa ostalim kompanijama koje su razvijale sustave plaćanja koji bi se koristili na mreži odnosno na Internetu. Tvrtka koja stoji iza eCash projekta nakon nekoliko godina postojanja podnijela je zahtjev za stečaj te je eCash kao projekt ugašen.

Bilo je i dosta drugih pokušaja stvaranja sustava plaćanja koji bi nativno služili za plaćanja na mreži a među njima se ponajviše istaknuo projekt E-Gold. E-Gold je bila kripto valuta koja je svoje pokriće imala u zlatu i bila je otvorena svima koji su ju željeli koristiti. E-Gold projekt pokrenut je tijekom dot-com ere 1996. godine. Na svom vrhuncu putem kripto valute procesuirano je transakcija ukupne vrijednosti gotovo 2 milijarde američkih dolara.

Problem E-gold projekta je bio taj što je bio kontroliran od strane jedne središnje institucije i stoga je bio osjetljiv na napade (eng. single point of failure). Kada je E-Gold postao poznato ime na tržištu uslijedili su problemi pravne prirode. Američka vlada poduzela je pravne korake kako bi zaustavila daljnji razvoj projekta i njegovo širenje na tržištu. Američki sud 2008. godine proglasio je E-Gold krivim pod optužbom za pranje novca i kršenje Patriot Acta. Iz tog razloga projekt E-Gold moramo je biti ugašen te je sva imovina zamrznuta i oduzeta.

Ova dva i još nekoliko sličnih propalih projekata ukazali su na dvije jako bitne činjenice. Prvo, i eCash i E-Gold imali su kolateral koji je na neki način bio garancija i odraz njihove vrijednosti. Upravo ti kolaterali pokazali su se kao slaba točka jer su ga vlade država jednostavno mogle zaplijeniti. Iz tog razloga, kripto valuta kojoj su težili Cypherpunksi nije smjela imati jednu slabu odnosno centralnu točku napada kao npr.: da iza nje stoji neka kompanija sa bankovnim računom, da ima pohranjen kolateral (zlato) u nekoj od banaka ili da se nalazi smještena na nekom centraliziranom web serveru. Drugo, da vlade i regulatori nemaju interesa oko digitalnog novca koji je neovisan o državi.

Nakon ovakvih slučajeva i dalje je postojalo pitanje na koje odgovora još uvijek nije bilo. Kako uspostaviti nezavisan digitalni novac koji neće imati entitet koji će iza njega stajati i koji će voditi evidenciju o svim transakcijama i osiguravati da jedan iznos ne može biti dva puta potrošen (double spend problem). Uostalom, kada bi i bilo moguće riješiti problem dvostrukog trošenja bez oslanjanja na jedan centralni entitet, moguće bi bilo stvoriti „besplatni“ digitalni novac koji je komplementaran i prirodan dodatak Internetu.

Besprijekoran i mističan čin nastanka

Svi ovi prethodno navedeni razlozi tjerali su Cypherpunkse da razmišljaju o načinu kako dizajnirati kripto valutu koja neće imati jedan centralni entitet koji će iza nje stajati te koja neće imati kolateral. Dva najpoznatija koncepta koji nikada nisu zaživjeli bili su b-money (1998) i BitGold (2005). Ta dva teoretska koncepta svojim dizajnom najviše su se približili bitcoinu. Par javnog i privatnog ključa bio je osnova za enkripciju, dok je dokaz rada (Proof-of-Work) trebao poslužiti kao sredstvo koje će se koristiti za izdavanje novih količina digitalne valute koina (Coins). U svom „manifestu“ u tzv. bijeloj knjizi (Whitepaper), tvorac bitcoina je potvrdio da je prije objave svog rješenja bio upoznat s konceptima b-money i Bit Gold.

Međutim, ova dva koncepta oslanjala su se na sistem glasovanja kojim se upravlja temeljnim konsenzusom protokola („dogovor“ oko toga tko je vlasnik koje količine monetarne vrijednosti u datom trenutku). Taj sustav glasovanja je bio slaba točka oba konceptualna rješenja. Predstavljao je potencijalni vektor napada zlonamjernih strana putem kojeg se moglo utjecati na izbore prilikom glasanja o izmjenama temeljnog konsenzusa i na taj način se moglo utjecati na količinu izdanog digitalnog novca te ograničavanje prava vlasništva.

Rješenje za ovaj posljednji problem, koji je još nije bio riješen na putu stvaranja novog internetskog novca, predstavljeno u petak, 31. listopada. 2008 godine. Toga je dana Cypherpunksima na njihov email poslan Bitcoin Whitepaper, u kojem Satoshi Nakamoto objašnjava svoj koncept decentralizirane mreže za plaćanja na internetu. Dva mjeseca kasnije, 3. siječnja 2009., Bitcoin mreža puštena je u rad i do dan danas nikada nije imala niti jednu sekundu da nije bila aktivna.

Prve reakcije na ovu novu mrežu nisu bile previše zapažene. Nekoliko entuzijasta sa email liste Cypherpunksa počelo je mrežu testirati i prijavljivati pogreške. U početku je, međutim, uglavnom sam Satoshi Nakamoto održavao mrežu. Ali vijesti o novom Internetskom novcu polako su se počele širiti računalnim i tehničkim forumima što je dovelo do toga da je i interes za korištenjem mreže rastao iz dana u dan. Nakon godinu funkcioniranja Bitcoin mreža već bilježi znatan broj korisnika ali ipak, sam bitcoin još uvijek nije imao monetarnu vrijednost.

Satoshi Nakamoto

Ime Satoshi Nakamoto pojavilo se i na Bitcoin Whitepaperu i u potpisu emaila poslanog na prethodno spomenutu email listu. Stvarni identitet tvorca Bitcoina i dan danas je još uvijek nepoznat. Iz svih dostupnih podataka i mnogobrojnih istraživanja na tu temu daje se zaključiti da je ime Satoshi Nakamoto ipak samo nadimak a ne pravo ime stvarne osobe. Satoshi Nakamoto za svoju korespondenciju koristio je tri različite email adrese koja je jako dobro kriptirao tako da se stvarnom pošiljatelju tih mailova nikada nije uspjelo ući u trag.

Do danas, mnogi pojedinci pokušali su uz svoje ime vezati genijalnost koja stoji iza izuma bitcoin i sebe proglasiti Satoshi Nakamotom. No ipak, do sada nitko od njih nije uspio pružiti definitivne dokaze za to. Nitko od svih ovih lažnih pretendenata na tron nije dokazao da kontrolira adrese za koje se pretpostavlja da se na njima nalazi bitcoin koji pripada Satoshi Nakamotu. Da bi netko dokazao da je tvorac bitcoina mora biti u mogućnosti sa tih adresa poslati bitcoin na neku drugu bitcoin adresu. To može jedino ako posjeduju privatne ključeve za te adresu s kojima može potpisati transakciju s kojom bi bitcoin bio poslan na neku drugu adresu. Do danas, nitko nije pružio dokaz za to.

Danas postoji relativno mali broj ljudi koji su „osobno” (putem interneta) komunicirali sa Satoshi Nakamotom. Dana 12. prosinca 2010., Satoshi Nakamoto je poslao svoju posljednju poruku široj Bitcoin zajednici. Nakamoto je nastavio komunicirati sa užim krugom programera i nastavio ih informirati o stanju Bitcoin mreže. Tokom travnja 2011. godine Satoshi Nakamoto poslao je svoju zadnju poruku i ovom najužem krugu programera. Nakamoto se nakon ovoga do danas više nikada nikome nije javio. Kako se misteriozne pojavio 2008. tako je i misteriozno nestao 2011. godine.

Genesis address ili prva adresa ikad na koju je poslan bitcoin je A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7DivfNa. Za tu adresu se smatra da je u vlasništvu Satoshi Nakamota koji je osobno na nju poslao bitcoin koji je inicijalno izrudaren. Ukoliko upotrijebite bitcoin block explorer (pretraživač bitcoin blokova) na web stranici www.mempool.space možete vidjeti da je ta adresa primila bitcoin u više od 3,500 transakcija dok ne postoji niti jedna transakcija koja pokazuje da je sa te adrese bitcoin poslan na neku drugu adresu. Zasigurno se pitate zašto je u više od 3,500 transakcija bitcoin poslan na prvu ikad stvorenu bitcoin adresu. Sve te transakcije sadrže neki mali, simboličan iznos bitcoina ali se mogu shvatiti kao čin odavanja počasti tvorcu bitcoina Satoshi Nakamotu.

Bitcoin Pizza

Kako je Bitcoin u početku zapravo stekao svoju vrijednost? Bitcoin se u početku mogao „rudariti“ i slati među korisnicima mreže ali sam po sebi nije imao nikakvu monetarnu vrijednost. Pored toga, jako mali broj ljudi je uopće znao za bitcoin i kako ga koristiti.

Prva događaj koji je bitcoinu ikad dodijelio neku monetarna vrijednost dogodio se 22.svibnja.2010. godine kada se na bitcointalk.org forumu pojavio neobičan oglas. Tada 28-godišnji muškarac po imenu Laszlo Hanyecz s Floride ponudio je 10.000 bitcoina u zamjenu za dvije pizze koje će biti dostavljene na njegovu adresu. Tu ponudu je prihvatio jedan student iz Californije koji je na njegovu adresu poslao dvije pizze u vrijednosti od 41$. Za uzvrat, Laszlo Hanyecz poslao mu je 10.000 bitcoina. Od tog dana, 22. svibanj u bitcoin zajednici slavi se kao bitcoin Pizza dan. Taj dan postao je bitan jer je definirao 3 stvari:

• bitcoin je od tada imao vrijednost,
• bitcoin je prikladan kao sredstvo razmjene i plaćanja i
• bitcoin kao valuta je deflatoran (broj bitcoina koji tokom vremena ulaze u cirkulaciju je sve manji i manji te je to pretpostavka za povećanje njegove vrijednosti)

Te dvije pizze bit će zapamćene kao dvije najskuplje na svijetu ikada. Ukoliko se u obzir uzme najveća do sada ikad zabilježena cijena bitcoina od otprilike 69.000 dolara te dvije pizze plaćene su 690 miliona dolara. Isto tako, primatelj tih 10.000 bitcoina iste je također nedugo nakon što ih je dobio prodao te je s tim novcem financirao privatno putovanje. Primjenjujući istu logiku najviše cijene bitcoina može se zaključiti da je to putovanje vjerojatno najskuplje ikad plaćeno putovanje.

Ovaj primjer s pizzom najbolje ilustrira veoma popularan izraz među ljudima koji bitcoin drže na duge staze. Izraz HODLing izvedenica je iz engleske riječi holding što znači držati. Držanje bitcoina u ovom smislu podrazumijeva držanje bitcoina „zauvijek“. Zašto bi netko uopće prodao svoj bitcoin ako je gotovo izvjesno (što i povijesni podaci pokazuju) da će vrijednost bitcoina s protekom vremena samo rasti.

Što bitcoinu daje vrijednost

Najveću vrijednost bitcoinu daje njegova iznimna rijetkost. Maksimalna količina bitcoina koja ikada može postojati je 21 milijun (21.000.000). Svatko tko ima pristup najobičnijem računalu može jednostavno sam za sebe provjeriti tu osobinu bitcoina. Ogromna računalna snaga dedicirana je konstantno kako bi se osiguravala točnost i ispravnost decentralizirane glavne knjige bitcoina. Glavna knjiga (Ledger) je zapis svih transakcija koje su se ikada na Bitcoin mreži desile. Mreža doslovno plaća ljudima da održavaju taj integritet (u obliku nagrada za rudarenje) i da djeluju u dobroj vjeri. Cijena bitcoina jednostavno je određena ponudom i potražnjom za njim na burzi.

Isto tako, bitcoin se može promatrati sa stajališta evolucije novca. Koristeći modernu terminologiju, novac se uvijek razvija u sljedeće četiri faze:

1. Kolekcionarski predmeti: U prvoj fazi svoje evolucije, novac će se tražiti isključivo na temelju njegovih osebujnih svojstava. Predmeti u ovom stadiju najčešće su strast kolekcionara ili manjeg kruga posjednika. Školjke, perle i zlato bili su kolekcionarski predmeti prije nego što su prerasli u više kategorije oblika novca.
2. Pohrana vrijednosti: Nakon što ga bude tražen od dovoljnog broja ljudi zbog svojih osobitosti, novac će biti prepoznat kao sredstvo očuvanja i pohranjivanja vrijednosti tijekom vremena. Kako neko dobro sve više poprima značajke skladišta vrijednosti, njegova će kupovna moć rasti jer ga sve više ljudi želi koristiti za ovu svrhu. Kupovna moć pohranjene vrijednosti naposljetku će doći do svog maksimuma kada to dobro bude široko zastupljeno i smanji se priljev novih ljudi koji ga žele koristiti kao skladište vrijednosti.
3. Sredstvo razmjene: Kada se novac u potpunosti ustoliči kao sredstvo očuvanja vrijednosti, njegova će se kupovna moć stabilizirati. Nakon stabilizacije kupovne moći, oportunitetni trošak korištenja novca za obavljanje poslova smanjit će se do razine na kojoj je prikladan za korištenje kao sredstvo razmjene. U najranijim danima bitcoina, mnogi ljudi nisu cijenili ogromne oportunitetne troškove korištenja bitcoina kao sredstva razmjene, a ne kao početke ere u kojem je dobro služilo u svrhu pohrane vrijednosti. Široko je poznata priča o čovjeku koji je zamijenio 10.000 bitcoina (vrijednih otprilike 225 milijuna dolara u vrijeme pisanja ovog teksta ili 690 milijuna dolara na vrhuncu vrijednosti tokom 2021. godine) za dvije pizze ilustrira ovu situacija. U svijetu bitcoina 22.svibanj svake godine obilježava se kao bitcoin pizza day. Mnogo manje poznata situacija dolazi sa naših prostora, a tiče se identične situacije kada je dotični gospodin za 20.000 kuna prodao 120 bitcoina koji bi trenutno vrijedili 2 ,7 milijuna dolara ili na vrhuncu vrijednosti 2021. godine oko 8,3 milijuna dolara.
4. Obračunska jedinica: Kada se novac naširoko koristi kao sredstvo razmjene, roba će se na tržištu cijeniti u odnosu prema njemu. Uobičajena je zabluda da su danas cijene izražene u bitcoinu dostupne za mnoge robe i usluge. Na primjer, iako bi se šalica kave mogla platiti bitcoinom, navedena cijena nije prava cijena bitcoina; nego je to cijena u dolarima koju ugostitelj traži za tu šalicu kave koja je samo prevedena u bitcoin termine po trenutnom tržišnom tečaju dolara za bitcoin. Ako bi cijena bitcoina pala izraženo u dolarima, broj bitcoina koje ugostitelj traži bi se proporcionalno povećao. Tek kada su ugostitelji (pa tako i svi ostali trgovci) voljni prihvatiti bitcoin za plaćanje bez obzira na tečaj bitcoina u odnosu na fiat valute, možemo doista misliti da je bitcoin postao obračunska jedinica.

Bitcoin se trenutno nalazi u drugoj fazi (pohrana vrijednosti). Vjerojatno će proći još nekoliko godina prije nego što bitcoin prijeđe u treću fazu gdje će postati sredstvo razmjene. Iako se kao sredstvo razmjene danas već koristi to još uvijek nije toliko rasprostranjeno da bi se moglo smatrati da je već u ovoj fazi. Kao sredstvo razmjene bitcoin se najviše koristi putem Lightning mreže. Zanimljivo je za primijetiti da je za isti prijelaz zlatu trebalo mnogo stoljeća.

Tko kontrolira mrežu

Jednostavan odgovor je i svi i nitko. Mreža je projektirana tako da se zlonamjerni akteri ne mogu okoristiti, a svatko ima kontrolu nad svojim sudjelovanjem u njoj. Nijedan programer samostalno ne može izvršiti nikakve promjene bitcoin koda. Nijedan rudar nije u mogućnosti filtrirati bilo koju određenu transakciju. Niti jedan korisnik bitcoin mreže ne može iskoristiti mrežu na način da potroši bitcoin koji mu ne pripada ili koji nema.

Da li je korištenje bitcoina anonimno

Bitcoin na razini mreže nije “povezan” ni s jednim javnim identitetom. Protokol prepoznaje adrese samo kao zbirku slova i cijelih brojeva. Međutim, poslovni subjekti koji svoje poslovanje temelje na Bitcoinu, poput KYC (know your customer) burzi na kojima je moguće kupiti bitcoin, mogu povezati bitcoin koji tamo kupite s vašim identitetom u stvarnom svijetu. Budući da je glavna knjiga bitcoina (bitcoin ledger) u potpunosti vidljiva svima, može doći di situacije da je zbog toga moguće pratiti nečije bitcoin transakcije.

Što je to blockchain

Zapis o svakoj bitcoin transakciji ikad napravljenoj čuva se na blockchainu u tzv. javnoj knjizi odnosno bitcoin ledgeru. U zamjenu za transakcijske naknade i subvenciju za blok, rudari se natječu u „proizvodnji“ blokova. Svaki uspješno zapisani novi blok kriptografski je povezan sa blokom koji mu prethodi te se na taj način stvara lanac blokova ili blockchain. Za potpuno razumijevanje kako blockchain funkcionira pročitajte blog na ovom linku.

Može li država ili vlada zaustaviti bitcoin

Nema sumnje da bi vlade mogle zabraniti bitcoin unutar svojih granica. U stvarnosti, Kina je to već učinila nekoliko puta, a ekosustav još uvijek napreduje. Zbog disperzirane arhitekture bitcoina, zaustavljanje njegove ekspanzije zapravo bi zahtijevalo goleme koordinirane napore mnogih velikih svjetskih zemalja. Takvi napori da se uništi mreža zahtijevalo bi izrazito velike financijske resurse a s time se zapravo ništa ne bi dobilo. Priključiti se i koristiti bitcoin mreže jednostavno može svatko sa najjednostavnijeg osobnog računala tako da je malo vjerojatno da bi se vlade ozbiljnih država upustile u tako nešto jer bi vjerojatno došlo do potpuno suprotnog efekta.

Da li ga koriste kriminalci

Budući da je Bitcoin oblik valute, kriminalci ga mogu koristiti identično kao i što koriste svaku drugu valutu. Ilegalno tržište drogama danas se pretpostavlja da vrijedi više od 500 milijardi dolara godišnje. Ako se to usporedi s današnjom cijenom bitcoina od oko 20.000 dolara i ukupnom tržišnom kapitalizacijom od nešto više od 400 milijardi dolara može se reći da bitcoina zapravo nema dovoljno da pokrije sve potrebe ilegalnog tržišta drogama. Zasigurno je točnije utvrditi da se fiat valute (poput dolara ili eura) koriste za financiranje velike većine ilegalnih aktivnosti na tom tržištu. Isto tako, s obzirom da znamo da su bitcoin transakcije u potpunosti transparentne i vidljive svima, jedna od najglupljih stvari koje kriminalne organizacije povezane s drogama mogu napraviti je da svoje tragove odnosno izvršene transakcije ostave na blockchainu koji nije moguće izmijeniti a u svakom trenutku se mogu pregledati.

Isto tako, prema istraživanju tvrtke Chainalysis, tvrtka za analizu blockchaina, izvjestila je da je pranje novca činilo samo 0,05% ukupnog volumena kripto transakcija u 2021. To bi značilo da je od 2017. do danas oprano 33 milijarde dolara putem kripto imovine. Za usporedbu, UN-ov Ured za droge i kriminal procjenjuje da se 800 milijardi do 2 trilijuna dolara svake godine opere korištenjem klasičnih fiat valuta (dolar, euro itd.), što je oko 5% globalnog BDP-a.

S obziron na navedeno, argument da se bitcoin i ostale kripto valute koriste za ilegalne aktivnosti je u potpunosti promašen i lažan narativ institucija koje danas imaju kontrolu nad fiat novcem samo iz razloga kako bi opravdali svoje postojanje.

Može li se bitcoin jednostavno kopirati

Da, na razini mreže je to moguće napraviti i mnogi pojedinci su to zapravo i napravili. Danas postoje doslovno stotine Bitcoin klonova, svaki s malom izmjenom izvornog koda čija je namjena da bi se Bitcoin malo “poboljšao”. Ova “poboljšanja” gotovo uvijek uključuju značajne kompromise, sprječavajući ih da iskoriste moćne mrežne učinke Bitcoina. U stvarnosti bitcoin je jedan i jedini i nije moguće kopirati. Bitcoin je jedno a sve ostale kriptovalute su nešto sasvim drugo.

Zar bitcoin ne troši energiju

Istina je da Bitcoin mreža koristi puno energije ali ta se energija koristi za funkcioniranje i osiguranje danas najsigurnije globalne kompjuterske mreže za plaćanja a to je bitcoin mreža. Ta mreža za direktna plaćanja i pohranu vrijednosti pojedincima nudi ogromnu vrijednost te se energija utrošena za tu svrhu nikako ne može smatrati bespotrebno potrošenom. Vlasnici bitcoin farmi (pogona za rudarenje bitcoina) već su odavno započeli s inovacijama u korištenju alternativnih izvora energije kao što su obnovljivi izvori energije ili korištenje plinova koji se inače spaljuju prilikom vađenja nafte.

Koliko bitcoina postoji

U trenutku pisanja ovog teksta u opticaju je nešto više od 19 milijuna bitcoina. Samo 21 milijun bitcoina će ikada postojati, a posljednji bitcoin bit će pušten u optjecaj negdje otprilike oko 2140. godine. To se možda čini jako malo za jednu globalnu mrežu za plaćanja ali isto tako mora se imati na umu da se svaki bitcoin može podijeliti na 100 milijuna manjih jedinica koje se zovu Satoshi ili sats.

Kako nastaje bitcoin

Globalno raspršenim i iznimno konkurentnim procesom rudarenja proizvodi se novi bitcoin. Rudari koji pronađu novi blok dobivaju subvenciju ili nagradu za svoj rad u obliku novo stvorenog bitcoina. Ova subvencija danas je na 6,25 bitcoina za svaki novi blok. Ove subvencije se otprilike svakih 4 godine ili 210.000 blokova prepolovljuju. Slijedeće prepolovljavanje će biti otprilike u travnju 2024. godine i tada će se za svaki novi blok dobivati nagrada od 3,125 bitcoina.

Što je rudarenje

Rudarenje je metoda kojom rudari alociraju značajne računalne resurse kako bi procesuirali transakcije na mreži u blokove. Nakon prikupljanja svih transakcija, rudari izvode ponavljajuće računske operaciju kako bi pronašli odgovor koji odgovara prethodno postavljenom kriteriju. Nakon što pronađu odgovor te transakcije se zapisuju u blok a rudar za to dobije nagradu u obliku naknada za obradu transakcija i nagradu za novostvoreni blok. Za svaki novi blok ponavlja se ovaj postupak. Više o ovoj temi pročitajte u ovom blogu.

Kako mogu kupiti bitcoin

Postoje mnoge online mjenjačnice na kojima možete kupiti bitcoin, ali prije nego što to učinite, trebali biste provesti vlastito istraživanje. Najjednostavniji način da dobijete svoj prvi bitcoin (ili samo dio bitcoina) je da kupite nešto od pouzdanog prijatelja ili vama poznate osobe. Važno je imati na umu da svaki bitcoin ima 100 milijuna Satoshia, tako da možete kupiti i manje od jednog bitcoina. Više o mjenjačnicama možete pročitati ovdje.

Što je još potrebno znati o bitcoinu

bitcoin.org vs bitcoin.com

Potrebno je naglasiti da je web stranica pravog i jedinog bitcoina bitcoin.org. S obzirom da iza pravog bitcoina ne stoji niti jedna individua, niti jedna kompanija pa tako niti jedna država morate znati da iza stranice bitcoin.com stoji privatna kompanija Saint Bitts LLC. koja na tržištu nudi komercijalne usluge koje se temelje na blockchain tehnologiji koje su najčešće vezane za neke druge kripto valute a ne bitcoin.

Digitalno zlato

Star nešto više od deset godina, bitcoin je još uvijek relativno nova tehnologija. Još uvijek nije potpuno spreman za široku upotrebu u smislu novca koji se svakodnevno koristi za razmjenu dobara i usluga. Iako je danas moguće kupovati i prodavati proizvode i usluge s bitcoinom, trenutno je njegova primarna namjena pohrana vrijednosti na duže vrijeme ili kao oblik digitalnog zlata. Danas, mnogi ljudi kupuju bitcoin i koriste ga kao spremište vrijednosti tijekom vremena zbog njegove fiksne i ograničene maksimalne količine koja ikada može postojati. Sve što može zadržati svoju vrijednost ili kupovnu moć tijekom vremena je skladište vrijednosti. Budući da sve vlade diljem svijeta printaju beskonačne količine novca (fiat novac koji svi danas koristimo), dovodi do inflacije tih fiat valuta pa posljedično tome i do inflacije cijena odnosno porasta cijena svih dobara i usluga. Zbog toga su tradicionalne valute loše „skladište vrijednosti“. U usporedbi s tim valutama i drugom imovinom, bitcoin s vremenom bolje zadržava svoju vrijednost zbog svoje fiksne ponude.

Ljudi bitcoin iz tog razloga drže kao vrstu digitalnog zlata kao zaštitu od inflacije. Bitcoin također ima brojne prednosti u odnosu na pravo zlato, uključujući mogućnost slanja gotovo odmah i za vrlo male transakcijske troškove bilo gdje u svijetu. Osim toga, pohranjivanje bitcoina je puno jednostavnije od pohranjivanja zlata. Bitcoin se može čuvati na hardverskom novčaniku, računalu, pametnom telefonu, online bitcoin mjenjačnici ili u svemu navedenom. Da biste spremili svoj bitcoin, ne morate kupovati sef ili mjesto u trezoru neke banke. Bitcoin se, za razliku od zlata, također može lako prenijeti preko međunarodnih granica, kao što je već spomenuto.

Cijena može imati velike oscilacije

Cijena bitcoina je znatno porasla jer ga koristi sve više i više ljudi širom svijeta. Vrijednost bitcoina kada je prvi put predstavljen bila je manja od jednog penija. Do danas, najveća zabilježena cijena bitcoina bila je preko 69.000 američkih dolara. Međutim, kako bitcoin prolazi kroz proces prihvaćanja, može doći do značajnih kretanja cijena na gore i dolje u kratkom vremenskom periodu. Kao rezultat toga, ulaganje u bitcoin je još uvijek rizično, a ljudi bi trebali ulagati samo ono što si mogu priuštiti izgubiti. Možda je praktičnije reći da je u bitcoin najbolje uložiti onaj novac koji vam nije potreban za esencijalne životne potrebe te da ulaganje u bitcoin treba biti dugoročnog karaktera. Svi koji su u bitcoin uložili novac i nisu ga dirali barem 4 godine nisu nikada izgubili. Oni koji su npr. uložili u bitcoin kada je bio na svom vrhu na otprilike 69.000 američkih dolara i žele ili moraju do svog novca doći sada zasigurno bi imali ostvarene gubitke jer je cijena bitcoina trenutno manja od navedenog iznosa.

Bitcoin je dugoročna investicija i s vremenom vjerojatnost je velika da će postići cijene koje su mnogostruko veće i od trenutno najveće zabilježene od 69.000 američkih dolara. Cijenom bitcoina na burzama se trguje i manipulira isto kao i sa svim ostalim cijenama dionica a s obzirom da je bitcoin veoma mlada klasa imovine podložna je većim oscilacijama u kratkom vremenskom periodu od za razliku velikih svjetskih kompanija čije dionice na burzi kotiraju desetljećima.

Volatilnost cijene bitcoina je funkcija njegovog nastajanja. U prvih nekoliko godina svog postojanja, bitcoin se ponašao kao tzv „penny-stock“, i svaki veliki kupac koji bi se eventualno pojavio uzrokovao je nagli porast cijene. Kako su usvajanje i likvidnost rasli tijekom godina, volatilnost bitcoina se proporcionalno smanjila. Kada bitcoin postigne tržišnu kapitalizaciju zlata, pokazat će sličnu razinu volatilnosti. Kada bitcoin premaši tržišnu kapitalizaciju zlata, njegova volatilnost smanjit će se na razinu koja će ga učiniti prikladnim kao široko korišteno sredstvo razmjene.

Transakcije se mogu pratiti

U „javnoj knjizi“ bitcoina (bitcoin ledger) svaka transakcija bitcoinom je zabilježena. Svatko na svijetu može pregledati sve transakcije pretraživanjem Block Explorera na mreži i unošenjem određene transakcije ili adrese novčanika. Koristeći kriptografsku metodu s javnim ključem, privatnim se ključem čuvaju identitet vlasnika bitcoin novčanika i adresa bitcoin novčanika. Identitet korisnika ipak može biti otkriven ako se prilikom korištenja bitcoina samoinicijativno pružaju dodatne informacije o identitetu vlasnika bitcoina. Stoga je korištenje adresa bitcoin novčanika samo jednom solidna operativna sigurnosna praksa. Danas već postoje mnoge tvrtke na tržištu koje se fokusiraju na praćenje entiteta na blockchainu. Jedna od najpoznatiji je zasigurno Chainanlysis. Tvrtka surađuje s poduzećima i vladama država kako bi „povećali transparentnost“ blockchaina, kako bi lakše identificirali određene korisnike te pružili podatke i usluge analize podataka velikim tvrtkama.

Porezi i regulativa

Korištenjem bitcoina potrebno je upoznati se i sa poreznim obvezama koje iz toga proizlaze. Velika većina država na svijetu za trgovanje bitcoinom podrazumijeva da je na takve transakcije potrebno platiti i određena davanja državi. Bitcoin se tretira kao vlasništvo te se u Hrvatskoj plaća porez na kapitalnu dobit koju ste eventualno ostvarili kao razliku između nabavne i prodajne cijene. Ako kupujete i prodajete bitcoin, trebali biste se adekvatno pripremiti za rješavanje poreznih obveza. Ipak jedna dobra vijest je ta da ukoliko bitcoin držite više od dvije godine od datuma kupovine te ga tada odlučite prodati više nemate poreznu obvezu na temelju te transakcije. Kako smo već ranije spomenuli da je bitcoin primarno dugoročno spremište vrijednosti svakako bi ga trebali držati više od dvije godine. Mišljenje porezne uprave pročitajte u ovom dokumentu.

Sigurnosni savjeti za korištenje bitcoina

Enkripcija novčanika

Ukoliko ste se već odlučili da će te dio svoje imovine ipak pretvoriti u bitcoin morate biti svjesni činjenice da je bitcoin moguće i veoma lako izgubiti ako ga ne osigurate na pravi način. To ga su svjesni i hakeri čija česta meta napada postaju vlasnici bitcoina. Vaš pošteno stečen novac koji ste odlučili pretvoriti u bitcoin zaslužuje da bude sigurno pohranjen te je potrebno poduzeti nekoliko jednostavnih mjera opreza kako bi ga što sigurnije pohranili. Možda i jedna od najsigurnijih metoda zaštite je ta da informaciju o tome da ste vlasnik bitcoina jednostavno zadržite sami za sebe i to nikada ne spominjete u online svijetu.

Što se bitcoin novčanika tiče i njegove zaštite apsolutni minimum koji morate osigurati je vaš novčanik osiguran lozinkom bez obzira da li se radi o vašem osobnom novčaniku kojeg imate na računalu ili mobitelu ili novčaniku koji imate na nekoj od online mjenjačnica. Lozinke poput „123456“ ili „ivan30051980“ nisu lozinke i to ste već odavno trebali naučiti. Lozinke trebaju biti mnogo kompleksnije od ovih primjera pa ovome svakako dajte na važnosti. Lozinka bi svakako trebala sadržavati velika i mala slova kao i brojeve te specijalne simbole. Primjer jedne dobre lozinke izgledao bi ovako: „uS7Dj@85V14ez$7C“. Ukoliko se pitate kako je takvu lozinku uopće moguće zapamtiti tada možete razmisliti o korištenju password manager alata.

Ukoliko ste se odlučili za najsigurniju varijantu čuvanja vašeg bitcoina korištenjem Ledger ili Trezor hardverskih novčanika kroz proces zaštite istih biti će te vođeni prilikom njihove inicijalizacije.

Ukoliko koristite novčanike nekih od online mjenjačnica svakako je potrebno aktivirati 2FA ili dvo-faktorsku autentifikaciju. Ako ste se registrirali na mjenjačnicu koja ne pruža takvu mogućnost savjetujem vam da račun na toj mjenjačnici odmah zatvorite. Ocjenu i sigurnost pojedinih mjenjačnica možete pogledati na slijedećem linku. Dvo-faktorska autentifikacija predstavlja dodatnu razinu zaštite od neovlaštenih upada u vaš korisnički račun.

Na mjenjačnicama koje nude ovaj oblik zaštite nju je moguće aktivirati na slijedeći način: (mjenjačnice možda korite različitu terminologiju kroz izbornike ali princip je kod svih isti)

• Potrebno je preuzeti besplatnu Google Authenticator ili Authy aplikaciju putem vašeg mobilnog telefona
• Ulogirati se u vaš račun na mjenjačnici
• Otići na stranicu sa sigurnosnim postavkama i odabrati Two-Factor Authentication.
• Tada bi vam se trebao prikazati QR kod koji je potrebno skenirati sa aplikacijom koju ste preuzeli u prvom koraku
• Kada je kod uspješno skeniran aplikacija na mobitelu će vam početi prikazivati broj od 6 znamenki koji će se svakih 30 sekundi izmjenjivati
• Ovo je vaš kod za verifikaciju koji uz lozinku sada morate upisivati svaki put kada se ponovo budete pristupali svom korisničkom računu
• Mjenjačnica će vas sada zatražiti da potvrdite aktivaciju 2FA sa kodom koji se prikazuje u vašoj mobilnoj aplikaciji

Nikada ne dijeli svoje privatne ključeve

Privatni ključ je kod koji vam omogućuje prijenos bitcoina, odobravanje transakcija i općenito za kontrolu vašeg bitcoin novčanika. OD APSOLUTNE JE VAŽNOSTI DA SVOJE PRIVATNE KLJUČEVE ZADRŽITE SAMO ZA SEBE. Čuvajte ih na sigurnom mjestu kojem samo vi možete pristupiti. UKOLIKO NETKO DOĐE DO VAŠIH PRIVATNIH KLJUČEVA ON TADA IMA PRISTUP VAŠEM BITCOIN NOVČANIKU TE SA VAŠIM BITCOINOM SPREMLJENIM NA NJEGA MOŽE UČITI ŠTO GOD ŽELI.

Svoje privatne ključeve čuvajte. Privatne ključeve nikada ne čuvajte na računalu ili mobitelu ili bilo kojem drugom uređaju koji se može spojiti na Internet. Jer ako se može spojiti na Internet tada tom uređaju mogu isto tako pristupiti i hakeri ili zloćudni softver a vaši privatni ključevi tada mogu biti kompromitirani.

Poznata je uzrečica koja glasi „Not your keys not your coins“. Vašim bitcoinom upravljate samo ako imate kontrolu nad vašim privatnim ključevima. Ako nemate kontrolu nad vašim privatnim ključevima tada nemate ni kontrolu nad vašim bitcoinom.

Jednostavno kreiranje i osiguranje pohrane vlastitih privatnih ključeva moguće je pomoću vodećih hardverskih novčanika kao što su Ledger i Trezor.

Sigurnosna pohrana novčanika

Prilikom inicijalizacije Ledger ili Trezor hardverskih novčanika morate zapisati frazu za oporavak. Fraza za oporavak se sastoji od 12 ili 24 riječi koje je potrebno zapisati na zasebni komad papira koji dolazi u pakiranju sa ovim tipom novčanika. Ovo je IZNIMNO VAŽNO jer ukoliko se desi da vaš novčanik bude oštećen, izgubljen ili ukraden, koristeći frazu za oporavak, svojim sredstvima na novom novčaniku uvijek možete pristupiti koristeći frazu za oporavak.

Jednom kada ste frazu za oporavak zapisali potrebno ju je sigurno pospremiti isto kako ste pospremili i svoj privatni ključ. Dakle offline, nikako na računalu ili u mobitelu niti u bilo kojem drugom digitalnom obliku. Frazu za oporavak možete čuvati u vašem domu ili na drugom sigurnom mjestu. Svakako osigurajte da je mjesto sigurno i vama lako dostupno kako biste svom bitcoinu mogli lako i brzo pristupiti u slučaju da izgubite vaš novčanik ili da se isti jednostavno pokvari.

Detaljno o privatnim ključevima, i frazama za oporavak pročitajte u dijelu o bitcoin novčanicima.

Ažuriranje softvera novčanika

Kako biste bili sigurni da je vaš bitcoin novčanik siguran, potrebno je redovito ažuriranje softwarea novčanika kako biste bili sigurni da software ne sadrži eventualne propuste koji mogu ugroziti sigurnost vašeg novčanika. Tvrtke koje svoja programska rješenja za bitcoin novčanike pružaju na upotrebu redovito ažuriraju svoj software kako bi ga unaprijedile korisnim izmjenama i dodacima i učinile još sigurnijim u odnosu na prethodnu verziju koja je korištena. Ako redovito ažurirate software vašeg bitcoin novčanika, na taj način osigurati će te da vaš novčanik ima najnovije značajke i najbolju funkcionalnost.

Kako kupiti bitcoin

Online mjenjačnice

Najlakši i najsigurniji način za kupnju Bitcoina je kupnja putem online mjenjačnica. Neke od najpopularnijih mjenjačnica danas su Binance, FTX, Coinbase, Kraken, KuCoin, Gemini, Gate.io, Bitfinex, Bitstamp, Bybit itd. Manje, odnosno manje poznate mjenjačnice nose veći rizik prilikom korištenja istih. Uz rizik da nisu u potpunosti sigurne postoji i mogućnost da nisu u potpunosti ni usklađene sa svim zakonskim regulativama. Imajte na umu da postoji i jako puno različitih mjenjačnica koje su apsolutne prevare. Ukoliko vam se putem telegrama, twittera, discorda i ostalih online aplikacija javljaju nepoznati ljudi i promoviraju vam mjenjačnice na kojima možete sigurno trgovati i dobivati jako velike povrate na svoje uloge savjetujem vam da te ljude odmah blokirate i ni slučajno ne otvarate linkove koje su vam poslali da se na tim mjenjačnicama registrirate. Ukoliko se registrirate i pošaljete svoja sredstva na njih budite sigurni da ste ta sredstva zauvijek izgubili.

Stoga se preporuča da svoj prvi bitcoin (ili samo dio bitcoina) kupite na nekoj od najvećih mjenjačnica, dobro etabliranih imena koja su prethodno navedena. Mjenjačnicama tih tvrtki možete pristupiti putem računala ili mobitela koristeći aplikacije koje možete preuzeti u Google Play Storeu ili Apple Storeu. Iako su to najveći igrači u kripto svijetu savjetujem vam da kada kupite svoj prvi bitcoin da ga svakako pošaljete na svoj novčanik. Kako smo već spomenuli frazu „Not your keys not your coins“ znate da ako svoj bitcoin ostavite na mjenjačnici da ne posjedujete privatni ključ za bitcoin adresu na kojoj se vaš bitcoin nalazi te samim time vi nemate apsolutnu kontrolu na njim.

Da biste kupili bitcoin, prvo morate uplatiti sredstva na račun mjenjačnice, nakon čega ta sredstva možete zamijeniti za bitcoin. Mnoge mjenjačnice nude vam opciju da novac putem bankovne transakcije prebacite na njihov bankovni račun ili da bitcoin kupite koristeći vašu debitnu ili kreditnu karticu. Ukoliko se odlučite novac prebaciti bankovnom transakcijom morate znati da će se vaš novac na mjenjačnici pojaviti u roku najčešće od 1-3 radna dana. Ukoliko želite koristiti vašu karticu novac na vašem računu bit će dostupan odmah. Ali pritom imajte na umu ukoliko koristite karticu da su provizije poprilično velike i znaju biti u rasponu od najčešće 3-5% što je zaista previše. Prilikom slanja novca na svoj račun na online mjenjačnici putem bankovne transakcije najčešće nema provizije koju će vam mjenjačnica naplatiti za polog sredstava. Neki manji trošak transakcije može se pojaviti prilikom slanja novca sa vašeg računa i to ovisi o vašoj banci.

Bitcoin bankomati (ATM)

Danas postoje i bitcoin bankomati identični onim običnim bankomatima banaka koje svakodnevno koristite za podizanje gotovine. Bitcoin bankomati pružaju diskretnu opciju za kupnju i prodaju bitcoina. Ako postoji neki blizu mjesta gdje živite, oni su također praktičan način da dođete do bitcoina. Svakako imajte na umu na su troškovi transakcije na njima u najboljem slučaju na razini onih kada koristite svoju debitnu ili kreditnu karticu za kupnju bitcoina na centraliziranim mjenjačnicama.

Danas je bitcoin moguće kupiti i u poštanskim uredima ili u klasičnim mjenjačnicama koje se nalaze na svakom koraku tipa Western Union. Transakcijske naknade kod njih su također velike tako da dvaput razmilite prije nego ih koristite.

Lokacije bitcoin bankomata možete pretraživati na slijedećem linku:

https://coinatmradar.com/

Osobno od nekoga

Bitcoin možete kupiti i osobno od nekoga tko ga želi prodati. To može biti vama neka bliska ili barem poznata osoba. Isto tako, danas online možete pronaći mnogo stranica i aplikacija na kojima ljudi oglašavaju kupnju i prodaju bitcoina. U ovom slučaju budite jako oprezni jer prevaranata ima na svakom koraku. Ukoliko se odlučite na ovaj način kupovine ili prodaje bitcoina, kod osobe s kojom dogovorite transakciju inzistirajte na tome da se nađete na nekom javnom mjestu umjesto nekog parkirališta, male mračne uličice ili lokalne birtije. Nikako nije uputno ići sam na takve „sastanke“.

Bitcoin novčanici

Što je bitcoin novčanik

Poput vašeg običnog novčanika, bitcoin novčanik je način za pohranjivanje novca odnosno vašeg bitcoina. Osnovna stvar koju morate razumjeti a koja se tiče bitcoin novčanika je da bitcoin zapravo ne postoji unutar njega. Bitcoin postoji samo na distribuiranoj bitcoin knjizi (bitcoin blockchain ledger). Privatni ključevi odnosno ključevi koji su potrebni za slanje i primanje bitcoina preko te distribuirane bitcoin infrastrukture na kojoj bitcoin zapravo funkcionira čuvaju se u bitcoin novčaniku.

Što je bitcoin adresa

Niz brojeva i slova koji je specifičan samo za vaš novčanik je bitcoin adresa. Da biste primili bitcoin, morate tu adresu podijeliti s osobom koja vam želi poslati bitcoin. Preporučljivo je da nikada 2 puta ne koristite istu adresu iz sigurnosnih razloga. Bitcoin novčanici imaju mogućnost generirati beskonačan broj bitcoin adresa pa je ovu mogućnost uputno koristiti. Većina novčanika brine o tome automatski umjesto vas i generira novu adresu svaki put kada želite primiti bitcoin. Pritom uvijek znate stanje bitcoina u vašem novčaniku koji prikazuje saldo bitcoina na svim bitcoin adresama koje su za vas u njemu generirane.

Što je to fraza za oporavak

Kada inicijalizirate novi novčanik, stvara se niz od 12 ili 24 nasumično generirane riječi poznate kao “seed words” ili “mnemonic“ odnosno fraza za oporavak. Ovaj set riječi služi za otključavanje cjelokupnog vašeg novčanika i njega nikada ni u kojem slučaju ne smijete s nikim podjeliti. Isto tako, dužni ste ovaj set riječi pohraniti na sigurno i vama lako dostupno mjesto da u slučaju potrebe isti možete upotrijebiti. Ako itko dođe u posjed ovog seta riječi bez problema može isprazniti vaš bitcoin novčanik.

Što je pristupna fraza

Pristupna fraza, passphrase ili zaporka, često je poznata kao dodatna 13. ili 25. riječ u setu od 12 ili 24 riječi koje se inače zapisuju kod inicijalizacije novog bitcoin novčanika. To je korisnički definirana dopunska riječ ili izraz namijenjen za jačanje sigurnosti. Da bi pristupio vašem novčaniku napadaču je potrebna i ta vaša dodatna riječ uz cjelokupnu frazu od 12 ili 24 riječi koje ste zapisali. Tu jednu dodatnu riječ nikada ne držite u blizini ili zajedno sa vašom frazom za oporavak od 12 ili 24 riječi.

Što je privatni ključ

Privatni ključ predstavlja dokaz da entitet koji ga posjeduje ima ovlaštenje za trošenje bitcoina s odgovarajuće bitcoin adrese. Privatni ključ kreira se iz vaše pristupne fraze. Za svaku adresu koja je otvorena u vašem novčaniku generira se privatni ključ. Danas, velika većina korisnika bitcoina nikada se neće izravno koristiti s privatnim ključem; umjesto toga, softver novčanika to odrađuje automatski za vas prilikom korištenja.

Što je javni ključ

Javni ključ za bitcoin je isto ono što je IBAN za vaš bankovni račun. To je bitcoin adresa na koju možete primati novac na blockchainu odnosno primati bitcoin na vašu bitcoin adresu.

Što je prošireni javni ključ

O proširenom javnom ključu ili Xpub možete razmišljati kao o glavnom ključu vašeg bitcoin novčanika. Isto kao i kod privatnih ključeva ili fraza za oporavak ovaj ključ nitko osim vas ne smije znati. Pomoću Xpub ključa moguće je generirati i vidjeti svaku adresu koja je prethodno generirana u vašem novčaniku. Ypub i Zpub su Xpub varijacije koje zapravo imaju istu funkciju.

Koji bitcoin novčanik je najbolji za vaše potrebe

Potpunu kontrolu nad svojim bitcoinom imate korištenjem hardverskih novčanika. Ali s tom potpunom kontrolom dolazi i potpuna individualna (vaša) odgovornost. Vi i samo vi ste odgovorni za sigurnost vašeg bitcoina. Vi sami morate osigurati fizičku zaštitu vašeg bitcoin novčanika kako ga ne biste izgubili ili da vam ne bude ukraden. Isto tako, morate zapamtiti lozinku vašeg bitcoin novčanika kako bi mogli pristupiti svojem bitcoinu.

S druge pak strane, čuvanje bitcoina na raznim bitcoin mjenjačnicama je mnogo jednostavnije ali morate biti svjesni da u tom slučaju ne posjedujete privatne ključeve koji vam garantiraju da sa svojim bitcoinom možete raditi što god želite, kada god to želite i u odnosu s kim god to želite.

Mjenjačnice koliko god velike bile ipak mogu biti hakirane. Najpoznatiji primjer takvog slučaja datira još iz 2014. godine kada je tada najveća mjenjačnica Mt.Gox napadnuta te je ukradeno oko 850.000 bitcoina. Dan danas velika većina tog ukradenog bitcoina još uvijek nije pronađena niti vraćena vlasnicima.

Danas je sigurnost na velikim mjenjačnicama znatno veća. Tvrtke kao što su Binance, Coinbase, Kraken itd., na primjer, drže veliku većinu svojih Bitcoina u tzv. cold storage novčanicima koji nisu povezani na Internet te su tako zaštićeni od cyber napada. Bez obzira na sve moguće oblike zaštite, mjenjačnice su uvijek izložene velikoj količini pokušaja upada u njihove sustave.

Idealan odabir novčanika ovisi od pojedinca do pojedinca. Radi se o preferencijama svakog ponaosob a faktori koji na to utječu mogu biti npr. iznos bitcoina koji se želi spremiti ili koliko brzo i jednostavno se tom bitcoinu želi moći pristupati. Slično kao i kod bilo koje druge vrste valuta, manje količine bitcoina možete držati u manje sigurnom novčaniku (u novčanicima na računalu ili mobitelu) do kojeg je jednostavno doći za svakodnevnu upotrebu, dok veće količine bitcoina svakako trebate držite skrivene na sigurnijem mjestu u hardverskim novčanicima tipa Ledger ili Trezor. Isto tako, ukoliko posjedujete veće količine bitcoina uputno ga je držati na više hardverskih novčanika koji se nikada ne bi trebali nalaziti na istom mjestu.

Hardverski novčanici

Postoje mnoge različite opcije za pohranu bitcoina, svaka sa svojim prednostima i nedostacima i po kojima se međusobno razlikuju. Kako biste spriječili krađu ili gubitak, ključno je da ste svoj bitcoin sigurno pohranili. Ako se dovedete u situaciju da je bitcoin izgubljen ili ukraden, velika je vjerojatnost da ga više nikada nećete pronaći i da je izgubljen trajno i nenadoknadivo. Iz tog razloga, trebali biste paziti da uvijek pohranite svoj bitcoin na sigurno. Najsigurnija opcija pohrane bitcoina je na hardverske (offline) novčanike.

Hardverski novčanici fizički su uređaji koji sliče najobičnijim USB stickovima a koji vam omogućuju sigurnu pohranu Bitcoina na njih. Da biste bitcoin poslali na svoj hardverski novčanik morate ga baš popust USB sticka spojiti na računalo. Istovremeno je potrebno instalirati i pokrenuti nativni programski paket koji ide uz novčanik te u njemu izvršiti sve potrebne operacije za prijenos bitcoina u vaš novčanik sa recimo online mjenjačnice na kojoj ste prethodno bitcoin kupili. Nakon prijenosa bitcoina u vaš hardverski novčanik, novčanik je potrebno pospremiti na sigurno. Hardverski novčanici zaštićeni su lozinkom, pa čak i ako je vaš hardverski novčanik izgubljen ili ukraden, netko i dalje treba lozinku za pristup vašem bitcoinu. Imajte na umu da svoju lozinku ne smijete držati zajedno sa novčanikom kao što npr. neki ljudi u svojim normalnim novčanicima drže pinove za kartice koje se nalaze u istom tom novčaniku. Ne moram vam objašnjavati koliko je to neodgovorno ponašanje.

Primjeri hardverskih novčanika:

Ledger

Ledger je vjerojatno najpoznatiji hardverski novčanik na tržištu. Ledger novčanici imaju visoku reputaciju za sigurnost i pouzdanost pohranjivanja bitcoina. Osim toga, izrađeni su od čvrstih materijala poput nehrđajućeg čelika, što povećava njihovu otpornost na oštećenja tokom vremena. Ovu dodatnu karakteristiku mnogi vide kao veliku prednost nad ostalim novčanicima.

!!VAŽNO!!

Prvi put kada koristite Ledger novčanik, biti će vam prikazana fraza za oporavak koju morate zapisati na papir koji je priložen u pakiranju samog novčanika. Ako izgubite svoj Ledger novčanik ili ako se jednostavno pokvari, korištenjem fraze za oporavak možete povratiti svoj bitcoin novčanik na novom uređaju.

!!POSEBNO VAŽNO!!

Svoj Ledger novčanik uvijek kupujte direktno od proizvođača ili od ovlaštenih distributera. Ako kupujete od nepoznatih trgovaca ili pojedinaca nemate garanciju da novčanik nije prethodno kompromitiran. Događali su se slučajevi da su ljudi novčanike kupovali preko ebay platforme. Novčanici su im dostavljeni na kućnu adresu ali su ti novčanici već u samom pakiranju imali ispunjene kartice sa frazom za oporavak. Poruka koju su novi vlasnici novčanika od prodavatelja dobili da su oni to već za vas napravili kako bi vam maksimalno olakšali upotrebu. Neiskusni korisnici su im na tome bili jako zahvali i nisu znali da ako netko drugi već zna tu frazu za oporavak da isto tako može pristupiti njihovom bitcoinu. Naravno, ti korisnici ostali su bez bitcoina koji su stavili na tako kompromitiran uređaj. Dakle, kada Ledger uređaj stigne na vašu adresu mora biti tvornički zatvoren. Kartica za zapis fraze za oporavak mora biti prazna i Ledger uređaj kada ga prvi put spojite na računalo mora vas provesti kroz proces generiranja fraze za oporavak koja se sastoji od 12 ili 24 riječi koje morate zapisati na karticu koja je s uređajem stigla.

Ledger ima više različitih uređaja a to su Ledger Nano S, Ledger Nano S Plus i Ledger Nano X. Detalje o svakom uređaju posebno i narudžbu možete napraviti klikom na naziv svakog od uređaja.

Trezor

Trezor novčanik je također veoma popularan hardverski novčanik vlasnicima bitcoina. Trezor novčanik nudi korisničko sučelje koje je jednostavno za korištenje te također ima visoku razinu sigurnosti i reputaciju na tržištu. Osim toga, Trezor ima izvrsnu podršku korisnicima, što je ključno s obzirom na to da mnogi kupci koji kupuju Trezor novčanike nikada prije nisu koristili hardverski novčanik pa im je za prvu upotrebu potrebna pomoć.

Kao i kod Ledger novčanika na početku korištenja morati će te zapisati frazu za oporavak koja se sastoji od 12 ili 24 riječi. U slučaju da izgubite ili oštetite svoj Trezor novčanik, ovu frazu za oporavak možete upotrijebiti za dohvat vašeg bitcoina na novom uređaju. Nakon što Trezor uređaj baš kao i Leger odspojite sa računala znači da putem interneta njemu više nitko ne može pristupiti. Kao i kod Ledger uređaja, Trezor morate pospremiti na sigurno mjesto kojem vi u svakom trenutku imate pristup.

NGRAVE

NGRAVE novčanik pogledajte ovdje.

Novčanici na računalu ili mobitelu

Novčanik koji kao aplikaciju možete instalirati na vašem računalu zove se još i desktop wallet ili desktop novčanik. Desktop novčanici općenito dolaze s više funkcionalnosti od mobilnih novčanika, ali mogu biti i kompliciraniji. Budući da su računala povezana na internet i podložna su zlonamjernom ili malicioznom softveru, trebate biti jako oprezni sa softverom koji instalirate.

Mobilni novčanik je onaj koji radi na vašem mobilnom telefonu. Ti novčanici omogućuju brz pristup vašem bitcoinu, ali isto tako nose sa sobom veliki rizik. Ako izgubite ili razbijete telefon, možete izgubiti i svoj bitcoin. Ako se to i desi to ne bi trebao biti problem pod uvjetom da je vaša „seed fraza“ sigurno pohranjena tako da možete svoj novčanik aktivirati na drugom uređaju.

Novčanici kojima upravljaju treće strane

Novčanici kod trećih strana su novčanici kod kojih vi ne kontrolirate privatne ključeve. Ovakvi novčanici često mogu olakšati potencijalne složenosti koje dolaze sa korištenjem bitcoin novčanika, ali to dolazi s rizikom da vi nemate kontrolu nad vašim privatnim ključevima pa tako ni nad vašim bitcoinom. Ovakvim novčanicima uglavnom upravljaju burze i korisnicima se savjetuje da na njima ne drže velike količine bitcoina. Neke od najpoznatijih online mjenjačnica su Binance, FTX (tokom 2022. godine ispostavilo se da je ova mjenjačnica jedna od največih prijevara u povijesti kripta), Coinbase, Kraken, KuCoin, Gemini, Gate.io, Bitfinex, Bitstamp, Bybit itd. Kao što je već rečeno ti novčanici su jednostavniji i praktičniji za korištenje ali vi ne posjedujete vaše privatne ključeve.

Često ove online mjenjačnice osiguravaju svoje kripto novčanike metodama kao što su identifikacija s 2 ili 3 faktorskom autentifikacijom i vremenskim odmakom za transakcije. Na primjer, online mjenjačnica Coinbase ima sigurnosnu opciju koja se zove “pohrana u trezoru” koja vam omogućuje prijenos Bitcoina s običnog novčanika u novčanik koji ima razdoblje čekanja od 48 sati za povlačenje vašeg bitcoina i zahtijeva provjeru telefonskim putem i sa dvije različite email adrese. Dodatne usluge ovog tipa značajno pridonose povećanju sigurnosti.

Skrbnička rješenja

Skrbnička rješenja su obično namijenjena institucijama ili pojedincima koji žele zaštititi velike količine kripto valuta. Takvi novčanici obično su osigurani od gubitka ili krađe do određenih iznosa. Danas postoje brojne usluge čuvanja bitcoina visoke razine sigurnosti za institucionalne ulagače. Tvrtke kao što su Coinbase, Gemini, Fidelity ili BitGo nude skrbništvo nad Bitcoinom. Ukoliko ste ste pojedinac s velikom neto vrijednošću u bitcoinu ili ako predstavljate instituciju, tada bi jedno od ovakvih rješenja mogla biti prava opcija za vas.

Novčanik s više potpisa

Novčanik koji treba više od jednog privatnog ključa za potpisivanje transakcije poznat je kao novčanik s više potpisa ili multi-sig wallet. Prilikom izrade novčanika, korisnik može odabrati hoće li upotrijebiti 2 od moguća 3 ključa za potpisivanje ili 15 od mogućih 20. Iako je multi-sig novčanik puno kompliciraniji za kreirati od novčanika sa samo jednim privatnim ključem on je zato sigurniji od novčanika sa samo jednim privatnim ključem.

Novčanici samo za pregled

Vaš prošireni javni ključ (Xpub), koji vam omogućuje pregled stanja novčanika, koristi se za izradu novčanika koji omogućavaju samo uvid u stanje novčanika (view only) bez mogućnosti potpisivanja transakcija odnosno slanja bitcoina iz njega. Ovakvi novčanici ne mogu se koristiti niti za kupnju jer nemaju privatne ključeve.

Transakcijske naknade

Ovisno o brzini kojom želite da se transakcija obavi imate mogućnost da odaberete visinu transakcijske naknade. Što je naknada viša vaša transakcija će prije biti obrađena. Uz to morate biti svjesni da vrijeme obrade transakcije ovisi i o zauzetosti mreže u datom trenutku. Prilikom transakcije u vašem novčaniku vidjet će te procjenu kolika je transakcijska naknada te će te imati mogućnost povećati ili smanjiti taj parametar.

Što je to QR kod

Podaci o adresama i iznosima vizualno mogu biti predstavljeni i putem QR koda. QR kodovi se najčešće koriste kako bi se dugačke i komplicirane za zapamtiti bitcoin adrese jednostavno mogle skenirati vašim mobilnim uređajem. Na ovaj način eliminira se potreba za ručnim upisivanjem adrese, što može rezultirati pogreškama prilikom prepisivanja i slanjem bitcoina na nepostojeću adresu. Ukoliko se to desi nažalost vaš bitcoin je nepovratno izgubljen.

Uobičajene pogreške

Bitcoin alternative

Odmah na početku moramo reći da bitcoin nema alternativu. Alternativne kripto valute kojih danas ima gotovo 20.000 u više od 99.99% slučajeva su čiste prevare koje se temelje na privlačenju korisnika putem različitih marketinških trikova i buzzworda poput izraza „decentralizirano financiranje“. Korištenjem razno raznih aplikacija koje nude velike prinose možda zvuči primamljivo ali morate biti svjesni da takvi prinosi nisu komercijalno održivi i da će zasigurno doći trenutak kada će se ti sistemi urušiti. Ukoliko ste svoj bitcoin deponirali na platforme ovog tipa savjetujem vas da ga što prije povučete na svoj novčanik za koji posjedujete svoje privatne ključeve.

Kupnja bitcoina na centraliziranim mjenjačnicama

Kupnja KYC (Know-Your-Customer) bitcoina na centraliziranim mjenjačnicama (CEX) brz je i jednostavan način. No ipak morate biti svjesni kompromisa i posljedica koje iz toga proizlaze. Kako bi ste se uspješno registrirali na centraliziranim mjenjačnicama minimalno što će te morati napraviti je ostaviti vaš osobni dokument sa slikom. Na temelju toga, budući da je bitcoin transakcije moguće pratiti uvijek vas se može povezati sa adresom na kojoj je vaš bitcoin pohranjen. Isto tako, sve vaše buduće transakcije mogu biti praćene. Ukoliko je ovo nešto što vam nije o značaja bitcoin slobodno kupite na online mjenjačnicama ali ga svakako prebacite na vaš novčanik tako da ga ne ostavljate u novčaniku mjenjačnice.

Ne istražiti druge opcije kupnje

Koja alternativna rješenja na tržištu postoje ako vam se ne sviđa prizvuk kupovine bitcoina na centraliziranim mjenjačnicama gdje ste dužni ostaviti svoje podatke. Iako postoje peer-to-peer platforme za razmjenu kao što su Bisq i HodlHodl koje koriste escrow usluge kako bi vam omogućile stjecanje bitcoina od bilo koga u cijelom svijetu, one obično nisu tako jednostavne za korištenje kao KYC alternative. Najjednostavniji način za početak je kupnja od prijatelja, osoba od povjerenja ili pak članova obitelji. Mnogi korisnici su odavno shvatili koliko je anonimnost zapravo važna. Ako se raspitate malo oko sebe zasigurno će te naići na nekoga tko bitcoin već posjeduje a za koga to možda nikada ne bi rekli. To su ljudi koji ne oglašavaju na sva zvona da posjeduju bitcoin i to bi zapravo svatko trebao tako raditi. Raspitajte se oko sebe, netko sigurno ima bitcoina koji je spreman prodati.

Druga dobra alternativa za anonimno stjecanje bitcoina je rudarenje ali to je zasebna i tehnološki malo zahtjevnija edukacija o kojoj će biti govora na ovoj stranici. Svakako morate biti upoznati i s poreznim aspektom ovakvog načina stjecanja bitcoina.

Ne imati svoj vlastiti „node“

Korištenje vlastitog noda vam daje sigurnost da su informacije prikazane u vašem novčaniku točne i u skladu s “Bitcoin propisima” vašeg čvora. Jednostavno rečeno, ako ne koristite vlastiti node, znači da koristite nečiji tuđi bez obzira da li znate tu osobu ili ne. Bitcoin tako jednostavno funkcionira. Korištenjem vlastitog noda ne morate se oslanjati ni na koga drugoga za provođenje transakcija kada imate novčanik povezan s vlastitim nodom, što daje ogromne prednosti u pogledu privatnosti.

Ostavljati bitcoin na mjenjačnicama

Nakon što ste kupili bitcoin na nekoj od mjenjačnica (KYC) i ostavili sve svoje osobne podatke, ostavili ste ga na burzi jer niste znali kako se koristit bitcoin novčanik ili kako se bitcoin sa mjenjačnice šalje u vaš novčanik. Morate biti svjesni da vi ne posjedujete privatne ključeve novčanika u kojima se bitcoin nalazi na mjenjačnicama na kojoj ste ga kupili bez obzira što ga vidite nakon što ste se na mjenjačnicu ulogirali. Vaš korisnički račun na mjenjačnici nije isto što i bitcoin novčanik. Bitcoin koji vam stoji na mjenjačnici što prije pospremite u novčanik za koji vi i samo vi posjedujete privatne ključeve. Ne dopustite da vam se dogodi situacija u kojoj će neka mjenjačnica biti meta hakerskog napada i sa koje je ukraden bitcoin među kojima se nalazi i vaš. Bilo je mnogo ovakvih slučajeva posljednjih godina. Isto tako, nisu ni sve mjenjačnice u potpunosti legitimne te je bilo slučajeva da su vlasnici istih jednostavno nestali i sa sobom uzeli ogromne količine tuđeg novca (bitcoina i ostalih kripto valuta).

Također, u zadnje vrijeme otkako je tržište kripto valuta dosta potonulo (isto kao i sva ostala tržišta) došlo je do situacija da su pojedine firme (mjenjačnice ali i firme koje se bave pružanjem drugačijih usluga na kripto tržištu) zbog krize koja ih je pogodila jednostavno postale insolventne. Jedna od stvari koje su prvo napravile bilo je to da su onemogućili korisnicima da sa tih platformi povuku svoja sredstva. Najznačajniji primjeri ovakvih događaja su vezani za Celsius i BlockFi. Nemojte se dovoditi u ovakve situacije i obavezno svoj bitcoin nakon kupovine prebacite na svoj novčanik u kojem vi upravljate sa svojim privatnim ključevima.

Slati nekome svoje privatne ključeve

Prevaranti se često predstavljaju kao članovi bitcoin zajednice kako bi ponudili podršku nekome tko možda traži pomoć putem chat aplikacija kao što su Telegram, Discord i sl. Te osobe se će vam najčešće poslati linkove na kojima trebate upisati svoje privatne ključeve ili frazu za oporavak kako bi oni tobože provjerili da ste vi stvarno vlasnik tog novčanika i kako bi vam onda mogli pružiti pomoć. To je naravno jedna velika laž. Nikada, ali baš nikada, nikome (ni policiji, ni poreznim vlastima, ni državnim institucijama) ne dajte svoje privatne ključeve ili frazu za oporavak a posebno ne online.

Nesigurna pohrana vaše „fraze za oporavak“

Ključ do vašeg bitcoina je vaša fraza za oporavak i svatko tko joj ima pristup ima i pristup vašem bitcoinu. Treba ju čuvati na sigurnom mjestu, ali pripazite da ne bude „toliko sigurna“ da i vi zaboravite gdje je ili kako glasi. Jedna veoma loša ideja je držati ju na računalu ili u mobitelu. Vjerojatno najsigurnija metoda je da ju „jednostavno“ zapamtite i da ne postoji druga kopija. Ali naravno morate biti sigurni da će te ju moći reproducirati kada za to dođe vrijeme.

Slanje bitcoina na netočnu adresu

Ovih dana sve je teže to učiniti jer novčanici sada imaju značajke otkrivanja pogrešaka i QR kodove koji se mogu skenirati kamerom na vašem mobilnom telefonu. Kada nekome šaljete bitcoin, uvijek je najbolje koristiti QR kodove ili copy/paste bitcoin adrese jer dugi nizovi brojeva i slova nisu jednostavni za prepisivanje i lako može doći do pogreške. Prije finalnog slanja uputno je još jednom ipak provjeriti adresu prije slanja.

Pretjerana euforija

Što više budete učili o bitcoinu i kako budete sve dublje i dublje shvaćali što je to zapravo bitcoin i kako funkcionira nemoguće je da vas neće uhvatiti euforija. Još ako vrijeme počnete provoditi recimo na Twitteru i YouTube-u gdje se vjerojatno najviše sadržaja generira o bitcoinu možete doći u iskušenje da na bitcoin potrošite više novca nego si to zaista i možete priuštiti. Bitcoin je još uvijek mlada i veoma cjenovno osjetljiva klasa imovine. Nemojte se dovesti u situaciju da kada dođe do većih padova cijene da razmišljate hoćete li sutra imati za stanarinu ili još gore za osnovne životne namirnice. Ne ulažite u bitcoin novac koji si ne možete priuštiti da ga u potpunosti izgubite. Ovo vrijedi za sve klase imovine pa tako i za bitcoin.

Trgovanje na burzama

Trgovanje bitcoinom na burzama može biti jako primamljiva stvar ako znate da dnevne fluktuacije cijene bitcoina znaju biti i 20%. Kripto tržište je još uvijek mlado i neregulirano pa tako i mjenjačnice na kojima se trguje. Vi kao mali igrač nemate nikakve šanse protiv velikih igrača koji još uvijek sa relativno „malo novca“ mogu manipulirati cijenom bitcoina a to znači da će te vi biti „likvidirani“. Ostavite trgovanje nekome drugome a vi online mjenjačnice koristite samo za kupovanje bitcoina i slanje istoga na svoj privatni novčanik.

Ne radite od sebe metu

Bitcoin živi na internetu koji je, slično kao i stvarni svijet, pun prevaranata koji su spremni otići daleko kako bi se domogli vašeg bitcoina. Razgovorom o posjedovanju bitcoina na internetu ili u stvarnom svijetu doslovno stavljate metu na vaša leđa za lopove ili prevarante. Uobičajeni pristup za ljude koji komuniciraju online s bitcoin zajednicom je stvaranje online persone koja je potpuno odvojena od vašeg stvarnog identiteta.

Ne koristiti 2FA

Danas je vaša email adresa povezana s računom za sve što radite online. Prevaranti relativno jednostavno mogu dobiti pristup vašim privatnim podacima ako ne vodite dovoljnu pažnju oko zaštite te vaše email adrese. Dodatni sigurnosni mehanizam, dvostruka autentifikacija ili 2FA, štiti vas od nepoželjnih upada u korisničke račune. Najpoznatije dvije 2FA aplikacije su Google Authenticator i Authy koje možete preuzeti putem vašeg mobilnog telefona kao i svaku drugu aplikaciju. Svakako koristite ove mogućnosti dodatne zaštite za sve vaše online korisničke račune i izbjegavajte oblik ovakve 2FA autentifikacije putem SMS poruka.

Ne tražiti pomoć ako nešto ne znate

Bitcoin zajednica je danas izrazito rasprostranjena i korisna. Postoje stotine različitih telegram grupa, GitHub ili reddit stranica, profila na Twitteru koji su voljni pomoći u svako doba. Ako imate bilo kakvo pitanje slobodno se i nama obratite i postavite pitanje. Zapamtite, ako niste sigurni, pitajte.

Mitovi o bitcoinu

Bitcoin nema intrinzičnu vrijednost

Kao i svakog novca, vrijednost bitcoina proizlazi iz kredibiliteta njegovih monetarnih svojstava. Vrijednost bitcoina proizlazi iz toga što se njegova rijetkost, njegov postojeći i konačan broj lagano i neovisno može provjeriti u bilo kojem trenutku. Distribuirano rudarenje bitcoina i mehanizam konsenzusa iza kojeg stoje stotine milijuna dolara vrijedne računalne opreme koja osigurava mrežu 24/7/365 čine ga iznimno vrijednim. Budući da se danas svatko s internetskom vezom može uključiti u mrežu, bitcoin je jedini pravi oblik novca. Bitcoin ne cenzurira niti diskriminira za razliku od svih ostalih oblika novca u optjecaju.

Bitcoin je anoniman

Ovo nije istina. Na razini Bitcoin mreže novčanik ili adresa nisu izravno povezani s identitetom neke osobe u stvarnom svijetu. Kao rezultat toga, tvrtke koje se bave analizom podataka na mreži mogu pratiti transakcije s adrese na adresu ali ne znaju tko je vlasnik tih adresa. Kupovinom bitcoina na centraliziranim mjenjačnicama gdje ste dužni ostaviti osobne podatke omogućavate da vas se prati odnosno da se adrese koje ste koristili na mjenjačnicama budu direktno povezane s vašim imenom i prezimenom. Razmislite da li ovo želite prije nego bitcoin kupite na centraliziranim mjenjačnicama.

Bitcoin programski kod jednostavno može biti izmijenjen

Ovo također nije istina. Bitcoin je poznat po tome da je za svaku i najmanju promjenu u programskom kodu potrebno jako puno vremena. To je ujedno i stavka zbog koje je i dosta kritiziran ali samo od strane ljudi koji bitcoin ne razumiju dovoljno ili koji imaju vlastite osobne interese u želji za promjenom bitcoin koda. Ne učestale promjene programskog koda bitcoina su jedan od temeljnih postulata na kojima se gradi sigurnost bitcoina odnosno Bitcoin mreže. Sve značajne izmjene Bitcoin koda moraju proći rigorozan postupak recenzije. Proces postaje znatno sporiji i rigorozniji ako predložena izmjena koda može utjecati na kompatibilnost sa prethodnim verzijama softvera (što znači da raniji softver možda nije kompatibilan).

Bitcoin može biti kopiran

Da, to je istina. Bitcoin se može kopirati i tisuće ljudi su to već napravili na razini mreže. Doslovno gdje god da se okrenete imate neku kripto valutu koja je nastala kopiranjem Bitcoin programskog koda koji je samo „malo“ u nekim dijelovima izmijenjen kako bi se taj „novi“ Bitcoin „poboljšao“ u odnosu na jedan jedini i pravi Bitcoin. Ovakva “poboljšanja” gotovo uvijek uključuju značajne kompromise koji su u većini slučajeva iz domene sigurnosti mreže na kojoj te „poboljšane“ verzije Bitcoina egzistiraju. Svi takvi pokušaji kopiranja su najobičniji klonovi koji obično imaju tzv. nepošteno pokretanje nove kripto valute koje se uvijek radi samo u korist onoga tko takvu novu kripto valutu pokreće.

Ti projekti su izrazito centralizirani i često je sva upravljačka moć oko takvih projekata u rukama samo nekoliko ljudi. Prethodno je već spomenuto da bitcoin nema alternativu i to je tako. Preporuka je da se držite samo pravog bitcoina i ne petljate se sa lažnim projektima koji ga potkopavaju razno raznim marketinškim trikovima. Bitcoin funkcionira već 13 godina bez ijednog sigurnosnog propusta na razini mreže odnosno programskog koda. Razmislite o ovome prije nego počnete trošiti vrijeme na neki od tisuća besmislenih bitcoin klonova.

Nema dovoljno bitcoina za sve na svijetu

Samo 21 milijun bitcoina ikada može postojati. Jedan bitcoin podijeljen je na 100 milijuna satoshija. To znači da će ukupno u optjecaju biti 2,1 kvadrilijun satoshija (2.100.000.000.000.000) dostupno za transakcije na Bitcoin mreži. Ako recimo broj stanovnika na zemlji zaokružimo na 8 milijardi, svakom stanovniku pripalo bi 262.500 satoshija. Ima li dovoljno bitcoina za sve ljude na zemlji? Ne nasjedajte na ovakva pitanja neznalica.

Transakcijske naknade će bitcoin u budućnosti učiniti neupotrebljivim

Bitcoin mreža ima vrlo učinkovito tržište naknada. Tokom povijesti bilo je nekih kratkotrajnih eksponencijalnih skokova broja transakcija na mreži što je uzrokovalo porast naknada. Prosječna transakcijska naknada u dolarima u proteklih 12 mjeseci iznosila je oko 80 centi. Transakcijske naknade na mreži potrebno je razlikovati od transakcijskih naknada koje će vam naplatiti online mjenjačnice i drugi servisi kada ih koristite za povlačenje bitcoina u vlastiti novčanik. Naknade za bitcoin transakcije će zasigurno tokom vremena porasti ali zasigurno nikada neće biti na razini naknada koje vam naplaćuju ako si naprimjer novac sa računa u jednoj zemlji želite poslati na račun u drugoj zemlji. Ili npr. ako neki radnik u zapadnoj Europi svojoj obitelji u istočnoj Europi želi poslati novac. Pitajte ih koliku naknadu im naplaćuje banka na takve transfere ili neki od servisa poput Western Uniona.

Ovo se odnosi na transakcije koje se dešavaju baš na bitcoin mreži. Danas je već u punoj primjeni Lightning mreža koja je rješenje za skaliranje na bitcoinu i koja omogućuje transakcije s naknadama koje iznose samo nekoliko satoshija. Više o Lightningu možete pročitati ovdje.

Rudari kontroliraju bitcoin

Iako je istina da su rudari ključni za funkcioniranje Bitcoin mreže, nije istina da oni kontroliraju mrežu. Mreža kako bi nastavila sa funkcioniranjem treba samo malo više od 50% rudara da se ponašaju kao „pošteni igrači“. Rudari su financijski motivirani da budu pošteni igrači na mreži. U manje vjerojatnom ili besmislenom scenariju zlonamjerni rudari koji bi preuzeli kontrolu nad mrežom, održavanje iste procjenjuje se da bi ih koštalo između 300-500 tisuća dolara po satu. Osim što je to veoma skupa operacija, ako bi i uspjeli, cijena bitcoina bi u tom slučaju na tržištu pala, pa tako svaki novi bitcoin koji bi nepošteni rudari dobili zapravo ne bi pokrio troškove koje moraju uložiti za napad na Bitcoin mrežu.

Rudari će prestati s rudarenjem kada subvencije za blokove padnu

Budući da će se subvencije za nove blokove u budućnosti smanjiti, nitko sa sigurnošću ne može reći da će do toga zaista i doći. Međutim, većinsko i zajedničko mišljenje je da će rudari i dalje biti plaćeni za svoj rad na obradi transakcija i zaštiti mreže. Naknade će se povećavati kako se blok subvencije budu smanjivale. Kada do toga i dođe, vjerojatnost široke rasprostranjenosti korištenja Lightning rješenja za skaliranje je velika jer to tehnološko rješenje i prihvaćanje od strane korisnika doslovno napreduje brzinom svjetlosti. Zbog mrežne “prilagodbe kompleksnosti izračuna”, čak i da neki rudari prestanu rudariti, mreža bi i dalje normalno funkcionirala jer je programskim kodom zacrtano stvaranje novih blokova svakih 10 minuta.

Rudarenje je štetno za okoliš

Istina je da proces rudarenja temeljen na proof of work konceptu koristi značajne količine energije ali isto tako istina je da je velika većina te energije dolazi iz obnovljivih izvora. Bitcoin rudari unaprjeđuju tehnologiju „hvatanja“ energije iz izvora koji bi inače bili bačeni a to se prvenstveno odnosi na spaljivanje prirodnih plinova prilikom vađenja nafte. Bitcoin koristi energije samo onoliko koliko je potrebno da zadovolji potražnju tržišta. Sva energija koja se potroši, potroši se na očuvanje najsigurnije računalne mreže na svijetu. Trošenje energije povezano s bitcoinom uvijek se namjerno predstavlja u negativnom kontekstu koji je sponzoriran uvijek iz istih izvora. Taj izvor su uvijek pojedinci i organizacije povezane sa lažnom premisom djelovanja u smislu zaštite okoliša.

Bitcoin je jako spor

Ako bi ste koristili bitcoin za recimo svakodnevno plaćanje u trgovinama i da pri tome trebate na blagajni čekati desetak minuta da transakcija bude verificirana to naravno nije prihvatljiva solucija za nikoga. Ali ovaj problem već ima svoje rješenje i zove se Lightning mreža koja se unaprjeđuje svakodnevno. Možda još uvijek nije na razini mnogobrojnih CashApp aplikacija ali to i nije više tako daleko kada će biti. Ako pak npr. želite veću količinu novca (recimo 500.000 kuna) prebaciti sa svog bitcoin novčanika na tuđi bitcoin novčanik pri tome ne trebate nekoga u banci da vam prebroji krvna zrnca, udari pečat i naplati pečat tintu par stotina ili tisuća kuna. U tom slučaju, čekanje desetak minuta da se transakcija na mreži verificira i nije tako loša opcija.

Bitcoin je pretežak za korištenje

Težina korištenja je vrlo individualna i subjektivna kategorija. Ipak, danas je jednostavnije prisloniti karticu na POS terminalu u trgovini nego izvaditi telefon, skenirati QR kod i čekati potvrdu transakcije. Ali isto tako, ta dva dodatne koraka potrebna za provođenje bitcoin transakcije mala su cijena za prednosti koje mreža pruža. Brojni bitcoin programeri danonoćno rade kako bi poboljšali svakodnevno korisničko iskustvo korištenja bitcoin rješenja a da pri tome često za svoj rad nisu niti plaćeni. Kako i svaka druga tehnologija, potrebno je vrijeme kako bi se tehnologija razvila i usavršila kako bi postala praktična za korištenje u svakodnevnom životu.

Pojmovnik

Pojmovnik

Adresa (address) Bip (Bitcoin improvement proposal) Bitcoin ili bitcoin Blok (block) Lanac blokova (Blockchain) Centralizirana mjenjačnica (CEX) Decentralizirana mjenjačnica (DEX) Cold storage Escrow Peer-to-peer Pravila konsenzusa (Consensus Rules) Kompleksnost (Difficulty) Naknade (Fees) Hardverski novčanik Hash Hash Rate HODL Bitcoin pizza day KYC Lightning network Mempool Rudar Multisig Node Paper wallet Private key Public key Proof of Work Nagrada (Reward) Satoshi ili sat Satoshi Nakamoto SegWit Subsidy Testnet Tor Txid UTXO

@ 9e69e420:d12360c2

Salwan Momika, a Christian Iraqi known for burning the Koran in Sweden, was shot dead during a TikTok livestream in an apartment in Sodertalje. The 38-year-old sparked outrage in the Muslim community for his demonstrations, leading to global condemnation. After being rushed to the hospital, he was pronounced dead.

Authorities arrested five individuals in connection with the incident. Momika's death comes days before a court ruling on his possible incitement of ethnic hatred. The incident highlights the tensions surrounding free speech and religious sentiments, intensifying after his controversial protests in 2023.

Sauce

@ 0fa80bd3:ea7325de

"Degeneration" or "Вырождение" ![[photo_2025-01-29 23.23.15.jpeg]]

A once-functional object, now eroded by time and human intervention, stripped of its original purpose. Layers of presence accumulate—marks, alterations, traces of intent—until the very essence is obscured. Restoration is paradoxical: to reclaim, one must erase. Yet erasure is an impossibility, for to remove these imprints is to deny the existence of those who shaped them.

The work stands as a meditation on entropy, memory, and the irreversible dialogue between creation and decay.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na antenam.net

31.10.2024 / Autor: Ana Nives Radović

---

Godišnjica objavljivanja revolucionarnog dokumenta nije samo podsjetnik na nastanak Bitcoina, već i na značajnu promjenu koju je donio u načinu na koji razmišljamo o novcu i ekonomskom suverenitetu. Njegov značaj premašuje ideju o zaradi na promjeni njegove vrijednosti, jer otvara vrata širem razumijevanju digitalne imovine i decentralizovanih finansija koje inspirišu moderno bankarstvo i platne sisteme da se razvijaju u drugačijem smjeru, povećavajući svijest o sigurnosti i dostupnosti.

Šesnaest je godina od objavljivanja dokumenta naslovljenog kao "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System", poznatog i kao „biijeli papir“ (white paper) u kojem su izloženi koncept i svrha novog sistema digitalne valute – sistema koji bi funkcionisao nezavisno od bilo koje vlade ili finansijske institucije. Bijeli papir, kojeg je 31. oktobra 2008. objavio pojedinac ili tim ljudi pod imenom Satoši Nakamoto ponudio je smjelo rješenje za sve veći problem – kontrolu valute centralnih banaka i sve veće poteškoće u prenošenju vrijednosti preko interneta bez posrednika. Ovaj trenutak označio je nastanak Bitcoina, revolucionarne digitalne valute i prve kriptovalute na svijetu koja je kasnije lansirana 3. januara 2009. godine.

Bitcoin je nastao u vrijeme finansijske krize 2008. godine, u periodu kada je povjerenje u tradicionalne finansijske sisteme bilo na izuzetno niskom nivou. Ljudi su počeli da se pitaju da li postoji način za upravljanje novcem koji ne zavisi od banaka, koje, kao što su tadašnji događaji pokazali, mogu propasti ili djelovati na načine koji nijesu u najboljem interesu javnosti. Nakamotova inovacija, Bitcoin, bila je zamišljena kao sistem u kojem korisnici mogu direktno slati i primati novac, zaobilazeći potrebu za bankama. U tom procesu, Nakamoto je svijetu predstavio novu tehnologiju kojoj je kasnije američki naučnik i programer Harold Fini dao naziv blockchain – decentralizovan i otporan na manipulacije način za evidentiranje transakcija.

Šta je Bitcoin?

Bitcoin je vrsta digitalne valute koja omogućava ljudima da direktno jedni drugima šalju i primaju vrijednost putem interneta. Za razliku od tradicionalnih valuta, kao što je euro ili dolar, koje kontrolišu vlade i banke, Bitcoin funkcioniše bez centralne vlasti. To znači da nema nikoga ko je zadužen za njega i nema banke koja odlučuje kako se može koristiti. Umjesto toga, Bitcoin se oslanja na veliku mrežu računara širom svijeta koja ga održava i bilježi njegove transakcije. Ova mreža je poznata kao „Bitcoin mreža“.

Kako Bitcoin funkcioniše?

U suštini, Bitcoin funkcioniše kao „decentralizovana digitalna valuta“. Kada kažemo decentralizovana, mislimo da nijedna osoba, kompanija ili vlada ne kontroliše Bitcoin. Umjesto toga, svaka transakcija se bilježi na zajedničkoj knjizi, nazvanoj blockchain, koju održava mreža računara širom svijeta. Svaki put kada neko pošalje ili primi Bitcoin, transakcija se grupiše sa drugima i dodaje u ovaj lanac blokova. Budući da je ovaj lanac kopiran i dijeljen među brojnim računarima, gotovo je neizvodljivo izmijeniti ili hakovati ga, čime se osigurava da Bitcoin transakcije budu bezbjedne i pouzdane.

Još jedan interesantan aspekt je da Bitcoin ima ograničenu ponudu. Kreiran je samo 21 milion bitcoina, što ga čini rijetkom imovinom i sprečava inflaciju na način na koji to može biti slučaj sa tradicionalnim valutama koje se „doštampavaju“. Bitcoin transakcije su omogućene kroz skup kriptografskih pravila, koja ljudima omogućavaju da potvrde svaku transakciju kao legitimnu bez potrebe da vjeruju trećoj strani. Ovaj skup pravila je poznat kao kriptografija, zbog čega se Bitcoin naziva kriptovalutom – prvom koja je ikada stvorena i jedinom koja u potpunosti ima sve karakteristike onoga što je istinska ideja i svrha postojanja kriptovaluta.

Razumijevanje finansijske revolucije Bitcoina

Bitcoin, predstavljen 2008. godine, privukao je globalnu pažnju kao decentralizovana digitalna valuta koja funkcioniše nezavisno od banaka i vlada, ali pored svoje peer-to-peer arhitekture i decentralizovane infrastrukture, on ima jedinstvenu finansijsku karakteristiku – inherentno je deflatoran. Za razliku od fiat valuta poput dolara ili eura, koje centralne banke mogu štampati kada procijene da je to potrebno, ponuda Bitcoina je ograničena, fiksirana i ne povećava se. Ova deflatorna osobina navela je mnoge da ga vide kao revolucionarni finansijski instrument, „digitalno zlato“ koje bi moglo da preoblikuje koncepte vrijednosti, očuvanja bogatstva i monetarne politike.

Fiksna ponuda – limit od 21 miliona

Najkarakterističnija odlika Bitcoina je njegova ograničena ponuda. Kada je Satoši Nakamoto kreirao Bitcoin, postavio je ograničenje na ukupan broj bitcoina koji će ikada postojati – 21 milion. Ovo ograničenje se oštro razlikuje od tradicionalnih fiat valuta, gdje centralne banke mogu povećavati ponudu novca štampanjem dodatne količine. Postavljanjem ovog ograničenja, Nakamoto je osigurao da Bitcoin postane sve rjeđi vremenom, karakteristika koja je dizajnirana za očuvanje vrijednosti kako potražnja raste.

U tradicionalnim finansijama, valute mogu izgubiti vrijednost kada se previše štampaju, što se može vidjeti u slučajevima inflacije. Bitcoinov dizajn, međutim, znači da, kada se posljednji Bitcoin izrudari (što se predviđa oko 2140. godine), novi novčići neće ulaziti u cirkulaciju, što ga efektivno čini prvom deflatornom valutom u velikom obimu.

Mehanizam smanjenje ponude tokom vremena

Oskudica Bitcoina dodatno se pojačava procesom nazvanim „halving“ (prepolovljenje), koji smanjuje stopu stvaranja novih bitcoina. Približno svake četiri godine nagrada koju „rudari“ dobijaju za dodavanje novih blokova u blockchain se prepolovi. Ovaj mehanizam smanjuje mogućnost inflacije Bitcoina tokom vremena, stvarajući predvidivo, postepeno smanjenje ponude.

U početku su rudari dobijali 50 bitcoina po bloku. Nakon prvog halvinga 2012. godine, nagrada je pala na 25, a do 2020. smanjila se na 6,25 bitcoina po bloku. Ovaj proces halvinga će se nastaviti sve do približno 2140. godine, kada će svih 21 milion bitcoina biti u cirkulaciji, a rudari će biti podstaknuti isključivo transakcionim naknadama, umjesto novim novčićima. Halving ima dva osnovna učinka – usporava rast ponude Bitcoina i stvara predvidivu oskudicu koja može podstaći tražnju, jer učesnici na tržištu znaju da će sa svakim ciklusom biti sve manje dostupnih bitcoina.

Zašto je Bitcoin važan?

Većina tradicionalnih valuta je inflaciona po dizajnu. Centralne banke teže kontrolisanoj stopi inflacije, često oko 2%, kako bi podstakle ekonomski rast, ohrabrile potrošnju i pružile fleksibilnost u odgovoru na ekonomske krize. Međutim, ova inflacija može potkopati kupovnu moć fiat valuta vremenom, što je zabrinjavajuće tokom perioda prekomjernog štampanja novca, kao što su mjere i programi kvantitativnog popuštanja viđene posljednjih godina.

Bitcoinov deflatorni dizajn je revolucionaran u ovom kontekstu jer nudi potencijalnu zaštitu od inflacije. Sa fiksnom ponudom, Bitcoin može da dobija na vrijednosti tokom vremena, posebno ako potražnja raste jer postaje rjeđi. Za mnoge, deflatorni model Bitcoina čini ga privlačnim sredstvom za očuvanje bogatstva na način koji tradicionalne valute i imovina ne mogu da ponude.

Pored toga, ovaj model izazvao je promjenu čitave filozofije u načinu na koji ljudi razmišljaju o novcu, investiranju i štednji. Dok tradicionalne finansije podstiču potrošnju i investicije kroz inflaciju, deflatorna priroda Bitcoina može podstaći štednju, jer bi njegova vrijednost mogla da raste u budućnosti. Ovaj kvalitet „čuvara vrijednosti“ naveo je mnoge da Bitcoinu daju naziv „digitalno zlato“.

Ekonomija oskudice – ono što Bitcoinu daje vrijednost

U ekonomiji, oskudica obično povećava vrijednost, jer tražnja za ograničenim resursom može povećati njegovu cijenu. Zlato je, na primjer, dugo bilo čuvar vrijednosti zbog svoje oskudice i poteškoća u vađenju. Bitcoin odražava ovaj koncept u digitalnom svijetu. Inherentno je rijedak zbog ograničenja od 21 milion, i, kao zlato, zahtijeva trud (kroz digitalno rudarenje) da bi ušao u cirkulaciju.

Pored toga, oskudica Bitcoina postaje sve izraženija kako raste interesovanje institucija i pojedinaca. Mnogi investitori privučeni su Bitcoinom kao dugoročnom imovinom upravo zbog ove fiksne ponude, oslanjajući se na to da će rastuća tražnja naspram ograničene ponude povećati njegovu vrijednost tokom vremena. Ova privlačnost je pojačana u regionima sa brzom inflacijom ili ekonomskom nestabilnošću, gdje rizik od devalvacije čini Bitcoin privlačnom alternativom za očuvanje bogatstva.

Bitcoin kao globalni čuvar vrijednosti

Osim što je sredstvo razmjene, deflatorna priroda Bitcoina pozicionira ga kao potencijalni globalni čuvar vrijednosti. Zlato je istorijski imalo ovu ulogu, jer su ga koristili pojedinci, institucije i vlade kao zaštitu od ekonomske nestabilnosti i inflacije. Bitcoin postaje moderni pandan tome, posebno privlačan mlađim generacijama i investitorima sklonim tehnologiji, koji ga vide kao superiornu alternativu.

Deflatorni dizajn takođe omogućava Bitcoinu da prelazi međunarodne granice i nadilazi lokalne ekonomske uslove. U zemljama koje prolaze kroz valutne krize, Bitcoin nudi alternativu koja je bez granica i nezavisna od politika centralne banke. Ova sposobnost da djeluje kao čuvar vrijednosti posebno je značajna na tržištima i ekonomijama u razvoju, gdje je valutna nestabilnost učestalija.

Može li oskudica Bitcoina predstavljati rizik?

Iako deflatorni model Bitcoina ima svoje prednosti, nije bez kritika. Jedna od zabrinutosti je da ekstremna deflacija može obeshrabriti potrošnju. U sistemu gdje vrijednost valute raste tokom vremena, ljudi mogu preferirati štednju umjesto potrošnje ili investiranja, što može dovesti do smanjenja ekonomske aktivnosti. Ekonomisti brinu da bi, ako Bitcoin postane široko prihvaćena valuta, njegova deflatorna priroda mogla ugroziti ekonomski rast podsticanjem „gomilanja“ umesto cirkulacije.

Još jedna kritika se odnosi na fiksnu ponudu Bitcoina u ekonomiji koja stalno raste. Tradicionalne valute su inflatorne kako bi pratile rast populacije, ekonomije i produktivnosti. Sa ograničenom ponudom, Bitcoin ne može da raste u skladu sa ekonomskim razvojem, što bi u teoriji moglo izazvati probleme sa likvidnošću u ekonomiji zasnovanoj na Bitcoinu. Ipak, kako ideja nije da Bitcoin bude jedino sredstvo plaćanja, strah od takvog scenarija je neutemeljen, budući da ekosistem u kojem funkcioniše koegzistira sa nizom drugih platnih sistemna koji su na raspolaganju širom svijeta.

Eliminiše problem dvostrukog trošenja

U svijetu novca postoji veliki problem koji se naziva „dvostruko trošenje“. Zamislite da možete potrošiti iste eure dvaput – platite jedan proizvod ili uslugu, a zatim, nekako, uspijete da ga ponovo potrošite na nešto drugo. U fizičkom svijetu ovo nije problem, ali u računovodstvenom jeste. Ako kao fizičku valutu u gotovini platite nešto, ta količina novca odlazi iz vašeg novčanika, ali u bankovnim transakcijama stvari funkcionišu drugačije.

Da bi se osiguralo da Bitcoin ne može biti kopiran ili potrošen dvaput, koristi se tehnologija zvana blockchain. Nakamotov Bijeli papir još nije pomenuo taj izraz, jer mu je naziv dat nekoliko dana kasnije, no umjesto toga, opisao je koncept „lanca blokova“, postavljajući sistem za evidentiranje transakcija u blokovima koji su međusobno povezani. Ovaj koncept je kasnije postao poznat kao blockchain, termin koji je nastao nakon izdavanja Bitcoina dok su ljudi pokušavali da imenuju osnovnu tehnologiju. Fokus Bijelog papira bio je na tome kako Bitcoin može bezbjedno pratiti i potvrđivati transakcije, koristeći ovaj povezani lanac blokova kao neku vrstu digitalne knjige.

Pristup iz Bijelog papira uveo je revolucionarnu ideju – zajedničku, otpornu na manipulacije evidenciju koja se nije oslanjala na centralnu vlast za ažuriranje ili verifikaciju. Ovaj sistem povezanih blokova (ono što sada nazivamo blockchain) postao je osnova Bitcoina i, kasnije, bezbroj drugih primjena u finansijama, tehnologiji i brojnim drugim oblastima.

Ova baza je poput ogromne digitalne knjige, ili evidencije, u kojoj je svaka Bitcoin transakcija (prenosa novca od jednog do drugog korisnika) zabilježena. Ono što ovu digitalnu evidenciju čini posebnom jeste to što nije smještena na jednom mjestu, niti je pod kontrolom jedne osobe ili institucije – ona je u potpunosti decentralizovana, što znači da se kopije ove knjige čuvaju na hiljadama računara širom svijeta, a svi oni moraju da se saglase oko toga koje transakcije su validne.

Svaki put kada neko pošalje Bitcoin drugoj osobi, ova transakcija se dodaje u blockchain. Da bi se dodala, grupa računara (nazvana „rudari“) mora da verifikuje da je ova transakcija stvarna, što znači da Bitcoin koji se troši već nije korišćen drugdje. Ovi rudari rade zajedno, koristeći složene matematičke operacije, kako bi potvrdili transakcije. Kada se verifikuje, transakcija se dodaje u blockchain, a cijela mreža se ažurira kako bi prepoznala ovu transakciju kao legitimnu. Ovaj proces osigurava da nijedan Bitcoin ne može biti potrošen dvaput, rješavajući problem dvostrukog trošenja.

Peer-to-Peer transakcije bez posrednika

Još jedan veliki razlog zašto je Bitcoin važan je taj što omogućava ljudima da šalju novac direktno jedni drugima bez potrebe za posrednikom. Recimo da želite da pošaljete novac prijatelju koji živi u drugoj zemlji. Obično biste otišli u svoju banku, koja bi se povezala s drugom bankom u toj zemlji, što može trajati danima i uključivati različite naknade.

Međutim, Bitcoin je omogućio da se direktno pošalju sredstva, bez obzira na to gdje se nalazite u svijetu. Pošto je u pitanju peer-to-peer (P2P) način razmjene, nema potrebe za posrednikom da upravlja transakcijom. To može učiniti transakcije bržim i ponekad jeftinijim, posebno kada se sredstva šalju međunarodno. Ova P2P struktura je jedan od glavnih razloga zbog kojih ljudi se na ovaj oblik imovine gleda kao na alternativu složenim transakcijama, posebno važnim za društva i sredine u kojima je dostupnost finansijskih usluga niska.

Transparentnost i sigurnost

U svijetu tradicionalnog bankarstva, ljudi se oslanjaju na banke koje drže novac sigurnim i omogućavaju da transakcije budu poštene i sigurne. Međutim, s Bitcoinom, povjerenje nije smešteno u centralnu banku ili kompaniju, već u samu Bitcoin mrežu, koju održavaju svi računari koji prate blockchain. Pošto je blockchain javan i može ga provjeriti bilo ko, on je veoma transparentan. Svaka transakcija koja je ikada obavljena Bitcoinom zabilježena je u ovoj javnoj knjizi, tako da ako neko pokuša da prevari sistem, to bi bilo očigledno svima.

Transparentnost Bitcoina takođe ga čini veoma sigurnim. Pošto svi u mreži imaju kopiju blockchaina, bilo bi gotovo nemoguće da jedna osoba ili čak grupa ljudi izmijeni ili preuzme kontrolu nad njim. Da biste promijenili blockchain, morali biste kontrolisati više od polovine svih računara širom svijeta u Bitcoin mreži, što je izuzetno teško. Ovaj nivo sigurnosti, u kombinaciji s transparentnošću, pomaže ljudima da se osjećaju sigurno koristeći Bitcoin.

Značaj za razvoj finansija

Tokom godina, Bitcoin je postao više od eksperimenta u digitalnom novcu. Inspirisao je hiljade drugih kreatora latnih rješenja i pokrenuo važne razgovore o budućnosti novca, povjerenja i tehnologije. Kako sve više ljudi počinje da preispituje kako tradicionalne banke funkcionišu i traži nove načine za upravljanje svojim finansijama, Bitcoin ostaje snažna opcija ne samo u smislu alternative, već mogućnosti povezivanja njegove funkcionalnosti sa onim što već postoji u finansijskoj tehnologiji. Njegov značaj je u tome što predstavlja potpuno novi način razmišljanja o novcu i njegovom korišćenju i što rješava neke od ključnih problema koji su karakteristični finansijske sisteme.

Ideja decentralizacije

U mnogim sistemima koje danas koristimo postoji centralna vlast – banka, vlada ili kompanija – koja ima kontrolu i koja donosi pravila, odlučuje ko ima pristup i odobrava aktivnosti, što je prilično spor i skup proces u cjelini. Koncept Bitcoina je drugačiji jer je decentralizovan, a to znači da ne postoji jedna osoba, banka ili organizacija koja donosi odluke, već je to prepušteno mreži koju čine milioni korisničkih uređaja na mreži koji održavaju sistem u funkciji.

Pored toga, decentralizacija onemogućava cenzurisanje, jer niko ne može da interveniše i blokira nečiji pristup ili transakcije. To čini sistem demokratskijim, omogućavajući ljudima širom svijeta da se pridruže bez traženja dozvole.

Kriptografski dokazi – vjerovanje u matematiku, a ne u ljude

Kada nešto kupite koristeći Bitcoin, ne morate se oslanjati na posrednika da verifikuje vašu transakciju. Umjesto toga, Bitcoin koristi nešto što se naziva „kriptografskim dokazom. Kriptografski dokazi su poput digitalnog ključa i brave koji čuvaju informacije sigurnima, jer se oslanjaju na složenu matematiku koja osigurava da se samo validne transakcije dodaju u blockchain, onemogućavajući falsifikovanje ili prevaru.

Kriptografski dokazi funkcionišu tako što kreiraju heš (hash) – dug i jedinstven broj, za svaki blok transakcija. Svaki heš je povezan s prethodnim, što pomaže u obezbjeđivanju cijelog lanca. Matematika iza ovog procesa je toliko složena da bi zahtijevala ogromnu računarsku moć kada bi i pokušala da je razbije. Koristeći kriptografske dokaze, Bitcoin ne zahtijeva povjerenje u ljude, već se umjesto toga, oslanja na neprobojne matematičke algoritme da osigura svaku transakciju.

Proof of Work – digitalna zagonetka koja štiti Bitcoin

Bitcoinova mreža je osigurana procesom koji se naziva Proof of Work (dokaz o radu), koji je najjednostavnije razumjeti ako ga zamislite kao izazovnu zagonetku koju računari, poznati kao „rudari“, moraju da riješe da bi dodali novi blok u blockchain. Prvi računar koji riješi zagonetku dobija priliku da doda blok i dobija nagradu u bitcoinima. Ova zagonetka je izuzetno složena i zahtijeva od rudara da koristi veliku količinu mnogo računarske snage, što je skupo u smislu vremena i energije.

U tom smislu Proof of Work čuva mrežu sigurnom, jer kad bi neko pokušao da prevari sistem ponovnim pisanjem blockchaina, morao ponovo da uradi svako izračunavanja dokaza o radu za svaki blok koji želi da izmijeni, što je praktično nemoguće. Na ovaj način Bitcoin kreira mrežni sistem u kojem je prevara previše skupa i previše složena da bi se bilo kome isplatila.

Šesnaest godina kasnije...

Bitcoin je za ovo vrijeme postao mnogo više od digitalne valute – on je simbol finansijske nezavisnosti i pokretačka snaga nove finansijske tehnologije i ekonomskih koncepata. Pokrenuo je diskusije o budućnosti novca, a inspirisao je brojne pružaoce platnih usluga, uključujući brojne banke širom svijeta i FinTech kompanije, da unapređuju poslovni model.

Zbog količine koja je u opticaju njegova upotreba kao valute ostaje ograničena u poređenju s tradicionalnim novcem, dok njegova cijena nastavlja da fluktuira u zavisnosti od tržišnih okolnosti. U tom smislu uticaj Bitcoina na finansije, tehnologiju i društvo u cjelini već je dubok, navodeći promišljenije i kreativnije istraživanje kako se vrednostima može upravljati i razmenjivati u savremenom svijetu, podstičući značaj decentralizacije i svijest o zaštiti podataka.

Iako često predstavljan kao sredstvo za „brzo bogaćenje“ ili sresdstvo za obavljanje anonimnih transakcija, motivi za njegovo kreiranje, kao i njegova uloga u finansijskom i tehnološkom svijetu potpuno se razlikuju od toga. Bitcoin je prva, najstarija, najvrednija i – u najširem smislu – po svim parametrima jedina prava, potpuno decenztralizovana kriptovaluta koja je transformisala način na koji razmišljamo o novcu, povjerenju i bezbednosti u digitalnoj eri.

@ 0fa80bd3:ea7325de

Lyn Alden - биткойн евангелист или евангелистка, я пока не понял npub1a2cww4kn9wqte4ry70vyfwqyqvpswksna27rtxd8vty6c74era8sdcw83a

Thomas Pacchia - PubKey owner - X - @tpacchia npub1xy6exlg37pw84cpyj05c2pdgv86hr25cxn0g7aa8g8a6v97mhduqeuhgpl

calvadev - Shopstr npub16dhgpql60vmd4mnydjut87vla23a38j689jssaqlqqlzrtqtd0kqex0nkq

Calle - Cashu founder npub12rv5lskctqxxs2c8rf2zlzc7xx3qpvzs3w4etgemauy9thegr43sf485vg

Джек Дорси npub1sg6plzptd64u62a878hep2kev88swjh3tw00gjsfl8f237lmu63q0uf63m

21 ideas npub1lm3f47nzyf0rjp6fsl4qlnkmzed4uj4h2gnf2vhe3l3mrj85vqks6z3c7l

Много адресов. Хз кто надо сортировать https://github.com/aitechguy/nostr-address-book

ФиатДжеф - создатель Ностр - https://github.com/fiatjaf npub180cvv07tjdrrgpa0j7j7tmnyl2yr6yr7l8j4s3evf6u64th6gkwsyjh6w6

EVAN KALOUDIS Zues wallet npub19kv88vjm7tw6v9qksn2y6h4hdt6e79nh3zjcud36k9n3lmlwsleqwte2qd

Программер Коди https://github.com/CodyTseng/nostr-relay npub1syjmjy0dp62dhccq3g97fr87tngvpvzey08llyt6ul58m2zqpzps9wf6wl

Anna Chekhovich - Managing Bitcoin at The Anti-Corruption Foundation https://x.com/AnyaChekhovich npub1y2st7rp54277hyd2usw6shy3kxprnmpvhkezmldp7vhl7hp920aq9cfyr7

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalan tekst na linkedin.com

12.04.2024 / Autor: Aleksandar Matanović

---

60/40 portfolio je dugo važio za idealan izbor nekome ko ima umerenu sklonost ka riziku, a nema vremena da prati berzu. Dakle, ubaciš 60% u akcije, 40% u obveznice i pustiš vreme da radi svoje.

Malo sam se igrao sa brojkama i računao šta bi bilo da je neko u taj portfolio ubacio malo Bitkoina. Period koji je obrađen je januar 2014 - januar 2024. Ovde napominjem da nikako nisam radio "cherry picking", to jest nisam birao period u kome se Bitkoin pokazao u najboljem mogućem svetlu. Maltene sam uradio suprotno. Da sam izabrao bilo koji januar pre 2014-te, prinosi na BTC bi bili neuporedivo veći. Čak i da sam izabrao januar 2015-te ili 2016-te, takođe bi prinosi bili veći jer je cena tada bila niža nego u januaru 2014-te. Izbor datuma je bio posledica želje da zaokružim jednu celu deceniju, period nakon kojeg su strpljivi investitori nagrađeni time što ne plaćaju porez na kapitalnu dobit.

Obradio sam 3 realna scenarija:

1. Klasičan 60/40 portfolio. Na uloženih $10.000 u januaru 2014. godine, 10 godina kasnije bismo imali tačno $17.434. Prosečan godišnji prinos je 5,72%.
2. 99% uloženo u 60/40 portfolio, 1% uloženo u Bitkoin. Na uloženih $10.000, imali bismo $22.505 ili 8,45% godišnje. Samo 1% u BTC, a skoro 3% veći godišnji prinos. (narandžasta linija)
3. 90% uloženo u 60/40 portfolio, 10% uloženo u Bitkoin. Sad već postaje zabavno... od $10.000 do $68.145, što bi bilo 21,16% godišnje - jače od proseka Vorena Bafeta. (zelena linija)

Uzeo sam u obzir i rizike i zamislio da je u ovom periodu cena Bitkoina polako padala i na kraju pala na 0. Dakle naredna 2 scenarija su hipotetička.

1. 99% uloženo u 60/40 portfolio, 1% uloženo u Bitkoin, Bitkoin propao. Investirano $10.000, dobijeno $17.259 ili 5.61% godišnje. Minimalni gubitak u odnosu na čist 60/40 portfolio iz prvog scenarija. Zbog toga se na grafiku vide 4 linije iako ih ima 5, toliko je mala razlika.
2. 90% uloženo u 60/40 portfolio, 10% uloženo u Bitkoin, Bitkoin propao. Investirano $10.000, dobijeno $15.690 ili 4.61% godišnje. To je ona donja. ljubičasta linija na grafikonu. Nije neki prinos, ali nije ni katastrofa.

Mogao sam da idem i sa preko 10%, naravno završili bismo na preko $100.000. Međutim, hteo sam da budem konzervativan i stvari gledam iz ugla investitora koji ipak ima nešto manji apetit ka riziku i nedovljno poznaje Bitkoin. Mogao sam i da uzmem drugačiji period. Na primer, za jan 2012 - jan 2022 bi narandžasta linija završila na preko milion dolara, a zelena na preko 10 miliona. Da, nije greška u računici... zaista biste za 10 godina, počev od januara 2012-te imali preko milion dolara da ste uložili ukupno $10.000, 99% u akcije i obveznice, a 1% u Bitkoin. Sa 90% u akcijama i obveznicama i 10% u Bitkoinu, već ste na 8 cifara.

Istorijske performanse nisu garancija budućih prinosa. Investiranje u Bitkoin je rizično. Ignorisanje Bitkoina je rizično. Svako bira svoj rizik. Ovo nije investicioni savet, ovo je prijateljski savet.

@ 0fa80bd3:ea7325de

![[yedinaya-rossiya-bear.png]]

1️⃣ Be where the bear roams. Stay in its territory, where it hunts for food. No point setting a trap in your backyard if the bear’s chilling in the forest.

2️⃣ Set a well-hidden trap. Bury it, disguise it, and place the bait right in the center. Bears are omnivores—just like secret police KGB agents. And what’s the tastiest bait for them? Money.

3️⃣ Wait for the bear to take the bait. When it reaches in, the trap will snap shut around its paw. It’ll be alive, but stuck. No escape.

Now, what you do with a trapped bear is another question... 😏

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na ecd.rs

13.06.2023. / Autor: Igor Mirković

---

Ograničena količina Bitcoina:

Ukupno: 21 milion BTC

Trenutno izrudareno: 19.400.050 BTC

Preostalo za rudarenje: 1.599.950 BTC

Dnevno se izrudari: 900 BTC

Da li je 21 milion Bitcoina dovoljno?

Da li znate koliko je milionera u svetu? Oko 56 miliona milionera, odnosno 1.1% populacije. Ako podelimo 21 milion Bitcoin-a na 56 miliona milionera dobijamo 0.375 BTC po svakom milioneru.

Ograničena zaliha Bitcoina i broj milionera su sami dovoljni da lansiraju cenu, jer bi posedovanje jednog celog Bitcoin-a moglo da postane status moći milionera u budućnosti.

Verovatno bi se oni nekako i dogovorili na ravnopravnu raspodelu da u svetu nema preko 2.000 milijardera, kojima ni 1, a kamoli 0.39 BTC nisu dovoljni za smislenu investiciju.

Zašto kompanije kupuju Bitcoin?

Jedan od faktora koji ovu računicu čini još diskutabilnijom su Bitcoin-i koji su zauvek nestali i zaboravljeni na novčanicima. Nezahvalno je tvrditi koliko je Bitcoin-a „izgubljeno“, ali postoje i istraživanja koja pokazuju da to uopšte nije mali deo celokupne ponude. Kreator Bitcoin-a Satoši odmah je u startu pretpostavio da ovako nešto može da se desi i na ovu okrutnu prirodnu selekciju dao je logičan komentar da će, u slučaju ako neko izgubi pristup svojim Bitcoin-ima, coini koje ima ostatak zajednice samim tim vredeti više.

Kako bismo shvatili zašto je ograničena zaliha izuzetno važna, vratićemo se na staro dobro poređenje zlata i Bitcoin-a. Bitcoin i zlato imaju mnogo sličnosti ali i jednu ključnu razliku. Bitcoin nazivaju digitalnim zlatom, nekada čak i drugom, unapređenom verzijom zlata (Zlato 2.0).

I zlato i Bitcoin:

Imaju fiksnu i ograničenu zalihu. Za BTC se zna koliko ga ima, a za zlato se zna da je ograničeno i da ga nema mnogo. Ne mogu biti lažirani i napravljeni veštački.

Najveća razlika između ova dva čuvara vrednosti je što je zlato u fizičkom obliku, a BTC je isključivo digitalan. Digitalne karakteristike Bitcoin-u daju brojne prednosti u odnosu na zlato: Lako je deljiv na sitnije delove, lako se šalje svuda u svetu, lako se čuva, transportuje i potpuno je transparentan.

Magija od 21 miliona

Ponuda i tražnja… dva jednostavna koncepta, a opet dovoljno sveobuhvatna da definišu i utiču na sve. Kada se spoje, kreiraju apstraktnu pojavu koja se zove vrednost.

Koliko nečega ima i koliko je traženo? Odrednica je za plate radnih mesta, cene imovine, roba, usluga, dobra i gde god želimo da pripišemo neku vrednost možemo početi od tog osnova.

Od samog nastanka čoveka, sve na svetu je imalo percipiranu neograničenu zalihu. Od životinja, zemlje, zlata, vode, nafte. Ljudi su bukvalno konzumirali počevši od pećinskog čoveka pa do danas kao da nema ograničenja ni u čemu.

U stanju smo da konzumiramo i trošimo resurse dok ne nestanu zauvek sa zemlje, samo pogledajte životinje, biljke i sirovine koje su nestale ili su veoma ugrožene zbog uticaja ljudskih „potreba“. Smislili smo čak i šta ćemo kada odrećene sirovine ili životinje nestanu. Napravićemo DNK klonove, sintetičke proizvode, imitaciju koja će nam služiti za naše lične potrebe. Što su zalihe manje i manje, cene su veće ali i želja… potreba za konzumacijom nema cenu.

Šta to znači u slučaju Bitcoin-a? Kao što znamo, Bitcoin je bio prva imovina koja je zaista ograničena, na 21 milion coina, to je sve što će ikada biti stvoreno, a ljudi ne mogu da ga kloniraju, doštampaju, veštački naprave, lažiraju ili slično.

Ograničenost Bitcoin-a se kosi sa svim ljudskim potrošačkim navikama. Uvek postoji način da dobijete više, osim u slučaju Bitcoin-a.

Ova činjenica ograničenosti zaliha je poremetila definiciju ekonomske vrednosti za Bitcoin. To je razlog zašto je on došao do vrednosti od preko 20 hiljada dolara za nešto više od 10 godina. To je jedan od najvećih skokova vrednosti u istoriji čovečanstva i po mišljenju mnogih, samo početak.

Zašto je ograničenje od 21 miliona koje zagovornici ističu toliko važno, koliko je trenutno Bitcoin-a na tržištu i koji je proces koji stvara nove coine odnosno kada će i poslednji BTC biti dostupan?

Bitcoin se često smatra novom vrstom novca koji rešava nedostatke i nudi poboljšanja postojećeg monetarnog sistema. Jedno od tih poboljšanja je fiksna zaliha – 21 milion Bitcoin-a i kodirana logika, koja se ne može menjati, o tome kako će se Bitcoin-i stvarati i po kom principu distribuirati dok se ne postigne ta cifra što se očekuje oko 2150. godine.

Postoje dva elementa fiksne zalihe koji su bitni za razumevanje: Zašto je fiksna zaliha bitna karakteristika za novac i koji sistem Bitcoin koristi kako bi je garantovao.

Odnos ograničene zalihe i vrednosti

Prvi oblici novca pojavili su se nezavisno u različitim kulturama i predstavljali su ključno rešenje i prelazak sa tadašnje trampe. Različite vrste stvari isprobane su kao oblik novca – kokosovi orasi, stoka, ječam, so, biseri, školjke – pre nego što su se zlato i srebro utemeljili kao najefikasniji.

Razlog zbog kojeg su plemeniti metali postali standard za novac bilo je ispunjavanje ključnih karakteristika kako bi novac bio efikasan kao sredstvo razmene:

Prenosiv – Lak za nošenje Izdržljiv – Neće fizički propasti Deljiv – Može se podeliti na manje jednake delove Zamenljiv – Svaka deo je zamenljiv za bilo koju drugu stvar Prepoznatljiv – Očigledno je šta je Oskudan – nema ga u izobilju niti ga je lako nabaviti

Od šest magičnih stvari koje čine novac korisnim za razmenu, poslednja je daleko najvažnija (isto tako je u slučaju novca kao načina očuvanja vrednosti – skladišta vrednosti).

Zamislite sa kakvim problemima bismo se suočavali da je so ostala dominantan oblik novca.

Zlato ispunjava uslov oskudnosti i većinu od ostalih pet, ali je njegova mana izuzetno tešak transport.

Kada je Satoši Nakamoto krenuo sa stvaranjem novog oblika internet novca, on/ona/oni su morali da pronađu način da stvore neku vrstu digitalnog zlata, ali sa isprogramiranom distribucijom odnosno ukupnom ponudom, što je bilo mnogo teže realizovati i napraviti nego što zvuči.

Isprogramirana zaliha

Ako razmislite o najpoznatijim digitalnim formatima- jpeg slikama, Google dokumentima, mp3 datotekama – svi oni mogu da se kopiraju prilično lako. Bitcoin ne može, jer to nije datoteka koja se nalazi na vašem telefonu ili laptopu, već postoji u obliku zapisa koji je povezan sa adresom – mestom na bitcoin blokčejnu– koji možete zamisliti kao broj bankovnog računa.

Ako imate pristup bitcoin adresi i neka sredstva u Bitcoin-u na njoj, možete ga iskoristiti. Dakle, Bitcoin blokčejn kao monetarni sistem je kuća svih bitkoina koji su u opticaju, drugim rečima, ukupne ponude Bitkoina.

Sledeće logično pitanje je kako se kontroliše i održava bitkoin mreža? Česta zabluda koja postoji zbog tradicionalnih finansijskih sistema je da ko god to kontroliše može stvoriti onoliko BTC-a koliko želi? Možda, ako bi to kontrolisala jedna osoba, sigurno bi bila u iskušenju… tako u stvari funkcioniše postojeći novac centralnih banaka.

Kako nastaju Bitkoini?

Jedan od najmagičnijih mehanizama Bitcoin sistema je način na koji se stvaraju novi Bitcoin-i kroz proces koji se zove rudarenje. To je prilično složen proces, tako da ko želi da istraži i kopa dublje može se informiše na našem blogu u sekciji rudarenje.

Bitcoin sistem funkcioniše u skladu sa skupom pravila koji se nazivaju Bitcoin Protokol. Taj skup pravila kaže da će ukupno postojati maksimalno 21 milion, sa fiksnim brojem Bitcoin-a koji se kreira svakih 10 minuta kao nagrada za rudare koji obrađuju nove transakcije u bloku podataka. Blokovi podataka su povezani zajedno sa neraskidivim kriptografskim vezama – otuda i termin blokčejn.

Rudarenje kriptovaluta – Kakva su iskustva srpskih rudara?

Prvi blok je iskopan u januaru 2009. godine, kada je nagrada za rudare bila 50 BTC-a. Tako je 50 novih koina puštano u promet svakih 10 minuta.

Protokol o Bitcoin-u je programiran da kada se stvori 210.000 blokova, nagrada se prepolovi, što se dešava otprilike svake četiri godine i naziva se Bitcoin halving.

Bitcoin je do sada prošao kroz tri halvinga. Umesto da bude inflatoran – sa stalno rastućom ponudom – koja narušava vrednost, Bitcoin je deflatoran jer raste uz opadajuću maržu, koja će na kraju dostići nulu kada se dostigne količina od distribuiranih 21 milion BTC-a.

Zašto baš 21 milion?

Neka jednostavna matematika ukazuje na to da je Satoši možda imao mnogo veću viziju o bitkoinu – što bolje objašnjava zašto je izabran maksimalni iznos od 21 milion.

U vreme stvaranja Bitcoin-a, celokupna svetska ponuda novca iznosila je približno 21 hiljadu milijardi dolara. Ova cifra, poznata kao M1 novčana masa, sastoji se od ukupne vrednosti celokupnog fizičkog novca na svetu, uključujući gotovinu, kovanice, čekove i još mnogo toga.

Ako bi Bitcoin narastao i postao jedinstvena svetska valuta — zamenjujući sve one od kojih se sastoji M1 cifra — onda bi svaki BTC vredeo milion dolara. Pošto u svakom Bitcoin-u ima 100 miliona satošija, to bi postavilo vrednost svakog satošija na 0,01 dolara.

Činjenica da su ovi brojevi tako blisko usklađeni bila bi izuzetna slučajnost, ako nije namerno.

Druga verzija

Iako je teorija zamene novčane mase M1 možda najverovatnije obrazloženje zašto je Satoši odabrao 21 milion da bude limit za Bitcoin, postoji još jedno donekle jednostavnije objašnjenje.

Gledajući parametre koji se koriste za kontrolu distribucije Bitcoin-a, postaje jasno da cifra od 21 milion BTC-a omogućava mreži da osigura da se blokovi rudare u redovnom vremenskom okviru (10 minuta).

Takođe. osigurava da se količina bitkoina koji se isplaćuje rudarima kao nagrade za blok vremenom smanjuje, kako se maksimalna ponuda približava granici. Kako se ispostavilo, parametri koje je Satoshi postavio za ovo neizbežno dovode do proizvodnje od maksimalno 21 miliona BTC. Na osnovu ove karakteristike, ukupno 210.000 blokova treba da se rudari u svakom četvorogodišnjem ciklusu, nakon čega se nagrada za blok prepolovi.

U prvom ciklusu je puštano 50 BTC po bloku; ovo je prepolovljeno na 25 BTC po bloku u 2012. godini, zatim ponovo na 12,5 BTC po bloku u 2016. Nakon prepolovljenja u 2020., trenutno je na 6,25 BTC po bloku.

Ako nastavimo videćemo da je zbir nagrada za blok za svaki ciklus jednak 100 (50 + 25 + 6,25 +3,125, itd.). Množenjem ovog broja sa cifrom od 210.000 blokova, dobijate maksimalnu moguću ponudu od 21 milion.

Dakle, da li je zaliha Bitcoin-a filozofski gest ili proizvod nemilosrdne matematičke logike? Samo Satoši Nakamoto zaista zna.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni članak na politika.rs.

06.12.2014 / Autor: Istok Pavlović

---

Pre nekoliko godina, pojavila se digitalna valuta – bitkoin. Isprva, delovalo je kao utopija šačice sanjara ideja da ova valuta jednog dana postane glavno sredstvo plaćanja među ljudima, i da se potpuno ukine bankarski sistem i posrednici u finansijskim transakcijama. Međutim, san polako postaje realnost. Sve više ozbiljnih kompanija prima bitkoin kao sredstvo plaćanja, i njegovo usvajanje se povećava iz meseca u mesec.

Kako zapravo radi bitkoin? Da bismo odgovorili na ovo pitanje, pođimo od jednog starijeg problema u matematici, koji se zove „problem vizantijskih generala”.

Vizantijski generali opkolili su neprijateljski grad. Svaki od generala nalazi se sa svojom vojskom negde oko grada, i generali su geografski razdvojeni. Komunikacija među generalima ide preko kurira, koji prenose poruke. Da bi napad uspeo, generali moraju da se dogovore oko zajedničkog nastupa – da krenu svi odjednom u dogovoreno vreme. Međutim, problem je što među generalima, pa i među kuririma mogu da postoje izdajnici – ljudi koji rade za neprijatelja i koji će namerno preneti pogrešnu poruku kako bi sabotirali napad. Kako organizovati prenošenje poruka među generalima tako da akcija uspe, bez obzira na izdajnike?

Rešenje ovog problema postoji, i u pitanju je veoma kompleksan matematički algoritam koji se razvio početkom 21. veka. Pojavom bržih kompjutera, ovaj problem postao je rešiv za kraće vreme. U praksi, ovo je značilo da smo dobili način da se uspostavi potpuno poverenje između dve osobe na internetu koje se uopšte ne poznaju. To je otvorilo čitav novi spektar mogućnosti – a jedna od tih mogućnosti je digitalni novac.

Bitkoin sistem je zapravo kao jedna velika finansijska knjiga na internetu. Vi kupujete prostor u toj knjizi, u zamenu za klasičan novac ili prodajom neke robe ili usluga, i tada postajete vlasnik određene sume bitkoina. Taj svoj prostor zatim možete prodati nekom drugom ko hoće da ga kupi. Sve transakcije su potpuno sigurne i niko na svetu ne može da ospori da su se desile.Transakcije automatski beleži mreža kompjutera širom sveta prema „algoritmu vizantijskih generala”, bez ikakvog upliva živih ljudi, i tako dobijamo maksimalno poverenje. S obzirom na to da su ljudi eliminisani iz jednačine, najvažnija posledica ovog sistema je to što sada sve transakcije mogu da budu bez posrednika, bez banaka i nema provizije.

Ova poslednja činjenica je jedan od ključnih razloga što je bitkoin uveden kao sredstvo plaćanja u mnogim prodavnicama. Koliko god opskurno delovao, bitkoin je zapravo mnogo povoljniji za prodavce od klasičnog novca. Recimo da prodajete elektronske uređaje, gde je uobičajena margina profita oko pet procenata. Banke za procesiranje kartice uzimaju 2,5 odsto. Vi, dakle dajete polovinu svog profita banci, samo zato što banke kao sistem imaju monopol nad plaćanjem i nemate izbora. Tačnije, niste imali izbora do pojave bitkoina.

Za velike kompanije, kojima ne smetaju bankarske provizije, bitkoin je više stvar prestiža i mode. „Hej, pogledajte kako smo mi moderna kompanija, primamo bitkoine.” Međutim, za male porodične biznise bitkoini bukvalno mogu da znače opstanak.

Postavlja se logično pitanje, šta je to što bitkoinima daje vrednost? Odgovor na ovo pitanje zapravo leži u pitanju „šta je to što daje vrednost klasičnom novcu”. Ako pogledamo istoriju novca, u početnom trenutku za ljude je to bilo neko parče papira, ali su uvedene zlatne rezerve kao garancija da taj papir vredi. Ova garancija stvorila je kod ljudi veru u novac, i ta vera čini njegovu vrednost. Kasnije, ove zlatne rezerve su davno prevaziđene i nemaju veze s količinom novca u opticaju, ali ono što je ostalo jeste vera u novac, i samo zahvaljujući toj veri novac ima vrednost.

Ista stvar je i sa bitkoinima. Njegovu vrednost zapravo čini vera. Milionima ljudi širom sveta krv uzavri od sreće kada čuju za ideju da se konačno iskoreni bankarski sistem. Oni vide bankare kao „krvopije koji žive na tuđoj grbači”, i podržaće svaku ideju u tom pravcu. Počeće pasionirano da koriste bitkoine kao sredstvo plaćanja gde god je to moguće, sanjajući da dožive tokom svog života naslov u novinama „Bankari ostali bez posla”, da bi tog dana mogli da kažu: „I ja sam u ovome učestvovao, ja sam jedan od oslobodilaca čovečanstva.”

Naravno, kao i svaka tehnologija u svojoj ranoj fazi, bitkoin ima svoje propuste koji se sređuju. Ako pogledate internet komentare, ima ljudi koji će naći sto mana bitkoinima. Ipak, da smo slušali kritizere koji kritikuju tehnologije u ranoj fazi, nikada ne bismo imali avione, električnu struju, ili bilo koje inovacije koje su u početku delovale nesigurno, a bez kojih nam je današnji život nezamisliv.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na ecd.rs

02.05.2023. / Autor: Igor Mirković

---

Bitcoin halving je ključni događaj Bitcoin mreže koji umanjuje nagrade za rudarenje, utiče na trend tržišta, profitabilnost rudara i pokreće inovacije u kripto ekosistemu.

Smanjenje nagrade za rudare utiče i na cenu Bitcoin-a, a veliki investitori i rudarska postrojenja igraju značajnu ulogu u oblikovanju tržišnog odgovora na ovaj događaj.

Predstojeći halving može podstaći investitore i rudare da pored Bitcoin-a istraže ponudu altkoina ali i da potraže isplativija rešenja za rudarenje.

Sta je Bitcoin halving?

Bitcoin halving je proces smanjenja nagrade koju rudari dobijaju za potvrđivanje transakcija na Bitcoin mreži. Ovaj proces se dešava svakih 210.000 blokova, što pada na svake četiri godine.

Kada je Bitcoin prvi put pokrenut 2009. godine, nagrada za izrudaren blok u kome se čuvaju transakcije bila je 50 BTC. Nakon prvog halvinga 2012. godine, nagrada se smanjila na 25 BTC po bloku. Drugi halving se dogodio 2016. godine i nagrada se smanjila na 12,5 BTC po bloku. Treći halving se dogodio u maju 2020. godine i nagrada se smanjila na 6,25 BTC po bloku.

Sledeći halving se očekuje 2024. godine i nagrada će se ponovo smanjiti upola, na 3,125 BTC po bloku.

Smanjenje nagrade za cilj ima smanjenje količine novih Bitcoina koji se stvaraju kako bi se dostigla ograničena ukupna ponuda od 21 milion BTC. Ova dinamika stvaranja novih coina takođe utiče na cenu Bitcoina.

Kada se poslednji Bitcoin izrudari, nagrade po izrudarenom bloku će nestati. To se očekuje oko 2140. godine. Nakon toga, rudari će moći da zarađuju samo kroz naknade za realizaciju transakcija koje korisnici mreže plaćaju.

Bitcoin halving je događaj koji smanjuje broj novih Bitcoina koji se generišu po bloku.

U skladu sa opštim zakonom ekonomije – manja ponuda uz stabilnu tražnju bi trebalo da rezultira višim cenama.

Godinu dana pre dugo očekivanog halvinga, stručnjaci i investitori u kripto industriji pažljivo prate njegov potencijalni uticaj na tržište.

Bitcoin halving je je osnovni deflatorni mehanizam definisan u Bitcoin protokolu. Dizajniran je da smanji nagradu za rudarenje za 50% na svakih 210.000 blokova ili otprilike svake četiri godine. Ovo smanjenje ima dvostruku svrhu.

Jedna je kontrola stope inflacije Bitcoin-a kroz imitaciju oskudice, a druga je garancija predvidljive i sve manje ponude novog BTC-a koji ulazi na tržište.

Ovaj mehanizam ima za cilj da očuva vrednost BTC-a tokom vremena, čineći ga atraktivnim čuvarom vrednosti. Kao rezultat toga, halving je ključna komponenta dugoročne ekonomske održivosti Bitcoin-a.

Istorijski gledano, halving je značajno uticao na cenu Bitcoina zbog smanjene ponude novog BTC-a na tržištu. Na primer, u halving događajima 2012, 2016. i 2020. cena bitcoina je doživela značajan porast u mesecima nakon prepolovljavanja nagrade, zato što su trgovci očekivali šok na strani ponude i povećanu potražnju za oskudnijom imovinom.

Trenutno, nagrada za rudarenje iznosi 6,25 BTC po bloku. Nakon sledećeg halvinga koji se očekuje 2024. godine, nagrada za rudarenje će se smanjiti na 3,125 BTC po bloku.

Kakve je posledice halving uzrokovao u prošlosti?

Stručnjaci predviđaju da bi halving mogao dovesti do značajnih promena u ceni BTC-a, kao što je bio slučaj prethodnog puta. Međutim, faktori kao što su globalni ekonomski uslovi, regulatorni razvoj i strategije institucionalnih investitora mogu uticati na ishod.

Tokom halvinga 2012. cena Bitcoina je porasla sa oko 11 dolara u novembru 2012. na oko 1.100 dolara u novembru 2013. godine, što je značajno povećanje u roku od godinu dana.

Tokom ovog perioda, Bitcoin je još uvek bio relativno nov koncept. A tržište su prvenstveno pokretali mali investitori i rani korisnici koji su predvideli potencijal decentralizovane digitalne valute.

Halving u 2016. doveo je do povećanja cene bitcoina sa oko 650 dolara u julu 2016. na skoro 20.000 dolara u decembru 2017. Taj rast je bilo podstaknut povećanom pažnjom velikih medija i ulaskom institucionalnih investitora.

Ipak, regulatorni razvoji i pokušaji da se nametnu strožija pravila za kripto berze, doprineli su nestabilnosti tržišta.

Halving iz 2020. doveo je do povećanja cene bitcoina sa oko 9.000 dolara u maju 2020. na istorijski maksimum od oko 69.000 dolara u novembru 2021. Halving 2020. okarakterisan je rekordnim institucionalnim interesovanjem, vođenim velikim korporacijama i investicionim fondovima koji su ušli na kripto tržište.

COVID-19 pandemija takođe je odigrala značajnu ulogu u oblikovanju raspoloženja na tržištu. Kako su globalna ekonomska kriza i neviđene fiskalne stimulativne mere izazvale zabrinutost zbog inflacije i slabljenja nacionalnih valuta, potražnja za Bitcoinom je rasla.

Kada je sledeći datum Bitkoin halvinga?

Sledeći datum Bitkoin halvinga je zakazan za blok 840.000 – predviđeno je da će se desiti 20. aprila 2024. u 09:20 UTC.

Na datum Bitkoin halvinga predviđeno je da nagrada za blok padne sa 6,25 bitkoina po bloku na 3,125 bitkoina po bloku.

BTC Halving 2024

Analizirajući istorijske obrasce Bitcoin halvinga, čini se da investitori često akumuliraju Bitcoin uoči halvinga i to upravo nekih godinu dana pre.

To bi značilo, ako pretpostavimo da je najniža cena za ovaj ciklus bila u novembru prošle godine (kada je Bitcoin dostigao minimum od oko 16.000 dolara), trenutno se pripremamo za novi vrh koji bi se desio godinu dana nakon halvinga odnosno dve godine od sada. Ova teorija zasniva se na verovanju da kretanja cena prate sličan obrazac kao prethodnih događaja.

Međutim, važno je znati da ne znači nužno da će doći do povećanja ili stagnacije cene Bitcoina. Kripto tržište je značajno sazrelo od poslednjeg halvinga 2020. godine i sada postoji daleko više kriptovaluta koje su u prvom planu korisnika.

Porast rudarske snage

Predstojeći halving će smanjiti nagrade za rudarenje za 50%, što vrši značajan finansijski pritisak na Bitcoin rudare. Ovo smanjenje nagrada tera rudare da prilagode svoje poslovanje kako bi održali profitabilnost i nastavili da održavaju blokčejn mrežu.

Kao odgovor na smanjene nagrade, rudari mogu izabrati da nadograde svoju opremu, kroz ulaganje u energetski efikasniji i moćniji hardver kako bi optimizovali svoje rudarske operacije. Koristeći najnoviju tehnologiju, rudari mogu smanjiti potrošnju energije ali i operativne troškove.

Međutim, povećani troškovi povezani sa nadogradnjom opreme i poboljšanjem energetske efikasnosti mogu nepogodno uticati na manje rudare. Ovim manjim rudarskim postrojenjima često nedostaju finansijska sredstva da se takmiče sa većim, dobro finansiranim rudarskim fondovima.

Kao rezultat toga, neki manji rudari mogu biti primorani da napuste tržište ili mogu biti primorani da se pripoje većim rudarskim postrojenjima kako bi opstali u trci za nagrade.

Pored toga, uticaj halvinga na rudare može dovesti do promena u rudarskom pejzažu, pri čemu rudari traže lokacije sa nižim troškovima energije ili povoljnijim regulatornim okruženjem. Ovo bi moglo da promeni geografsku sliku rudarskih stanica što dodatno utiče na decentralizaciju mreže.

@ 9e69e420:d12360c2

President Trump plans to withdraw 20,000 U.S. troops from Europe and expects European allies to contribute financially to the remaining military presence. Reported by ANSA, Trump aims to deliver this message to European leaders since taking office. A European diplomat noted, “the costs cannot be borne solely by American taxpayers.”

The Pentagon hasn't commented yet. Trump has previously sought lower troop levels in Europe and had ordered cuts during his first term. The U.S. currently maintains around 65,000 troops in Europe, with total forces reaching 100,000 since the Ukraine invasion. Trump's new approach may shift military focus to the Pacific amid growing concerns about China.

Sauce

@ f0f6c64d:e40379b2

The Economic Efficiency of Bitcoin and the Role of Angor in Increasing It

Bitcoin, from its inception, has emerged as a revolutionary virtual asset, with its decentralized nature, open ledger, and restricted supply. These intrinsic characteristics have transformed Bitcoin into a potential store of value and peer-to-peer transaction medium, attracting a growing global user base and massive investment. However, for Bitcoin to achieve its potential as a component of an upcoming financial system, innovative protocols that enhance its utility and efficiency are needed. Angor, one such innovative protocol on the Bitcoin network as a P2P funding protocol, is an example of that innovation, representing a new form of decentralized funding that has a large impact on the economic value and operational efficiency of Bitcoin.

The value proposition of Bitcoin is two-sided. Its scarcity of 21 million units with a hard ceiling inherently positions it above traditional fiat currencies facing inflationary dangers. That scarcity, added to its security and permanence due to its blockchain technology, has established it as being equivalent to "digital gold" – an economic uncertainty hedge and long-term repository of wealth.

Moreover, Bitcoin's decentralized system eliminates intermediaries like banks in transactions, which offers the possibility of lower costs and faster settlement times, particularly for cross-border transactions. Such a gain in efficiency is more applicable in a globalized world where efficient and low-cost financial transfer is of utmost importance. The growing adoption of Bitcoin by institutional investors and companies also attest to its economic significance and viability for mainstream adoption.

---

Angor: Peer-to-Peer Funding Model on Bitcoin

Angor – Peer-to-Peer Funding Protocol (P2PFP) provides a decentralized mode of funding projects on the Bitcoin network in one's own home.

It provides time-locked contracts, whereby investors can time-lock their Bitcoin in stages over given timeframes. When time for each stage is up, founders can then withdraw the allocated Bitcoin. Founders can provide ownership interest to investors in lieu.

One of the unique characteristics of Angor is the amount of freedom given to investors: they can always redeem their due coins, but possibly at some penalty. The protocol distantly distinguishes "lead investors" (historically early investors) from "ordinary investors." Lead investors are always penalized upon redemption early. Ordinary investors may take the penalty or, if sufficient lead investors have already redeemed with penalties, leverage the hashlocks of the lead investors for a penalty-free redemption.

This is intended to minimize fraud and maximize investor confidence by providing them with active control over their investments.

---

The Role of Angor in Making Bitcoin More Valuable and Efficient

Unlocking Liquidity and Economic Activity

By providing a safe and open way of financing projects, Angor encourages holders of Bitcoin to bring some of their assets out of long-term storage ("HODL mode") and into productive economic use. This increased turnover of Bitcoin in the economy can lead to increased liquidity and network activity overall, supporting its value proposition as a working currency and investment vehicle.

Reducing Counterparty Risk and Trust

Utilization of time-locked contracts and penalty/hashlock recovery mechanism greatly reduces the risk of fraud and mismanagement that has tainted other blockchain financing initiatives. There is also some level of control and recourse mechanism for the investors, stimulating further trust within the Bitcoin world in the direction of funding. There will be more people who join in, fueling further growth and value through increased trust.

Aligning the Incentives of Project Founders and Investors

Angor's staged funding approach, in conjunction with time-based milestone measurements, aligns the incentives of the project founders and investors' interests. By releasing the capital stepwise, the founders are incentivized to honor their obligations. Meanwhile, investors are assured protection through the option of recovering the invested capital in case the project doesn't go according to plan or fails. This alignment of incentives fosters a healthier and more stable source of funding for the Bitcoin network.

Capitalizing on Bitcoin's Security and Decentralization

Building directly on the Bitcoin network implies that Angor benefits from Bitcoin's robust security model and censorship-resistant, decentralized nature. This built-in transparency and security are essential to building trust in a funding protocol and to drawing users who value these core principles of Bitcoin.

Levelling up with the Newest Bitcoin Features

Angor's specification exploits the most recent innovations on the Bitcoin network, i.e., Taproot and Schnorr signatures. Taproot enables the commitment to multiple execution paths of a Bitcoin output such that the construction of complex spending conditions needed by the staged funding and recovery techniques can be facilitated. Schnorr signatures enable improved efficiency and anonymity.

Leveraging these bleeding-edge features, Angor demonstrates that the Bitcoin network is evolving towards increased capabilities beyond the peer-to-peer transaction basics.

Promoting Communication and Transparency

The implementation of the Nostr protocol for founder-investor communication creates further transparency and accountability. Being decentralized, Nostr makes communication censorship-proof and publicly verifiable, enabling investors to be updated about project developments and enabling direct communication with founders.

---

Conclusion: Angor as a Catalyst for Bitcoin's Growth

Angor is a significant step forward in optimizing the utility and economic efficiency of Bitcoin.

By providing a secure, transparent, and incentive-compatible way of decentralized financing, it encourages more participation in the Bitcoin economy, releases dormant capital, and establishes trust among users.

As the protocol gets more mature and more users implement it, it can make the value proposition of Bitcoin much higher, not just as a store of value but as a highly flexible and effective financial innovation platform. By introducing new use cases and making the overall ecosystem stronger, Angor facilitates the sustained development and increased utility of Bitcoin as part of the global financial landscape.

Bitcoin #BitcoinEfficiency #DecentralizedFinance #CryptoFunding #AngorProtocol #P2PFunding #BlockchainInnovation #Taproot #SchnorrSignatures #CryptoInvestment #CryptoEconomy #BitcoinAdoption #TrustlessFunding #Web3Funding #NostrProtocol #DecentralizedTrust #BitcoinUtility #HODLToInvest #CryptoProjects #SmartContracts

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalan tekst na ecd.rs

05.04.2022. / Autor: Aleksandar Matanović

---

Većinu ljudi ka Bitkoinu privuče mogućnost brze zarade. Gledajući istorijsko kretanje cene, deluje im da je bilo izuzetno lako obogatiti se uz odgovarajući tajming kupovine i prodaje. Naravno, u praksi stvari umeju dosta drugačije da izgledaju. Jednom kada se uđe, najjači poriv da se kupuje bude baš kad je cena najviša i euforija na vrhuncu, dok pad cene uglavnom uzrokuje paničnu prodaju baš u najgorem trenutku. Novajlije se tu retko odmah snađu.

Neki posle gubitaka i razočarenja kompletno napuste ceo kripto ekosistem misleći da je problem u tržištu, a ne u njihovoj naivnosti i brzopletosti. Drugi ostanu, pa se ili izvešte u trgovanju ili počnu da rudare ili se zaljube u tehnologiju ili nauče da budu strpljivi ili nađi neki svoj put u ovoj industriji. Ipak, mnogima, neretko i pravim veteranima koji su već godinama tu, prečesto promaknu najbitnije karakteristike Bitkoina.

Zamrzavanje bankovnih računa

Nažalost, ponekad su potrebne teške situacije da bi se prave vrednosti nečega shvatile. Ne kaže se uzalud: „Na muci se poznaju junaci“. U poslednjih mesec-dva svedoci smo događaja za koje smo mislili, ili smo se barem nadali da nisu mogući. Najpre protesti u Kanadi i reakcija „demokratske“ vlasti koja je bila tako oštra, da je se ni najveći diktatori ne bi postideli. Zatim i nešto mnogo gore, a to je rat u Ukrajini.

Ne ulazeći u to ko je za šta kriv, jer dovoljno se njih tom tematikom bavi, činjenica da je su neki Kanađani, Rusi i Ukrajinci praktično preko noći postali odsečeni od finansijskog sistema od kojeg u nekoj meri zavise. U Kanadi je vlada nepodobnima zamrzavala bankovne račune, Rusima su uglavnom spolja „isekli“ mnoge novčane tokove na način da, kao što to obično i biva, najviše trpe građani koji ništa nikome nisu skrivili, a šta tek reći za Ukrajince koji su, bez dileme, najgore prošli.

Prava vrednost Bitkoina

Neki često kažu da Bitkoin nema upotrebnu vrednost i da služi samo za špekulacije. Međutim, u situaciji kada je račun u banci zamrznut zbog učešća u protestima, nije loše imati neku vrednost koju je nemoguće zamrznuti, a vrlo lako se može unovčiti po potrebi. Kada više ne rade PayPal, VISA, MasterCard, SWIFT… a imate poslovnog partnera koji treba nešto da vam uplati ili rođaka koji treba da vam pošalje novac, dosta je koristan novac koji niko ne može da zaustavi i za čije korišćenje ničija dozvola nije potrebna Na kraju, ako padaju bombe i treba da bežite glavom bez obzira, imati imovinu koja je u digitalnom obliku i koja ide svuda sa vama, a ne mora da se nosi, je zlata vredno. Ili možda bolje reći „digitalnog zlata (kako neki zovu Bitkoin) vredno“.

Najbitnije karakteristika Bitkoina mnogima promiču, jer srećom mnogi nisu bili u situaciji da im te njegove karakteristike budu bitne. Te karakteristike su neotuđivost, dostupnost i otpornost na sve vrste cenzure.

Nikada u istoriji nismo imali mogućnost da novac ili neku drugu vrednost sa par klikova prenesemo na drugi kraj sveta, a da ne moramo nikoga da pitamo za dozvolu da to uradimo. I dok god standardni kanali rade, teško razumemo pravu vrednost koju ta mogućnost pruža.

„Problem je što je cena mnogo volatilna, pa je zato neupotrebljiv za bilo šta ozbiljno“, često se može čuti. Da, problem je dok ne dođete u situaciju da možete sa sobom poneti nešto ili ništa. Problem je dok niste suočeni sa izborom da novac pošaljete tako ili nikako. Onda par procenata promene cene na dnevnom nivou ne znači ništa jer rešavate problem koji nikako drugačije ne možete rešiti. I postaje nebitno da li ste ga kupili u savršenom trenutku ili ste možda mogli i bolje da prođete.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na ecd.rs

25.08.2020 / Autor: Marko Matanović

---

Istorija rudarenja bitkoina počinje ne toliko davne 2009. godine nastankom Bitkoin-a, odnosno od nastanka blokčejna kao tehnologije. U Satošijevom whitepaper-u spominje se pojam Proof-of-Work (PoW). U ovom sada već istorijskom dokumentu koji objašnjava funkcionisanje Bitkoin-a navodi se da će se Proof-of-Work sistem koristiti za validaciju blokova u Bitkoin blokčejnu (procesuiranje transakcija), a da bi blok bio “potvrđen” potrebno je da se izdvoji određena procesorska snaga. U suštini Proof-of-Work obezbeđuje sigurnost blokčejna tako što zahteva od korisnika da uloži odredjenu količinu rada kako bi bio nagradjen i omogućava dodavanje novih validnih transakcija u blok.

Da bismo poslali transakciju na Bitkoin mreži potrebno je da platimo određeni transaction fee, tj. naknadu za obradu i potvrđivanje same transakcije. Upravo ovaj transaction fee se distribuira rudarima kao podsticaj da rade svoj posao u najboljem interesu i po utvrđenim pravilima sistema, odnosno da koriste svoj hardver radi potvrđivanja (naših) transakcija na mreži. Transakcije sa većim izdvojenim transaction fee-jem će biti brže potvrđene na mreži jer će baš ta transakcija rudarima biti isplativija za potvrđivanje. Osim ove vrste transakcija rudari dobijaju i određenu nagradu za svaki potvrđeni blok.

Trenutni block reward je 6.25 BTC-a po potvrđenom bloku. Ovaj iznos se deli među svim rudarima na mreži proporcionalno njihovom učinku, što znači da što je više rudara na mreži to je njihova pojedinačna nagrada manja jer je veća konkurencija. Sem toga što se nagrada smanjuje sa većom konkurencijom povećava se i težina rudarenja. Nagrada za Bitkoin se smanjuje na određenom broju izrudarenih blokova i svaki put je nova nagrada dva puta manja od prethodne. Ovo je u kripto zajednici poznatije kao “Bitcoin halving” koji se odigrava otprilike na svake četiri godine, sa ciljem da svaki put upola umanji inflaciju samog bitkoina kako bi održao/povećao svoju vrednost.

Cene Bitkoina i nagrade po bloku

Istorija rudarenja bitkoina se može podeliti u nekoliko era koje prate razvoj kripto industrije kao celine. Ove ere se razlikuju po hardveru koji se koristio za rudarenja. Ukoliko se pitate zašto je uopšte bilo potrebno menjati, odnosno pojačavati hardver koji se koristi – razlog je povećanje težine kopanja usled popularizacije kriptovaluta i rudarenja kriptovaluta tokom vremena. Svake godine bio je potreban sve jači i bolji hardver kako bi se rudarenje isplatilo, prvenstveno jer je konkurencija (bila) sve veća, i samim tim više učesnika deli nagradu koja je posledično manja. To uglavnom znači da nam treba jači hardver kako bismo, kao rudari, uradili što veći deo posla na validaciji svakog bloka i maksimalno povećali nagradu koja sledi.

Istorija rudarenja bitkoina uopšteno se može podeliti na nekoliko celina: – Era procesora (2009 – 2010) – Era grafičkih kartica (2010 – 2011) – Era FPGA kartica (2011 – 2013) – Era ASIC uređaja (2013 – 2020)

Era procesora (2009 – 2010)

Ovo je početna era rudarenja koju karateriše korišćenje procesora koji se mogu naći u bilo kom laptopu ili desktop računaru. Prvobitna Satošijeva ideja je bila da svako na mreži koristi svoj procesor za rudarenje. Na početku ove ere rudarenje je pre svega bio veoma neobičan hobi. Satoši je želeo na taj način da bolje osigura stabilnost i sigurnost mreže. Prvi bitkoini koji su bili iskopani, bili su iskopani upravo pomoću procesora. Korišćen je sličan program kao program za mrežno otključavanje Nokia telefona zbog sličnog principa korišćenja SHA-256 funkcije za enkripciju. Svako ko je želeo je mogao da rudari bitkoin uz pomoć svog laptopa ili desktop računara.

Kako se sve više rudara priključivalo na mrežu i kako je postalo moguće zameniti prve bitkoine za fiat novac, javio se interesantan problem – procesori koji su u to vreme imali bolje performanse su mogli da izrudare više bitkoina, što ujedno znači da su bili profitabilniji. Sve više rudara je koristilo procesore jačih performansi što je rezultovalo povećanjem težine kopanja. Povećanje težine kopanja je značilo da su procesori slabijih performansi postali još manje isplativi, odnosno da će dobiti proporcionalno manje bitkoina. Ljudi koji su u ovo vreme rudarili na Bitkoin mreži su mogli na mesečnom nivou da zarade i više hiljada bitkoina u zavisnosti od tipa i broja procesora koji su koristili.

Naravno, tada je cena bitkoina bila višestruko manja nego što je sada. Bez obzira na malu cenu, određeni ljudi su uvideli potencijal u rudarenju i krenuli su sa nabavkom sve boljih i boljih procesora. Cilj je bio što isplativije rudarenje bitkoina sa što manjim ulaganjima. Na ovaj način smo dobili prve rudare i potpuno funkcionalnu Bitkoin mrežu.

AMD Phenom II procesor iz 2008. godine

Era grafičkih kartica (2010 – 2011)

Kako je potražnja za bitkoinom porasla, a on dostigao cenu od 10 centi u oktobru 2010. godine, pojavili su se prvi rudari koji su koristili grafičke kartice (GPU) za rudarenje umesto procesora. Pojedinci su otkrili da je ovaj način rudarenja mnogo efikasniji od rudarenja procesorom, a vest se brzo raširila. Za relativno kratko vreme težina kopanja je toliko porasla da se uopšte nije isplatilo kopati procesorom. Računari sa dobrom diskretnom grafičkom karticom koja se može koristiti za igranje video igara su ubrzo postale mašine za zaradu nove vrste digitalnog novca.

Tada je u svetu računarstva bila popularna opcija korišćenja dve grafičke kartice za bolje performanse u video igrama i programima koji su bili veoma zahtevni (npr. video produkcija ili 3D modelovanje), tako da je već postojala potrebna infrastruktura za rudarenje sa više grafičkih kartica. Što više grafičkih kartica u računaru to je zarada bila bolja. Ubrzo su se pojavili miningrig-ovi (računari specijalizovani za rudarenje) koji su imali od 4 do 8 grafičkih kartica. U početku ovo su bile po izgledu jako amaterski sklopljene mašine, ali su kasnije poprimile poseban i donekle standardizovan oblik.

Primer izgleda prvih mining rig-ova

Era FPGA kartica (2011 – 2013)

FPGA je skraćeno od field-programmable gate array. Konkretan hardver je dizajniran tako da korisnik može naknadno da ga prilagodi za određeni zadatak. Karakteristika ovih uređaja je brzo izvršavanje konkretne vrste zadataka koje može biti i do dva puta efikasnije od izvršavanja istog zadatka pomoću grafičke kartice. Ovaj potencijal zaintrigirao je rudare tog doba i sredinom 2011. godine otpočelo je korišćenje ovog hardvera za potrebe rudarenja. Obzirom na to da FPGA uređaji nisu toliko jednostavni za korišćenje za razliku od grafičkih kartica i procesora, u početku nije bilo puno ljudi koji su rudarili pomoću ovih uređaja. Kako je softver za rudarenje uz pomoć FPGA uređaja postajao sve dostupniji, rastao je i broj ljudi koji su na ovaj način zarađivali svoje bitkoine.

Naravno, velika efikasnost ovih uređaja i činjenica da daju dva puta bolje rezultate od grafičkih kartica samo je dodatno doprinela povećanju težine kopanja bitkoina, ali nisu FPGA uređaji doveli do toga da GPU rudarenje postane istorija rudarenja bitkoina. Do toga su doveli ASIC uređaji koji su stupili na scenu 2013. godine.

FPGA uređaj

Era ASIC uređaja (2013 – 2020)

ASIC uređaji su se prvi put pojavili 2013. godine i potpuno su preuzeli scenu rudarenja. Naime, ASIC je skraćeno od application-specific integrated circuit što znači da su ASIC uređaji posebno pravljeni za rešavanje jedne vrste zadatka. Mana ovog pristupa je to što se ASIC uređaji ne mogu koristiti ni za šta drugo osim za rudarenje uz pomoć određenog algoritma. Prednosti ovih uređaja su višestruko bolje performanse i veoma laka instalacija. Nije bilo potrebno razumeti se u hardver za korišćenje ASIC uređaja. Rudari bi samo naručili ove mašine i uključili ih. Odjednom svako je mogao da rudari na Bitkoin mreži uz minimalan trud. To je rezultiralo povećanjem težine kopanja do te mere da su svi prethodno navedeni načini rudarenja postali (skoro) potpuno neisplativi za kopanje bitkoina.

Istorija rudarenja bitkoina pamti nekoliko firmi koje su se bavile prozvodnjom ASIC uređaja među kojima je i današnji gigant Bitmain. Trka za najboljim ASIC uređajem je dovela do gašenja velikog broja firmi jer su samo firme sa kompetentim proizvodom mogle da opstanu na tržištu. Što je veći broj određenog modela bio proizveden, to su troškovi njegove proizvodnje bili manji, tako da manje firme nisu imale puno šanse da opstanu kao ozbiljni konkurenti u ponudi uređaja rudarima.

Prvi ASIC-i su bili u obliku USB uređaja. Bili su bez ventilatora, bez buke i uz minimalnu potrošnju struje. Rudari su ubrzo krenuli da prave prve farme za rudarenje uz pomoć ovih malih uređaja – nekoliko desetina njih povezanih na isti računar uz pomoć USB hub-ova davali su maksimalne performanse. Sa porastom težine kopanja, sve bolji i bolji ASIC-i su zauzimali svoja mesta u garažama i skladištima rudara dok su stari bili prodavani po znatno manjim cenama.

Prve ASIC farme

ASIC uređaji su se razvijali kako je potreba za sve jačim mašinama rasla. Ova era i dalje traje, a ASIC uređaji danas pružaju nekoliko hiljada puta bolje performanse od prvih procesora koji su bili korišćeni 2009. godine. Nove generacije ASIC-a su uvek veoma isplative, ali treba uzeti u obzir i veoma veliku cenu novih ASIC uređaja kao i činjenicu da novi modeli izlaze na svakih nekoliko meseci što smanjuje profitabilnost starih modela.

Izgled današnjeg ASIC uređaja

Ovi uređaji će ostati dominantni na sceni Bitkoin rudarenja i nema naznaka da će se to promeniti u skorije vreme. U sledećem blogu o rudarenju bitkoina i kriptovaluta uopšte ćemo proći kroz način(e) za postavljanje rig-a za rudarenje i trenutno dostupne opcije na domaćem tržištu. Takođe ćemo pokriti određene modele i procene profitabilnosti rudarenja bitkoina u 2020-oj godini.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na trzisnoresenje.blogspot.com

06.10.2014 / Autor: Slaviša Tasić

---

Od kako je bitcoin postao popularan vodi se rasprava među zagovornicima slobodnog tržišta oko njegovo gpravog statusa: da li je to budući novac, efikasan sistem zaobilaženja državne kontrole i garant slobode pojedinca, ili pak fikcija i pomodarstvo iza koje nema ničeg stvarnog?

Teorijski centar debate je pitanje da li je bitcoin "zapravo" novac ili ne. Jedna grupa tvrdi da jeste, pozivajući se na to da je nastao hiljadama dobrovoljnih akata potrošača na tržištu i time uspostavljen kao konvencija. Ko ste vi, teoretičari iz fotelje, da u ime naroda koji prihvata bitcoin definišete šte je "pravi" novac a šta nije? Druga škola tvrdi da je to irelevantno, da je takozvana vrednost bitcoina fiktivna i naduvana, i da će uskoro pući, jer nema nikakve realne pozadine: svaki novac kroz istoriju je uvek morao da ima podlogu nećeg realnog, najčešće plemenitog metala neke vrste, novac nikad ne nastaje nečijom naredbom ili proizvoljnom odlukom.

Vrlo često se u ovom kontekstu pominje Misesova čuena "teorema regresije". Ona kaže da je novac univerzalno razmensko sredstvo koje svoju vrednost crpe iz prethodne upotrebne vrednosti materijala od kojeg je sačinjeno. Recimo, zlato i srebro imaju vrednost kao nakit i luksuzna roba koju ljudi traže iz ne-monetarnih razloga, a njihova vrednost kao novca se onda izvodi iz te prethodne evaluacije njegove ne monetarne upotrebne "vrednosti". Tehnički rečeno, tražnja za zlatom kao monetarnim dobrom izvedena je iz tražnje za zlatom kao nemonetarnim dobrom.

Problem sa bitcoinom je što na prvi pogled on nema nikakvu ne-monetarnu vrednost. Nije zasnovan ni na kakvom fizičkom materijalu ili robi, već predstavlja kompjuterski algoritam. Bitcoin je beskoristan za bilo šta drugo osim kao sredstvo plaćanja. Ako je tome tako, onda postoje samo dve mogućnosti: ili bitcoin ne može da bude novac, ili je teorija o realnoj, nemonetarnoj osnovi novca netačna.

Izgleda da ni jedno ni drugo nije slučaj. Bitcoin jeste sredstvo razmene, iako još uvek nije novac, budući da nije univerzalno prihvaćen (što ne znači da ne može ili da neće biti prihvaćen), ali bitcoin istovremeno JESTE zasnovan na nečem realnom, tj ima vrednost i mimo svoje uloge kao novca. Ta prethodna vrednost bitcoina je njegova uloga kao efikasnog sistema plaćanja. Kao što Jeffrey Tucker naglašava u svom novom tekstu, Bitcoin je 2008 uveden kao sistem plaćanja koji bi omogućio efikasni transfer resursa između pojedinaca u raznim delovima sveta uz potpuno zaobilaženje zvaničnog finansijskog sistema. Programski dokument osnivača Bitcoina nije uopšte spominjao novac nego samo sistem plaćanja koji omogućava pouzdanost, anonimonst i operisanje izvan zvaničnih finansijkih tokova. Tehnički detalji su ovde.

Bitcoin kao sistem je lansiran 9 januara 2009, ali u tom trenutku njegova vrednost je bila nula! Sve do oktobra 2009 potenicjalni klijenti su mogli da dobiju besplatno koliko god hoće bitcoina da eksperimentišu. Ljudi su vršili prve transakcije, proveravali da li je sistem pouzdan, da li radi onako kako je obećano itd. Taj proces eksperminetisanja je trajao oko deset meseci. U tom periodu Bitcoin kao novac nije imao nikakvu tržišnu vrednost. Pre tačno pet godina, 5 oktobra 2009 postavljena je prva tržišna cena. Ona je bila 1390 bitcoina za jedan američki dolar, odnosno jedan bitcoin je vredeo manje od desetog dela penija. U tom trenutku publika je bila još uvek skeptična, što se pokazalo u vrlo niskoj ceni, ali kako je vreme prolazilo cena je rasla jer je evaluacija sistema, sa protokom vremena i daljim potvrđivanjem njegove vrednosti i pouzdanosti, kao i ulaskom mnogo šireg kurga ljudi u igru, postajala sve viša. Međutim, to je sve sa teorijske tačke gledišta irelevantno; ključna stvar je da je početna evaluacija bitcoina, prva tržišna cena objavljena 5 oktobra 2009 bila zapravo izraz evaluacije sistema plaćanja koja je vršena mesecima nezavisno od samog novca (tj njegove potencijalne vrednosti). Bitcoin kao novac "regresira" u mizesovskom smislu na bitcoin kao sistem plaćanja.

Dakle, bitcoin nije fiat novac. On predstavlja potencijalnu valutu koja je izvedena iz tržišne vrednosti specifičnog sistema plaćanja koji klijentima omogućava značajne prednosti koje drugi sistemi ne pružaju. I stoga oza njega stoji "realna vrednost" u istom smislu u kome nešto "realno" stoji iza zlata i srebra kao novca, ili iza modernih fiat valuta izvedenih iz zlata i srebra. Ja ne verujem da bi bitcoin imao velike šanse protiv zlata i srebra na slobodnom tržištu valuta, ali u ovom trenutku ne postoji slobodno tržište valuta, tj onaj ko pokuša da trguje u zlatu završiće u zatvoru. U takvim okolnostima, virtuelnost bitcoina predstavlja komparativnu prednost u odnosu na svaku vrstu robnog novca uključujući i zlato: vlasnik ne poseduje nikakvu fizičku supstancu koju vlada može da mu konfiskuje. Naravno, to bi moglo da se promeni ukoliko vlade ocene da je bitcoin značajna opasnost i krene u tehnološki rat protiv njega. U tom slučaju bi i cena verovatno pala.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na trzisnoresenje.blogspot.com

15.12.2023 / Autor: Slaviša Tasić

---

Ovako sam pisao u aprilu kad je Bitcoin vredeo $50-100 dolara:

"Koja je budućnost Bitcoina? Većina mu predviđa propast, ali već smo videli da ima neprijatelje sa obeju strana i obe imaju svoje razloge. ... Ali ekonomski gledano, sada kad je Bitcoin došao dovde, meni se čini da može još mnogo rasti."

...

"Zato mislim da ekonomski Bitcoin više nema problem. Sa ovako ograničenom ponudom, a uz održanje sadašnje tražnje ili njen rast, njegove vrednost može i još mnogo da poraste."

U međuvremenu je otišao na preko $1,000. Ali mislite da sam kupio neki Bitcoin? Nisam, teško je baviti se takvim sitnicama kad morate da pišete blog.

Evo šta sada mislim o Bitcoinu.

Najvažnije je razumeti zašto Bitcoin uopšte ima vrednost. To što ima neku vrednost i nije tako iznenađujuće. Valute su istorijski spontano nastajale najčešće od nečega što ima istinsku vrednost, bronze, srebra ili zlata. Ali nije neviđeno ni da novac bez intristične vrednosti bude široko prihvaćen. Poznat je slučaj ostrva kamenog novca, gde je novac bilo kamenje, neka vrsta krečnjaka (vidi sliku ispod). Stanovnici jednog polinezijskog ostrva su koristili ovaj kamen kao novac zbog samo jedne osobine -- zato što nije postojao na ostrvu. Da biste nabavili takvo kamenje morali ste ići na drugo ostrvo, što je bilo skupo i naporno. I to je jedina osobina koja je krečnjak činila novcem, nisu ga koristili ni za šta drugo.

Štaviše, da ne bi kotrljali kamenje pri svakoj kupovini, trgovali su samo pravima na odrđeni kamen, a da se kamen uopšte nije morao pomeriti s mesta. To je suštinski isto kao današnje elektronsko bankarstvo, ali to je druga priča.

Bitcoin je nešto najbliže tome. Kad se uspostavi konvencija, onda novac ne mora imati imanentnu vrednost. Konvencija je, iz garantovanu retkost dovoljan uslov da nešto uspe kao novac. Kao i krečnjak na tom ostrvu, Bitcoin je suštinski bezvredan, ali 1) ne može se naći lako (ima retkost) i 2) postoji konvencija da se prihvata kao novac -- prihvatate ga jer znate da će ga i drugi prihvatiti.

Ali koliko je Bitcoin zaista redak? Sam Bitcoin jeste, jer mu je ponuda programski ograničena. Ali sada vidimo uspon drugih kripto valuta -- Litecoin, Peercoin, i drugi. Bitcoin je redak, ali svako može da napravi nešto jako slično bitcoinu i zvati ga drugačije. To se uveliko i dešava, za sada bez efekta na vrednost Bitcoina.

Za sada Bitcoin ima rastuću snagu konvencije, ili ekonomskim rečnikom, za njega radi efekat mreže. Efekat mreže postoji kada svaki dodatni korisnik povećava vrednost dobra -- vi koristite tastaturu sa početnim slovima QWERTY zato što svi drugi koriste istu tastaturu pa je glupo da počinjete nešto drugo; otvorili ste Facebook nalog ne zato što je Facebook tehnološki najbolje urađen nego zato što svi drugi imaju Facebook pa se tako nalkaše povezujete; nemate Google Plus jer niko drugi nema Google Plus što ga čini beskorisnim, i tako dalje. Uspostavljene mreže je jako teško srušiti, one se perpetuiraju i rastu na principu začaranog kruga.

Kad se jednom uspostave, mreže kao Facebook ili Bitcoin imaju ugrađenu prednost i teško ih je srušiti. Ali znate li ko je još imao efekat mreže u svoju korist? Imao je Windows i imao je MySpace. Windows se još drži ali nije ni blizu moći od pre desetak godina, a MySpace je potpuno propao -- a ljudi su 2008. MySpaceu predviđali večni monopol zbog efekta mreže. Poenta je, efekat mreže je prednost ali nikome ne garantuje monopol, pa čak ni opstanak.

Situacija sa Bitcoinom je ovakva. Sa pojavom drugih valuta retkost je izgubio. Nije bitno što nema Bitcoina, Bitcoin je samo ime. Ima ili može biti neograničeno mnogo kriptovaluta istog tipa i to je ono što je važno. Konvenciju odnosno efekat mreže Bitcoin još uvek ima, štaviše tu je i dalje u usponu. Ali to mu ne garantuje dugoročni uspeh. Kad se ta dva saberu, mislim da Bitcoin nema dobrih dugoročnih izgleda. Da sam onda u aprilu kupio Bitcoine, sada bih prodao.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na linkedin.com

07.12.2016 / Autor: Aleksandar Matanović

---

Kažu da su svi generali pametni posle bitke. Međutim, pošto sam se i pre „bitke“ pokazao kao dobar general (moj intervju u članku objavljenom 2 meseca pre „bitke“), daću sebi za pravo da pokušam da objasnim šta se desilo i zašto se desilo. Koga mrzi da čita članak, evo ukratko o čemu se radilo: Početkom maja sam bio zamoljen da prokomentarišem kako će prepolovljavanje nagrade za rudare u julu uticati na cenu bitkoina. Rekao sam tada da mislim da će cena do prepolovljavanja (između tačke „A“ i tačke „B“ na grafikonu) rasti, da će posle prepolovljavanja (od tačke „B“ pa na dalje) kratkoročno cena pasti, pa da će nakon toga dugoročno rasti. Upravo tako nešto se i desilo. Ipak, moram da naglasim da cena bitkoina zavisi od mnogih faktora i zaista je teško izolovati uticaj nekog pojedinačnog faktora na cenu, tako da se svaka ovakva analiza mora uzeti sa dosta rezerve.

Ovog jula desilo se nešto što se dešava jednom u 4 godine... a nisu Olimpijske igre ili 29-ti februar. Nagrada za bitkoin rudare se prepolovila i sada iznosi 12.5 bitkoina po bloku (uz to naravno ide i zbir provizija svih transakcija u bloku, ali taj iznos je i dalje bitno manji od 12.5 btc). Mnogi su mislili da će taj događaj vinuti cenu bitkoina u nebesa, verovatno i zbog toga što je nakon prethodnog prepolovljavanja nagrade krenuo rast koji je za manje od godinu dana rezultirao u povećanju cene od preko 10.000%. Ipak, prepolovljanje nagrade nije, barem kratkoročno, donelo očekivani skok cene. Objašnjenje za to se može tražiti u Hipotezi Efikasnog Tržišta.

Hipoteza Efikasnog Tržišta (HET), u svom jačem obliku, tvrdi da se sve javno dostupne informacije o nečemu (u ovom slučaju – o bitkoinu) već ogledaju u ceni tog nečega. Zbog toga, analizom tih javno dostupnih informacija nije moguće „pobediti“ tržište. Možemo diskutovati o tome koliko je tržište bitkoina efikasno i u kojoj meri je ova hipoteza na njega primenjiva, kao i tome koliko je i sama HET valjana, ali meni je početkom maja baš ta hipoteza pomogla da predvidim kretanje cene pre i posle prepolovljavanja.

Da bi cena nečega rasla, mora da postoji povećan broj onih koji to žele da kupe u odnosu na broj onih koji to žele da prodaju. Hajde da na trenutak zamislimo da se prepolovljavanje nagrade dogodilo potpuno neočekivano, to jest da niko nije znao da će se dogoditi. Špekulanti bi brzo shvatili da će se zbog smanjenog tempa generisanja novih bitkoina verovatno poremetiti odnos ponude i potražnje (u korist potražnje) i krenuli bi da kupuju nadajući se da će kasnije prodati po većoj ceni. Nesumljivo, to bi dovelo do rasta cene bitkoina, verovatno naglog.

Međutim, pošto se za prepolovljavanje unapred znalo da će se dogoditi i kada će se dogoditi, po HET ta, javno dostupna, informacija se već reflektovala na cenu pre prepolovljavanja. Prostim jezikom rečeno, pošto su ljudi očekivali rast cene posle prepolovljavanja, oni su mesecima unapred kupovali bitkoine, nadajući se da će da profitiraju posle rasta. Sva ta silna kupovina pred prepolovljavanje je povećela potražnju pa samim tim i cenu bitkoina. Ali, baš zato što su svi pokupovali bitkoine pred prepolovljavanje, kad se prepolovljavanje dogodilo – više nije imao ko da kupuje. A cena ne može da raste dalje ako nema dovoljno potražnje da tu cenu gura na gore. Baš zbog te smanjene potražnje, cena bitkoina je mesecima posle prepolovljavanja stagnirala, čak je imala i jedan ozbiljan pad, zbog BitFinex-a.

Dugoročno, naravno da je logično da prepolovljavanje nagrade ipak donese rast cene. Najpre, tempo generisanja novih bitkoina se smanjuje, a ako potražnja nastavi da raste sličnom brzinom kao i ranije, cena mora da raste. Takođe, prepolovljavanje nagrade je prepolovilo profit rudarima, koji će sada želeti da prodaju bitkoine po višoj ceni da bi zadržali sličan nivo prihoda kao ranije. Videćemo da li je jesenji rast cene upravo početak tog dugoročnog trenda rasta koji sam u članku prognozirao ili samo privremena stvar. Ipak, tu je još dosta drugih faktora, pre svih pitanje kako će bitkoin zajednica odgovoriti na problem skaliranja - što će biti jedna od narednih tema.

Napomena: Ova analiza predstavlja moje lično viđenje situacije. Nisam ekspert za analizu kretanja cene, tako da ovde navedene informacije ne treba uzimati kao relevantne pri eventualnim odlukama o kupovini ili prodaji kriptovaluta.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na ecd.rs

29.04.2020. / Autor: Aleksandar Matanović

---

U poslednjih par meseci smo naučili da mnoge stvari koje deluju sigurno i nepromenljivo zapravo ne moraju da budu takve. Ove godine nećemo gledati tenis na Vimbldonu, a olimpijske igre su odložene za sledeću godinu. Ipak, i u ovim ludim vremenima postoje stvari za koje možemo biti sigurni da će se dogoditi tačno kada su bile i planirane. Jedna od njih je prepolovljavanje nagrade za rudare bitkoina, poznatije kao „bitcoin halving“ u ovom slučaju u doba korone.

Za one kojima je ova tematika nova, samo par rečenica o halving-u. „Rudari“ su ljudi koji svoj hardver koriste za održavanje bitkoin mreže. Za svaki novi blok transakcija koji se doda u blokčejn, neko od rudara dobije 12.5 BTC, a to se deševa otprilike na svakih 10 minuta. Nakon prepolovljavanja nagrade, rudari će dobijati 6.25 BTC po bloku.

„Bitcoin halving“ je planiran za 11.05., možda bude dan-dva pre ili kasnije, ali neće odstupiti više od toga. To je inače nešto što je predviđeno da se dešava na svake 4 godine, ali se zbog skoro neprekidnog rasta procesorske snage rudara do sada dešavalo u intervalima koji su nešto kraći od 4 godine (prethodno prepolovljavanje nagrade se desilo u julu 2016.).

Pre 4 godine sam pisao na ovu temu kada sam od strane Cointelegraph-a bio zamoljen da prognoziram uticaj halvinga na cenu. Par meseci kasnije sam napisao i članak u kojem sam objasnio kako sam uspeo da pogodim kretanje cene.

Da nema korone, moja prognoza se u principu ne bi razlikovala od prognoze koju sam dao pre 4 godine. Sa koronom, pokazalo se da je teško bilo šta prognozirati. Često sam govorio da bi bitkoin eksplodirao (u pozitivnom smislu) da je postojao 2008. godine tokom ekonomske krize. I dalje to mislim. Međutim, kriza sa kojom se sad suočavamo nije ista kao ona od pre 12 godina. Tada smo imali krah finansijskog sistema koji je ozbiljno uzdrmao čak i najveće svetske banke, samim tim i poverenje u bankarski sistem. Alternativa u vidu kriptovaluta bi u tim okolnostima mnogima bila vrlo zanimljiva. Ipak, sada nemamo krizu finansijskog sistema, barem ne još uvek. Iako mnogi prognoziraju da nas čeka kriza koja će biti ozbiljnija od one iz 2008. godine, mislim da malo ko razmišlja o dugoročnim posledicama u ovom trenutku i o tome koje investicije će dugoročno biti najisplativije.

Dugoročno planiranje je u ovim okolnostima luksuz koji retko ko može sebi da priušti. U situciji kad su ljudi zabrinuti za svoj život i život svojih bližnjih, kad su ostali bez posla ili se plaše da mogu ostati (ili se plaše da li će im biznis preživeti, ako su vlasnici biznisa), verovatno da retko ko razmišlja o tome da li je pametnije investirati u zlato ili digitalno zlato (kako mnogi nazivaju bitkoin) i šta će za 5 ili 10 godina doneti veći profit.

Zbog činjenice da je ceo svet zaokupljen virusom, mislim da će prepolovljavanje nagrade za rudare proći relativno neopaženo, pogotovo u mejnstrim medijima. Od početka krize, cena kriptovaluta se kretala slično kao i indeksi na svetskim berzama, što je čudno, barem gledajući istoriju… mada, u svojoj relativno kratkoj istoriji bitkoin se još nije susreo sa koronom, niti bilo čime sličnim. Kratkoročno, mislim da će na cenu bitkoina mnogo više uticati talasi osećaja panike i optimizma koji će se na globalnom nivou smenjivati kao posledica daljih dešavanja vezano za koronu, nego prepolovljavanje nagrade za rudare ili bilo šta drugo što se dešava unutar same kripto industrije. Zbog toga, ne bih se usudio da dam bilo kakvu procenu kad je u pitanju kratkoročno kretanje cene bitkoina.

Dugoročno gledano, ja sam već oko 8 godina optimista (uz par kratkotrajnih kriza) kad je bitkoin u pitanju i to korona neće promeniti. Kao što sve pandemije prolaze, proći će i korona, pa će svet morati da se suoči sa dugoročnim posledicama svojih kratkoročnih odluka koje su donete i koje će biti donete tokom narednih meseci. Ovde ni na koji način ne želim da te odluke dovodim u pitanje, jer u ovakvim situacijama ne postoje dobra rešenja, samo manje ili više loša. I samo vreme može da pokaže koja su bila kakva. Ipak, koliko god neke odluke bile opravdane ili iznuđene, one će imati posledice.

Ekonomija je stala i mnoge države su već najavile ozbiljno doštampavanje novca kako bi ponovo pokrenule privredu. Imajući u vidu da su i pre tog doštampavanja, države mahom bile ozbiljno zadužene, postavlja se pitanje koliko dodatnog zaduživanja može da se podnese. Ovo će biti ozbiljan izazov čak i za najjače svetske ekomije, a posebno za one slabije. Iznenadilo bi me da ova kriza ne prouzrokuje ozbiljne nivoe inflacije i devalvacije valuta, pa čak i potpuni bankrot u nekim od zemalja u razvoju. Nikako ne isključujem mogućnost da se tako nešto desi i u nekoj od razvijenih zemalja. Valuta koja se ne može nekontrolisano doštampavati i time obezvređivati može biti vrlo simpatična alternativa u tim okolnostima.

@ 6be5cc06:5259daf0

A seguir, veja como instalar e configurar o Privoxy no Pop!_OS.

---

1. Instalar o Tor e o Privoxy

Abra o terminal e execute:

bash sudo apt update sudo apt install tor privoxy

Explicação:

• Tor: Roteia o tráfego pela rede Tor.
• Privoxy: Proxy avançado que intermedia a conexão entre aplicativos e o Tor.

---

2. Configurar o Privoxy

Abra o arquivo de configuração do Privoxy:

bash sudo nano /etc/privoxy/config

Navegue até a última linha (atalho: Ctrl + / depois Ctrl + V para navegar diretamente até a última linha) e insira:

bash forward-socks5 / 127.0.0.1:9050 .

Isso faz com que o Privoxy envie todo o tráfego para o Tor através da porta 9050.

Salve (CTRL + O e Enter) e feche (CTRL + X) o arquivo.

---

3. Iniciar o Tor e o Privoxy

Agora, inicie e habilite os serviços:

bash sudo systemctl start tor sudo systemctl start privoxy sudo systemctl enable tor sudo systemctl enable privoxy

Explicação:

• start: Inicia os serviços.
• enable: Faz com que iniciem automaticamente ao ligar o PC.

---

4. Configurar o Navegador Firefox

Para usar a rede Tor com o Firefox:

1. Abra o Firefox.
2. Acesse Configurações → Configurar conexão.
3. Selecione Configuração manual de proxy.
4. Configure assim:
   • Proxy HTTP: 127.0.0.1
   • Porta: 8118 (porta padrão do Privoxy)
   • Domínio SOCKS (v5): 127.0.0.1
   • Porta: 9050
5. Marque a opção "Usar este proxy também em HTTPS".
6. Clique em OK.

---

5. Verificar a Conexão com o Tor

Abra o navegador e acesse:

text https://check.torproject.org/

Se aparecer a mensagem "Congratulations. This browser is configured to use Tor.", a configuração está correta.

---

Dicas Extras

• Privoxy pode ser ajustado para bloquear anúncios e rastreadores.
• Outros aplicativos também podem ser configurados para usar o Privoxy.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na trzisnoresenje.blogspot.com

03.04.2013 / Autor: Slaviša Tasić

---

Posle kiparske epizode naglo je došlo do rasta njegove vrednosti. Bitcoin je virtuelna valuta koju ne kontroliše niko. Umesto toga, emitovanje Bitcoina ograničeno je komplikovanim programom. Kao i kod zlata, svako može da iskopa novčiće, ali kopanje je naporno i neizvesno -- jedina je razlika što se posao ne obavlja fizički već kompjuterski. Program je postavljen tako da količina iskopanih Bitcoina raste po stalno opadajućoj stopi, dok se na kraju, za nekih stotinak godina, asimptotski ne približi konačnom nivou.

Za bliže objašnjenje Bitcoina i više o tekućim dešavanima pročešljajte Nedeljni komentar, a meni ceo fenomen postaje vrlo interesantan iz nekoliko razloga.

Prvo, Bitcoin ima mnogo neprijatelja. Neprijatelji su pristalice državnog novca, jer je ovo privatni, decentralizovani novac, čije štampanje ne kontrolišu stručnjaci za monetarnu politiku već se obavlja po automatskom programu. Tokovi novca se teško kontrolišu i neke centralne banke su već "izrazile zabrinutost" zbog rastuće uloge ove valute.

Ali, neprijatelji su i libertarijanski ekonomisti kojima je bliži zlatni standard. U njihovu viziju se ne uklapa to što Bitcoin očigledno nema pravu materijalnu vrednost. Bitcoin je nešto kao privatni fiat novac -- dosada neviđeni fenomen. Po njima tako nešto ne može da postoji i zato mu od samog početka predviđaju propast, ali ih bar za ovih par godina njegovog postojanja stvarnost demantuje.

Dalje, nastanak i dosadašnji uspeh Bitcoina se kosi sa bilo kojom postojećom teorijom i štaviše, za njegov uspeh gotovo da uopšte nema racionalnog objašnjenja. Najveća tajna slobodne razmene, bilo da je to tržište ili drugi oblici slobodne i dobrovoljne saradnje, je to što iz neorganizovane akcije slobodnih pojedinaca može doći do ishoda kojima se ne možemo unapred nadati, koji prevazilaze našu moć imaginacije i koje čak i ex post teško možemo racionalno objasniti. (To je Hayekova najvažnija ideja, a ne njegov libertarijanizam po sebi).

Bitcoin je izgledao a i dalje većini ekonomista i medija izgleda nemoguće, jer iako je njegova ponuda ograničena programom, tražnja za njim je stvar pukog verovanja. Kod zlata i srebra, tražnja postoji jer ti metali imaju i stvarnu vrednost. Kod državnog novca, tražnja postoji jer vam država kaže da morate da koristite taj novac, ali i svojim autoritetom garantuje da će svi ostali prihvatati taj novac. Kod Bitcoina vam niko ne garantuje ništa. Kako je to počelo da se koristi, kako su ljudi, posebno oni u početku, prihvatali da prodaju stvari za Bitcoine, ili da razmenjuju svoje evre i dolare za Bitcoine, meni uopšte nije jasno. Sada je lakše, valuta je donekle uspostavljena, više je prodavaca koji je prihvataju, znate da ima dovoljno onih koji je koriste i zato ima nekih osnova za verovanje da će se to nastaviti. Ali da je tako nešto moglo da počne, da nastane ni iz čega, je gotovo neshvatljivo.

Koja je budućnost Bitcoina? Većina mu predviđa propast, ali već smo videli da ima neprijatelje sa obeju strana i obe imaju svoje razloge. Propast je pre svega moguća usled državne intervencije. Možda će tako nešto jednostavno biti zabranjeno i proganjano. Kad je američka Komisija za hartije od vrednosti mogla da ugasi jako korisnu onlajn kladionicu Intrade (čije smo kvote na razne događaje u svetu ovde često linkovali), navodno iz razloga finansijske sigurnosti, onda je vrlo moguće da i Bitcoin dođe na red.

Ali ekonomski gledano, sada kad je Bitcoin došao dovde, meni se čini da može još mnogo rasti. Tačno je da tražnja za njim počiva na cikličnom verovanju, na verovanju svakog korisnika da će svi drugi nastaviti da primaju Bitcoin, ali: prvo, već nas je jednom iznanadilo da je Bitcoin samo na osnovu tog verovanja došao od nule do današnjih preko 100$ za Bitcoin. Drugo, ne zaboravite da ni ostale valute nisu baš toliko drugačije. Tražnja za državnim novcen se, bez obzira na državne garancije, dobrim delom zasniva na istoj slobodnoj veri da će i drugi prihvatati taj novac. Zlato ima materijalnu vrednost, ali ta vrednost, za industrijsku upotrebu ili nakit, je obično dosta manja od njegove sadašnje cene. Nisu se u poslenjih nekoliko godina industrijska upotreba i atraktivnost zlatnog nakita promenili, već su se promenila očekivanja vrednosti zlata, koja takođe zavise od vaše pretpostavke da će i ostali nastaviti da kupuju i drže zlato.

Zato mislim da ekonomski Bitcoin više nema problem. Sa ovako ograničenom ponudom, a uz održanje sadašnje tražnje ili njen rast, njegove vrednost može i još mnogo da poraste. Mnogo realniji scenario raspada je panika posle najave država da će zabraniti njegovu upotrebu uz neki izgovor kao što su finansijska stabilnost ili sprečavanje pranja novca. Ali čak i ako se to dogodi ostaće fascinantno da je ovakva inicijativa uopšte uspela -- protivno zakonima slabašne ljudske logike.

@ 9e69e420:d12360c2

Oregano oil is a potent natural compound that offers numerous scientifically-supported health benefits.

Active Compounds

The oil's therapeutic properties stem from its key bioactive components: - Carvacrol and thymol (primary active compounds) - Polyphenols and other antioxidant

Antimicrobial Properties

Bacterial Protection The oil demonstrates powerful antibacterial effects, even against antibiotic-resistant strains like MRSA and other harmful bacteria. Studies show it effectively inactivates various pathogenic bacteria without developing resistance.

Antifungal Effects It effectively combats fungal infections, particularly Candida-related conditions like oral thrush, athlete's foot, and nail infections.

Digestive Health Benefits

Oregano oil supports digestive wellness by: - Promoting gastric juice secretion and enzyme production - Helping treat Small Intestinal Bacterial Overgrowth (SIBO) - Managing digestive discomfort, bloating, and IBS symptoms

Anti-inflammatory and Antioxidant Effects

The oil provides significant protective benefits through: - Powerful antioxidant activity that fights free radicals - Reduction of inflammatory markers in the body - Protection against oxidative stress-related conditions

Respiratory Support

It aids respiratory health by: - Loosening mucus and phlegm - Suppressing coughs and throat irritation - Supporting overall respiratory tract function

Additional Benefits

Skin Health - Improves conditions like psoriasis, acne, and eczema - Supports wound healing through antibacterial action - Provides anti-aging benefits through antioxidant properties

Cardiovascular Health Studies show oregano oil may help: - Reduce LDL (bad) cholesterol levels - Support overall heart health

Pain Management The oil demonstrates effectiveness in: - Reducing inflammation-related pain - Managing muscle discomfort - Providing topical pain relief

Safety Note

While oregano oil is generally safe, it's highly concentrated and should be properly diluted before use Consult a healthcare provider before starting supplementation, especially if taking other medications.

@ 6be5cc06:5259daf0

Bitcoin: Um sistema de dinheiro eletrônico direto entre pessoas.

Satoshi Nakamoto
satoshin@gmx.com
www.bitcoin.org

---

Resumo

O Bitcoin é uma forma de dinheiro digital que permite pagamentos diretos entre pessoas, sem a necessidade de um banco ou instituição financeira. Ele resolve um problema chamado gasto duplo, que ocorre quando alguém tenta gastar o mesmo dinheiro duas vezes. Para evitar isso, o Bitcoin usa uma rede descentralizada onde todos trabalham juntos para verificar e registrar as transações.

As transações são registradas em um livro público chamado blockchain, protegido por uma técnica chamada Prova de Trabalho. Essa técnica cria uma cadeia de registros que não pode ser alterada sem refazer todo o trabalho já feito. Essa cadeia é mantida pelos computadores que participam da rede, e a mais longa é considerada a verdadeira.

Enquanto a maior parte do poder computacional da rede for controlada por participantes honestos, o sistema continuará funcionando de forma segura. A rede é flexível, permitindo que qualquer pessoa entre ou saia a qualquer momento, sempre confiando na cadeia mais longa como prova do que aconteceu.

---

1. Introdução

Hoje, quase todos os pagamentos feitos pela internet dependem de bancos ou empresas como processadores de pagamento (cartões de crédito, por exemplo) para funcionar. Embora esse sistema seja útil, ele tem problemas importantes porque é baseado em confiança.

Primeiro, essas empresas podem reverter pagamentos, o que é útil em caso de erros, mas cria custos e incertezas. Isso faz com que pequenas transações, como pagar centavos por um serviço, se tornem inviáveis. Além disso, os comerciantes são obrigados a desconfiar dos clientes, pedindo informações extras e aceitando fraudes como algo inevitável.

Esses problemas não existem no dinheiro físico, como o papel-moeda, onde o pagamento é final e direto entre as partes. No entanto, não temos como enviar dinheiro físico pela internet sem depender de um intermediário confiável.

O que precisamos é de um sistema de pagamento eletrônico baseado em provas matemáticas, não em confiança. Esse sistema permitiria que qualquer pessoa enviasse dinheiro diretamente para outra, sem depender de bancos ou processadores de pagamento. Além disso, as transações seriam irreversíveis, protegendo vendedores contra fraudes, mas mantendo a possibilidade de soluções para disputas legítimas.

Neste documento, apresentamos o Bitcoin, que resolve o problema do gasto duplo usando uma rede descentralizada. Essa rede cria um registro público e protegido por cálculos matemáticos, que garante a ordem das transações. Enquanto a maior parte da rede for controlada por pessoas honestas, o sistema será seguro contra ataques.

---

2. Transações

Para entender como funciona o Bitcoin, é importante saber como as transações são realizadas. Imagine que você quer transferir uma "moeda digital" para outra pessoa. No sistema do Bitcoin, essa "moeda" é representada por uma sequência de registros que mostram quem é o atual dono. Para transferi-la, você adiciona um novo registro comprovando que agora ela pertence ao próximo dono. Esse registro é protegido por um tipo especial de assinatura digital.

O que é uma assinatura digital?

Uma assinatura digital é como uma senha secreta, mas muito mais segura. No Bitcoin, cada usuário tem duas chaves: uma "chave privada", que é secreta e serve para criar a assinatura, e uma "chave pública", que pode ser compartilhada com todos e é usada para verificar se a assinatura é válida. Quando você transfere uma moeda, usa sua chave privada para assinar a transação, provando que você é o dono. A próxima pessoa pode usar sua chave pública para confirmar isso.

Como funciona na prática?

Cada "moeda" no Bitcoin é, na verdade, uma cadeia de assinaturas digitais. Vamos imaginar o seguinte cenário:

1. A moeda está com o Dono 0 (você). Para transferi-la ao Dono 1, você assina digitalmente a transação com sua chave privada. Essa assinatura inclui o código da transação anterior (chamado de "hash") e a chave pública do Dono 1.
2. Quando o Dono 1 quiser transferir a moeda ao Dono 2, ele assinará a transação seguinte com sua própria chave privada, incluindo também o hash da transação anterior e a chave pública do Dono 2.
3. Esse processo continua, formando uma "cadeia" de transações. Qualquer pessoa pode verificar essa cadeia para confirmar quem é o atual dono da moeda.

Resolvendo o problema do gasto duplo

Um grande desafio com moedas digitais é o "gasto duplo", que é quando uma mesma moeda é usada em mais de uma transação. Para evitar isso, muitos sistemas antigos dependiam de uma entidade central confiável, como uma casa da moeda, que verificava todas as transações. No entanto, isso criava um ponto único de falha e centralizava o controle do dinheiro.

O Bitcoin resolve esse problema de forma inovadora: ele usa uma rede descentralizada onde todos os participantes (os "nós") têm acesso a um registro completo de todas as transações. Cada nó verifica se as transações são válidas e se a moeda não foi gasta duas vezes. Quando a maioria dos nós concorda com a validade de uma transação, ela é registrada permanentemente na blockchain.

Por que isso é importante?

Essa solução elimina a necessidade de confiar em uma única entidade para gerenciar o dinheiro, permitindo que qualquer pessoa no mundo use o Bitcoin sem precisar de permissão de terceiros. Além disso, ela garante que o sistema seja seguro e resistente a fraudes.

---

3. Servidor Timestamp

Para assegurar que as transações sejam realizadas de forma segura e transparente, o sistema Bitcoin utiliza algo chamado de "servidor de registro de tempo" (timestamp). Esse servidor funciona como um registro público que organiza as transações em uma ordem específica.

Ele faz isso agrupando várias transações em blocos e criando um código único chamado "hash". Esse hash é como uma impressão digital que representa todo o conteúdo do bloco. O hash de cada bloco é amplamente divulgado, como se fosse publicado em um jornal ou em um fórum público.

Esse processo garante que cada bloco de transações tenha um registro de quando foi criado e que ele existia naquele momento. Além disso, cada novo bloco criado contém o hash do bloco anterior, formando uma cadeia contínua de blocos conectados — conhecida como blockchain.

Com isso, se alguém tentar alterar qualquer informação em um bloco anterior, o hash desse bloco mudará e não corresponderá ao hash armazenado no bloco seguinte. Essa característica torna a cadeia muito segura, pois qualquer tentativa de fraude seria imediatamente detectada.

O sistema de timestamps é essencial para provar a ordem cronológica das transações e garantir que cada uma delas seja única e autêntica. Dessa forma, ele reforça a segurança e a confiança na rede Bitcoin.

---

4. Prova-de-Trabalho

Para implementar o registro de tempo distribuído no sistema Bitcoin, utilizamos um mecanismo chamado prova-de-trabalho. Esse sistema é semelhante ao Hashcash, desenvolvido por Adam Back, e baseia-se na criação de um código único, o "hash", por meio de um processo computacionalmente exigente.

A prova-de-trabalho envolve encontrar um valor especial que, quando processado junto com as informações do bloco, gere um hash que comece com uma quantidade específica de zeros. Esse valor especial é chamado de "nonce". Encontrar o nonce correto exige um esforço significativo do computador, porque envolve tentativas repetidas até que a condição seja satisfeita.

Esse processo é importante porque torna extremamente difícil alterar qualquer informação registrada em um bloco. Se alguém tentar mudar algo em um bloco, seria necessário refazer o trabalho de computação não apenas para aquele bloco, mas também para todos os blocos que vêm depois dele. Isso garante a segurança e a imutabilidade da blockchain.

A prova-de-trabalho também resolve o problema de decidir qual cadeia de blocos é a válida quando há múltiplas cadeias competindo. A decisão é feita pela cadeia mais longa, pois ela representa o maior esforço computacional já realizado. Isso impede que qualquer indivíduo ou grupo controle a rede, desde que a maioria do poder de processamento seja mantida por participantes honestos.

Para garantir que o sistema permaneça eficiente e equilibrado, a dificuldade da prova-de-trabalho é ajustada automaticamente ao longo do tempo. Se novos blocos estiverem sendo gerados rapidamente, a dificuldade aumenta; se estiverem sendo gerados muito lentamente, a dificuldade diminui. Esse ajuste assegura que novos blocos sejam criados aproximadamente a cada 10 minutos, mantendo o sistema estável e funcional.

---

5. Rede

A rede Bitcoin é o coração do sistema e funciona de maneira distribuída, conectando vários participantes (ou nós) para garantir o registro e a validação das transações. Os passos para operar essa rede são:

1. Transmissão de Transações: Quando alguém realiza uma nova transação, ela é enviada para todos os nós da rede. Isso é feito para garantir que todos estejam cientes da operação e possam validá-la.

2. Coleta de Transações em Blocos: Cada nó agrupa as novas transações recebidas em um "bloco". Este bloco será preparado para ser adicionado à cadeia de blocos (a blockchain).

3. Prova-de-Trabalho: Os nós competem para resolver a prova-de-trabalho do bloco, utilizando poder computacional para encontrar um hash válido. Esse processo é como resolver um quebra-cabeça matemático difícil.

4. Envio do Bloco Resolvido: Quando um nó encontra a solução para o bloco (a prova-de-trabalho), ele compartilha esse bloco com todos os outros nós na rede.

5. Validação do Bloco: Cada nó verifica o bloco recebido para garantir que todas as transações nele contidas sejam válidas e que nenhuma moeda tenha sido gasta duas vezes. Apenas blocos válidos são aceitos.

6. Construção do Próximo Bloco: Os nós que aceitaram o bloco começam a trabalhar na criação do próximo bloco, utilizando o hash do bloco aceito como base (hash anterior). Isso mantém a continuidade da cadeia.

Resolução de Conflitos e Escolha da Cadeia Mais Longa

Os nós sempre priorizam a cadeia mais longa, pois ela representa o maior esforço computacional já realizado, garantindo maior segurança. Se dois blocos diferentes forem compartilhados simultaneamente, os nós trabalharão no primeiro bloco recebido, mas guardarão o outro como uma alternativa. Caso o segundo bloco eventualmente forme uma cadeia mais longa (ou seja, tenha mais blocos subsequentes), os nós mudarão para essa nova cadeia.

Tolerância a Falhas

A rede é robusta e pode lidar com mensagens que não chegam a todos os nós. Uma transação não precisa alcançar todos os nós de imediato; basta que chegue a um número suficiente deles para ser incluída em um bloco. Da mesma forma, se um nó não receber um bloco em tempo hábil, ele pode solicitá-lo ao perceber que está faltando quando o próximo bloco é recebido.

Esse mecanismo descentralizado permite que a rede Bitcoin funcione de maneira segura, confiável e resiliente, sem depender de uma autoridade central.

---

6. Incentivo

O incentivo é um dos pilares fundamentais que sustenta o funcionamento da rede Bitcoin, garantindo que os participantes (nós) continuem operando de forma honesta e contribuindo com recursos computacionais. Ele é estruturado em duas partes principais: a recompensa por mineração e as taxas de transação.

Recompensa por Mineração

Por convenção, o primeiro registro em cada bloco é uma transação especial que cria novas moedas e as atribui ao criador do bloco. Essa recompensa incentiva os mineradores a dedicarem poder computacional para apoiar a rede. Como não há uma autoridade central para emitir moedas, essa é a maneira pela qual novas moedas entram em circulação. Esse processo pode ser comparado ao trabalho de garimpeiros, que utilizam recursos para colocar mais ouro em circulação. No caso do Bitcoin, o "recurso" consiste no tempo de CPU e na energia elétrica consumida para resolver a prova-de-trabalho.

Taxas de Transação

Além da recompensa por mineração, os mineradores também podem ser incentivados pelas taxas de transação. Se uma transação utiliza menos valor de saída do que o valor de entrada, a diferença é tratada como uma taxa, que é adicionada à recompensa do bloco contendo essa transação. Com o passar do tempo e à medida que o número de moedas em circulação atinge o limite predeterminado, essas taxas de transação se tornam a principal fonte de incentivo, substituindo gradualmente a emissão de novas moedas. Isso permite que o sistema opere sem inflação, uma vez que o número total de moedas permanece fixo.

Incentivo à Honestidade

O design do incentivo também busca garantir que os participantes da rede mantenham um comportamento honesto. Para um atacante que consiga reunir mais poder computacional do que o restante da rede, ele enfrentaria duas escolhas:

1. Usar esse poder para fraudar o sistema, como reverter transações e roubar pagamentos.
2. Seguir as regras do sistema, criando novos blocos e recebendo recompensas legítimas.

A lógica econômica favorece a segunda opção, pois um comportamento desonesto prejudicaria a confiança no sistema, diminuindo o valor de todas as moedas, incluindo aquelas que o próprio atacante possui. Jogar dentro das regras não apenas maximiza o retorno financeiro, mas também preserva a validade e a integridade do sistema.

Esse mecanismo garante que os incentivos econômicos estejam alinhados com o objetivo de manter a rede segura, descentralizada e funcional ao longo do tempo.

---

7. Recuperação do Espaço em Disco

Depois que uma moeda passa a estar protegida por muitos blocos na cadeia, as informações sobre as transações antigas que a geraram podem ser descartadas para economizar espaço em disco. Para que isso seja possível sem comprometer a segurança, as transações são organizadas em uma estrutura chamada "árvore de Merkle". Essa árvore funciona como um resumo das transações: em vez de armazenar todas elas, guarda apenas um "hash raiz", que é como uma assinatura compacta que representa todo o grupo de transações.

Os blocos antigos podem, então, ser simplificados, removendo as partes desnecessárias dessa árvore. Apenas a raiz do hash precisa ser mantida no cabeçalho do bloco, garantindo que a integridade dos dados seja preservada, mesmo que detalhes específicos sejam descartados.

Para exemplificar: imagine que você tenha vários recibos de compra. Em vez de guardar todos os recibos, você cria um documento e lista apenas o valor total de cada um. Mesmo que os recibos originais sejam descartados, ainda é possível verificar a soma com base nos valores armazenados.

Além disso, o espaço ocupado pelos blocos em si é muito pequeno. Cada bloco sem transações ocupa apenas cerca de 80 bytes. Isso significa que, mesmo com blocos sendo gerados a cada 10 minutos, o crescimento anual em espaço necessário é insignificante: apenas 4,2 MB por ano. Com a capacidade de armazenamento dos computadores crescendo a cada ano, esse espaço continuará sendo trivial, garantindo que a rede possa operar de forma eficiente sem problemas de armazenamento, mesmo a longo prazo.

---

8. Verificação de Pagamento Simplificada

É possível confirmar pagamentos sem a necessidade de operar um nó completo da rede. Para isso, o usuário precisa apenas de uma cópia dos cabeçalhos dos blocos da cadeia mais longa (ou seja, a cadeia com maior esforço de trabalho acumulado). Ele pode verificar a validade de uma transação ao consultar os nós da rede até obter a confirmação de que tem a cadeia mais longa. Para isso, utiliza-se o ramo Merkle, que conecta a transação ao bloco em que ela foi registrada.

Entretanto, o método simplificado possui limitações: ele não pode confirmar uma transação isoladamente, mas sim assegurar que ela ocupa um lugar específico na cadeia mais longa. Dessa forma, se um nó da rede aprova a transação, os blocos subsequentes reforçam essa aceitação.

A verificação simplificada é confiável enquanto a maioria dos nós da rede for honesta. Contudo, ela se torna vulnerável caso a rede seja dominada por um invasor. Nesse cenário, um atacante poderia fabricar transações fraudulentas que enganariam o usuário temporariamente até que o invasor obtivesse controle completo da rede.

Uma estratégia para mitigar esse risco é configurar alertas nos softwares de nós completos. Esses alertas identificam blocos inválidos, sugerindo ao usuário baixar o bloco completo para confirmar qualquer inconsistência. Para maior segurança, empresas que realizam pagamentos frequentes podem preferir operar seus próprios nós, reduzindo riscos e permitindo uma verificação mais direta e confiável.

---

9. Combinando e Dividindo Valor

No sistema Bitcoin, cada unidade de valor é tratada como uma "moeda" individual, mas gerenciar cada centavo como uma transação separada seria impraticável. Para resolver isso, o Bitcoin permite que valores sejam combinados ou divididos em transações, facilitando pagamentos de qualquer valor.

Entradas e Saídas

Cada transação no Bitcoin é composta por:

• Entradas: Representam os valores recebidos em transações anteriores.
• Saídas: Correspondem aos valores enviados, divididos entre os destinatários e, eventualmente, o troco para o remetente.

Normalmente, uma transação contém:

• Uma única entrada com valor suficiente para cobrir o pagamento.
• Ou várias entradas combinadas para atingir o valor necessário.

O valor total das saídas nunca excede o das entradas, e a diferença (se houver) pode ser retornada ao remetente como troco.

Exemplo Prático

Imagine que você tem duas entradas:

1. 0,03 BTC
2. 0,07 BTC

Se deseja enviar 0,08 BTC para alguém, a transação terá:

• Entrada: As duas entradas combinadas (0,03 + 0,07 BTC = 0,10 BTC).
• Saídas: Uma para o destinatário (0,08 BTC) e outra como troco para você (0,02 BTC).

Essa flexibilidade permite que o sistema funcione sem precisar manipular cada unidade mínima individualmente.

Difusão e Simplificação

A difusão de transações, onde uma depende de várias anteriores e assim por diante, não representa um problema. Não é necessário armazenar ou verificar o histórico completo de uma transação para utilizá-la, já que o registro na blockchain garante sua integridade.

---

10. Privacidade

O modelo bancário tradicional oferece um certo nível de privacidade, limitando o acesso às informações financeiras apenas às partes envolvidas e a um terceiro confiável (como bancos ou instituições financeiras). No entanto, o Bitcoin opera de forma diferente, pois todas as transações são publicamente registradas na blockchain. Apesar disso, a privacidade pode ser mantida utilizando chaves públicas anônimas, que desvinculam diretamente as transações das identidades das partes envolvidas.

Fluxo de Informação

• No modelo tradicional, as transações passam por um terceiro confiável que conhece tanto o remetente quanto o destinatário.
• No Bitcoin, as transações são anunciadas publicamente, mas sem revelar diretamente as identidades das partes. Isso é comparável a dados divulgados por bolsas de valores, onde informações como o tempo e o tamanho das negociações (a "fita") são públicas, mas as identidades das partes não.

Protegendo a Privacidade

Para aumentar a privacidade no Bitcoin, são adotadas as seguintes práticas:

1. Chaves Públicas Anônimas: Cada transação utiliza um par de chaves diferentes, dificultando a associação com um proprietário único.
2. Prevenção de Ligação: Ao usar chaves novas para cada transação, reduz-se a possibilidade de links evidentes entre múltiplas transações realizadas pelo mesmo usuário.

Riscos de Ligação

Embora a privacidade seja fortalecida, alguns riscos permanecem:

• Transações multi-entrada podem revelar que todas as entradas pertencem ao mesmo proprietário, caso sejam necessárias para somar o valor total.
• O proprietário da chave pode ser identificado indiretamente por transações anteriores que estejam conectadas.

---

11. Cálculos

Imagine que temos um sistema onde as pessoas (ou computadores) competem para adicionar informações novas (blocos) a um grande registro público (a cadeia de blocos ou blockchain). Este registro é como um livro contábil compartilhado, onde todos podem verificar o que está escrito.

Agora, vamos pensar em um cenário: um atacante quer enganar o sistema. Ele quer mudar informações já registradas para beneficiar a si mesmo, por exemplo, desfazendo um pagamento que já fez. Para isso, ele precisa criar uma versão alternativa do livro contábil (a cadeia de blocos dele) e convencer todos os outros participantes de que essa versão é a verdadeira.

Mas isso é extremamente difícil.

Como o Ataque Funciona

Quando um novo bloco é adicionado à cadeia, ele depende de cálculos complexos que levam tempo e esforço. Esses cálculos são como um grande quebra-cabeça que precisa ser resolvido.

• Os “bons jogadores” (nós honestos) estão sempre trabalhando juntos para resolver esses quebra-cabeças e adicionar novos blocos à cadeia verdadeira.
• O atacante, por outro lado, precisa resolver quebra-cabeças sozinho, tentando “alcançar” a cadeia honesta para que sua versão alternativa pareça válida.

Se a cadeia honesta já está vários blocos à frente, o atacante começa em desvantagem, e o sistema está projetado para que a dificuldade de alcançá-los aumente rapidamente.

A Corrida Entre Cadeias

Você pode imaginar isso como uma corrida. A cada bloco novo que os jogadores honestos adicionam à cadeia verdadeira, eles se distanciam mais do atacante. Para vencer, o atacante teria que resolver os quebra-cabeças mais rápido que todos os outros jogadores honestos juntos.

Suponha que:

• A rede honesta tem 80% do poder computacional (ou seja, resolve 8 de cada 10 quebra-cabeças).
• O atacante tem 20% do poder computacional (ou seja, resolve 2 de cada 10 quebra-cabeças).

Cada vez que a rede honesta adiciona um bloco, o atacante tem que "correr atrás" e resolver mais quebra-cabeças para alcançar.

Por Que o Ataque Fica Cada Vez Mais Improvável?

Vamos usar uma fórmula simples para mostrar como as chances de sucesso do atacante diminuem conforme ele precisa "alcançar" mais blocos:

P = (q/p)^z

• q é o poder computacional do atacante (20%, ou 0,2).
• p é o poder computacional da rede honesta (80%, ou 0,8).
• z é a diferença de blocos entre a cadeia honesta e a cadeia do atacante.

Se o atacante está 5 blocos atrás (z = 5):

P = (0,2 / 0,8)^5 = (0,25)^5 = 0,00098, (ou, 0,098%)

Isso significa que o atacante tem menos de 0,1% de chance de sucesso — ou seja, é muito improvável.

Se ele estiver 10 blocos atrás (z = 10):

P = (0,2 / 0,8)^10 = (0,25)^10 = 0,000000095, (ou, 0,0000095%).

Neste caso, as chances de sucesso são praticamente nulas.

Um Exemplo Simples

Se você jogar uma moeda, a chance de cair “cara” é de 50%. Mas se precisar de 10 caras seguidas, sua chance já é bem menor. Se precisar de 20 caras seguidas, é quase impossível.

No caso do Bitcoin, o atacante precisa de muito mais do que 20 caras seguidas. Ele precisa resolver quebra-cabeças extremamente difíceis e alcançar os jogadores honestos que estão sempre à frente. Isso faz com que o ataque seja inviável na prática.

Por Que Tudo Isso é Seguro?

• A probabilidade de sucesso do atacante diminui exponencialmente. Isso significa que, quanto mais tempo passa, menor é a chance de ele conseguir enganar o sistema.
• A cadeia verdadeira (honesta) está protegida pela força da rede. Cada novo bloco que os jogadores honestos adicionam à cadeia torna mais difícil para o atacante alcançar.

E Se o Atacante Tentar Continuar?

O atacante poderia continuar tentando indefinidamente, mas ele estaria gastando muito tempo e energia sem conseguir nada. Enquanto isso, os jogadores honestos estão sempre adicionando novos blocos, tornando o trabalho do atacante ainda mais inútil.

Assim, o sistema garante que a cadeia verdadeira seja extremamente segura e que ataques sejam, na prática, impossíveis de ter sucesso.

---

12. Conclusão

Propusemos um sistema de transações eletrônicas que elimina a necessidade de confiança, baseando-se em assinaturas digitais e em uma rede peer-to-peer que utiliza prova de trabalho. Isso resolve o problema do gasto duplo, criando um histórico público de transações imutável, desde que a maioria do poder computacional permaneça sob controle dos participantes honestos. A rede funciona de forma simples e descentralizada, com nós independentes que não precisam de identificação ou coordenação direta. Eles entram e saem livremente, aceitando a cadeia de prova de trabalho como registro do que ocorreu durante sua ausência. As decisões são tomadas por meio do poder de CPU, validando blocos legítimos, estendendo a cadeia e rejeitando os inválidos. Com este mecanismo de consenso, todas as regras e incentivos necessários para o funcionamento seguro e eficiente do sistema são garantidos.

---

Faça o download do whitepaper original em português: https://bitcoin.org/files/bitcoin-paper/bitcoin_pt_br.pdf

@ bf47c19e:c3d2573b

Časopis studenata Ekonomskog fakulteta - "Monopolist", oktobar 2013. / Autor: Nikola Nikitović

Da li ćemo, uz pomoć interneta, uspeti da zaobiđemo banke u procesu novčanih transakcija i tako učinimo sebe bogatijim?

Slobodno tržište tera svakog učesnika da popravi performanse svog proizvoda ili usluge, smanji troškove, eliminiše nepotrebne aktivnosti i sve to u cilju profi ta. Zato ne čudi što zbog pojave savremenih tehnologija mnoga zanimanja nestaju. Tako danas skoro da više i nemamo daktilografe, limare, časovničare i slično. Međutim, delatnost koja je izložena konkurenciji, ali vekovima opstaje i tradicionalno pravi velike profi te je bankarstvo. Iste godine kad je svet zahvatila svetska ekonomska kriza, te čuvene 2008, osoba ili grupa ljudi pod pseudonimom „Satoši Nakamoto” izbacuje „bitkoin protokol”. Idejni tvorac bitkoina izabrao je da ostane anoniman, što je otvorilo prostor za istražitelje koji su pokušali da otkriju identitet Satoši Nakamota. Izneti su i dokazi koji povezuju troje ljudi sa identitetom Nakamota, ali ništa više od onoga što obični demanti ne mogu osporiti.

ŠTA JE, U STVARI, „BITKOIN”?

Jedna od ideja tvoraca bitkoina je da se dizajnira nova ekonomija u kojoj digitalni domen ima primarnu ulogu. Bitkoin je prva decentralizovana digitalna valuta. Za razliku od evra, dolara, dinara ili bilo koje druge valute, bitkoinom ne upravlja nijedna institucija - ni centralna banka, ni vlada, niti bilo ko drugi. To su digitalni novčići koji se mogu slati putem interneta. Šaljemo ih neposredno, dakle, bez učešća banaka, što znači da su troškovi slanja, ako ne nulti, onda svakako manji nego do sada. Geografski faktori ne predstavljaju ograničenje, pa, na kojoj god lokaciji da se nalazimo, moći ćemo da primamo ili šaljemo ovaj digitalni novac. Takođe, jedna od važnih osobina bitkoina je ta da nam račun ni u jednom trenutku ne može biti zamrznut.

Urednik „Bitkoin magazina” kaže da je bitkoin upravo ono što bi novac trebalo da bude. Ove transakcije ne liče na klasične novčane transakcije. Kako njima ne upravlja centralna banka, infl acija nije moguća, što u slučaju Srbije, zemlje s tradicionalno visokom infl acijom i drugom najvećom hiperinfl acijom, dosta znači. Bitkoini se generišu u procesu zvanom „mining”. Kompjuter nam zadaje kompleksan matematički problem, a cilj je šezdesetčetvorocifreni broj. Ukoliko kompjuter uspešno reši ovaj algoritam, postajemo vlasnici pedeset bitkoina. Mreža je programirana tako da povećava ponudu novca prema predodređenom rasporedu sve dok ukupan broj bitkoina ne dostigne 21 milion. Trenutno se u proseku izbacuje oko dvadeset pet novčića na svakih deset minuta. Ovaj broj biće prepolovljen do 2017, i tako svake četiri godine dok ne dostigne limit. Novembra 2012. kreirana je polovina ukupne ponude bitkoina od 21 milion, a oko 2140. bi trebalo i cela ponuda.

Vrednost bitkoina u odnosu na dolar rapidno se uvećava - od svega trideset centi januara 2011. do 125 dolara marta 2013. Iz tog razloga ljudi koriste bitkoin radije kao investiciju, nego kao sredstvo plaćanja.

Mt.Gox je najveća svetska bitkoin berza (eng. exchange) gde ljudi mogu da trguju bitkoinima bilo s kim u svetu, mogu da ih kupuju lokalnom valutom, a mogu čak i da ih skladište. Ipak, ni ovo nije bez rizika: hakeri mogu da upadnu u sistem i da ga ozbiljno ugroze. Bitkoin je, takođe, poznat po tome što je moguće, uz određeni softver, kupovati nelegalne proizvode poput droge, što skeptici vide kao negativnu stranu ove valute. Ali, ako znamo da nož može da ubije čoveka, ali i da iseče hleb, da li to onda znači da treba da zabranimo proizvodnju noževa?

Najveći interes za novu digitalnu valutu pokazuju zemlje koje nemaju tako jak bankarski sektor kao Kina, Rusija, zemlje Latinske Amerike i Afrika. Postoje dva aspekta bitkoina koja izazivaju sumnju u naše razumevanje novca: on je istovremeno i valuta i način plaćanja (nešto kao „pejpal” sa svojom valutom). Svakako da se vladama i ostalim regulatornim telima ovaj koncept ne sviđa. Oni vole kad akademci razmišljaju o monetarnoj politici, pišu radove i predaju svoje ideje nadležnima, koji ih prihvate ili odbace. Satoši Nakamoto, tvorac bitkoina, nije tako razmišljao: on je napravio valutu i pustio je u upotrebu, pa ko hoće, može da je koristi. Ovo je prvi put u istoriji da jedan čovek može da šalje i prima novac bez učešća ijedne druge osobe, bilo gde na planeti. Nije bitno da li ima bankovni račun, nije bitno da li ima kreditne kartice, ako ima kompjuter i pristup internetu, može da šalje novac odakle god želi i niko ga ne može sprečiti u tome. Neki idu i toliko daleko da kažu da je ovo i najveći izum posle interneta. Ako je tako, to znači da će tražnja rasti, a kako je ponuda predvidiva i ograničena, znači da će i cena da raste. Ako je zaista tako, hajdemo onda svi po bitkoine.

@ cff1720e:15c7e2b2

Einleitung\ \ Schwierige Dinge einfach zu erklären ist der Anspruch von ELI5 (explain me like I'm 5). Das ist in unserer hoch technisierten Welt dringend erforderlich, denn nur mit dem Verständnis der Technologien können wir sie richtig einsetzen und weiter entwickeln.\ Ich starte meine Serie mit Nostr, einem relativ neuen Internet-Protokoll. Was zum Teufel ist ein Internet-Protokoll? Formal beschrieben sind es internationale Standards, die dafür sorgen, dass das Internet seit über 30 Jahren ziemlich gut funktioniert. Es ist die Sprache, in der sich die Rechner miteinander unterhalten und die auch Sie täglich nutzen, vermutlich ohne es bewusst wahrzunehmen. http(s) transportiert ihre Anfrage an einen Server (z.B. Amazon), und html sorgt dafür, dass aus den gelieferten Daten eine schöne Seite auf ihrem Bildschirm entsteht. Eine Mail wird mit smtp an den Mailserver gesendet und mit imap von ihm abgerufen, und da alle den Standard verwenden, funktioniert das mit jeder App auf jedem Betriebssystem und mit jedem Mail-Provider. Und mit einer Mail-Adresse wie roland@pareto.space können sie sogar jederzeit umziehen, egal wohin. Cool, das ist state of the art! Aber warum funktioniert das z.B. bei Chat nicht, gibt es da kein Protokoll? Doch, es heißt IRC (Internet Relay Chat → merken sie sich den Namen), aber es wird so gut wie nicht verwendet. Die Gründe dafür sind nicht technischer Natur, vielmehr wurden mit Apps wie Facebook, Twitter, WhatsApp, Telegram, Instagram, TikTok u.a. bewusst Inkompatibilitäten und Nutzerabhängigkeiten geschaffen um Profite zu maximieren.

Warum Nostr?

Da das Standard-Protokoll nicht genutzt wird, hat jede App ihr eigenes, und wir brauchen eine handvoll Apps um uns mit allen Bekannten auszutauschen. Eine Mobilfunknummer ist Voraussetzung für jedes Konto, damit können die App-Hersteller die Nutzer umfassend tracken und mit dem Verkauf der Informationen bis zu 30 USD je Konto und Monat verdienen. Der Nutzer ist nicht mehr Kunde, er ist das Produkt! Der Werbe-SPAM ist noch das kleinste Problem bei diesem Geschäftsmodell. Server mit Millionen von Nutzerdaten sind ein “honey pot”, dementsprechend oft werden sie gehackt und die Zugangsdaten verkauft. 2024 wurde auch der Twitter-Account vom damaligen Präsidenten Joe Biden gehackt, niemand wusste mehr wer die Nachrichten verfasst hat (vorher auch nicht), d.h. die Authentizität der Inhalte ist bei keinem dieser Anbieter gewährleistet. Im selben Jahr wurde der Telegram-Gründer in Frankreich in Beugehaft genommen, weil er sich geweigert hatte Hintertüren in seine Software einzubauen. Nun kann zum Schutz "unserer Demokratie” praktisch jeder mitlesen, was sie mit wem an Informationen austauschen, z.B. darüber welches Shampoo bestimmte Politiker verwenden. 

Und wer tatsächlich glaubt er könne Meinungsfreiheit auf sozialen Medien praktizieren, findet sich schnell in der Situation von Donald Trump wieder (seinerzeit amtierender Präsident), dem sein Twitter-Konto 2021 abgeschaltet wurde (Cancel-Culture). Die Nutzerdaten, also ihr Profil, ihre Kontakte, Dokumente, Bilder, Videos und Audiofiles - gehören ihnen ohnehin nicht mehr sondern sind Eigentum des Plattform-Betreibers; lesen sie sich mal die AGB's durch. Aber nein, keine gute Idee, das sind hunderte Seiten und sie werden permanent geändert. Alle nutzen also Apps, deren Technik sie nicht verstehen, deren Regeln sie nicht kennen, wo sie keine Rechte haben und die ihnen die Resultate ihres Handelns stehlen. Was würde wohl der Fünfjährige sagen, wenn ihm seine ältere Schwester anbieten würde, alle seine Spielzeuge zu “verwalten” und dann auszuhändigen wenn er brav ist? “Du spinnst wohl”, und damit beweist der Knirps mehr Vernunft als die Mehrzahl der Erwachsenen. \ \ Resümee: keine Standards, keine Daten, keine Rechte = keine Zukunft!

\ Wie funktioniert Nostr?

Die Entwickler von Nostr haben erkannt dass sich das Server-Client-Konzept in ein Master-Slave-Konzept verwandelt hatte. Der Master ist ein Synonym für Zentralisierung und wird zum “single point of failure”, der zwangsläufig Systeme dysfunktional macht. In einem verteilten Peer2Peer-System gibt es keine Master mehr sondern nur gleichberechtigte Knoten (Relays), auf denen die Informationen gespeichert werden. Indem man Informationen auf mehreren Relays redundant speichert, ist das System in jeglicher Hinsicht resilienter. Nicht nur die Natur verwendet dieses Prinzip seit Jahrmillionen erfolgreich, auch das Internet wurde so konzipiert (das ARPAnet wurde vom US-Militär für den Einsatz in Kriegsfällen unter massiven Störungen entwickelt). Alle Nostr-Daten liegen auf Relays und der Nutzer kann wählen zwischen öffentlichen (zumeist kostenlosen) und privaten Relays, z.B. für geschlossene Gruppen oder zum Zwecke von Daten-Archivierung. Da Dokumente auf mehreren Relays gespeichert sind, werden statt URL's (Locator) eindeutige Dokumentnamen (URI's = Identifier) verwendet, broken Links sind damit Vergangenheit und Löschungen / Verluste ebenfalls.\ \ Jedes Dokument (Event genannt) wird vom Besitzer signiert, es ist damit authentisch und fälschungssicher und kann nur vom Ersteller gelöscht werden. Dafür wird ein Schlüsselpaar verwendet bestehend aus privatem (nsec) und öffentlichem Schlüssel (npub) wie aus der Mailverschlüsselung (PGP) bekannt. Das repräsentiert eine Nostr-Identität, die um Bild, Namen, Bio und eine lesbare Nostr-Adresse ergänzt werden kann (z.B. roland@pareto.space ), mehr braucht es nicht um alle Ressourcen des Nostr-Ökosystems zu nutzen. Und das besteht inzwischen aus über hundert Apps mit unterschiedlichen Fokussierungen, z.B. für persönliche verschlüsselte Nachrichten (DM → OxChat), Kurznachrichten (Damus, Primal), Blogbeiträge (Pareto), Meetups (Joinstr), Gruppen (Groups), Bilder (Olas), Videos (Amethyst), Audio-Chat (Nostr Nests), Audio-Streams (Tunestr), Video-Streams (Zap.Stream), Marktplätze (Shopstr) u.v.a.m. Die Anmeldung erfolgt mit einem Klick (single sign on) und den Apps stehen ALLE Nutzerdaten zur Verfügung (Profil, Daten, Kontakte, Social Graph → Follower, Bookmarks, Comments, etc.), im Gegensatz zu den fragmentierten Datensilos der Gegenwart.\ \ Resümee: ein offener Standard, alle Daten, alle Rechte = große Zukunft!

\ Warum ist Nostr die Zukunft des Internet?

“Baue Dein Haus nicht auf einem fremden Grundstück” gilt auch im Internet - für alle App-Entwickler, Künstler, Journalisten und Nutzer, denn auch ihre Daten sind werthaltig. Nostr garantiert das Eigentum an den Daten, und überwindet ihre Fragmentierung. Weder die Nutzung noch die kreativen Freiheiten werden durch maßlose Lizenz- und Nutzungsbedingungen eingeschränkt. Aus passiven Nutzern werden durch Interaktion aktive Teilnehmer, Co-Creatoren in einer Sharing-Ökonomie (Value4Value). OpenSource schafft endlich wieder Vertrauen in die Software und ihre Anbieter. Offene Standards ermöglichen den Entwicklern mehr Kooperation und schnellere Entwicklung, für die Anwender garantieren sie Wahlfreiheit. Womit wir letztmalig zu unserem Fünfjährigen zurückkehren. Kinder lieben Lego über alles, am meisten die Maxi-Box “Classic”, weil sie damit ihre Phantasie im Kombinieren voll ausleben können. Erwachsene schenken ihnen dann die viel zu teuren Themenpakete, mit denen man nur eine Lösung nach Anleitung bauen kann. “Was stimmt nur mit meinen Eltern nicht, wann sind die denn falsch abgebogen?" fragt sich der Nachwuchs zu Recht. Das Image lässt sich aber wieder aufpolieren, wenn sie ihren Kindern Nostr zeigen, denn die Vorteile verstehen sogar Fünfjährige.

\ Das neue Internet ist dezentral. Das neue Internet ist selbstbestimmt. Nostr ist das neue Internet.

https://nostr.net/ \ https://start.njump.me/

Hier das Interview zum Thema mit Radio Berliner Morgenröte

https://www.podbean.com/ew/pb-yxc36-17bb4be

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni prevod na ecd.rs

Bitcoin: Peer-to-peer sistem elektronskog novca

Satoshi Nakamoto

satoshin@gmx.com

www.bitcoin.org

Translated in Serbian from bitcoin.org/bitcoin.pdf by ECD

Sažetak. Potpuna peer-to-peer verzija elektronskog novca omogućila bi slanje uplata putem interneta direktno od jedne strane ka drugoj bez posredovanja finansijskih institucija. Digitalni potpisi pružaju deo rešenja, ali se glavni benefiti gube ako je i dalje potrebna pouzdana treća strana za sprečavanje dvostruke potrošnje. Predlažemo rešenje problema dvostruke potrošnje korišćenjem peer-to-peer mreže. Mreža vremenski označava transakcije tako što ih hešuje u tekući lanac dokaza o radu (proof of work) temeljen na hešu, formirajući zapis koji se ne može promeniti bez ponovnog rada i objavljivanja dokaza o tom radu. Najduži lanac ne služi samo kao dokaz niza događaja, nego i kao dokaz da je taj niz događaja potvrđen od strane dela peer-to-peer mreže koja poseduju najveću zbirnu procesorsku snagu (CPU). Sve dok većinu procesorske snage kontrolišu čvorovi (nodes) koji ne sarađuju u napadu na mrežu, oni će generisati najduži lanac i nadmašiti napadače. Sama mreža zahteva minimalnu strukturu. Poruke kroz mrežu se prenose uz pretpostavku da svaki čvor čini maksimalan napor da poruku prenese u svom izvornom obliku i na optimalan način, a čvorovi mogu napustiti mrežu i ponovo joj se pridružiti po želji, prihvatajući najduži lanac dokaza o radu kao dokaz onoga što se dogodilo dok ih nije bilo.

1. Uvod

Trgovina na Internetu počela je da se oslanja skoro isključivo na finansijske institucije koje služe kao pouzdani posrednici pri obradi elektronskih plaćanja. Iako sistem radi dovoljno dobro za većinu transakcija i dalje trpi od inherentnih slabosti modela utemeljenog na poverenju.

Potpuno nepovratne transakcije zapravo nisu moguće, jer finansijske institucije ne mogu izbeći posredovanje u rešavanju eventualnih sporova. Troškovi posredovanja povećavaju troškove transakcija, ograničavaju minimalnu praktičnu veličinu transakcija i onemogućuju male, povremene transakcije jer postoji velika šteta zbog gubitka mogućnosti da se izvrše nepovratna plaćanja za nepovratne usluge. Uz mogućnost povraćaja transakcije, potreba za poverenjem raste. Trgovci moraju biti oprezni prema svojim kupcima i tražiti im više informacija nego što bi inače bilo neophodno. Određeni procenat prevara prihvaćen je kao neizbežan. Ovi troškovi i nepouzdanost plaćanja mogu se izbeći korišćenjem gotovine, ali ne postoji mehanizam za elektronsko plaćanje bez pouzdane treće strane.

Ono što je potrebno je elektronski sistem plaćanja zasnovan na kriptografskom dokazu umesto na poverenju, koji omogućava da bilo koje dve strane direktno i dobrovoljno međusobno trguju bez potrebe za posrednikom. Transakcije koje su nepovratne bi zaštitile prodavce od prevara, a escrow mehanizmi mogli bi se lako implementirati radi zaštite kupaca. U ovom dokumentu predlažemo rešenje problema dvostruke potrošnje korišćenjem peer-to-peer distribuiranog servera vremenskih oznaka (timestamp) za generisanje računarskog dokaza o hronološkom redosledu transakcija. Sistem je siguran sve dok pošteni čvorovi zajedno kontrolišu više procesorske snage procesora nego bilo koja udružena grupa napadačkih čvorova.

2. Transakcije

Elektronski novčić definišemo kao lanac digitalnih potpisa. Svaki vlasnik prenosi novčić na sledećeg digitalnim potpisivanjem heša prethodne transakcije i javnog ključa sledećeg vlasnika, dodajući ih potom na kraj novčića. Primalac transakcije može da verifikuje potpise, a time i lanac vlasništva.

Problem je naravno u tome što primalac ne može potvrditi da jedan od prethodnih vlasnika nije dva puta poslao isti novčić. Uobičajeno rešenje je uvođenje pouzdanog centralizovanog posrednika, kreatora novčića koji proverava sve transakcije. Nakon svake transakcije, novčić se mora vratiti kreatoru kako bi se izdao novi novčić i veruje se da samo za novčiće izdate direktno od kreatora možemo biti sigurni da nisu dva puta potrošeni. Problem sa ovim rešenjem je što sudbina čitavog novčanog sistema zavisi od kompanije koja kreira novčiće, jer svaka transakcija mora da prođe kroz nju, baš kao što je slučaj sa bankom.

Treba nam način da primalac bude siguran da prethodni vlasnici nisu potpisali nikakve ranije transakcije kojim bi potrošili taj novčić. Za naše potrebe, računamo transakciju koja se prva desila i ne zanimaju nas naredni pokušaji da se isti novčić ponovo pošalje. Jedini način da sa sigurnošću potvrdimo da taj novčić nije prethodno bio poslat je da imamo informacije o svim transakcijama koje su se ikada desile. U modelu baziranom na centalizovan kreatoru, taj kreator je imao informacije o svim transakcijama i odlučivao koja transakcija je prva stigla. Da bismo to postigli bez pouzdanog posrednika, transakcije moraju biti javno objavljene [1] i potreban nam je sistem u kojem učesnici mogu da se dogovore o jedinstvenoj istoriji redosleda kojim su transakcije primljene. Primaocu je potreban dokaz da se u trenutku dešavanja svake od transakcija većina čvorova složila oko toga da je baš ta transakcija bila ona koja je prva primljena.

3. Server vremenskih oznaka

Rešenje koje predlažemo počinje serverom vremenskih oznaka. Server vremenske oznake radi tako što uzima heš bloka podataka kojem će se dodeliti vremenska oznaka i objavi taj heš svima u mreži, slično kao u novinama ili kao post na Usenet mreži [2-5]. Vremenska oznaka očigledno dokazuje da su podaci morali postojati u to vreme kako bi ušli u haš. Svaka vremenska oznaka sadrži prethodnu vremensku oznaku u svom hešu, formirajući tako lanac, pri čemu svaka dodatna vremenska oznaka pojačava potvrde onih pre nje.

4. Dokaz o radu (Proof-of-Work)

Da bismo implementirali distribuirani server vremenskih oznaka na peer-to-peer principu, moraćemo da koristimo sistem dokaza o radu sličan Hashcash-u Adama Back-a [6], umesto Uneset postova ili novinskih objava. Dokaz o radu uključuje traženje vrednosti koja će, kada se hešuje, na primer pomoću SHA-256 heš funkcije, stvarati heš čiji binarni zapis započinje određenim brojem nula. Prosečna količina potrebnog rada eksponencijalno raste sa brojem potrebnih početnih nula, a može se proveriti izvršavanjem samo jedne heš fuknkcije.

Za našu mrežu vremenskih oznaka implementiramo dokaz o radu povećavajući nonce broja u bloku sve dok se ne pronađe ona vrednost nonce-a koja daje hešu bloka potreban broj početnih nula. Jednom kada se procesorska snaga utroši kako bi se zadovoljio dokaz o radu, blok se ne može izmeniti bez ponovljenog rada. Kako se kasniji blokovi vežu na taj blok, rad potreban da se on izmeni uključivao bi i ponovno obrađivanje svih blokova nakon njega.

Dokaz o radu takođe rešava problem utvrđivanja većine pri odlučivanju. Ako bi se ​​većina zasnivala na principu jednog glasa po IP adresi, mogao bi je narušiti svako ko je u stanju da glasa sa više IP adresa odjednom. Dokaz o radu u osnovi predstavlja jedan glas po jedinici procesorske snage. Većinska odluka je predstavljena najdužim lancem u čije je stvaranje zapravo investirano najviše rada prilikom dokazivanja. Ako većinu procesorske snage kontrolišu pošteni čvorovi, pošten lanac će rasti najbrže i nadmašiće sve konkurentske lance. Da bi izmenio neki od prethodnih blokova, napadač bi morao da ponovi dokaz o radu za taj blok i sve blokove nakon njega, a zatim da sustigne i nadmaši količinu rada poštenih čvorova. Kasnije ćemo pokazati da se dodavanjem novih blokova eksponencijalno smanjuje verovatnoća da će sporiji napadač uspeti da sustigne pošteni lanac.

Da bi se kompenzovalo povećanje brzine hardvera i promenljivo interesovanje ljudi za vođenje čvorova tokom vremena, težina obavljanja dokaza o radu (proof-of-work difficulty) određuje se prema prosečnom broju blokova krairanih za sat vremena. Ako se blokovi stvaraju prebrzo, težina se povećava.

5. Mreža

Koraci za vođenje mreže su sledeći:

1) Nove transakcije se prosleđuju svim čvorovima u mreži. 2) Svaki čvor prikuplja nove transakcije u blok. 3) Svaki čvor radi na pronalaženju dokaza o radu dovoljnog nivoa težine za svoj blok. 4) Kada čvor pronađe dokaz o radu, on emituje taj blok ka svim čvorovima. 5) Čvorovi prihvataju blok samo ako su sve transakcije u njemu ispravne i nisu već potrošene. 6) Čvorovi izražavaju prihvatanje bloka radeći na stvaranju sledećeg bloka u lancu, koristeći heš prihvaćenog bloka kao prethodni heš.

Čvorovi uvek smatraju da je najduži lanac ispravan i nastaviće da rade na njegovom produžavanju. Ako dva čvora istovremeno emituju različite verzije sledećeg bloka, neki čvorovi prvo mogu primiti jedan ili drugi blok. U tom slučaju svaki čvor radi na prvom koji je dobio, ali čuvaju drugu kariku lanca u slučaju da ona postane duža. Dilema će biti rešena kada se pronađe sledeći dokaz o radu i jedna karika postane duža; čvorovi koji su radili na drugoj karici lanca će se prebaciti na dužu kariku.

Emitovanje novih transakcija ne mora nužno doći do svih čvorova. Sve dok stižu do velikog broja čvorova, te transakcije će ući u blok. Slično važi i za blokove, ni oni ne moraju doći odmah do svih čvorova. Ako neki čvor propusti da primi informaciju o bloku, kada mu stigne sledeći blok,primetiće da je propustio jedan, pa će ga tražiti naknadno.

6. Podsticaj

Po pravilu, prva transakcija u bloku je posebna transakcija koja kreira novi novčić u vlasništvu kreatora bloka. Ovo daje podsticaj čvorovima da podrže mrežu i pruža način za početnu ubacivanje novčića u opticaj, budući da ne postoji centralno telo koje ih izdaje. Stalno dodavanje konstantne količine novih novčića liči na rudarenje zlata, gde rudari ulažu resurse kako bi izrudarili nove količine zlata i ubacili ih u opticaj. U našem slučaju ulaže se procesorsko vreme i električna energija.

Podsticaj se takođe može finansirati i transakcionim naknadama. Ako je iznos izlaznog dela transakcije manji od ulaznog, razliku čini naknada za transakciju koja se dodaje iznosu nagrade za kreatora bloka koji sadrži tu transakciju. Nakon što predefinisani broj novčića uđe u opticaj, podsticaj mogu u potpunosti činiti transakcione naknade, čime se sistem oslobađa inflacije.

Čvorovi su na ovaj način podstaknuti da ostanu pošteni. Ako je pohlepni napadač u stanju da angažuje više procesorske snage od svih poštenih čvorova zajedno, morao bi da bira između toga da poništi svoje izvršene transakcije i time prevari ljude ili da procesorsku snagu koristi za stvaranje novih novčića. On bi trebalo bi uvidi da je isplativije igrati po pravilima koja ga nagrađuju sa više novih novčića od svi drugi zajedno, nego da potkopava sistem i vrednost sopstvenog bogatstva.

7. Oslobađanje prostora na hard disku

Kada je dovoljno blokova dodato nakon poslednje transakcije novčića, prethodne transakcije tog novčića se mogu odbaciti kako bi se uštedeo prostor na hard disku. Kako bi se to ostvarilo bez razbijanja heša bloka, transakcije su hešovane u Merkleovo stablo (Merkle Tree) [7] [2] [5], gde je samo koren uključen u heš bloka. Stari blokovi se tada mogu sabiti uklanjanjem nepotrebnih grana drveta. Unutrašnji heševi ne moraju biti skladišteni.

Zaglavlje bloka bez transakcija bilo bi oko 80 bajtova. Ako pretpostavimo da su blokovi generisani svakih 10 minuta, 80 bajtova * 6 * 24 * 365 = 4,2 MB godišnje. Imajući u vidu činjenicu da se u 2008. godini računari uglavnom prodaju sa oko 2 GB RAM-a i Murov zakon koji predviđa trenutni rast od 1,2 GB godišnje, skladištenje ne bi trebalo da predstavlja problem čak i ako se zaglavlja bloka moraju čuvati u memoriji.

8. Pojednostavljena verifikacija plaćanja

Moguće je verifikovati plaćanja bez vođenja čitavog mrežnog čvora. Korisnik samo treba da sačuva kopiju zaglavlja blokova najdužeg lanca dokaza o radu, do koje može doći upitom ka mrežnim čvorovima dok se ne uveri da je dobio najduži lanac i dobije Merkleova granu

koja povezuje transakciju sa blokom u koji je uneta vremenska oznaka za tu transakciju. Ne može samostalno proveriti transakciju, ali povezujući je sa mestom u lancu može videti da je prihvaćena od strane čvora mreže i da su na njen blok dodati naknadni blokovi što dalje potvrđuje da ju je mreža prihvatila.

Kao takva, verifikacija je pouzdana sve dok pošteni čvorovi kontrolišu mrežu, ali je ranjiva ako napadač nadjača ostatak mreže. Čvorovi mreže mogu sami proveriti transakcije, ali napadačeve lažne transakcije mogu zavarati one koji koriste pojednostavljenu metodu verifikacije transakcija sve dok je on u stanju da nadjačava ostatak mreže. Jedna od strategija zaštite bila bi prihvatanje upozorenja čvorova mreže kada otkriju nevažeći blok, pri čemu bi korisnikov softver morao da preuzme ceo blok i sporne transakcije kako bi potvrdio nepravilnost. Biznisi koji primaju česte uplate će verovatno želeti da pokrenu i vode sopstvene čvorove radi brže verifikacije i potrebe da im sigurnost ne zavisi od drugih.

9. Kombinovanje i deljenje vrednosti

Iako bi bilo moguće pojedinačno rukovati novčićima, bilo bi nezgrapno kreirati zasebnu transakciju za svaki cent u toj transferu. Da biste dozvolili podelu i kombinovanje vrednosti, transakcije sadrže više ulaza i izlaza. Obično će postojati ili jedan ulaz iz veće prethodne transakcije ili više unosa koji kombinuju manje iznose, a najviše dva izlaza: jedan za samo plaćanje, a jedan koji vraća kusur, ako ga ima, nazad pošiljaocu.

Treba napomenuti da situacija u kojoj transakcija zavisi od nekoliko drugih transakcija, a te transakcije zavise od još mnogo više, ovde nije problem. Nikada ne postoji potreba za izdvajanjem istorije pojedinačne transakcije.

10. Privatnost

Tradicionalni bankarski model postiže odgovarajući nivo privatnosti ograničavanjem pristupa informacijama na strane uključene u transakciju i posrednika. Neophodnost javnog objavljivanja svih transakcija isključuje mogućnost primene pomenutog modela, ali privatnost se i dalje može zadržati na drugi način: čuvanjem javnih ključeva (public keys) anonimnim. Javnost može videti da neko šalje iznos nekom drugom, ali bez informacija koje povezuju transakciju sa bilo kim. Ovo je slično količini informacija koje objavljuju berze, gde se vreme i veličina pojedinačnih trgovina čine javnim, ali bez navođenja ko su stranke uključene u tu trgovinu.

Kao dodatni zaštitni zid, preporučljivo je koristiti novi par ključeva za svaku transakciju, kako ne bi bili povezane sa zajedničkim vlasnikom. Neka povezivanja su i dalje neizbežna kod transakcija sa više ulaza, koje nužno otkrivaju da su njihovi ulazi bili u vlasništvu istog vlasnika. Rizik je taj da bi se otkrivanjem vlasnik ključa mogle otkriti i ostale transakcije koje su pripadale tom vlasniku.

11. Proračuni

Razmatramo scenario u kome napadač pokušava da generiše alternativni lanac brže od poštenog lanca. Čak i ako se to postigne, to ne omogućuje proizvoljne promene u sistemu, poput stvaranje vrednosti ni iz čega ili uzimanje novca koji nikada nije pripadao napadaču. Pošteni čvorovi neće prihvatiti nevažeće transakcije kao uplatu i nikada neće prihvatiti blok koji ih sadrži. Napadač može samo pokušati da promeni jednu od svojih transakcija kako bi vratio novac koji je nedavno potrošio.

Trka između poštenog lanca i lanca napadača može se predstaviti kao binomska distribucija slučajne diskretne varijable (Binomial Random Walk). Uspešni ishod je da se pošten lanac produži za jedan blok, povećavajući svoje vođstvo za +1, a neuspešni ishod je da se napadačev lanac produži za jedan blok, smanjujući zaostatak za -1.

Verovatnoću da napadač nadoknadi određeni deficit možemo izraziti kroz problem kockareve propasti (Gambler’s Ruin Problem). Pretpostavimo da kockar sa neograničenim iznosom novca počinje sa zaostatkom i igra potencijalno beskonačan broj ponovljenih igara u pokušaju da nadoknadi zaostatak. Možemo izračunati verovatnoću za nadoknađivanje zaostatka ili da će napadač stići pošten lanac, na sledeći način [8]:

p= verovatnoća da pošten čvor pronađe sledeći blok q= verovatnoća da napadač pronađe sledeći blok qz= verovatnoća da će napadač ikada dostići z blokova zaostatka

S obzirom na našu pretpostavku da je p > q, verovatnoća pada eksponencijalno kako se povećava broj blokova koje napadač mora da nadoknadi. Sa šansama protiv njega, ako mu se u početku ne posreći, njegove šanse postaju manje i manje sa povećanjem zaostatka.

Sada razmatramo koliko primalac nove transakcije treba da čeka pre nego što postane

dovoljno siguran da pošiljalac ne može promeniti transakciju. Pretpostavljamo da je pošiljalac napadač koji želi da natera primaoca da veruje da mu je platio, a zatim nakon nekog vremena tu transakciju preusmeri ka sebi. Primalac će primetiti kada se to dogodi, ali pošiljalac se nada da će tad već biti prekasno.

Primalac generiše novi par ključeva i daje javni ključ pošiljaocu neposredno pre potpisivanja transakcije. Ovo sprečava pošiljaoca da unapred pripremi lanac blokova radeći na njemu neprekidno dok mu se ne posreći da stekne dovoljnu prednost i u tom trenutku izvrši transakciju. Kada se transakcija pošalje, nepošteni pošiljalac počinje tajno da radi na paralelnom lancu koji sadrži alternativnu verziju njegove transakcije.

Primalac čeka dok transakcija ne bude dodata u blok, i dok z blokova nije dodato nakon tog bloka. On ne zna tačno koliko je napadač napredovao, ali pod pretpostavkom da su pošteni blokovi kreirani očekivanom dinamikom, potencijalni napredak napadača će biti prikazan kao Poasonova distribucija sa očekivanom vrednošću:

Kako bismo izračunali verovatnoću da napadač ipak može da nadoknadi zaostatak, množimo gustinu verovatnoće za svaki nivo napretka koji je mogao da ostvari sa verovatnoćom da od tog trenutka može da potpuno nadoknadi zaostatak:

Preuređujemo formulu kako bismo izbegli sabiranje beskonačnog broja sabiraka zbog repa distribucije:

I konvertujemo u programski kod u programskom jeziku C…

Kroz par primera, vidimo da verovatnoća opada eksponencijalno sa porastom z.

Rešavanje za P < 0.1%…

12. Zaključak

Predložili smo sistem za elektronske transakcije bez oslanjanja na poverenje. Počeli smo sa uobičajenim šablonom i novčićima nastalim iz digitalnih potpisa, koji pruža snažnu kontrolu nad vlasništvom, ali je nepotpun bez načina da se spreči dvostruka potrošnja. Kako bismo ovo rešili, predložili smo peer-to-peer mrežu koja koristi dokaz o radu za čuvanje javne istorije transakcija čija izmena napadačima brzo postaje računski nepraktična ako pošteni čvorovi kontrolišu većinu procesorske snage. Mreža je robusna u svojoj nestrukturiranoj jednostavnosti. Svi čvorovi rade istovremeno uz malo koordinacije. Ne treba ih identifikovati, jer se poruke ne usmeravaju na jedno određeno mesto nego samo trebaju biti prenete uz maksimalan napor od strane čvorova da se taj prenos odradi na predviđen način. Čvorovi mogu da napuste i ponovo se pridruže mreži po želji, prihvatajući lanac dokaza o radu kao dokaz onoga što se dogodilo dok ih nije bilo. Oni glasaju svojom procesorskom snagom, izražavajući svoje prihvatanje validnih blokova time što pokušavaju da ih nadgrade novim blokovima i odbacuju nevažeće blokove odbijanjem ih nadgrađuju. Sva potrebna pravila i podsticaji mogu se nametnuti ovim mehanizmom postizanja konsenzusa.

Reference:

[1] W. Dai, „b-money,“ http://www.weidai.com/bmoney.txt, 1998. [2] H. Massias, X.S. Avila, and J.-J. Quisquater, „Design of a secure timestamping service with minimal trust requirements,“ In 20th Symposium on Information Theory in the Benelux, May 1999. [3] S. Haber, W.S. Stornetta, „How to time-stamp a digital document,“ In Journal of Cryptology, vol 3, no 2, pages 99-111, 1991. [4] D. Bayer, S. Haber, W.S. Stornetta, „Improving the efficiency and reliability of digital time-stamping,“ In Sequences II: Methods in Communication, Security and Computer Science, pages 329-334, 1993. [5] S. Haber, W.S. Stornetta, „Secure names for bit-strings,“ In Proceedings of the 4th ACM Conference on Computer and Communications Security, pages 28-35, April 1997. [6] A. Back, „Hashcash – a denial of service counter-measure,“ http://www.hashcash.org/papers/hashcash.pdf, 2002. [7] R.C. Merkle, „Protocols for public key cryptosystems,“ In Proc. 1980 Symposium on Security and Privacy, IEEE Computer Society, pages 122-133, April 1980. [8] W. Feller, „An introduction to probability theory and its applications,“ 1957.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na thebitcoinmanual.com

---

Lightning Network (eng. lightning - munja, network - mreža) je jedno od primarnih rešenja za skaliranje Bitkoin mreže sa ciljem da je više ljudi može koristiti na različite načine čime bi se zaobišla ograničenja glavnog blokčejna. Lightning mreža deluje kao "drugi sloj" koji je dodat Bitkoin (BTC) blokčejnu koji omogućava transakcije van glavnog lanca (blokčejna) pošto se transakcije između korisnika ne registruju na samoj blokčejn mreži.

Lightning kao "sloj-2 (layer-2)" pojačava skalabilnost blokčejn aplikacija tako što upravlja transakcijama van glavnog blokčejna ("sloj-1" / layer-1), dok istovremeno uživa benefite moćne decentralizovane sigurnosti glavnog blokčejna, tako da korisnici mogu ulaziti i izlaziti iz Lightning mreže koristeći custodial ili non-custodial servise u zavisnosti od sopstvene sposobnosti i znanja da koriste glavni blokčejn.

Kao što i samo ime govori Lightning Network je dizajnirana za brza, instant i jeftina plaćanja u svrhu sredstva razmene i druga programabilna plaćanja kojima nije potrebna instant konačnost (finality) ali ni sigurnost glavnog lanca. Lightning je najbolje uporediti sa vašom omiljenom aplikacijom za plaćanja ili debitnom karticom.

Šta je Lightning mreža?

Lightning mreža vuče svoje poreklo još od tvorca Bitkoina, Satošija Nakamota, ali je formalizovana od strane istraživača Joseph Poon-a i Thaddeus Dryja-a koji su 14. januara 2016. godine objavili beli papir o Lightning Network-u.

Radilo se o predlogu alternativnog rešenja za skaliranje Bitkoina da bi se izbeglo proširenje kapaciteta bloka Bitkoin mreže i smanjio rizik od centralizacije blokčejna. Dalje, skaliranje van glavnog lanca znači zadržavanje integriteta samog blokčejna što omogućuje više eksperimentalnog rada na Bitkoinu bez ograničenja koja su postavljena na glavnom blokčejnu.

Lightning Labs, kompanija za blokčejn inženjering, pomogla je pokretanje beta verzije Lightning mreže u martu 2018. - pored dve druge popularne implementacije od strane kompanija kao što su ACINQ i Blockstream.

• Lightning Labs – LND
• Blockstream – Core Lightning (implementacija nekada poznata kao c-lightning)
• ACINQ – Eclair

Svaka verzija protokola ima svoje poglede i načine kako rešava određene probleme ali ostaje interoperabilna sa ostalim implementacijama u smislu korišćenja novčanika, tako da za krajnjeg korisnika nije bitno kojom verzijom se služi kada upravlja svojim čvororom (node-om).

Lightning Network je protokol koji svako može koristiti i razvijati ga, proširivati i unapređivati i koji kreira posebno i odvojeno okruženje za korišćenje Bitkoina kroz seriju pametnih ugovora (smart contracts) koji zaključavaju BTC na Lightning-u radi izbegavanja dvostruke potrošnje (double-spending). Lightning Network nije blokčejn ali živi i funkcioniše na samom Bitkoinu i koristi glavni lanac kao sloj za konačno, finalno poravnanje.

Lightning mreža ima sopstvene čvorove koji pokreću ovaj dodatni protokol i zaključavaju likvidnost Bitkoina u njemu sa ciljem olakšavanja plaćanja.

Lightning omogućava svakom korisniku da kreira p2p (peer-to-peer) platni kanal (payment channel) između dve strane, kao npr. između mušterije i trgovca. Kada je uspostavljen, ovaj kanal im omogućava da međusobno šalju neograničen broj transakcija koje su istovremeno gotovo instant i veoma jeftine. Ponaša se kao svojevrsna mala "knjiga" (ledger) koja omogućava korisnicima da plaćaju još manje proizvode i usluge poput kafe i to bez uticaja na glavnu Bitkoin mrežu.

Kako radi Lightning Network?

Lightning Network se zasniva na pametnim ugovorima koji su poznati kao hashed time lock contracts koji između dve strane kreiraju platne kanale van glavnog blokčejna (off-chain payment channels). Kada zaključate BTC na glavnom lancu u ovim posebnim pametnim ugovorima, ova sredstva se otključavaju na Lightning mreži.

Ova sredstva zatim možete koristiti da biste napravili platne kanale sa ostalim korisnicima Lightning mreže, aplikacijama i menjačnicama.

Ovo su direktne platne linije koje se dešavaju na vrhu, odnosno izvan glavnog blokčejna. Kada je platni kanal otvoren, možete izvršiti neograničen broj plaćanja sve dok ne potrošite sva sredstva.

Korišćenje Lightning sredstava nije ograničeno pravilima glavnog Bitkoin lanca i ova plaćanja se vrše gotovo trenutno i za samo delić onoga što bi koštalo na glavnom blokčejnu.

Vaš platni kanal ima svoj sopstveni zapisnik (ledger) u koji se beleže transakcije izvan glavnog BTC blokčejna. Svaka strana ima mogućnost da ga zatvori ili obnovi po svom nahođenju i vrati sredstva nazad na glavni Bitkoin lanac objavljivanjem transakcije kojom se zatvara kanal.

Kada dve strane odluče da zatvore platni kanal, sve transakcije koje su se desile unutar njega se objedinjuju i zatim objavljuju na glavni blokčejn "registar".

Zašto biste želeli da koristite Lightning mrežu?

---

Trenutno slanje satošija

Lightning Network je "sloj-2" izgrađen na vrhu glavnog Bitkoin lanca koji omogućava instant i veoma jeftine transakcije između lightning novčanika. Ova mreža se nalazi u interakciji sa glavnim blokčejnom ali se plaćanja pre svega sprovode off-chain, van glavnog lanca, pošto koristi sopstvenu evidenciju plaćanja na lightning mreži.

Razvijene su različite aplikacije koje su kompatibilne sa Lightning mrežom, koje su veoma lake za korišćenje i ne zahtevaju više od QR koda za primanje i slanje prekograničnih transakcija.

Možete deponovati BTC na vaše lightning novčanike tako što ćete slati satošije sa menjačnica ili ih kupovati direktno unutar ovih aplikacija. Većina ovih novčanika ima ograničenje od nekoliko miliona satošija (iako će se ovaj limit povećavati kako više biznisa i država bude prihvatalo Bitkoin) koje možete poslati po transakciji što ima smisla budući da je za slanje većih iznosa bolje korišćenje glavnog blokčejna.

Pokretanje sopstvenog čvora

Kako se više ljudi bude povezivalo sa lightning mrežom i koristilo njene mogućnosti, sve više ljudi pokreće svoje čvorove radi verifikacije transakcija putem svojih lightning platnih kanala. Kroz ove kanale je moguće bezbedno poslati različite iznose satošija, a takođe je moguće zarađivati i male naknade za svaku transakciju koja prolazi kroz vaš kanal.

Transakcione naknade

Uprkos trenutnim transakcijama, još uvek postoje transakcione naknade povezane sa otvaranjem i zatvaranjem platnih kanala koje se moraju platiti rudarima na glavnom blokčejnu prilikom finalizacije lightning platnih kanala. Takođe postoje i naknade za rutiranje (routing fees) koje idu lightning čvorovima (i njihovim platnim kanalima) koji su uspostavljeni da bi se omogućila plaćanja.

Sa daljim napredovanjem razvoja Bitkoina i novim nadogradnjama, imaćemo sve veći rast i razvoj layer-2 aplikacija kao što je lightning.

Više izvora o Lightning mreži

Ukoliko želite da naučite više o Lightning mreži, najbolje je da pročitate dodatne tekstove na sajtu thebitcoinmanual.com.

@ 9e69e420:d12360c2

A new report from the National Sports Shooting Foundation (NSSF) shows that civilian firearm possession exceeded 490 million in 2022. The total from 1990 to 2022 is estimated at 491.3 million firearms. In 2022, over ten million firearms were domestically produced, leading to a total of 16,045,911 firearms available in the U.S. market.

Of these, 9,873,136 were handguns, 4,195,192 were rifles, and 1,977,583 were shotguns. Handgun availability aligns with the concealed carry and self-defense market, as all states allow concealed carry, with 29 having constitutional carry laws.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na dvadesetjedan.com

Autor: Parker Lewis / Prevod na srpski: Plumsky

---

Ideja da država može nekako zabraniti bitcoin je jedna od poslednjih faza tuge, tačno pred prihvatanje realnosti. Posledica ove rečenice je priznanje da bitcoin “funkcioniše”. U stvari, ona predstavlja činjenicu da bitcoin funkcioniše toliko dobro da on preti postojećim državnim monopolima nad novcem i da će zbog toga države da ga unište kroz regulativne prepreke da bi eliminisale tu pretnju. Gledajte na tvrdnju da će države zabraniti bitcoin kao kondicionalnu logiku. Da li bitcoin funkcioniše kao novac? Ako je odgovor „ne“, onda države nemaju šta da zabrane. Ako je odgovor „da“, onda će države da probaju da ga zabrane. Znači, glavna poenta ovog razmišljanja je pretpostavka da bitcoin funkcioiniše kao novac. Onda je sledeće logično pitanje da li intervencija od strane države može uspešno da uništi upravo taj funkcionalan bitcoin.

Za početak, svako ko pokušava da razume kako, zašto, ili da li bitcoin funkcioniše mora da proceni ta pitanja potpuno nezavisno od prouzrekovanja državne regulacije ili intervencije. Iako je nesumnjivo da bitcoin mora da postoji uzgred državnih regulativa, zamislite na momenat da države ne postoje. Sam od sebe, da li bi bitcoin funkcionisao kao novac, kad bi se prepustio slobodnom tržištu? Ovo pitanje se širi u dodatna pitanja i ubrzo se pretvara u bunar bez dna. Šta je novac? Šta su svojstva koja čine jednu vrstu novca bolje od druge? Da li bitcoin poseduje ta svojstva? Da li je bitcoin bolja verzija novca po takvim osobinama? Ako je finalni zaključak da bitcoin ne funkcioniše kao novac, implikacije državne intervencije su nebitne. Ali, ako je bitcoin funkcionalan kao novac, ta pitanja onda postaju bitna u ovoj debati, i svako ko o tome razmišlja bi morao imati taj početnički kontekst da bi mogao proceniti da li je uopšte moguće zabraniti. Po svom dizajnu, bitcoin postoji van države. Ali bitcoin nije samo van kontrole države, on u stvari funkcioniše bez bilo kakve saradnje centralizovanih identiteta. On je globalan i decentralizovan. Svako može pristupiti bitcoinu bez potrebe saglasnosti bilo koga i što se više širi sve je teže cenzurisati celokupnu mrežu. Arhitektura bitcoina je namerno izmišljena da bude otporna na bilo koje pokušaje države da ga zabrane. Ovo ne znači da države širom sveta neće pokušavati da ga regulišu, oporezuju ili čak da potpuno zabrane njegovo korišćenje. Naravno da će biti puno bitki i otpora protiv usvajanja bitcoina među građanima. Federal Reserve i Američki Treasury (i njihovi globalni suparnici) se neće ležeći predati dok bitcoin sve više i više ugrožava njihove monopole prihvatljivog novca. Doduše, pre nego što se odbaci ideja da države mogu potpuno zabraniti bitcoin, mora se prvo razumeti posledice tog stava i njegovog glasnika.

Progresija poricanja i stepeni tuge

Pripovesti skeptičara se neprestano menjaju kroz vreme. Prvi stepen tuge: bitcoin nikad ne može funkcionisati-njegova vrednost je osnovana ni na čemu. On je moderna verzija tulip manije. Sa svakim ciklusom uzbuđenja, vrednost bitcoina skače i onda vrlo brzo se vraća na dole. Često nazvano kao kraj njegove vrednosti, bitcoin svaki put odbija da umre i njegova vrednost pronađe nivo koji je uvek viši od prethodnih ciklusa globalne usvajanja. Tulip pripovetka postaje stara i dosadna i skeptičari pređu na više nijansirane teme, i time menjaju bazu debate. Drugi stepen tuge predstoji: bitcoin je manjkav kao novac. On je previše volatilan da bi bio valuta, ili je suviše spor da bi se koristio kao sistem plaćanja, ili se ne može proširiti dovoljno da zadovolji sve promete plaćanja na svetu, ili troši isuviše struje. Taj niz kritike ide sve dalje i dalje. Ovaj drugi stepen je progresija poricanja i dosta je udaljen od ideje da je bitcoin ništa više od bukvalno bezvrednog ničega.

Uprkos tim pretpostavnim manjcima, vrednost bitcoin mreže nastavje da raste vremenom. Svaki put, ona ne umire, nasuprot, ona postaje sve veća i jača. Dok se skeptičari bave ukazivanjem na manjke, bitcoin ne prestaje. Rast u vrednosti je prouzrokovan jednostavnom dinamikom tržišta: postoji više kupca nego prodavca. To je sve i to je razlog rasta u adopciji. Sve više i više ljudi shvata zašto postoji fundamentalna potražnja za bitcoinom i zašto/kako on funkcioniše. To je razlog njegovog dugotrajnog rasta. Dokle god ga sve više ljudi koristi za čuvanje vrednosti, neće pasti cena snabdevanja. Zauvek će postojati samo 21 milion bitcoina. Nebitno je koliko ljudi zahtevaju bitcoin, njegova cela količina je uvek ista i neelastična. Dok skeptičari nastavljaju sa svojom starom pričom, mase ljudi nastavljaju da eliminišu zabludu i zahtevaju bitcoin zbog njegovih prednosti u smislu novčanih svojstva. Između ostalog, ne postoji grupa ljudi koja je više upoznata sa svim argumentima protiv bitcoina od samih bitcoinera.

Očajanje počinje da se stvara i onda se debata još jedanput pomera. Sada nije više činjenica je vrednost bitcoina osnovana ni na čemu niti da ima manjke kao valuta; sada se debata centrira na regulaciji državnih autoriteta. U ovom zadnjem stepenu tuge, bitcoin se predstavlja kao u stvari isuviše uspešnom alatkom i zbog toga države ne smeju dozvoliti da on postoji. Zaista? Znači da je genijalnost čoveka ponovo ostvarila funkcionalan novac u tehnološko superiornoj formi, čije su posledice zaista neshvatljive, i da će države upravo taj izum nekako zabraniti. Primetite da tom izjavom skeptičari praktično priznaju svoj poraz. Ovo su poslednji pokušaji u seriji promašenih argumenata. Skeptičari u isto vreme prihvataju da postoji fundamentalna potražnja za bitcoinom a onda se premeštaju na neosnovan stav da ga države mogu zabraniti.

Ajde da se poigramo i tim pitanjem. Kada bih zapravo razvijene države nastupile na scenu i pokušale da zabrane bitcoin? Trenutno, Federal Reserve i Treasury ne smatraju bitcoin kao ozbiljnu pretnju superiornosti dolara. Po njihovom celokupnom mišljenju, bitcoin je slatka mala igračka i ne može da funkcioniše kao novac. Sadašnja kompletna kupovna moć bitcoina je manja od $200 milijardi. Sa druge strane, zlato ima celokupnu vrednost od $8 triliona (40X veću od bitcoina) i količina odštampanog novca (M2) je otprilike 15 triliona (75X veličine bitcoinove vrednosti). Kada će Federal Reserve i Treasury da počne da smatra bitcoin kao ozbiljnu pretnju? Kad bitcoin poraste na $1, $2 ili $3 triliona? Možete i sami da izaberete nivo, ali implikacija je da će bitcoin biti mnogo vredniji, i posedovaće ga sve više ljudi širom sveta, pre nego što će ga državne vlasti shvatiti kao obiljnog protivnika.

Predsednik Tramp & Treasury Sekretar Mnučin o Bitcoinu (2019):

„Ja neću pričati o bitcoinu za 10 godina, u to možete biti sigurni {…} Ja bi se kladio da čak za 5 ili 6 godina neću više pričati o bitcoinu kao sekretar Trusury-a. Imaću preča posla {…} Mogu vam obećati da ja lično neću biti pun bitcoina.“ – Sekretar Treasury-a Stiv Mnučin

„Ja nisam ljubitelj bitcoina {…}, koji nije novac i čija vrednost je jako volatilna i osnovana na praznom vazduhu.“ – Predsednik Donald J. Tramp

Znači, logika skeptika ide ovako: bitcoin ne funkcioniše, ali ako funkcioniše, onda će ga država zabraniti. Ali, države slobodnog sveta neće pokušati da ga zabrane dokle god se on ne pokaže kao ozbiljna pretnja. U tom trenutku, bitcoin će biti vredniji i sigurno teži da se zabrani, pošto će ga više ljudi posedovati na mnogo širem geografskom prostoru. Ignorišite fundamentalne činjenice i asimetriju koja je urođena u globalnom dešavanju monetizacije zato što u slučaju da ste u pravu, države će taj proces zabraniti. Na kojoj strani tog argumenta bi radije stajao racionalan ekonomski učesnik? Posedovanje finansijske imovine kojoj vrednost toliko raste da preti globalnoj rezervnoj valuti, ili nasuprot – nemati tu imovinu? Sa pretpostavkom da individualci razumeju zašto je mogućnost (a sve više i verovatnoća) ove realnosti, koji stav je logičniji u ovom scenariju? Asimetrija dve strane ovog argumenta sama od sebe zahteva da je prvi stav onaj istinit i da fundamentalno razumevanje potražnje bitcoina samo još više ojačava to mišljenje.

Niko ne moze zabraniti bitcoin

Razmislite šta bitcoin u stvari predstavlja pa onda šta bi predstavljala njegova zabrana. Bitcoin je konverzija subjektivne vrednosti, stvorena i razmenjena u realnošću, u digitalne potpise. Jednostavno rečeno, to je konverzija ljudskog vremena u novac. Kad neko zahteva bitcoin, oni u isto vreme ne zahtevaju neki drugi posed, nek to bio dolar, kuća, auto ili hrana itd. Bitcoin predstavlja novčanu štednju koja sa sobom žrtvuje druge imovine i servise. Zabrana bitcoina bi bio napad na najosnovnije ljudske slobode koje je on upravo stvoren da brani. Zamislite reakciju svih onih koji su prihvatili bitcoin: „Bilo je zabavno, alatka za koju su svi eksperti tvrdili da neće nikad funkcionisati, sada toliko dobro radi i sad ti isti eksperti i autoriteti kažu da mi to nemožemo koristiti. Svi idite kući, predstava je gotova.“verovanje da će svi ljudi koji su učestvovali u bitcoin usvajanju, suverenitetu koji nudi i finansiskoj slobodi, odjednom samo da se predaju osnovnom rušenju njihovih prava je potpuno iracionalna pozicija.

Novac je jedan od najbitnijih instrumenata za slobodu koji je ikad izmišljen. Novac je to što u postojećem društvu ostvaruje mogućnosti siromašnom čoveku – čiji je domet veći nego onaj koji je bio dostižan bogatim ljudima pre ne toliko puno generacija.“ – F. A. Hajek

Države nisu uspele da zabrane konzumiranje alkohola, droga, kupovinu vatrenog oružja, pa ni posedovanje zlata. Država može samo pomalo da uspori pristup ili da deklariše posedovanje ilegalnim, ali ne može da uništi nešto što veliki broj raznovrsnih ljudi smatra vrednim. Kada je SAD zabranila privatno posedovanje zlata 1933., zlato nije palo u vrednosti ili nestalo sa finansijskog tržišta. Ono je u stvari poraslo u vrednosti u poređenju sa dolarom, i samo trideset godina kasnije, zabrana je bila ukinuta. Ne samo da bitcoin nudi veću vrednosno obećanje od bilo kog drugog dobra koje su države pokušale da zabrane (uključujući i zlato); nego po svojim osobinama, njega je mnogo teže zabraniti. Bitcoin je globalan i decentralizovan. On ne poštuje granice i osiguran je mnoštvom nodova i kriptografskim potpisima. Sam postupak zabrane bi zahtevao da se u isto vreme zaustavi „open source“ softver koji emituje i izvršava slanje i potvrđivanje digitalno enkriptovanih ključeva i potpisa. Ta zabrana bi morala biti koordinisana između velikog broja zemalja, sa tim da je nemoguće znati gde se ti nodovi i softver nalazi ili da se zaustavi instaliranje novih nodova u drugim pravnim nadležnostima. Da ne pominjemo i ustavske pitanja, bilo bi tehnički neizvodljivo da se takva zabrana primeni na bilo kakav značajan način.

Čak kada bih sve zemlje iz G-20 grupe koordinisale takvu zabranu u isto vreme, to ne bi uništilo bitcoin. U stvari, to bi bilo samoubistvo za fiat novčani sistem. To bi još više prikazalo masama da je bitcoin u stvari novac koji treba shvatiti ozbiljno, i to bi samo od sebe započelo globalnu igru vatanje mačke za rep. Bitcoin nema centralnu tačku za napad; bitcoin rudari, nodovi i digitalni potpisi su rasejani po celom svetu. Svaki aspekt bitcoina je decentralizovan, zato su glavni stubovi njegove arhitekture da učesnici uvek treba kontrolisati svoje potpise i upravljati svojim nodom. Što više digitalnih potpisa i nodova koji postoje, to je više bitcoin decentralizovan, i to je više odbranjiva njegova mreža od strane neprijatelja. Što je više zemalja gde rudari izvršavaju svoj posao, to je manji rizik da jedan nadležni identitet može uticati na njegov bezbednosni sistem. Koordinisan internacionalni napad na bitcoin bi samo koristio da bitcoin još više ojača svoj imuni sistem. Na kraju krajeva, to bi ubrzalo seobu iz tradicionalnog finansijskog sistema (i njegovih valuta) a i inovaciju koja postoji u bitcoin ekosistemu. Sa svakom bivšom pretnjom, bitcoin je maštovito pronalazio način da ih neutrališe pa i koordinisan napad od strane država ne bi bio ništa drugačiji.

Inovacija u ovoj oblasti koja se odlikuje svojom „permissionless“ (bez dozvole centralnih identiteta) osobinom, omogućava odbranu od svakojakih napada. Sve varijante napada koje su bile predvidjene je upravo to što zahteva konstantnu inovaciju bitcoina. To je ona Adam Smitova nevidljiva ruka, ali dopingovana. Pojedinačni učesnici mogu da veruju da su motivisani nekim većim uzrokom, ali u stvari, korisnost kaja je ugrađena u bitcoin stvara kod učesnika dovoljno snažan podsticaj da omogući svoje preživljavanje. Sopstveni interes milione, ako ne milijarde, nekoordinisanih ljudi koji se jedino slažu u svojom međusobnom potrebom za funkcionalnim novcem podstiče inovacije u bitcoinu. Danas, možda to izgleda kao neka kul nova tehnologija ili neki dobar investment u finansijskom portfoliju, ali čak i ako to mnogi ne razumeju, bitcoin je apsolutna nužnost u svetu. To je tako zato što je novac nužnost a historijski priznate valute se fundamentalno raspadaju. Pre dva meseca, tržište američkih državnih obveznica je doživeo kolaps na šta je Federal Reserve reagovao time što je povećao celokupnu količinu dolara u postojanju za $250 milijardi, a još više u bliskoj budućnosti. Tačno ovo je razlog zašto je bitcoin nužnost a ne samo luksuzni dodatak. Kada inovacija omogućava bazično funkcionisanje ekonomije ne postoji ni jedna država na svetu koja može da zaustavi njenu adopciju i rast. Novac je nužnost a bitcoin znatno poboljšava sistem novca koji je ikada postojao pre njega.

Sa više praktične strane, pokušaj zabranjivanja bitcoina ili njegove velike regulacije od nadležnosti bi direktno bilo u korist susedne nadležnih organa. Podsticaj da se odustane od koordinisanog napada na bitcoin bi bio isuviše veliki da bi takvi dogovori bili uspešni. Kada bi SAD deklarisovale posed bitcoina ilegalnim sutra, da li bi to zaustavilo njegov rast, razvoj i adopciji i da li bi to smanjilo vrednost celokupne mreže? Verovatno. Da li bi to uništilo bitcoin? Ne bi. Bitcoin predstavlja najpokretljivije kapitalno sredstvo na svetu. Zemlje i nadležne strukture koje kreiraju regulativnu strukturu koja najmanje ustručava korišćenje bitcoina će biti dobitnici velike količine uliva kapitala u svoje države.

Zabrana Bitcoinove Zatvoreničke Dileme

U praksi, zatvorenička dilema nije igra jedan na jedan. Ona je multidimenzijska i uključuje mnoštvo nadležnosti, čiji se interesi nadmeću međusobno, i to uskraćuje mogućnosti bilo kakve mogućnosti zabrane. Ljudski kapital, fizički kapital i novčani kapital će sav ići u pravcu država i nadležnosti koje najmanje ustručuju bitcoin. To se možda neće desiti sve odjednom, ali pokušaji zabrane su isto za badava koliko bi bilo odseći sebi nos u inat svom licu. To ne znači da države to neće pokušati. India je već probala da zabrani bitcoin. Kina je uvela puno restrikcija. Drugi će da prate njihove tragove. Ali svaki put kada država preduzme takve korake, to ima nepredvidljive efekte povećanja bitcoin adopcije. Pokušaji zabranjivanja bitcoina su jako efektivne marketing kampanje. Bitcoin postoji kao sistem nevezan za jednu suverenu državu i kao novac je otporan na cenzuru. On je dizajniran da postoji van državne kontrole. Pokušaji da se taj koncept zabrani samo još više daje njemu razlog i logiku za postojanje.

Jedini Pobednički Potez je da se Uključiš u Igru

Zabrana bitcoina je trošenje vremena. Neki će to pokušati; ali svi će biti neuspešni. Sami ti pokušaji će još više ubrzati njegovu adopciju i širenje. Biće to vetar od 100 km/h koji raspaljuje vatru. To će ojačati bitcoin sve više i doprineće njegovoj pouzdanosti. U svakom slučaju, verovanje da će države zabraniti bitcoin u momentu kada on postane dovoljno velika pretnja rezervnim valutam sveta, je iracionalan razlog da se on no poseduje kao instrument štednje novca. To ne samo da podrazumeva da je bitcoin novac, ali u isto vreme i ignoriše glavne razloge zašto je to tako: on je decentralizovan i otporan na cenzure. Zamislite da razumete jednu od nojvećih tajni današnjice i da u isto vreme tu tajnu asimetrije koju bitcoin nudi ne primenjujete u svoju korist zbog straha od države. Pre će biti, neko ko razume zašto bitcoin funkcioniše i da ga država ne može zaustaviti, ili nepuno znanje postoji u razumevanju kako bitcoin uopšte funckioniše. Počnite sa razmatranjem fundamentalnih pitanja, a onda primenite to kao temelj da bi procenili bilo koji potencijalan rizik od strane budućih regulacija ili restrikcija državnih organa. I nikad nemojte da zaboravite na vrednost asimetrije između dve strane ovde prezentiranih argumenata. Jedini pobednički potez je da se uključite u igru.

Stavovi ovde prezentirani su samo moji i ne predstavljaju Unchained Capital ili moje kolege. Zahvaljujem se Fil Gajgeru za razmatranje teksta i primedbe.

Originalni tekst

@ f9cf4e94:96abc355

Para esse exemplo iremos usar: | Nome | Imagem | Descrição | | --------------- | ------------------------------------------------------------ | ------------------------------------------------------------ | | Raspberry PI B+ | | Cortex-A53 (ARMv8) 64-bit a 1.4GHz e 1 GB de SDRAM LPDDR2, | | Pen drive | | 16Gb |

Recomendo que use o Ubuntu Server para essa instalação. Você pode baixar o Ubuntu para Raspberry Pi aqui. O passo a passo para a instalação do Ubuntu no Raspberry Pi está disponível aqui. Não instale um desktop (como xubuntu, lubuntu, xfce, etc.).

---

Passo 1: Atualizar o Sistema 🖥️

Primeiro, atualize seu sistema e instale o Tor:

bash apt update apt install tor

---

Passo 2: Criar o Arquivo de Serviço nrs.service 🔧

Crie o arquivo de serviço que vai gerenciar o servidor Nostr. Você pode fazer isso com o seguinte conteúdo:

```unit [Unit] Description=Nostr Relay Server Service After=network.target

[Service] Type=simple WorkingDirectory=/opt/nrs ExecStart=/opt/nrs/nrs-arm64 Restart=on-failure

[Install] WantedBy=multi-user.target ```

---

Passo 3: Baixar o Binário do Nostr 🚀

Baixe o binário mais recente do Nostr aqui no GitHub.

---

Passo 4: Criar as Pastas Necessárias 📂

Agora, crie as pastas para o aplicativo e o pendrive:

bash mkdir -p /opt/nrs /mnt/edriver

---

Passo 5: Listar os Dispositivos Conectados 🔌

Para saber qual dispositivo você vai usar, liste todos os dispositivos conectados:

bash lsblk

---

Passo 6: Formatando o Pendrive 💾

Escolha o pendrive correto (por exemplo, /dev/sda) e formate-o:

bash mkfs.vfat /dev/sda

---

Passo 7: Montar o Pendrive 💻

Monte o pendrive na pasta /mnt/edriver:

bash mount /dev/sda /mnt/edriver

---

Passo 8: Verificar UUID dos Dispositivos 📋

Para garantir que o sistema monte o pendrive automaticamente, liste os UUID dos dispositivos conectados:

bash blkid

---

Passo 9: Alterar o fstab para Montar o Pendrive Automáticamente 📝

Abra o arquivo /etc/fstab e adicione uma linha para o pendrive, com o UUID que você obteve no passo anterior. A linha deve ficar assim:

fstab UUID=9c9008f8-f852 /mnt/edriver vfat defaults 0 0

---

Passo 10: Copiar o Binário para a Pasta Correta 📥

Agora, copie o binário baixado para a pasta /opt/nrs:

bash cp nrs-arm64 /opt/nrs

---

Passo 11: Criar o Arquivo de Configuração 🛠️

Crie o arquivo de configuração com o seguinte conteúdo e salve-o em /opt/nrs/config.yaml:

yaml app_env: production info: name: Nostr Relay Server description: Nostr Relay Server pub_key: "" contact: "" url: http://localhost:3334 icon: https://external-content.duckduckgo.com/iu/?u= https://public.bnbstatic.com/image/cms/crawler/COINCU_NEWS/image-495-1024x569.png base_path: /mnt/edriver negentropy: true

---

Passo 12: Copiar o Serviço para o Diretório de Systemd ⚙️

Agora, copie o arquivo nrs.service para o diretório /etc/systemd/system/:

bash cp nrs.service /etc/systemd/system/

Recarregue os serviços e inicie o serviço nrs:

bash systemctl daemon-reload systemctl enable --now nrs.service

---

Passo 13: Configurar o Tor 🌐

Abra o arquivo de configuração do Tor /var/lib/tor/torrc e adicione a seguinte linha:

torrc HiddenServiceDir /var/lib/tor/nostr_server/ HiddenServicePort 80 127.0.0.1:3334

---

Passo 14: Habilitar e Iniciar o Tor 🧅

Agora, ative e inicie o serviço Tor:

bash systemctl enable --now tor.service

O Tor irá gerar um endereço .onion para o seu servidor Nostr. Você pode encontrá-lo no arquivo /var/lib/tor/nostr_server/hostname.

---

Observações ⚠️

• Com essa configuração, os dados serão salvos no pendrive, enquanto o binário ficará no cartão SD do Raspberry Pi.
• O endereço .onion do seu servidor Nostr será algo como: ws://y3t5t5wgwjif<exemplo>h42zy7ih6iwbyd.onion.

---

Agora, seu servidor Nostr deve estar configurado e funcionando com Tor! 🥳

Se este artigo e as informações aqui contidas forem úteis para você, convidamos a considerar uma doação ao autor como forma de reconhecimento e incentivo à produção de novos conteúdos.

@ bf47c19e:c3d2573b

Originalni tekst na ecd.rs

18.08.2020 / Autor: Igor Mirković

---

Činjenica je da živimo u vremenu u kome su informacije dostupne na dohvat ruke, svuda i svima. Analiza najsitnijih detalja zaobilazi ljudske, ponekad pogrešne procene, potpomognuta kompjuterskom tačnošću dovodi nas do maestralnih otkrića. U izobilju sačuvanih podataka blokčejn industrije gde je transparentnost glavni adut, kruži velika nepoznanica koja zbog svoje nerešivosti prerasta u misteriju. Ko je idejni tvorac Bitkoina, jednog od najuticajnijih projekata u modernoj finansijskoj industriji i znate li ko je misteriozni Satoši Nakamoto?!

Nepoznati genije, čija je kreacija najpoznatija alternativa čitavom svetskom monetarnom sistemu ali i svakodnevnom životu, kome svi nalazimo zamerke, na koje smo navikli da prećutimo i prihvatimo ih jer mislimo da tako mora, imao je ideju o konceptu čuvanja i razmene vrednosti koja će savršeno funkcionisati unutar društva. Bitkoin je prvi put prezentovan javnosti 31. oktobra 2008. u tekstu koji se popularno naziva Bitkoin Whitepaper i predstavlja dokument o filozofiji u rešavanju određenog problema. Bitkoin Whitepaper je kao autor potpisao Satoši Nakamoto.

Satoši Nakamotov Bitkoin whitepaper

Kandidata koji mogu biti iza ovog imena ili pseudonima svakako ima, ali nećemo odmotavati klupko unazad, nego ćemo pratiti Satošijev rad i stvari koje zapravo znamo kako bi nas dovele do nekoga ili nečega. Saznanja, ko je to, koristeći taktiku dobrih poker igrača, u kojoj ne moramo videti kroz zatamnjene naočare drugih igrača kako bi ih pročitali, već ćemo tumačiti njihove postupke, govor tela, izbor reči…

Sami počeci ovakve ideje datiraju mnogo ranije i idu do 1980. godine i Cypherpunk zajednice koja je bila sačinjena od fanatika za brigu o privatnosti podataka na internetu i kriptografa koji su kreirali softvere za zaštitu podataka. To je bila privilegija državnika na visokim pozicijama sa pristupom poverljivim informacijama i naravno, tajni alat vrhunskih špijuna. Cypherpunk su aktivisti koji se zalažu za široku upotrebu kriptografije i tehnologije za unapređenje privatnosti, kao puta ka društvenim i političkim promenama.

Zaštita privatnosti je smatrana bitnom ali nije bila masovno dostupna, a Cypherpunk zajednica se zalagala protiv sistema „Veliki brat“ sistema u kome je nekome iznad uvek dostupan uvid u naše aktivnosti. Promovisali su zaštitu, enkripciju i bezbednost na individualnom nivou, u kome bi svako trebalo da preduzme dostupne mere predostrožnosti i zaštiti svoj virtuelni (lični) identitet.

Pretpostavljamo da je Satoši bio deo ove zajednice jer je definitivno bio njihov istomišljenik i kao inspiraciju za kreiranje Bitkoina imao je par postojećih projekata iz zajednice poput B-Money, Digi Cash ili Bit Gold koji su idejno bili slični Bitkoinu ali neuspešni u realizaciji.

Nakon objavljivanja Bitkoina, Satošijeva ideja se postepeno širila zajednicom i privukla brojne programere koji su bili voljni da daju svoj doprinos u razvijanju i adaptaciji, ali je Satošijev lik i dalje ostao neotkriven jer je sa saradnicima komunicirao isključivo porukama preko e-mail adrese i foruma, koristeći potrebnu zaštitu. Njegova lokacija i ostali tragovi do njega bili su nedostupni. Čak i njegovi najbliži saradnici znali su ga samo kao internet nalog sa alijasom Satoši Nakamoto.

Citat iz „The Crypto Anarchist Manifesto“

Pored toga što je bio ključna osoba za kreaciju i razvoj Bitkoina, nije upadao u oči javnosti jer mediji i ljudi koji su čuli za Bitkoin, masovnu primenu i uspeh projekta tretirali su kao naučnu fantastiku i nisu joj pridavali bitan, a kamoli revolucionaran značaj.

03.01.2009. nakon niza transakcija, uspešno je „izrudaren“ prvi blok u Bitkoin blokčejnu i nagrada koja je sledila rudaru tog bloka (Satošiju) bila je 50 BTC. U kompjuterskom kodu prvog bloka nalazi se „skrivena poruka“ koja kada se dešifruje glasi:

– The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailoutfor banks

Ova poruka se podudara sa naslovnom stranom londonskih novina tog dana, ukazujući na pogrešne poteze postojećeg monetarnog i finansijskog sistema, koji su razlog nastanka Bitkoina. Država pomaže banke i privredu tako što im puni čašu za podsticaj ekonomije, ali flaša novca iz koje uporno dolivaju je fiktivna i napunjena je novcem „ispod čekića“, kojim se kupuje socijalni i ekonomski mir.

Bitkoin programeri

Kako je vreme prolazilo, mnogi su uvideli prednosti koje Bitkoin ima, broj korisnika se povećavao, a mreža je bila sve stabilnija. Satoši je aktivno radio sa brojnim programerima na razvitku same tehnologije, ali teško je bilo kontrolisati pravac u kome će Bitkoin biti korišćen. Novac koji ne može biti kontrolisan od strane Centralne Banke, ne može biti oporezivan, nije inflatoran i može biti poslat i primljen svuda, veoma brzo zloupotrebljen je kao savršen način finansiranja i plaćanja projekata koji su smatrani krajnje ilegalnim i zabranjem od strane vlada širom sveta.

Jedan od takvih slučajeva bio je WikiLeaks skandal 2010. godine, koji je koristio Bitkoin kao sredstvo finansiranja svog sajta, na kome su objavljivani ukradeni podaci koji su bili strogo poverljivi i zabranjeni za javnost, a sadržali su brojne malverzacije i tajne dogovore medju državama.

Satoši Nakamoto je osporavao korišćenje Bitkoina u ove svrhe, ali zbog same prirode Bitkoin-a bilo je nemoguće da se ovako nešto spreči. Borba izmedju dobrog i lošeg koja se vodila u zajednici, nastala neiskustvom u do tada neviđenoj situaciji i višestruke neregulative, moralno je potresla Satošija, koji nedugo zatim na misteriozni način nestaje sa svih foruma… Ostavlja samo komentar: „Bilo bi mnogo bolje da je Bitkoin privukao pažnju javnosti na bilo koji drugi način, osim na ovaj. WikiLeaks je uzburkao roj pčela, koji je sada krenuo na nas.“

Svestan mogućih problema sa vlastima zbog svoje kreacije, odlučuje da se potpuno povuče i prepusti razvijanje projekta svojim najbližim saradnicima i zajednici. Bitkoin je nastavio da se razvija i istakli su se mnogi koji su uticali na unapređenje kako tehničke pozadine projekta tako i medijske prihvaćenosti i pravne regulative.

Ljudi lako shvate Bitkoin, jer je ideja o savršenom finansijskom trzistu u njihovoj glavi vrlo slična, a Satoši se pobrinuo da tehnoloski podupre takvu zamisao. Čovek koji je živeo za procvat tehnologije u kojoj je anonimnost i dostupnost vrlina, van svakog zla modernog doba, u kome se često zloupotrebljava tehnološka revolucija da se tron postojećih vladara utemelji, na štetu nemoćnih.

Količina Bitkoina koja je došla u Satošijevo vlasništvo tokom početnih godina procenjena je na minimum 1.000.000 BTC-a, što sada, nakon rasta svesti o stvarnoj i mogućoj vrednosti Bitkoina iznosi oko 11 milijardi američkih dolara i to ga direktno klasifikuje kao jednog od najbogatijih ljudi na svetu.

Naslovna strana magazina „The Times“

Debata ko je misteriozni genije i idejni tvorac bitkoina – Satoši Nakamoto i dalje traje. Da li je muškarac, žena…? Ili čitava grupa ljudi stoji iza pseudonima? Mnoge analize poruka po načinu spelovanja upućuju da je reč o osobi engleskog porekla, naprednog programerskog znanja i shvatanja ekonomije. Akademski građanin koji razdvaja novu rečenicu sa dva spejsa posle tačke, što je simbolično za akademske radove tog vremena, ali i za stare pisaće mašine, koje je možda koristio u mladosti i tako razvio naviku.

Jako je interesantna činjenica da ni jedan coin u njegovom vlasništvu od njegovog nestanka, nije poslat ili potrošen. Stoje na kripto novčanicima, netaknuti. Svi za koje se pretpostavljalo da stoje iza Bitkoina su javno negirali da su oni misteriozni idejni tvorac Satoši Nakamoto, svi sa kojima je sarađivao tvrde da ne znaju njegov identitet i svi koji su se dobrovoljno javili da preuzmu zasluge za kreaciju, nisu imali dovoljno jake dokaze za samoproklamovane tvrdnje.

Najbogatiji Bitkoin holderi

Bitkoin nosi etiketu savršenog sistema otpornog na bilo koji vid malverzacije u samim transakcijama jer krajnju realizaciju ne vrše drugi ljudi nego kompjuterski program. Kripto rudari, novčanici za čuvanje, adrese za slanje, mnogima su poznati termini koji su sastavni deo Bitkoin mreze ali jedna stvar je ostala nepoznanica kako za ljubitelje kriptovaluta tako i za ostatak sveta, samo srce projekta, ko je i gde je osoba koja se krije iza potpisa Satoshi Nakamoto.